Mavzu: Undalmalarda tinish belgilarining ishlatilishi

Mavzu: Undalmalarda tinish belgilarining ishlatilishi
Mavzuga doir tayanch so’zlar: Punktuatsiya, tinish belgilari, ohang
Mavzuning qisqacha ta’rifi: Undalma gap boshida kelsa, undan so`ng, o`rtada kelsa, ikki tomondan, oxirida kelsa, undan oldin vergul qo`yiladi.
O’quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi. Metod: Suhbat,muammoli izlanish, testlar,sahna ko`rinishi, munozara. Shakl: guruh bilan ishlash . Jihozi: ona tili darsligi, elektron darslik, kompyuter videoproyektori, tarqatmali materiallar, mavzuga oid ko’rgazmalar, hunarmandchilikka doir rasmlar,badiiy kitoblar Nazorat: o’quvchilarning darsda faolligi kuzatilib hisobga olib boriladi. Baholash: o’quvchilar ballari dars oxirida e’lon qilinadi.
Darsning maqsad va vazifalari:
Maqsadlar: Ta’limiy maqsad:O’quvchilarning undalma va undalmalarda tinish belgilarining qo`llanishiga oid bilimlarini kengaytirish Tarbiyaviy maqsad: O`quvchilar bilan undalmalar ishtirokida vatanparvarlik, insonparvarlik tushunchalari mohiyatini anglatuvchi gaplar tuzgan holda ularda yuqoridagi tuyg`ularni shakllantirish, o`quvchilar ongiga insoniy fazilatlarni singdirish. Rivojlantiruvchi maqsad:O’quvchilarning so`zlarni to`g`ri qo`llay olish, mantiqiy fikrlay olish malakasini rivojlantirish.
Kutilayotgan natija
Dars yakunida o’quvchilar undalmalarda tinish belgilarining to`g`ri qo`llanishiga doir bilimga ega bo`ladilar. .
Dars jarayoni va texnologiyasi.
Ishning nomi	Bajariladigan ish mazmuni	Metod	Vaqt
1-bosqich	O’quvchilar davomatini aniqlanadi, sinfning darsga tayyorgarligi tekshiriladi	Suhbat	2 daqiqa
2-bosqich	Dars davomida rioya qilish lozim bo’lgan qoidalar belgilanadi, dars shiori ishlab chiqiladi, “Ma`naviyat daqiqasi” o`tkaziladi.	Munozara	5 daqiqa
3-bosqich darsning borishi	1.o’tgan dars haqidagi bilimlarni tekshirish 2. Undalma haqidagi bilimlarning qay darajada o`zlashtirilganligini aniqlash 3. Tilimizda qanday tinish belgilari mavjudligini so`rash 4. Mashqlar bajarish orqali yangi mavzuga doir qoidalar chiqarish. 5.Mustaqil ishlash.	Muammoli vaziyat O’yin Savol-javob Muammoli- vaziyat Yozma	6 daqiqa 5 daqiqa 6 daqiqa 6 daqiqa 5 daqiqa
4-bosqich Mustahkamlash	1.Mavzuni mustahkamlashda o`yin va sahna ko`rinishidan foydalaniladi.	O`yin Sahna ko`rinishi	3 daqiqa 3 daqiqa
5-bosqich Baholash	O’quvchilarnin darsda ishtiroki hisobga olinib ballar e’lon qilinadi va dars yakunlanadi.		2 daqiqa
6-bosqich	Tinish belgilarini qo`yib gaplarni ko`chirish va undalmalarni belgilash vazifasi beriladi.	Tushuntirish	2 daqiqa

Qatra-qatra yig`ilib daryo bo`lur.
O`quvchilar bilan “Ma`naviyat daqiqasi” o`tkaziladi. Bunda o`quvchilar ta`lim-tarbiyaga doir maqollar, hikmatli so`zlar aytishadi. O`qituvchi o`quvchilarning fikrlarini umumlashtirib, inson hamisha ona vatan xizmatida bo`lishi lozimligini uqtiradi.
So`ngra uyga berilgan 265-mashq tekshiriladi. Mashq shartiga ko`ra she`riy asarlardan undalmaning qo`llanishiga ko`ra gap tuzishlari kerak edi. Ular bu vazifani quyidagicha bajarishlari mumkin.
1-o`quvchi: -Nega yig`lamaysan, ahli Andijon?
2-o`quvchi: -Dehqon bobo, endi siz ham tin oling .
3-o`quvchi: -O`zbekiston, bo`yi-basting ko`rsat endi.
4-o`quvchi: -Jayron, nega ko`zing to`la yosh?
O`tilgan mavzuni mustahkamlash uchun tarqatmalarda quyidagi savollar beriladi:
1.Undalma deb nimaga aytilad?
2.Undalma bilan eganing o`xshash va farqli tomonlari haqida so`zlang.
3.Undalma gapning qaysi o`rnida kelishi mumkin?
4.Uyushiq undalmalarga misol keltiring.
5.Qanday undalmalar yoyiq undalmalar deyiladi?
6.Undalma qatnashgan gapning kesimi qanday shaklda bo`ladi?
So`ngra muammoli vaziyat yaratish uchun yozuv taxtasiga misollar yozilgan ilinadi:
1.O`quvchilar imtihonlarga tayyorgarlik ko`rishni boshladilar.
O`quvchilar, imtihonlarga tayyorgarlik ko`rishni boshlang.
2.Do`stimni tug`ilgan kuni bilan tabrikladim.
Do`stim, tug`ilgan kuning bilan tabriklayman.
3.Ustozim-mening eng yaqin maslahatgo`yim.
Ustoz, siz mening eng yaqin maslahatgo`yimsiz gaplarini o`zaro qiyoslanadi. O`quvchilar ular orasidagi o`xshashlik va farqlarini topib gaplarning ega va kesimlarini aniqlaydilar.
Yangi mavzu bayoni:
266-mashq. Undalmalardan keyin undov belgisining ishlatilishiga e`tibor berib o`qiladi, undalmalarning gapdagi vazifasini aniqlanadi.

1. 
   Aziz vatandoshlar! Bizning ajdodlarimiz hamisha uzoqni ko`zlab yashaganlar.
   
2. 
   Zafar!Oyimlar keldilar.
   
3. 
   – O`g`lim Yodgor! Aftidan, meni tanimading, – dedi chol.
   
4. 
   – Sobir! Eski oshnalaringni topib keldim,- Qudrat.
   
5. 
   Aziz sinfdoshlar! Bu sharafli ishga barchamiz mas`ulmiz