Mavzu: Metrologiya, standartlashtirish va maxsulot sifati menejmenti yo‘nalishi bo‘yicha mutaxassislarni tayyorlash. Reja

Mavzu: Metrologiya, standartlashtirish va maxsulot sifati menejmenti 

yo‘nalishi bo‘yicha mutaxassislarni tayyorlash. 

Reja: 

1. Metrologiya, standartlashtirish va maxsulot sifati menejmenti 

mutaxassislari uchun davlat ta‟lim standarti. 

2. Metrologiya, standartlashtirish va maxsulot sifati menejmenti 

mutaxassislari faoliyat turlari. 

3. Metrologiya, standartlashtirish va maxsulot sifati menejmenti 

mutaxassislari ishlashi mumkin bo‟lgan davlat tashkilotari. 

 

1. Metrologiya, standartlashtirish va maxsulot sifati menejmenti 

mutaxassislari uchun davlat ta’lim standarti. 

5310900  –  Mahsulot  sifati  menejmenti  (mahsulot  turlari  bo„yicha)  ta‟lim 

yo„nalishi – fan va texnika sohasidagi maxsus yo„nalish bo„lib, u sifatli mahsulot 

va  materiallar  ishlab  chiqarish,  sifatli  xizmatlar  ko„rsatishga,  soha  istiqbolini 

belgilashga,  kasbiy  ko„nikma,  mutasaddilik  qobiliyatiga  yo„naltirilgan  inson 

faoliyatidagi  nazariy  qoidalar,  amaliy  vositalar,  usullar  va  uslubiyatlarning 

majmuasi bo„lib, ishlab chiqarilgan mahsulotning sifatini baholash va ta‟minlash, 

xavfsizlik  talablari  va  ekspluatatsiya  shartlariga  rioya  qilinganda  umumiy 

tejamkorlikka  erishishni  ta‟minlaydigan  faoliyatning  qoida  va  me‟yorlarini 

standartlar va boshqa me‟yoriy hujjatlarda umumlashtirishni va qayd  etilishini o„z 

ichiga oladi. 

Kasbiy  faoliyat  obyektlari.  5310900  –  Mahsulot  sifati  menejmenti 

(mahsulot turlari bo„yicha) ta‟lim yo„nalishi bo„yicha bakalavr kasbiy faoliyatining 

obyektlari  -  jarayonlar,  mahsulot,  xizmatlarning  sifati  va  tashkilotlar  faoliyatlari 

natijalarining talab qilingan darajasini ta‟minlovchi boshqaruv tizimini loyihalash 

va  uning  samarali  faoliyatini  ta‟minlash  hamda    mahsulot  va  sifat  tizimini 

sertifikatlashtirish,  sinash,    ilmiy  va  ishlab  chiqarish  faoliyatining  metrologik  va 

me‟yoriy  ta‟minoti,  mahsulot  sifati  nazorati,  o„lchash  natijalarini  qayta  ishlash, 

o„lchash  vositalari  va  uslubiyatlari  va  ularni  doimo  takomillashtirish    tartibini 

ta‟minlash. 

Kasbiy faoliyat turlari. 5310900 – Mahsulot sifati menejmenti (mahsulot 

turlari  bo„yicha)  ta‟lim  yo„nalishi  bo„yicha  bakalavr  o„zining  fundamental, 

umumkasbiy va maxsus tayyorgarligiga muvofiq quyidagilarni o„zlashtiradi:  

Ishlab  chiqaruv-texnologik:  resurslar  va  xodimlarni  boshqarish, 

korxonada mahsulot sifatini boshqarish tizimini yaratish va ta‟minlash hamda uni 

doimo  takomillashtirish,  sinash,  ishlab  chiqarilgan  mahsulotlarni,  xizmatlarni  va 

sifat  tizimini  sertifikatlashtirish,  korxonani  metrologik  ta‟minlash,  korxonadagi 

metrologik  faoliyat  usullarini  doimo  takomillashtirish,  ishlab  chiqarishni  va 

xizmatlarni  zarur  me‟yoriy  va  ilmiy-texnik  va  texnologik  hujjatlar  bilan  o„z 

vaqtida ta‟minlash va uni qayta  ko„rib chiqish va zarur bo„lsa qayta butlash; 

Loyihaviy-konstruktorlik:  loyiha  konstruktorlik  ishlanmalarda  ishlab 

chiqarish sifatini ta‟minlash; 

eksperimental-tadqiqot: 

mahsulot  sifatini  tadqiq  qilish  bo„yicha 

eksperimental tadqiqotlarni o„tkazish va ularning natijalariga ishlov berishda faol 

qatnashish va boshqa kasbiy faoliyat turlarini bajarish; 

me‟yoriy  ishlar:  mahsulot  sifati  sohasidagi  me‟yoriy  hujjatlarni  va  ishlab 

chiqilgan standartlarni ekspertiza qilish; 

Sertifikatlashtirish:  mahsulotlar,  texnologik  jarayonlar  va  xizmatlarning 

sifatini  nazorat  qilish,  sinash  va  sertifikatlashtirish  va  boshqa  kasbiy  faoliyat 

turlariga moslashishi mumkin. 

2. Metrologiya, standartlashtirish va maxsulot sifati menejmenti 

mutaxassislari faoliyat turlari. 

Metrologiya,  standartlashtirish  va  mahsulot  sifati  menejmenti  sohasi 

bo‟yicha  bakalavr  darajasiga  ega  mutaxassislar  quyidagi  vazifalarni  amalga 

oshirish bo‟yicha o‟z faoliyatini tashkil etishi mumkin: 

a)  “Texnik  jihatdan  tartibga  solish  to‟g‟risida”,  "Standartlashtirish 

to‟g‟risida", 

"Metrologiya 

to‟g‟risida", 

"Mahsulotlar 

va 

xizmatlarni 

sertifikatlashtirish  to‟g‟risida"gi  O‟zbekiston  Respublikasining  qonunlari  hamda 

standartlashtirish,  metrologiya,  sertifikatlashtirish  sohasidagi  boshqa  qonun 

hujjatlari  va  normativ-huquqiy  hujjatlarning  amalda  ro‟yobga  chiqarilishini 

ta‟minlash borasida: 

 

- O‟zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga texnik jihatdan tartibga 

solish  sohasidagi  vakolatli  davlat  organlari  hamda  davlat  va  xo‟jalik  boshqaruvi 

organlari  tomonidan  kiritilgan  texnik  reglamentlarni  ishlab  chiqish  dasturi 

loyihalari bo‟yicha umumlashgan takliflar kiritadi;

 

-  o‟z  vakolati  doirasida,  davlat  va  xo‟jalik  boshqaruvi  organlarining 

umumiy  va  maxsus  reglamentlarni  ishlab  chiqish  bo‟yicha  faoliyatini 

muvofiqlashtiradi va tashkil etadi; 

 

-  O‟zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasiga  umumiy  texnik 

reglamentlarni tasdiqlash, ularga o‟zgartirish va qo‟shimchalar kiritish, shuningdek 

ushbu reglamentlarni bekor qilish to‟g‟risida takliflar kiritadi;

 

-  o‟z  vakolati  doirasida  umumiy  va  maxsus  texnik  reglamentlarga  rioya 

qilinishi ustidan davlat nazoratini amalga oshiradi; 

 

-  texnik  jihatdan  tartibga  solish  sohasida  normativ  hujjatlar  davlat  fondini 

shakllantiradi; 

 

- 

davlat, 

tarmoq, 

ma‟muriy-hududiy 

standartlarni 

va 

ularga 

o‟zgartirishlarni, korxonalarning mahsulotlarga texnik shartlarini, standartlarini va 

ularga o‟zgartirishlarni, standartlashtirish, metrologiya, sertifikatlashtirish bo‟yicha 

amal  qilinadigan  hujjatlarni,  shuningdek  norma  va  qoidalarni  davlat  ro‟yxatidan 

o‟tkazadi; 

- bir turdagi mahsulotlar uchun normativ hujjatlarni ishlab chiqish bo‟yicha 

tarmoq  tuzilmalarini  tashkil  etishga  ko‟maklashadi,  ularga  ilmiy-metodik 

rahbarlikni ta‟minlaydi;  

-  sertifikatlashtirish  va  yuklash-tushirishdan  oldin  inspektsiya  o‟tkazish 

sohasidagi yuridik shaxslarni belgilangan tartibda akkreditatsiya qiladi, yuridik va 

jismoniy  shaxslarning  sinov,  o‟lchov,  tahliliy,  kalibrlash  va  tekshirish 

laboratoriyalarini attestatsiyadan o‟tkazadi va akkreditatsiya qiladi;  

-  O‟lchov  vositalarini  tayyorlash,  realizatsiya  qilish  va  prokatga  berish 

bo‟yicha  faoliyatni  belgilangan  tartibda  litsenziyalaydi,  litsenziatlar  tomonidan 

litsenziya talablari va shartlariga rioya qilinishi ustidan nazorat qiladi, shuningdek 

litsenziyalar reestrini yuritadi;

  

- xalqaro va davlatlararo ilmiy-texnik hamkorlikni rivojlantiradi;  

b) standartlashtirish, metrologiya, sertifikatlashtirish, xalqaro standartlarni, 

shu  jumladan  sifatni  boshqarish  tizimi  bo‟yicha  xalqaro  standartlarni  qo‟llash 

asosida  mahsulotlar  sifatini  va  raqobatbardoshliligini  oshirish  sohasida  yagona 

davlat siyosatini amalga oshirish borasida:  

- standartlashtirish, metrologiya, sertifikatlashtirish, akkreditatsiya qilish va 

mahsulotlar sifatini boshqarish tizimini joriy joriy etish masalalari bo‟yicha davlat 

va xo‟jalik boshqaruvi organlariga o‟z vakolatlari doirasida rahbarlik qiladi va ular 

faoliyatini muvofiqlashtiradi;  

-  yangi  qonun  hujjatlarini  ishlab  chiqish  va  amaldagi  qonun  hujjatlarini 

takomillashtirish yuzasidan takliflar kiritadi; 

- ilmiy-tadqiqot ishlarini amalga oshiradi; 

-  standartlashtirish,  metrologiya  va  sertifikatlashtirishni  rivojlantirish 

bo‟yicha  asosiy  yo‟nalishlarni,  kontseptsiyalarni,  istiqbolli  dasturlarni  ishlab 

chiqadi;  

-O‟zbekiston  Respublikasining  milliy  etalon  bazasini  shakllantiradi  va 

rivojlantiradi, milliy etalonlarni xalqaro etalonlar bilan solishtiradi;  

v)  standartlashtirish,  metrologiya,  sertifikatlashtirish  tizimlari  faoliyat 

ko‟rsatishini  va  rivojlantirilishini,  ushbu  sohalardagi  ilmiy-texnika  axborotini 

akkreditatsiya  qilish  va  tarqatishni,  shuningdek  ularning  xalqaro,  davlatlararo  va 

xorijiy  mamlakatlarning  milliy  tizimlari  bilan  uyg‟unlashtirilishini  ta‟minlash 

borasida:  

-  respublikada  ishlab  chiqariladigan  va  import  bo‟yicha  olib  kelinayotgan 

mahsulotlarni sertifikatlashtirish, chet mamlakatlarning sertifikatlashtirish bo‟yicha 

ishlari natijalarini e‟tirof etish ishlarini tashkil etadi;  

- 

o‟z 

vakolatlari 

doirasida 

standartlashtirish, 

metrologiya, 

sertifikatlashtirish  va  akrreditatsiya  qilish  sohasida  normativ  hujjatlarni  ishlab 

chiqadi, tasdiqlaydi va ro‟yxatdan o‟tkazadi;  

-  shtrixli  kodlashtirishni  joriy  etish  siyosatini  amalga  oshiradi  va 

O‟zbekiston  Respublikasida  ishlab  chiqarilayotgan  tovarlarning  Davlat  reestrini 

yuritadi;  

-  manfaatdor  shaxslarni  mahsulotlarni,  sinov  va  o‟lchov  usullarini 

standartlashtirish, metrologiya, sertifikatlashtirish bo‟yicha normativ hujjatlar bilan 

ta‟minlaydi, shuningdek mazkur sohalardagi yutuqlarning ilmiy-texnik targ‟ibotini 

amalga oshiradi;  

-  o‟ziga  berilgan  vakolatlar  doirasida  xalqaro,  davlatlararo  va  milliy 

normativ hujjatlar bo‟yicha ma‟lumotlarning yagona axborot bazasini yaratadi;  

- standartlashtirish, metrologiya, sertifikatlashtirish, akkreditatsiya qilish va 

o‟lchovlar  yagonaligini  ta‟minlash  ishlarini  amalga  oshirishning  umumiy 

qoidalarini belgilaydi;  

-  majburiy  tartibda  sertifikatlanadigan  mahsulotlar  ro‟yxatini  tasdiqlash 

to‟g‟risida belgilangan tartibda Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritadi;  

- etalonlarni saqlaydi, qo‟llaydi hamda o‟lchamlar miqdorlarini beradi;  

g) kadrlar tayyorlash va ularning malakasini oshirish ishlarini tashkil etish 

borasida  standartlashtirish,  metrologiya  va  sertifikatlashtirish  sohasidagi  ilmiy  va 

muhandis-texnik kadrlarni o‟qitishni amalga oshiradi;  

d) mahsulotlar, ishlar, xizmatlar xavfsizligi va sifati, o‟lchovlar ishonchsiz 

natijalarining  salbiy  oqibatlaridan  muhofaza  qilish  talablariga  rioya  etilishi 

yuzasidan iste‟molchilar huquqlari himoya qilinishini ta‟minlash borasida: 

- o‟z vakolatlari doirasida mahsulot sifati va xavfsizligi bo‟yicha majburiy 

talablarni belgilaydi hamda ushbu talablarga rioya etilishini nazorat qiladi;  

-  standartlarga  rioya  qilish,  o‟lchovlar  va  sertifikatlash  qoidalarining 

yagonaligini  ta‟minlash  masalalari  bo‟yicha  nazorat  organlari  bilan  o‟zaro 

hamkorlik qiladi;  

- normativ hujjatlar talablariga rioya etilishini, o‟lchovlarning yagonaligi va 

ishonchliligi, majburiy sertifikatlashtirish qoidalari ta‟minlanishini tashkil etadi va 

bu borada davlat nazoratini amalga oshiradi;  

- davlat metrologiya nazoratini amalga oshiradi.  

      "O‟zstandart"  agentligi  o‟ziga  yuklangan  vazifalar  va  funktsiyalarni 

bevosita,  shuningdek  o‟z  hududiy  boshqarmalari,  o‟ziga  qarashli  organlar  va 

muassasalar orqali amalga oshiradi.  

 

3. Metrologiya, standartlashtirish va maxsulot sifati menejmenti 

mutaxassislari ishlashi mumkin bo’lgan davlat tashkilotari. 

Metrologiya,  standartlashtirish  va  mahsulot  sifati  menejmenti  bo‟yicha 

bakalavr darajasiga ega mutaxassislar yuqorida keltirilgan bilim va ko‟nikmalarga 

ega  bo‟ladilar.  Buning  natijasida  quyidagi  davlat  tashkilotlarida  o‟z  faoliyatlarini 

olib borish imkoniyatlariga ega bo‟ladilar 

- hududiy standartlashtirish va metrologiya boshqarmalari; 

- Respublika sinov va sertifikatlashtirish markazi hamda uning 

  hududiy sinov va sertifikatlashtirish markazlari; 

- Metrologiya xizmatlari ko‟rsatish markazi; 

- Standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish ilmiy- 

  tadqiqot instituti; 

- Milliy etalonlar markazi; 

- Shtrixli kodlashtirish markazi; 

- Axborot-ma‟lumotlar markazi. 

 

 

Bundan  tashqari  bugungi  kunda  mamlakatimizda  sanoat  tarmoqlarini 

rivojlantirish  borasida  qator  tadbirlar  amalga  oshirilmoqda.  Natijada  ishlab 

chiqarish  tarmoqlari  bo‟yicha  zavod  va  fabrikalar  soni  ko‟paymoqda.  Bundan 

ko‟rinib turibtiki, ushbu soha bo‟yicha bilim va ko‟nikmalarga ega mutaxassislarga 

talab  ortmoqda.  Mutaxassislar  ushbu  zavod  va  fabrikalarda  sifat  nazorati,  sifatni 

boshqarish  hamda  metrologik  laboratoriyalarda  ham  o‟z  faoliyatlarini  olib 

borishlari mumkin bo‟ladi.