Mavzu: Ammonifikatsiya jarayoni

---

1 

 

Mavzu: Ammonifikatsiya jarayoni 

 

Ammonifikatsiya-oqsillar  va  azotning  boshqa  organik  birikmala-rining 

ammiak  (NH

3

)  gacha  parchalanishi  demakdir.  Ba’zi  ammonifikatorlar  oqsillarni 

parchalaganda  NH

3

  dan  tashqari,  N

2

S  bilan  indol  ham  hosil  bo‘ladi.  Oqsillarning 

ammonifikatsiya qilinishi ammonifikatorlar yoki chirituvchi 

bakteriyalar 

yordamida boradi. 

Ammonifikatorlarning  ko‘pchiligi  aerob  bo‘ladi.  Aerob  ammonifika-

torlarning  sporali  va  sporasiz  turlari  bor.  Anaerob  ammonifikatorlarning  aksarisi 

sporali  tayoqchalardir.  Ammonifikatorlar  tabiatda  keng  tarqal  gan.  Ular  havoda, 

suvda, har xil oziq-ovqatda va organik qoldiqlarda uchraydi; ular tuproqda ayniqsa 

ko‘p, aerob turlari ham, anaerob turlari ham bo‘ladi. 

Ammonifikatorlarning  elektiv  kulturasini  olish.  Ammonifika-torlarning 

elektiv kulturasini olish uchun 100 ml sig‘imli kolbalarda 3% li pepton eritmasi 50 

ml  dan,  quyiladi.  Pepton  eriydigan  oqsildir.  Kolbaga  aerob  va  anaerob 

ammonifikatorlar  bo‘lgan  tuproqdan  0,5  g  solib,  og‘zi  paxta  probka  bilan 

berkitiladi, shu probkaning tagiga 3 ta maxsus qog‘ozcha osib qo‘yiladi. NH

3

 va N

2

S 

chiqayotganligi shu qog‘ozchalardan  bilinadi.  NH

3

  chiqayotganligini  bilish  uchun 

qizil  lakmus  qog‘ozi  osiladi.  Bu  qog‘oz  NH

3

  ta’sirida  ko‘karadi.  N

2

S 

chiqayotganligini  bilish  uchun  qo‘rg‘oshin  chinatsetat  eritmasiga  ho‘llangan  filtr 

qog‘oz osib qo‘yiladi. Bu qog‘oz N

2

S ta’sirida qorayadi. 

Ammonifikatorlarning  elektiv  kulturasini  tekshirish.  Probka  tagiga  osib 

qo‘yilgan  qog‘ozchalar  ko‘zdan  kechirilib,  NH

3

  va  N

2

S  chiqqan-chiqmaganligi 

bilinadi.  So‘ngra  idishning  yuqori  qismidagi  va  tubidagi  suyuqlikdan  bo‘yalgan 

mazok  tayyorlanadi.  Idishning  yuqori  qismidagi  suyuqlikdan  tayyorlangan 

mazoklarda  asosan  aerob  ammonifikatorlar,  sporali  va  turli  uzunlikdagi  sporasiz 

ingichka  tayoqchalar  uchraydi.  Idish  tubidagi  suyuqlikdan  tayyorlangan 

mazoklarda 

 

1. Bacterium mukodius 2. Bact.proteus vulgaris 3. Bact.pytrifikus 

tekshirish.  Probka  tagiga  osib  qo‘yilgan  qog‘ozchalar  ko‘zdan  kechirilib,  NH

3

  va 

N

2

S  chiqqan-chiqmaganligi  bilinadi.  So‘ngra  idishning  yuqori  qismidagi  va 

tubidagi  suyuqlikdan  bo‘yalgan  mazok  tayyorlanadi.  Idishning  yuqori  qismidagi 

suyuqlikdan  tayyorlangan  mazoklarda  asosan  aerob  ammonifika-torlar,  sporali  va 

turli  uzunlikdagi  sporasiz  ingichka  tayoqchalar  uchraydi.  Idish  tubidagi 

---

2 

 

suyuqlikdan  tayyorlangan  mazoklarda  ko‘piicha  baraban  tayoqchasi  shaklidagi 

anaerob ammonifikatorlarning sporali tayoqchalari Bact.putrificus uchraydi.