Mavzu: Fotosintez intensivligiga turli nurlarning va haroratning ta’siri

Mavzu: Fotosintez intensivligiga turli nurlarning va haroratning ta’siri

Yoruglik fotosintez jarayonini asosiy harakatga keltiruvchi kuchdir. 0’simliklar barglari tomonidan o‘rtacha yoruglik nurlarining fotosintetik faol qismining 80-85% va infraqizil nurlaring 25%, ya’ni ja ’mi quyosh nurlari umumiy radiatsiyasining 55% yutiladi. Ammo barglar tomonidan yutilgan quyosh nurlarining faqatgina 1,5-2% fotosintez jarayoni uchun sarf bo'ladi. Qolgan energiya transpiratsiya jarayoni uchun sarflanadi va issiqlik holida tarqaladi. Fotosintez kuchsiz yorug‘likda ham kuzatiladi.

Yoruglik fotosintez jarayonini asosiy harakatga keltiruvchi kuchdir. 0’simliklar barglari tomonidan o‘rtacha yoruglik nurlarining fotosintetik faol qismining 80-85% va infraqizil nurlaring 25%, ya’ni ja ’mi quyosh nurlari umumiy radiatsiyasining 55% yutiladi. Ammo barglar tomonidan yutilgan quyosh nurlarining faqatgina 1,5-2% fotosintez jarayoni uchun sarf bo'ladi. Qolgan energiya transpiratsiya jarayoni uchun sarflanadi va issiqlik holida tarqaladi. Fotosintez kuchsiz yorug‘likda ham kuzatiladi.

Masalan, lampachiroq yorug‘ligida ham fotosintez jarayoni ro‘y berishi mumkin. Ammo fotosintez jarayonining jadalligi turli 0‘simliklar uchun har xildir. Masalan, yorug'sevar o‘simliklar uchun ushbu ko‘rsatkich 10000-40000 lyuks (lk) bo‘lsa, soyaga chidamli 0‘simliklar uchun esa 10 baravar kam-1000 lk.

Masalan, lampachiroq yorug‘ligida ham fotosintez jarayoni ro‘y berishi mumkin. Ammo fotosintez jarayonining jadalligi turli 0‘simliklar uchun har xildir. Masalan, yorug'sevar o‘simliklar uchun ushbu ko‘rsatkich 10000-40000 lyuks (lk) bo‘lsa, soyaga chidamli 0‘simliklar uchun esa 10 baravar kam-1000 lk.

Fotosintezning mahsuldorligi o'simliklaming turlariga ham bog'liqdir. Masalan, soyada o‘suvchi marshansiya inoxida maksimum fotosintez 1000 lk kuzatilsa, ayrim yorug‘likni sevuvchi daraxtlarda 10—40 ming lk va undan ham yuqori bo'lishi mumkin. Bizning mintaqamizda joylashgan Tyan-Shan va Pomir tog'lari quyosh nurlari eng ko'p tushuvchi joylar hisoblanadi (180 ming lk) va ularning yuqori cho'qqilarida o'suvchi o'simliklarda maksimal fotosintez 60 ming lk darajasida ro'y beradi.