Mavzu: n ya Velinken,,To'plamlar haqida hikoyalar'' kitobini o'rganish. Reja

Mavzu: N Ya Velinken ,,To'plamlar haqida hikoyalar'' kitobini o'rganish.Reja:
1. N Ya Velinken ,,To'plamlar haqida hikoyalar'' kitobini haqida.
2.To`plam haqida tushuncha
3. To`plamga doir misollar.
1. Naum Yakovlevich Vilenkin - atoqli matematik, butun hayotini ushbu fanni ommalashtirishga bag'ishlagan. Naum Yakovlevich Vilenkin 1920 yil 30 oktyabrda Moskvada tug'ilgan. Uning onasi hamshira bo'lib ishlagan va o'g'lini Munya deb atagan (Boris Abramovich Rosenfeldning eslashicha - fan doktori, professor, matematika tarixchisi). Vilenkin N.Ya., ko'pchilik bolalar singari, maktabda matematikani o'rganishda birinchi qadamlarini qo'ydi. Ammo, Naum Vilenkinning hayotiy sharoitlari tasodifan ta'lim muassasasida alohida atmosfera, muhit va o'qitishga yondoshgan holda o'qish imkoniyatiga ega bo'ldi.
Bu 15-raqamli Krivoarbatskiy tor ko'chasida joylashgan, professor Mixail Nikolaevich Kovalenskiy nomidagi Moskva yettinchi eksperimental ko'rgazma maktabi. Bu bino 1910 yilda qurilgan va 1917 yil inqilobidan oldin Xvostovskaya ayollar gimnaziyasi joylashgan edi. Maktabni ilgari gimnaziyada ishlagan ko'plab o'qituvchilar o'qitgan. Ehtimol, shuning uchun Naum Vilenkin bilan birgalikda asosan ziyolilarning bolalari, shu jumladan Sergey Yeseninning o'g'li Yuriy ham o'qidilar. Ushbu o'quv dargohi ilmiy kadrlar uchun haqiqiy poydevorga aylandi.
Maktabning ko'plab bitiruvchilari kashfiyotning eng yuqori cho'qqilariga ko'tarilishdi va Dmitriy Ivanovich Bibikov kabi akademiklar, Nikolay Nikolaevich Sheremetevskiy yoki Mstislav Vsevolodovich Keldish kabi matematik - SSSR Fanlar akademiyasining bo'la- jak prezidenti kabi professor bo'lishdi. Sertifikatni olgandan keyin, Naum Yakovlevich Vilenkin qo'shim- cha ma'lumot va ilmiy faoliyatni ishchi yoki xizmat- chining martabaidan afzal ko'rganligi ajablanarli emas. Har tomonlama iste'dodlarni namoyish etish va turli xil ilmiy yo'nalishlarda muvaffaqiyatlarni namoyish etish, Vilenkin N.Ya. shunga qaramay, u o'z hayotini matema- tika bilan bog'lashga qaror qildi va ushbu fanni Moskva davlat universitetida o'qishni davom ettirdi.
Maktabni tanlashda va universitet o'qituvchisi va ilmiy maslahatchisi tanlovida bo'lgani kabi, Naum Yakovlevich Vilenkin juda omadli edi - u taniqli sovet matematiki, fizika-matematika fanlari doktori, Moskva davlat universiteti professori Aleksandr Gennadievich Kuroshning "qo'liga tushib qoldi". Kelajakda talabaga Vilenkinga yangi matematik tushunchalar, formulalar va tizimlarni ishlab chiqish, asl umumlashtirish va ilmiy muammolarni hal qilishning nostandart usullarini izlashga imkon beradigan asosni yaratgan u edi.1942 yilda universitetni tugatgandan so'ng, Naum Yakovlevich Vilenkin ilmiy faoliyatini davom ettirdi.
Tadqiqot mavzulari N. Ya. Vilenkina ko'chadagi o'rtacha odamga hech narsa aytmaydi, ammo matematiklar uchun ular juda ko'p mashaqqatli mehnat sarflanganligini aniq ko'rsatib berishadi. Topologik abeliya guruhlari nazariyasini chuqur o'rganish bilan boshlagan Naum Yakovlevich Vilenkin nemis matematiki Xaynts Prüferning teoremasining bir nechta o'xshashlarini tuzdi va shuningdek, XX asrning eng buyuk matematiklaridan biri Lev Semyonovich Pontryagin tomonidan qurilgan doimiy guruhlar personajlari nazariyasining turli xil umumlashmalarini ishlab chiqdi.
Bular asosiy tadqiqotlar ilmiy jamoatchilikning e'tiboridan chetda qolmadi va doktorlik dissertatsiyasini yozish uchun asos bo'lib xizmat qildi, bu Vilenkin N.Ya. 1950 yilda muvaffaqiyatli himoya qilindi. XIX asrning 70-yillarida nemis matematikasi G.Kantor matematikaning yangi yo'nalishini - cheksiz to'plamlar nazariyasini yaratdi. Bir necha o'n yilliklar ichida deyarli barcha matematikalar nazariy asosda qayta tiklandi. To'plamlar nazariyasi tushunchalari matematik ob'ektlarning eng umumiy xususiyatlarini aks ettiradi.
Odatda to'plamlar nazariyasi universitet darsliklarida o'qitiladi. Ushbu kitob mashhur shaklda to'plam nazariyasining asosiy tushunchalari va natijalarini tavsiflaydi.Kitob matematikaga qiziquvchi o'rta maktab o'quvchilari uchun, shuningdek, to'plam nazariyasi nima ekanligini bilmoqchi bo'lgan keng omma uchun mo'ljallangan.
To`plam tushunchasi matematikaning boshlang`ich(ta`riflanmaydigan) tushunchalaridan biridir. U chekli yoki cheksiz ko`p obyektlar(narsalar, buyumlar, shaxslar va h.k)ni birgalikda bir butun deb qarash natijasida vujudga keladi. to`plamni tashkil etgan obyektlar uning elementlari deyiladi.
To`plamlar odatda lotin alifbosining bosh harflari bilan, uning elementlari esa shu alifboning kichik harflari bilan belgilanadi. Masalan A={a, b, c, d} yozuvi A to`plam a,b,c elementlardan tashkil topganini bildiradi.
A va B to`plamlarning ikkalasida ham mavjud bo`lgan x elementga to`plamlarning umumiy elementi deyiladi. A va B to`plamlarning kesishi deb, ularning barcha umumiy elementlaridan tuzilgan to`plamga eytiladi. A va B to`plamlarning kesishmasi AՈB ko`rinishda belgilanadi.
AՈB={x|x є B}
Xulosa
Naum Yakovlevich Vilenkin atoqli matematik, butun hayotini ushbu fanni ommalashtirishga bag`ishlagan.
“To`plamlar haqida hikoyalar” kitobida tenglamalar, irratsional tenglamalar, tengsizliklar va h.k larni yechishda simmetriyadan qanday foydalanish kerakligi tushuntirilgan. Ushbu muammolarning barchasi simmetrik polinomiyalar asoslangan yagona usul bilan yechiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Abdullayeva B.S, Sadikova A.V, Muxitdinova M.V, Toshpo`latova M.I Matematika.
Toshkent – 2014
2. Xamedova N.A, Ibragimova Z, Tasetov T Matematika. Darslik. 2007
3. Ibrohimov P. “Matematikadan masalalar to`plami”
“O`qituvchi 1995”
4. www.tdpu,uz
5. www.ziyonet.uz
6. www.edu.uz