Mavzu: Buxoro viloyatida yashab ijod qilgan buyuk allomalar Reja

Mavzu: Buxoro viloyatida yashab ijod qilgan

buyuk allomalar

Reja:

1. 
   Imom al-Buxoriy (810-870)
   
2. 
   Abu Bakr Narshaxiy (899–959)
   
3. 
   Abu Ali ibn Sino (980–1037)
   
4. 
   Buxoro - islom olami madaniyati poytaxti
   

Imom al-Buxoriy (810-870)
Hadis ilmining rivojida oltin davr hisoblangan hijriy uchinchi (milodiy toʻqqizinchi) asrda hadisshunoslikda katta muvaffaqiyatlar qoʻlga kiritilgan. Chunonchi, butun islom dunyosidagi eng nufuzli manbalar deb tan olingan oltita ishonchli hadislar toʻplamining (as-sihoh as-sitta) mualliflari yashab ijod qilganlar. Yana shunisi diqqatga sazovorki, mazkur olti muhaddisning deyarli hammasi Markaziy osiyolik boʻlib, ular: Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil al-Buxoriy, Imom Muslim ibn al-Hajjoj (206/819 – 261/874), Abu Iso Muhammad ibn Iso at-Termiziy (209/ 824 – 279/892), Imom Abu Dovud Sulaymon Sijistoniy (202/817 – 275/880), Imom Ahmad An-Nasoiy (215/830 – 303/915), Imom Abu Abdulloh Muhammad ibn Yazib ibn Mojja (209/824 – 273/886) kabi siymolardir. Shular ichidan “Hadis ilmida amir al-moʻminiyn” degan sharafli nomga sazovor boʻlgan Imom al-Buxoriy alohida eʼtiborga molik buyuk olimdir.

Uning toʻliq ismi Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil ibn Ibrohim ibn al-Mugʻiyra ibn Bardazbeh al-Juafiy al-Buxoriy boʻlib, u hijriy hisobda 194 yil shavvol oyining 13-kuni (810 yil 20 iyul)da Buxoro shahrida tavallud topgan. Boshqa koʻpgina olimlardan farqli oʻlaroq al-Buxoriy tugʻilgan sana aniq koʻrsatilishiga sabab shuki, uning otasi Ismoil oʻz davrining ilmli odamlaridan boʻlib, oʻgʻlining tugʻilgan kunini oʻz qoʻli bilan yozib ketgan qogʻoz zamondosh olimlar ixtiyoriga yetgan va shu xususda ham uning aniqligiga hech shubha yoʻq. Al-Buxoriy yoshligidayoq otasi vafot etib, onasi tarbiyasida oʻsgan. U yoshligidan aql-idrokli, oʻtkir zehnli va maʼrifatga havasi kuchli boʻlib, turli ilm-fanlarni, ayniqsa, hadis ilmini zoʻr qiziqish bilan egallaydi. Manbalarda koʻrsatilishicha, u oʻn yoshidan boshlab oʻz yurtidagi turli rivoyatchilardan eshitgan hadislarni, shuningdek, Abdulloh ibn al-Muborak va Vakiy kabi olimlarning hadis toʻplamlarini mutolaa qilib, yodlagan, ustozi Shayx Dohiliy bilan hadis rivoyatchilari haqidagi qizgʻin bahslarda qatnashgan. 825 yili oʻn olti yashar al-Buxoriy onasi va akasi Ahmad bilan Hijozga qarab yoʻl tutadi, muqaddas shaharlar Makka va Madinani ziyorat qilib, olti yil Hijozda yashab, hadis ilmidan oʻz bilimini yanada oshirish maqsadida oʻsha paytda ilm-fanning yirik markazlaridan hisoblangan Damashq, Qohira, Basra, Kufa, Bagʻdod kabi shaharlarda yashab, u joylardagi mashhur olimlardan hadis bilan bir qatorda fiqh ilmidan ham taʼlim oladi, yirik olimlar davrasida ilmiy bahslaru munozaralarda qatnashadi va ilm toliblariga dars ham beradi. Imom al-Buxoriy hayotining koʻp qismi xorijiy ellarda, musofirchiliqda oʻtadi. Bu haqda uning oʻzi: “Misr, Shom, Mesopatamiyaga ikki martadan, Basraga toʻrt marta borganman. Hijozda olti yil yashaganman, Bagʻdod va Kufa shaharlariga necha marta borganim hisobini bilmayman”, degan ekan. U safar chogʻida ham, bir shaharda muqim turganda ham ilmini oshirish borasida tinimsiz ishlar, toʻplagan hadislarini oqqa koʻchirar edi. Muallifning yozishicha, Bagʻdodda istiqomat qilgan paytda koʻpincha oyning nurida ijod qilib, qorongʻi kechalarda sham yorugʻida kitob yozar ekan.

Ilm oshirish maqsadida al-Buxoriy juda koʻplab olimlardan taʼlim oladi. Nishopurlik al-Hakimning (1015 yilda vafot etgan) yozishicha, ustozlarining soni toʻqsontalar atrofida boʻlib, ular: Muhammad ibn Yusuf al-Gʻaryobiy, Ubaydulla ibn Musa al-Abasiy, Abu Bakr Abdulla ibn az-Zubayr al-Hamiydiy ibn Rohaviyh nomi bilan mashhur boʻlgan Imom Isʼhoq ibn Ibrohim, Imom Ahmad ibn Hanbal, Ali ibn al-Madaniy va boshqalardir.

Oʻz navbatida al-Buxoriy ham koʻpgina shogirdlariga ustozlik qilgan. Isʼhoq ibn Muhammad ar-Ramodiy, Abdulloh ibn Muhammad al-Masnadiy, Muhammad ibn Xalaf ibn Qutayba, Ibrohim al-Harbiy, Abu Iso at-Termiziy, Muhammad ibn Nasr al-Marvaziy, Muslim ibn al-Hajjoj kabi yetuk olimlar uning shogirdlaridir.

Termizlik mashhur muhaddis Abu Iso at-Termiziy al-Buxoriyga ham shogird, ham safdosh hisoblanib, ularning oʻzaro munosabatlari ibratli boʻlgan. Uzoq yillar Sharqning turli-tuman mamlakatlariga safar qilgandan keyin umrining oxirlarida al-Buxoriy besh (863 – 868) yil Nishopurda yashab, madrasada hadis ilmidan dars bergan. Oʻsha paytda Nishopur musulmon Sharqidagi eng yirik ilmiy markazlardan biriga aylanganligi sababli koʻp mashhur olimlar shu shaharda toʻplangan edilar. Al-Buxoriyning at-Termiziy bilan uchrashuvi ham Nishopurda yuz berib, diyorimizdan chiqqan ikki mashhur muhaddis oʻrtasida unutilmas, qizgʻin ilmiy bahslar, koʻpdan-koʻp ijodiy, doʻstona uchrashuvlar boʻlib oʻtadi. At-Termiziyning yozishicha, u oʻz asarlari uchun koʻp maʼlumotlarni al-Buxoriy bilan uchrashuvlaridan olgan. Shu bilan birga al-Buxoriy ham at-Termiziyning bilimini yuqori baholab: “Men sendan koʻrgan foyda sen mendan koʻrgan foydadan ortiqroq”, deb unga nisbatan chuqur hurmatini bildirgan. At-Termiziy oʻz ustozi va safdoshi al-Buxoriyni butun umri davomida hurmatlab, unga samimiy sadoqatda boʻlgan. Arab tarixchisi Shamsuddin az-Zahabiyning (1274 – 1374) “Tazkirat ul-Hufoz” (“Hofizlar haqida tazkira”) nomli asarida yozishicha, at-Termiziy oʻz ustozining vafoti tufayli qattiq qaygʻuga botib “koʻp yigʻlaganidan hatto koʻzlari koʻr boʻlib qolib, uzoq yillar koʻzi ojiz holda yashadi”.

Imom al-Buxoriy nafaqat yirik olim, balki oʻzining goʻzal xulq-atvori, odamoxunligi, muruvvatliligi, himmatliligi va beqiyos saxovatliligi bilan boshqalardan tamomila ajralib turgan. U zehni oʻtkirligi va yodlash qobiliyatining kuchliligi bilan ham xalq orasida gʻoyat shuhrat qozongan. Manbalarda al-Buxoriyning 600 mingga yaqin hadisni yod bilgani qayd qilingan.

Imom al-Buxoriy xorijdan qaytgach, oʻz vatani Buxoroda koʻplab shogirdlar va ulamolarga hadis ilmidan saboq berish bilan mashgʻul boʻladi. Koʻpchilik uni hurmat qilgan, ammo baʼzi hasadgoʻy, qora niyatli kishilar al-Buxoriyni koʻrolmas edilar. Natijada hasadgoʻylarning xatti-harakati tufayli Buxoro amiri Xolid ibn Ahmad az-Zuhaliy bilan al-Buxoriyning aloqasi buzilib qoladi. Bunga sabab, amir olimdan huzuriga kelib “Al-jomeʼ as-sahih”, “At-taʼrix” kitoblarini oʻqib berishni talab qiladi. Lekin al-Buxoriy “Men ilmni xor qilib, uni hokimlar eshigi oldiga olib bormayman, kimga ilm kerak boʻlsa, oʻzi izlasin. Lekin Alloh oxirat kuni ilmni yashirmay uni toliblarga sarf qilgani uchun meni kechiradi”, degan javobni aytadi. Amirga javob yoqmay, fitnachi, boʻhtonkor shaxslarning gapiga kirib al-Buxoriyga shaharni tark etishni buyuradi. Shundan keyin al-Buxoriy Samarqandga qarab yoʻl oladi va birmuncha muddat Xartang qishlogʻida oʻz shogirdlari va qarindosh-urugʻlarinikida yashagandan keyin ogʻir kasalga chalinib, hijriy 256 yil (melodiy 870 yil 1 sentyabr) 60 yoshida vafot etadi va shu yerda dafn qilinadi.

Imom al-Buxoriy avlodlarga boy va qimmatli ilmiy meros qoldirgan boʻlib, u yozgan asarlarning soni yigirmadan ortiqdir. Ulardan “Al-jomeʼ as-sahih”, “Al-adab al-mufrad”, “At-taʼrix as-sagʻir”, “At-taʼrix al-avsot”, “At-taʼrixal-kabir”, “Kitob al-ilal”, “Barr ul-volidayn”, “Asomi us-sahoba”, “Kitob al-kuna” va boshqalarni koʻrsatish mumkin. Buyuk allomaning eng muhim asari, shubhasiz, “Al-jomeʼ as-sahih”dir. Bu asar “Sahiyh al-Buxoriy” nomi bilan ham mashhur. Uning gʻoyat ahamiyatli tomoni shundaki, Imom al-Buxoriygacha oʻtgan muhaddislar oʻz toʻplamlariga eshitgan barcha hadislarini tanlab oʻtirmay qatorasiga kiritaverganlar. Imom al-Buxoriy esa turli roviylardan eshitgan hadislarni tabaqalarga boʻlib, ularning ishonchlilarini ajratib, alohida kitob yaratdi.

Alloma ibn Salohning taʼkidlashicha, al-Buxoriyning bu asariga kiritilgan ishonchli hadislarning soni takrorlanadiganlari bilan birga 7275 ta boʻlib, takrorlanmaidigan holda esa 4000 hadisdan iborat.

Bu sharafli ishni birinchi al-Buxoriy boshlab bergan boʻlib, keyin qator olimlar unga taqlid qilib, shu zaylda hadislar toʻplamini yaratganlar. Imom al-Buxoriyning ushbu yirik asari yozilganiga taxminan 1200 yil boʻldi, oʻsha davrdan boshlab toki shu vaqtgacha u islom taʼlimotida Qurʼondan keyingi ikkinchi oʻrinda turadigan muhim manba sifatida yuqori baholanib kelinmoqda. Imom al-Buxoriyning ushbu asarining koʻplab nusxalari turli shaharlarda tarqalgan. Hatto oʻrta asrlarda yashagan baʼzi adib va xattotlar uchun bu asar nusxalarini koʻchirish tirikchilik manbai ham boʻlgan. Jumladan, taniqli adib va tarixchi an-Nuvayriy (1332 yilda vafot etgan) al-Buxoriyning ushbu asaridan sakkiz nusxa koʻchirib, har birini ming dirhamdan sotgan. 1325 yilda koʻchirilgan sakkiz jilddan iborat goʻzal bir nusxasi hozir Istanbulda saqlanmoqda. “Al-Jomeʼ as-sahih”ga koʻpdan-koʻp sharhlar bitilgan boʻlib, muhim manba sifatida u qayta-qayta nashr ham qilingan. Imom al-Buxoriy toʻplamlariga kiritilgan hadislar mehr-muhabbat, saxiylik, ochiq koʻngillik, ota-ona, ayollar va kattalarga hurmat, yetim-yesirlarga muruvvat, faqir bechoralarga himmat, vatanga muhabbat, mehnatsevarlik va halollikka daʼvat etish kabi haqiqiy insoniy fazilatlar va namunali tartibotlar majmuasidir. Unda nima yaxshi, nima yomon, nimani qilish kerak, nimadan oʻzni tiyish lozimligi haqida hozirgi jamiyatimiz ahli, ayniqsa, yosh avlod uchun katta tarbiyaviy ahamiyatga ega yoʻl-yoʻriqlar, pand-nasihat va oʻgitlar aks ettirilgan.

1974 yilda Oʻrta Osiyo va Qozogʻiston musulmonlari Diniy boshqarmasi tashabbusi bilan jumhuriyatimizda butun islom dunyosi vakillari ishtirokida allomaning 1200 yillik yubileyi nishonlangan edi. Uning shoh asarlari hisoblanmish “Al-Jomeʼ as-sahih” va “Al-adab al-mufrad” kitoblari Toshkentda qaytadan nashr qilinishi al-Buxoriy merosini oʻrganishda katta ahamiyatga ega boʻldi. Toshkentdagi diniy oliy maʼhadning Imom al-Buxoriy nomi bilan atalishi bundan oʻn ikki asr muqaddam ilm-fan yoʻlida beqiyos katta xizmat qilgan buyuk olimga chuqur hurmat-etiborning ramzidir. Allomaning Xartang qishlogʻida joylashgan salobatli maqbarasi eng obod va koʻrkam qadamjolardan biri sifatida ardoqlanib, islom ahli va barcha mehmonlar uchun tabarruk ziyoratgoh sifatida mashhurdir. 1998 yilda Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti formoni bilan buyuk hadisshunos allomaning 1225 yillik tavallud kuni keng jamoatchilik tomonidan katta hurmat va ehtirom ila nishonlanib, uning maqbarasi qayta qurildi.

 Abu Bakr Narshaxiy (899–959)

Abu Bakr Muhammad ibn Ja’far ibn Zakariyo ibn Xattob ibn Sharik Buxoro vohasining Narshax qishlog‘ida 899 yilda tavallud topgan va 959 yilda vafot etgan.

Abu Bakr Narshaxiy – Markaziy Osiyo tarixshunosligining durdonalaridan biri bo‘lmish “Tarixi Buxoro” deb shuhrat topgan nodir asarning muallifidir. U o‘z asarini 943–944 yillarda arab tilida yozgan va uni Somoniylar davlati hukmdori Abu Muhammad Nuh ibn Nasr ibn Ahmad ibn Ismoil Somoniy (943–954)ga bag‘ishlagan.

Narshaxiyning bu kitobida, asosan, Buxoro vohasining obod bo‘lishi, ovchilik, baliqchilik va dehqonchilikning kasb etilishi, Numijkat, Poykand, Afshona, Varaxsha, Romiton, Vardona kabi qadimiy qishloqlarning barpo bo‘lishidan tortib, to Buxoro shahrining qad ko‘tarishigacha bo‘lgan muhim tarixiy voqyealar to‘g‘risida hikoya qilinadi. Kitobda Markaziy Osiyoda arab xalifaligi hukmronligining o‘rnatilishi, islom dinining tarqatilishi, otashparastlik va u bilan bog‘liq madaniy hayotning inqirozi, Muqanna– “Oq kiyimlilar” harakati, Somoniylar davridagi davlat idorasi, madaniy qurilishlar borasida turli-tuman qiziqarli ma’lumotlar keltirilgan. Unda Buxoroning iqtisodiy-ijtimoiy va madaniy hayotiga, ayniqsa, pul munosabatlariga, xiroj yig‘ish tizimiga oid ma’lumotlar bor.

“Buxoro tarixi”da yer-suv munosabatlari haqida so‘zlar ekan, Narshaxiy qadimgi zamindorlarni “dehqonlar”, ya’ni “qishloq hokimlari”, ziroatchilarni “kashovarzlar”, ya’ni “yer haydovchi” – “qo‘shimchalar”, yirik yer egalariga qaram qishloq aholisini “kadivarlar” nomlari bilan ataydi. VIII–X asrlarda Buxoroda hunarmandchilik nihoyatda rivojlangan bo‘lib, har bir qishloq o‘z mahsuli bilan shuhrat topgan. Masalan, Zandana qishlog‘ida to‘qiladigan ipak va ip matolar “zandaniycha” nomi bilan butun Sharqqa mashhur bo‘lgan. Buxoro shahrining o‘zida “Bayt ut-tiroz” nomli to‘qimachilik korxonasi bo‘lib, uning mahsulotlari Fors, Kermon, Hindiston, Iroq, Shom, Misr va Rum kabi o‘lkalarga olib borilgan. Buxoro savdogarlari nihoyatda boy tabaqa bo‘lib, Narshaxiy ularni “kashkashon” deb ataydi. Savdo munosabatlari keng yoyilganligi sababli Buxoro shahriga “Madinatut-tujjor”, ya’ni “Savdogarlar shahri” deb laqab berilgan.

Kitobda Buxoro vohasini sug‘oruvchi anhorlar, obod qishloqlar, rabotlar va ko‘shklar haqida ma’lumotlar bor. Butun voha VIII–XII asrlarda Karmana, Shopurkom, Harqonat ul-Ulyo, Harqonrud, Ovxitfar, Somjon, Baykonrud, Farovizi Ulyo, Komi Daymun, Arvon, Kayfur, Rudi Zar kabi sug‘orish tarmoqlari orqali suv bilan ta’minlangan. Birgina Poykand shahri atrofida mingdan ortiq rabot bo‘lgan.

Buxoro vohasini tashqi hujumlardan mudofaa etish maqsadida uning barcha dehqonchilik muzofotlari bir necha yuz farsaxga cho‘zilgan mudofaa devori bilan o‘rab olingan. Bu devor 782–831 yillar mobaynida qurib bitkazilgan va u “Kampirak” nomi bilan mashhur bo‘lgan.

Asarda Buxoro shahrining tarixiy topografiyasi to‘g‘risida ham qimmatli ma’lumotlar bor. O‘rta asrlarda Buxoro arkining “Dari Registon” va “Dari G‘o‘riyon” nomli ikki darvozasi bo‘lgan. Uning ichida “podshohlar, amirlarning turar joylari bo‘lib, podshohlik devonlari va podshohlar turadigan qasr qadimdan shu yerda joylashgan”. 850 yilda Buxoro shahri yangidan devor bilan o‘rab olingan. Uning yettita darvozasi bo‘lgan. Buxoro qadim zamonlarda Numijkat, Bumiskat, Foxira, Madinatus-sufriya, ya’ni “Mis shahar” nomlari bilan atalgan.

Xulosa shuki, Narshaxiyning “Buxoro tarixi” kitobi birgina Buxoro tarixini emas, balki butun Markaziy Osiyo tarixini o‘rganish uchun qimmatli tarixiy asardir.

Abu Ali ibn Sino (980–1037)
Markaziy Osiyo xalqlari madaniyatini o‘rta asr sharoitida dunyo madaniyatining oldingi qatoriga olib chiqqan buyuk mutafakkirlardan biri Abu Ali Husayn ibn Abdulloh ibn Sino bo‘lib, u Yevropada Avitsenna nomi bilan mashhurdir.

Ibn Sino Buxoroning Afshona qishlog‘ida 980 yilning safar oyida, amaldor oilasida tug‘ildi. 986 yilda Ibn Sino oilasi Buxoroga ko‘chib keladi va shu vaqtdan boshlab yosh Husayn boshlang‘ich ma’lumot olishga, ilmfanni o‘rganishga kirishadi. Uning yoshligi, yigitlik chog‘lari somoniylar hukmronligining so‘nggi yillariga, xususan, Nuh II ibn Mansur Somoniy hukmronligi davri (976–997)ga to‘g‘ri keladi.

Ibn Sino iste’dodli, xotirasi kuchli, zehni o‘tkir bo‘lganidan o‘z davrida ma’lum bo‘lgan ilmlarni tezda egallay boshladi. 10 yoshidayoq Qur’oni karimni boshdan-oyoq yod o‘qir edi. 13 yoshlaridan boshlang‘ich matematika, mantiq, fiqh, falsafa ilmlari bilan shug‘ullana boshlaydi. Ibn Sino yosh bo‘lishiga qaramay, Abu Abdullo Notiliy rahbarligida falsafani, Hasan ibn Nuh Qumriydan tibbiyot ilmini har tomonlama o‘rganadi, asta-sekin tabiblik bilan ham shug‘ullanadi. U o‘zidan avval o‘tgan Sharq mutafakkirlarining asarlarini chuqur o‘rganish bilan birga, qadimgi yunon tabiiyilmiy, falsafiy merosini, xususan, Aristotel, Evklid, Ptolemey, Galen, Gippokrat, Pifagor, Porfiriylarning asarlarini ham qunt bilan o‘rgandi. 16–17 yoshidayoq ibn Sino mashhur tabib – hakim bo‘lib tanildi.

1000 yilda Ibn Sino Buxorodan chiqib ketdi va madaniyat markazlaridan biri hisoblangan Xorazmga bordi, u yerda Xorazm hokimi Ali ibn Ma’mun saroyidagi o‘z zamonasining yetakchi olimlarini birlashtirgan akademiyasiga qabul qilindi. Ibn Sino Beruniy, Ibn Miskavayh, Abu Sahl Masihiy, Abulxayr Hammor, Abu Nasr ibn Iroq kabi yetuk olimlar bilan yaqindan tanishdi.

Abivard, Tus, Nishopur shaharlari orqali Jurjon shahriga kelgan Ibn Sino hokim Qobus ibn Vashmgir saroyida mashhur tabib sifatida yashadi, bo‘lajak shogirdi Juzjoniy bilan tanishdi.

1023 yilda Isfahonga bordi va butun umrini ilmiy asarlar yozishga bag‘ishladi. Ibn Sinoning “Kitob al-qonun fit-tibb”, “Kitob un-najot”, “Kitob ul-insof” kabi mashhur asarlari, geometriya, astronomiya, o‘simlik, hayvonot olami, mantiqqa oid risolalari, “Hayy ibn YAqzon” falsafiy qissasi so‘nggi yillarda yozilgan. U Isfahonda rasadxona qurish bilan mashg‘ul bo‘ldi.

Ibn Sinoning hayot yo‘li o‘zi yozgan tarjimai holi va shogirdi Juzjoniy tomonidan qoldirilgan manbalardan ma’lum. Ibn Sinoning ilmiy qiziqishlari, dunyoqarashining shakllanishida qadimgi Sharq madaniyati, yunon ilmi, falsafasi, Markaziy Osiyo xalqlarining mustaqillik uchun olib borgan kurashlari muhim rol o‘ynadi. Ibn Sino tarjimai holida Forobiyning “Metafizika maqsadlari”, “Fususul-hikam” kabi muhim risolalarini qunt bilan o‘rgangani, ulardan keng foydalanganini ta’kidlab o‘tadi.

Ibn Sino asarlarining umumiy soni 450 dan oshadi, lekin bizgacha faqat 160 ga yaqin asari yetib kelgan. Ko‘p risolalari shaharmashahar ko‘chib yurish, urushlar, saroy to‘polonlari, turli falokatlar tufayli yo‘qolib ketgan. Ko‘p manbalarda Ibn Sino, avvalo, tabib sifatida talqin etiladi, holbuki tabobat uning ilmiy sohalari orasida eng muhimlaridan biridir, xolos. Ibn Sino asarlarining asosiy qismi YAqin va O‘rta Sharqning o‘sha davr ilmiy tili hisoblangan arab tilida, ba’zilari fors tilida yozilgan. Uning bizga ma’lum bo‘lgan katta asari “Kitobush-shifo” (“Shifo kitobi”) 22 jilddan iborat bo‘lib, 4 ta katta bo‘limini mantiq, fizika, matematika, metafizikaga doir masalalar egallagan. Uning ayrim qismlari lotin tiliga, Yevropadagi boshqa tillarga, sharq tillariga, shuningdek, rus, o‘zbek tillariga tarjima qilingan. 20 jilddan iborat bo‘lgan “Kitobul-insof” (“Insof kitobi”) bizgacha yetib kelmagan, chunki Isfahondagi yong‘inda yo‘qolgan. “Kitobun-najot” (“Najot kitobi”) 4 katta qismdan – mantiq, fizika, matematika, metafizikadan iborat, “Kitob lisonul-arab” (“Arab tili kitobi”) 10 jildni tashkil etadi. “Donishnoma” fors tilida yozilgan bo‘lib, 4 qismni – mantiq, fizika, matematika, metafizikani o‘z ichiga oladi.

Ibn Sino asarlari o‘rta asrlarda Yevropada ilmiy til hisoblangan lotin tiliga, u orqali Yevropaning boshqa tillariga tarjima etilgan. Ibn Sino ilmiy risolalardan tashqari, chuqur falsafiy mazmunli badiiy obrazlar va ma’lum voqyealar orqali ifoda etuvchi “Tayr qissasi”, “Salomon va Ibsol”, “Hayy ibn YAqzon” kabi falsafiy qissalar yaratgan.

Ibn Sino zamonasining yetuk shoiri ham bo‘lgan. U Sharq, xususan, fors she’riyatida ruboiy janrining asoschilaridan biri bo‘lib, ruboiylari o‘zida chuqur falsafiy xulosalarni ifodalaydi. Ibn Sino arabcha qit’alar ham yozgan.

Ibn Sino tabobat masalalarini ommabop holda nazm bilan izohlovchi “Urjuza” nomli tibbiy asar yaratdi. Uning Aristotel (Arastu) ta’limoti xususida Abu Rayhon Beruniy bilan va o‘zining shogirdi – ozarbayjonlik mutafakkir Baxmanyor bilan yozishmalari fan olamida mashhur. Ayniqsa, tabobat, u bilan bog‘liq holda anatomiya, psixologiya, farmakologiya, terapiya, xirurgiya, diagnostika, gigiyena kabi ilmlar Ibn Sino ijodida bir qancha yangi ixtirolar bilan boyidi va yangi bosqichga ko‘tarildi. Bulardan tashqari, kimyo, mineralogiya, astronomiya, matematika, o‘simlik dunyosi, geologik jarayonlarni o‘rganish sohasida ham u yangi-yangi fikrlarni olg‘a sura oldi. Ibn Sinoning tibbiyot sohasidagi asarlaridan “Kitob al-qonun fit-tibb” (“Tib qonunlari”), “Kitobul-qulanj” (“Ichak sanchiqlari”), “Kitobun-nabz” (“Tomir ko‘rish haqida kitob”), “Fujul-tibbiya joria fi majlisih” (“Tib haqida hikmatli so‘zlar”), “Tadbirul-manzil” (“Turar joyning tuzilishi”), “Fil-hindubo” (“Sachratqi o‘simligi haqida”), “Risola fidasturit-tibbiy” (“Tibbiy ko‘rsatmalar haqida risola”) kabi asarlari mavjud.

Ibn Sino o‘zining ko‘p tarmoqli mahsuldor ijodi, boy merosi bilan jahon madaniyati taraqqiyotida katta rol o‘ynadi. O‘z ijodi, ilmiy faoliyatida Ibn Sino Markaziy Osiyo, YAqin va O‘rta Sharq mamlakatlaridagi yuqori madaniy ko‘tarinkilik, madaniy “uyg‘onish”ning ma’naviy yutuqlarini mujassamlashtira oldi, bu bilan butun Sharq va Yevropadagi ma’rifat, madaniyat taraqqiyotiga katta ta’sir ko‘rsatadi. U o‘z davrida Sharq va Yevropada “Shayx ur-rais”, “Olimlar boshlig‘i”, “Tabiblar podshohi” kabi eng buyuk nomlarga sazovor bo‘ldi. Ibn Sino mashhur murabbiy sifatida Abu Ubayd Jurjoniy, Umar Isfahoniy, Muhammad Sheroziy, Ahmad Ma’suriy, mashhur ozarbayjon mutafakkiri Baxmanyor ibn Marzbon, Yusuf Iyloqiy, ajoyib olim va shoir Umar Hayyom kabi shogirdlarini tarbiyaladi. Uyg‘onish davri miniatyura va suratlarida Ibn Sino mashhur qadimgi yunon olimlari Aristotel, Galen, Gippokrat, Ptolemey, Evklid bilan bir qatorda tasvirlangan.

Ibn Sino asarlari Yevropada XII asrdan boshlab lotin tiliga tarjima qilina boshladi. “Tib qonunlari” asarining o‘zi lotinchada 30 martadan ortiq nashr qilindi. “Kitob ush-shifo”ning ko‘p bo‘limlari, mantiq, muzika, yerning tuzilishi, geologik jarayonlar, metafizikaga oid qismlari ham lotinchada nashr etildi. So‘nggi ilmiy tadqiqotlar Ibn Sinoning Sharq adabiyotiga ham ta’sir ko‘rsatganligini, chuqur falsafiy mazmunni ifodalovchi ruboiy va falsafiy qissalar janrining taraqqiyotiga turtki berganligani ko‘rsatadi.

Ibn Sino xalq orasida shu darajada hurmatga sazovor bo‘ldiki, u folklor qahramoniga aylanib ketdi. Sharq xalqlarida uning to‘g‘risida turli hikoya, rivoyat, afsonalar vujudga keldi. Jahon olimlari Ibn Sino asarlari, uning faoliyati to‘g‘risida ko‘pdan beri ilmiy tadqiqot ishlarini olib boradilar. Hozirda jahonning deyarli barcha yirik tillarida Ibn Sino haqida asarlar yaratilgan.

Buxoro nomi dastlab IX asrda tarixchi Narshaxiy tomonidan zikr etilgan. Ko‘plab tarixchilar, tilshunoslarning fikriga ko‘ra, Buxoro so‘zi sanskritcha “vixara” so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib, “qal’a” degan ma’noni anglatar ekan. Qadimda shahar Numijkat va Faxira, deb ham atalgan. Buxoro ilk o‘rta asrlardan hunarmandchilik va savdo markazlaridan biri bo‘lgan, bu yerda tayyorlangan mahsulotlar Osiyo va Yevropa mamlakatlariga chiqarilgan. Arablar Buxoroni “Madinat ut-Tujjor” (“Savdogarlar shahri”) yoki Madinat as-Sufriya (“Mis shahar”) deb atagan.

1996 yil YuNESKO Buxoroni jahon madaniy merosi hisoblanuvchi shaharlar safiga qo‘shganligi va muhofazaga olganligini e’lon qildi.

 Ko‘hna Buxoroni tarixchilar, sayohatchilar “she’riyat va afsonalar shahri” deb atagan. Bu qo‘hna shaharning har bir ko‘chayu xiyoboni, bog‘iyu maydoni, xullasi kalom har bir go‘shasida olis o‘tmishning aks-sadosi, qoldirgan izi bor. Ko‘kka bo‘y cho‘zgan minoralar, obidayu qadamjolar, osoru antiqalar inson aql-zakovatini namoyish qiladi. Buxoro Sharqu G‘arbda “ochiq osmon ostidagi muzey, shavkatli tarixning jilvakor ko‘zgusi” degan faxrli nomni ham olgan ekan.

 Qadimiy Buxoroning Arkida nafaqat hukmdor amirlar, balki buyuk olimlar, shoiru faylasuflar ham yashab, ijod qilib, avlodlarga bebaho meros qoldirgan. Buxoro madaniyati eng yuksalgan o‘rta asrlarda Arkda Rudakiy, Firdavsiy, Abu Ali Ibn Sino, Forobiy, Umar Xayyom kabi buyuk zotlar yashagan. Masalan, Abu Ali ibn Sino bu haqda bunday yozadi: “...Bu yer kutubxonasidan shunday kitoblarni topdim, ularni oldin ham, keyin ham hech qayerda ko‘rmadim. Ularni o‘qib chiqdim va menga olam sirlari ayon bo‘ldi...”.

 Arxeologik qazishmalar natijasiga asosan olimlar bu qadimiy shahar eramizgacha bo‘lgan davrda hududning iqtisodiy va madaniy hayotida muhim rol o‘ynagan, degan xulosaga kelgan. Tarixiy faktlarga ko‘ra, geografik nuqtai nazardan, Buxoro Xitoydan Rimgacha olib boruvchi Buyuk ipak yo‘lining eng muhim chorrahalaridan birida joylashgan.

 Solnomalarda qayd etilishicha, VIII asrda bu yerda arab istilosi natijasida islom dini joriy etilgan. Davr o‘tishi bilan Buxoro asta-sekin eng muhim diniy markazga aylanib, “Buxoroi Sharif” deb atala boshlangan.

 Har bir davlat, har bir yurt, o‘lka, shahar hamda tuman hayotida shunday voqea va hodisalar yuz beradiki, ular tarix sahifalarida bir umrga muhrlanib qoladi. Bu kabi sanalar solnomalar sahifalarida zarhal harflar bilan bitiladi. Bunga yaqin o‘tmishimizdagi O‘zbekiston Respublikasining istiqloli e’lon qilingan sana - 31 avgust (1991 yil), Mustaqillik - 1 sentyabr (1991 yil) kunlari, davlatimizning BMTga tenghuquqlik a’zo bo‘lishi - 2 mart (1992 yil) hamda 2007 yil Toshkent shahriga “Islom madaniyati poytaxti” degan yuksak nomning berilishi va shunga o‘xshash boshqa birqancha tarixiy sanalar yaqqol misol bo‘ladi oladi. Yana ham batafsilroq aytadigan bo‘lsak, bu kabi muhim va olamshumul sanalar butun yurtimiz, jonajon O‘zbekistonimiz xalqi uchun ulkan tarixiy va madaniy - ma’rifiy voqea bo‘lganiga barchamiz shohidmiz.

 Buxoro siyosiy-iqtisodiy, madaniy-gumanitar, diplomatik munosabatlar va aloqalarni har tomonlama izchil yo‘lga qo‘yib kelgan qadimiy shaharlar sirasidan joy oladi.

 Yurtimiz azaldan insoniyat tamadduni, jumladan islom madaniyati rivojida alohida o‘rin tutadi. Buyuk ajdodlarimizning ilm-fan va madaniyatning ko‘plab sohalari taraqqiyotiga qo‘shgan beqiyos hissasini dunyo tan olgan, barcha xalqaro tashkilotlar e’tirof etgan.

 O‘zbekiston istiqlolga erishgach, ajdodlar qoldirgan boy madaniy merosni tiklash va yanada rivojlantirishga alohida e’tibor qaratildi. Respublikamizda buyuk alloma va aziz avliyolarimiz muqaddas qadamjolarini ta’mirlash va obodonlashtirish, ularning boy ilmiy-madaniy merosini o‘rganish borasida ulkan ishlar amalga oshirildi. Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Bahouddin Naqshband, Imom Moturidiy, Burhoniddin Marg‘inoniy singari benazir allomalarning muborak nomlari qayta tiklanib, ularning merosini o‘rganishga e’tibor kuchaydi. Masjidi Kalon, Shohi Zinda, Ko‘kgumbaz kabi ko‘plab masjid va madrasalar qayta ta’mirlandi. Bu o‘zgarishlar xalqaro jamoatchilik tomonidan e’tirof etilmoqda va yuqori baholanmoqda.

 Islom konferensiyasi tashkilotining tuzilmalaridan biri bo‘lgan Ta’lim, fan va madaniyat masalalari bo‘yicha xalqaro islom tashkiloti (ISESCO) tomonidan Toshkent shahrining 2007 yilda “Islom madaniyati poytaxti” deb e’lon qilinishi O‘zbekiston, xususan uning poytaxti islom sivilizatsiyasi tarixida o‘ziga xos o‘ringa ega ekanidan yana bir dalolatdir.

 

 

 

Ma’lumot uchun: Islom Hamkorlik Tashkiloti (IHT) o‘z tarkibida 57 ta mamlakatni jam etgan, xalqaro miqyosdagi muhim va dolzarb masalalarni hal qilishda ta’siri va ahamiyati tobora ortib borayotgan nufuzli tashkilotdir. Uning tarkibidagi muassasalardan biri - Ta’lim, fan va madaniyat masalalari bo‘yicha Xalqaro islom tashkiloti (ISESCO) har yili tashkilotga a’zo Osiyo, Afrika va arab davlatlari shaharlarini “Islom atami madaniyati poytaxti” deb e’lon qiladi.

 2005 yildan yo‘lga qo‘yilgan ushbu an’ana musulmon dunyosidagi muayyan shaharlarni islom madaniyati poytaxtlari deb e’lon qilishi musulmon mamlakatlari o‘rtasidagi madaniy aloqalarni rivojlantirish, islom madaniyatiga oid ilmiy – ma’rifiy, tarixiy – me’moriy merosni o‘rganish, tiklash va targ‘ib qilish, dinlararo va sivilizatsiyalararo muloqotni kuchaytirish, turli mamlakatlarning bu boradagi sa’y – harakatini qo‘llab – quvvatlash hamda rag‘batlantirishni maqsadini ko‘zlaydi.

 2007 yil Toshkent shahriga islom madaniyati poytaxti degan yuksak nomning berilishi nafaqat Toshkent shahri va butun O‘zbekistonga, balki xalqimizga berilgan yuksak bahodir.

 Ushbu an’ananing joriy qilinganidan uch yil o‘tib azim Toshkent shahriga islom madaniyati poytaxti maqomi berilishi, Toshkent shahrining nafaqat Osiyoda, balki butun dunyoda o‘ziga yarasha obro‘si borligidan dalolatdir.

 2015 yil Ta’lim, fan va madaniyat masalalari bo‘yicha Xalqaro islom tashkiloti (ISESCO) shaharlarga Islom madaniyati poytaxti maqomini berish bo‘yicha ikkinchi bosqich rejalarini e’lon qildi. Unga muvofiq 2015-2025 yillardan tashkilotga a’zo davlatlarning qaysi shaharlari yuqoridagi e’tirofga sazovor bo‘lishi ko‘zda tutilgan.

 Bu olamshumul voqea respublikamizda va xorijda katta qiziqish uyg‘otdi, xalqimizga, ilmu fan vakillari hamda ziyolilarimizga alohida g‘urur bag‘ishladi. Qabul qilingan tartibga muvofiq, Islom hamkorlik tashkiloti har yili musulmon mamlakatlaridagi 3 ta shaharni “Islom madaniyati poytaxti” deb e’lon qiladi. Ularning biri arab mamlakatlaridan, boshqasi Osiyo va uchinchisi Afrikadagi musulmon mamlakatlardagi shaharlardir. Quvonarlisi ushbu rejaga asosan 2020 O‘zbekistonning qadamiy Buxoro shahri ham shu kabi yuksak e’tirofga loyiq ko‘rilib, “Islom olami madaniyati poytaxti” deb e’lon qilinishi nazarda tutilgan.

 Islom hamkorlik tashkiloti madaniyat vazirlari IX Islom konferensiyasida 2020 yilda Buxoro (O‘zbekiston), Qohira (Misr) va Bamako (Mali) shaharlari” Islom olami madaniyati poytaxti” sifatida tasdiqlandi.

 Ushbu an’ana yo‘lga qo‘yilgan 2005 yildan beri o‘tgan davrda jonajon O‘zbekistonimizning ikki shahri – Toshkent va Buxoro bu yuksak nomga munosib topildi. Bu ish bir tarafdan tariximizga berilgan munosib va yuksak baho bo‘lsa, ikkinchi tarafdan har bir vatandoshimiz, millatimiz, xalqimiz uchun ham g‘urur, hamda sharaf desak, xato qilmagan bo‘lamiz.

 Sana munosabati bilan e’lon qilingan xabarlardan birida, “Aslida Buxoroi sharif bir necha asrlar davomida Islom madaniyati poytaxti bo‘lib kelgan. Uning “Qubbatul Islom”, ya’ni “Islom gumbazi” deb nomlangani ham bejiz emas. Tashkilot tomonidan ushbu shaharning Islom madaniyati poytaxti deb e’tirof etilishi asrlar davomida ushbu shahar va undan chiqqan olimlarning islom sivilizatsiyasiga qo‘shgan hissasini yana bir bor tasdig‘i hisoblanadi", - deb ta’kidlangan.

 Aytib o‘tish joizki, islom olamidagi to‘rt sharif sanalgan shaharlardan biri Buxoroi sharifdir. Sharqda qadimdan “Samarqand sayqali ro‘i zamin ast, Buxoro quvvati dini islom ast”, deb bekorga aytilmagan. Buxoroi sharifni e’zozlab dunyoning juda ko‘p shoirlari, olimlari, mutafakkir va mutassavif donishmandlari, sayyohu elchilar, tarixchilar hamda geograflar qimmatli asarlar yaratgan.

 Buxoroning dovrug‘ini islom olami bo‘ylab, qolaversa, butun dunyoga keng taratgan yetti buzrugvor pir 1103 va 1389 yillar oralig‘ida, XII-XIV asrlarda birin-ketin, navbatma-navbat boshqarganlar va bag‘oyat xayrli faoliyat ko‘rsatganlar.

 Bu davr, ma’lumki, Movarounnahr va Xurosonda, butun Markaziy Osiyodagi keng va ulkan musulmon mintaqasida mo‘g‘ullar zulmi va istibdodi barham topib, Movaraunaxrda ulkan va qudratli temuriylar saltanati dadil qad ko‘tarayotgan ajoyib bir ma’naviy hamda madaniy uyg‘onish davri edi.

 Alohida ta’kidlab, aytish kerakki, bugungi kunda ham tarixiy va diniy yodgorliklar Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev diqqat e’tiborida bo‘lib kelmoqda. Davlatimiz rahbari Buxoro viloyatiga oxirgi tashrifini Bahouddin Naqshband maqbarasini ziyorat qilishdan boshlagan edi. Tashrif paytida, Buxoro viloyatida muqaddas qadamjolar ko‘pligi, ularni “ziyorat qilish ham qarz, ham ulkan saodat ekani” ta’kidlandi. Prezidentimiz rejalashtirilgan qurilish ishlari mazmunan chuqur o‘ylanmaganini tanqid qildi hamda Yetti pir maqbaralarini obod qilish, ularni bir yo‘l bilan bog‘lash loyihalarini takomillashtirish bo‘yicha ko‘rsatmalar berdi.

 O‘zbekiston bugungi kunda turizmni rivojlantirish va xorijliklarni mamlakat durdonalari sanalgan Buxoro, Samarqand va Xivaga jalb etish bo‘yicha misli ko‘rilmagan ishlarni amalga oshirmoqda. O‘zbekistonda turizmni tezkor rivojlantirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risidagi Prezident farmoni qabul qilindi. Farmon bilan O‘zbekiston Respublikasida 2019-2025 yillarda Turizmni rivojlantirish konsepsiyasi va chora-tadbirlar rejasi tasdiqlandi. 2019 yil 1 fevraldan elektron kirish vizasini oluvchi mamlakatlar ro‘yxati kengaytirilib, 45 ta davlat fuqarolari uchun 30 kunlik muddatga vizasiz rejim joriy qilindi.

 Bundan tashqari, 2019 yil 15 martdan 30 kun davomida amal qilinuvchi elektron vizalar turlari tizimi hamda alohida xorijiy fuqarolar guruhlariga qo‘shimcha vizalar toifasi joriy etildi. Xorijiy davlat fuqarolariga viza rejimining soddalashtirilishi mamlakatga tashrif buyuruvchi mehmonlar sonini bir necha martaga oshiradi, albatta.

 Buxoroning tarixiy qismida yoki Prezidentimiz ta’biri bilan aytganda, “shaharning yuragida” ulkan bunyodkorlik ishlari amalga oshirilmoqda. Bu yerda haqiqiy o‘rta asrlar hunarmandlari mavzesi paydo bo‘ladi, Poyi Kalon va Mir Arab madrasalari qayta ta’mirlanadi, Haqiqat va Nurobod ko‘chalari kengaytirilib, turistlar uchun sayohat xiyobonlariga aylantiriladi.

 Shaharga kelgan turistlar bugundanoq mazkur hunarmandlar ko‘chasida bo‘lishlari, o‘zlari yoqtirgan buyumlarni xarid qilishlari, ustalarning qanday ishlashlarini kuzatishlari mumkin.

 Bundan tashqari, bu yil Poyi Kalon majmuasidagi tarixiy yodgorliklar, Abdulazizxon, Ulug‘bek va Mir Arab madrasalari ta’mirlanadi. Buxoroning yana bir ramzi - Ark qal’asi ham yangilanadi. Bu yerda inshootning ichki qismini ta’mirlash rejalashtirilgan.

Viloyatda turizmni rivojlantirish konsepsiyasida 61 loyihani amalga oshirish ko‘zda tutilgan. Buxoroda 44 mehmonxona, 10 park quriladi, zamonaviy turistik avtobuslar sotib olinadi, yangi sayohat turlari tashkil etiladi.

 Haqiqatda ham, sayyohlik iqtisodiyot tarmoqlarining yetakchi bo‘g‘inlaridan biriga aylanayapti, desak mubolag‘a bo‘lmaydi. Buxoro viloyati esa bu borada benihoya katta salohiyatga ega. Birgina Buxoroda 660 ta moddiy madaniy meros ob’ekti ro‘yxatga olinganining o‘ziyoq juda ko‘p narsani anglatadi.

 O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 19 maydagi “2017-2019 yillarda Buxoro shahri va Buxoro viloyatining turistik salohiyatini jadal rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi hamda 2017 yil 16 avgustdagi “2018-2019 yillarda turizm sohasini rivojlantirish bo‘yicha birinchi navbatdagi chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi qarorlari shu imkoniyatlarni ro‘yobga chiqarish sari tashlangan muhim qadam bo‘ldi. Mazkur qarorlarga muvofiq, viloyatga tashrif buyurayotgan chet ellik turistlar va mamlakatimiz sayyohlariga qulay shart-sharoitlar yaratish, ularga ko‘rsatilayotgan servis xizmatlari sifatini yanada yaxshilash bo‘yicha chora-tadbirlar rejasi ishlab chiqildi.

 Buxoro shahrida yangi mehmonxonalar, madaniy-ko‘ngilochar maskanlar va 500 kishiga mo‘ljallangan zamonaviy amfiteatr kabi ob’ektlarni o‘z ichiga oluvchi “Qadimiy Buxoro” turistik hududini barpo etish uchun 10 gektar yer maydoni ajratilib, xorijiy me’morlar bilan birgalikda loyihalash ishlari olib borilmoqda.

 Buxoro shahridagi sobiq “Shahriston” bozori hududida hunarmandlar markazini qurish, muqaddas qadamjolar - Xoja Abdulxoliq G‘ijduvoniy, Xoja Orif ar-Revgariy, Xoja Mahmud Anjir Fag‘naviy, Xoja Ali Romitaniy, Xoja Muhammad Boboyi Samosiy, Sayyid Amir Kulol, Xoja Bahouddin Naqshband va Chorbakr majmualarida keng ko‘lamli qurilish-ta’mirlash ishlari amalga oshirilayapti. Hududning turistik salohiyatini yanada kengroq targ‘ib qilish maqsadida “Ipak va ziravorlar”, “Buxoro shahri kuni”, “Qovun sayli” va “Buxoro hunarmandlari” festivallari tashkil etilmoqda.

 Xorijiy mamlakatlar bilan hamkorlik mustahkamlanmoqda. Jumladan, Xitoyning Loyan va Rossiyaning Vladimir shaharlari bilan Buxoro shahri o‘rtasida birodarlik aloqalarini o‘rnatish memorandumlari imzolandi. Ispaniya, Yaponiya, Singapur, Indoneziya, Malayziya, Rossiya, Latviya va Turkiya kabi davlatlar bilan shu yo‘nalishda muzokaralar olib borildi.

 

 

 

O‘zbekiston Prezidentining 2019 yil 13 avgustdagi turizm sohasini jadal rivojlantirishga doir farmoni ijrosini ta’minlash maqsadida Turizmni rivojlantirish davlat qo‘mitasi hamda “Uzbekistan Airports” AJ tomonidan xorijiy aviakompaniyalar bilan bir qator ko‘lamli ishlar olib borilmoqda.

Mamlakatimizda turizmni jadal rivojlantirish bo‘yicha keyingi uch yilda 30 dan ortiq Farmon va qarorlar qabul qilinishi natijasida Buxoroda ham turistlar oqimining keskin ko‘payishi ta’minlanmoqda. Birgina 2019 yil 7 oyi davomida jami sayyohlar soni 2 milliondan, xorijiy turistlar soni 250 mingdan oshib, 2018 yil mos davriga nisbatan qariyb 2,2 baravarga ko‘paydi.

 Bugungi kunda viloyatga tashrif buyurayotgan sayyohlarga sifatli transport xizmati ko‘rsatish maqsadida Buxoro shahri ichida va “Yetti Pir” kabi ziyoratgohlarda transport qatnovlarini yo‘lga qo‘yish bo‘yicha amaliy ishlar olib borilmoqda.

 Ma’lumotlarga ko‘ra, keyingi ikki yilda “Hunarmand” uyushmasiga a’zo bo‘lgan jismony shaxslar soni 3,1 baravarga ko‘payib, 3125 taga yetdi. Buxoro tarixiy markazida 383 ta tadbirkorlik sub’ektlari bilan madaniy meros ob’ektlaridan foydalanish bo‘yicha shartnoma imzolangan.

 Shuning bilan birga, “Buxoro bo‘ylab sayohat qil” dasturi asosida mahalladoshlar, Yoshlar ittifoqi a’zolari, mehnat va fermerlar jamoalari vakillari uchun sayohatlar tashkil etilmoqda.

 “Buxoro - Islom madaniyati poytaxti” deb e’lon qilinishi munosabati bilan respublikamizda, jumladan, Buxoro shahrida 2020 yil davomida qator ilmiy-amaliy anjumanlar, keng qamrovli tadbirlar majmuini ishlab chiqish va yuqori saviyada o‘tkazish rejalashtirilmoqda.

 Chora-tadbirlar rejalari doirasida mamlakatimiz va xorijiy davlatlar kutubxonalarida saqlanayotgan Buxoro tarixi, madaniyati va ilm-fan, dinimiz tarixi haqidagi nodir qo‘lyozmalarni birgalikda o‘rganishga imkon paydo bo‘ladi. Islomiy merosni o‘rganish doirasida Samarqand shahridagi Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi va Toshkent shahridagi Islom sivilizatsiyasi markazi hamkorligida qator amaliy ishlar bajariladi. Mamlakatimizda, jumladan Buxoro shahrida turizm, madaniyat, fan va ta’lim sohalaridagi hamkorlikni rivojlantirish istiqbollari muhokama qilinadi.

Test