Maxsus ta`lim vazirligi samarqand qishloq xo’jaligi instituti
Download 202.61 Kb. Pdf ko'rish
|
operatsion tizimlar va ularning turlari
- Bu sahifa navigatsiya:
- Qishloq xo’jaligida menejment fakulteti
- Operatsion tizimlar va ularning turlari.
- Linuxoperatsion(amaliy)tizimi.
- UNIXoperatsion(amaliy)tizimi.
- UNIXWareoperatsion(amaliy)tizimi.
- Windowsoperatsion(amaliy)tizimi.
- Windows95 operatsion(amaliy)tizimi.
- Windows98 operatsion(amaliy)tizim.
- Windows2000operatsion(amaliy)tizimi.
- WindowsCE operatsion(amaliy)tizimi.
- WindowsNT operatsion(amaliy)tizimi.
- WindowsXPoperatsion(amaliy)tizimi.
O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI SAMARQAND QISHLOQ XO’JALIGI INSTITUTI Oliy matematika va axborot texnalogiyalari kafedrasi. Qishloq xo’jaligida menejment fakulteti Mavzu:Operatsion tizimlar va ularning turlari Bajardi: Omonqulov E. Tekshirdi: Kudratov A.
Samarqand 2016 Operatsion tizimlar va ularning turlari. Reja:
1. Operatsion muhit haqida tushuncha. 2. Operatsion tizim. 3. Operatsion tizimning turlari. Operatsionmuhit Amaliy
dasturlarni
ishlab
chiqish
va
ular
bajarilishinita‟minlaydiganvositalarmajmuasi. Operatsion muhit operatsion tizim,
dasturiy ta‟minot,amaliydasturlarinterfeyslari,tarmoq xizmatlari, ma‟lumotlar bazalari vadasturlash tillaridaniborat.
1. Kompyuter resurslarini
va
ma‟lumotlarni muvofiqlashtiradiganvaboshqaradigandasturiy ta‟minotningasosiyqismi yoki, dasturlarningbajarilishiniboshqaradiganva tizimningresurslarinitaqsimlash,rejalashtirish,kirish-chiqishni vama‟lumotlarni boshqararish kabivazifalarnita‟minlaydigandasturiyvosita. Garchandoperatsiontizimlarko„proqdasturiy bo„lsalarham,biroq,qismanapparatvositalari qo„llanishihammumkin.Operatsiontizimlarningasosiyvazifalariga: - fayl tizimini boshqarish (yozish, o„zgartish, fayllardannusxako„chirish,erkinfoydalanishni nazoratqilish); - dasturlar bajarilishini boshqarish (protsessor vaqtini taqsimlash, dasturlarni diskdan tezkor xotiraga yuklash, yashirin xavfli ta‟sirni tutib olishvah.q.); - xotirani boshqarish (keshlash, taqsimlash, ma‟lumotlarbutliginazorativah.k.); -foydalanuvchi bilanmuloqot (klaviaturadan, sichqonchadan buyruqlarni o„qish, axborotni ekranga,printergachiqarishvah.k.)kiradi. Bundantashqarioperatsiontizimlar, kompyuterlarniturlirusumdagitarmoqlardan– mahalliy
tarmoqlardanglobalkoorporativ tarmoqlargacha,shujumladan,Internettarog„idan erkin foydalanishni boshqaradi. Operatsiontizimgamisollar-MS-DOS,Linux, UNIX,Windows,Solarisvaboshqalar. Keling ularning ayrimlariga qisqacha to‟xtalib o‟tsak:
operatsion tizim. MS-DOS ning birinchi rusumi 1981 yilda paydo bo„lgan. Avvalambor,Microsoftkompaniyasitomonidan IBMuchunishlabchiqilganMS-DOS,IBM- uyg„unkompyuterlaruchunstandartoperatsion tizimdir.
MS-DOS16-xonali operatsiontizimi bo„lib, uko„pfoydalanuvchili vako„pmasalali maromlarniqo„llab- quvvatlay olmaydi.Operatsion tizimning muhim
xususiyatlaridan biri
mutaxassis bo„lmagan foydalanuvchilarga amaliy jarayonlarnibajarishning
qulay shakllarinitaqdimqilsa,mutaxassislarga dasturiyta‟minotni ishlash uchun yaxshiasos taqdim qiladi. MS-DOS kataloglar shajarasini tashkil qiladi, taraqqiy etgan buyruqlar tiliga ega. MS-DOS amaliy jarayonlar, fayllar va tashqiqurilmalarbilansamaraliishlayoladi.
Linuxoperatsion(amaliy)tizimi.O„zagiUnixoperatsiontizimiasosidaishlang an,
tarmoqoperatsiontizimi.Linuxilkbor1991yiliLiniusTorvaldstomonidan
chiqarilgan. Linuxning muhim
xususiyatlaridan biri
– u bepuldasturiyta‟minotFondidoirasida,GNU oshkora litsenziyasiga ko„ra bepul tarqatiladi. Asosan,Internetdavaintratarmoqlardaserverlar yaratishuchunqo„llanadi.
oq operatsion tizimi. Ilk bor UNIX operatsion tizimi Bell Laboratory tomonidan 1969 yili
taklif qilingan, azaldan tarmoqlarda ishlatish uchunmo„ljallanganedi.HozirgikundaUNIX, Si
tilida
yozilgan ko„pfoydalanuvchili vako„pmasalalioperatsiontizim.Tizimningbosh tarkibiy qismi bo„lib
mikroo„zak hisoblanadi. Uningichigatarmoqlararouzatishniboshqarish bayonnomasini/ bajaruvchi
modul joylashtirilgan.
UNIX operatsion
tizimi
bir
qanchaijobiyxislatlargaega,ulardanbirinchi navbatdaquyidagilarniko„rsatishzarur: -amaliydasturlarni birturdagi kompyuterdanboshqaturdagisigako„chiribo„tkazaolish; -
ma‟lumotlarni
tarqoq
ishlovini
bajarish imkoniniberadigantarmoqxizmatlariningkeng yig„masi; - bir vaqtning o„zida turli xildagi fayl majmualariningmavjudbo„lishi; - yuz berayotganishlov jarayonlarini foydalanuvchilartomonidanrejalashimkoni; - RISC protsessorlaribilanyaxshi uyg„unlashuvi; -
xil
ishlab
chiqaruvchilar tomonidan
taqdim
qilinganmahsulotlarniosonishlatish; -rivojlanishvakengayishuchunochiqlik; UNIXsuperkompyuterlari,ishchi-stansiyalarva maxsusshaxsiykompyuterlardakengishlatiladi. UNIXWareoperatsion(amaliy)tizimi. UNIX operatsion
tiziminingNovell korporatsiyasi tomonidan ishlabchiqilgan rusumi. UNIXWare tizimi birinchi navbatda NetWaretarmoqlaridaishlatishuchun yaratilgan.Shu bilan birga, bu operatsiontizimining muhitida hududiy tarmoqlarning bayonnomalari
bajariladi.
oddiygrafikinterfeysgaega.Bu32-xonalitizim«ish stoli» deb ataluvchi muhitda ishlaydi. UNIXWare ko„pmasalali, ko„pfoydalanuvchili, ko„poqimlitizimdir. Solarisoperatsion(amaliy)tizimi.SUN Microsystems korporatsiyasi tomonidantaklif qilingan UNIX operatsion tizimining rusumi. Solaris simmetrik multiprotsessorli ishlovbajaradi, tasvirlarbilanishlash vositalariga ega, ma‟lumotlar xavfsizligini ta‟minlaydi. Tizim Internet tarmog„i, elektron pochta,
shujumladan, nutqiypochta,faksimil aloqabilano„zaroishlayoladi.Yuqoriunumva masshtablanuvchilikxususiyatlarigaega. Windowsoperatsion(amaliy)tizimi.Microsoft korporatsiyasi tomonidan shaxsiy kompyuterlar uchun
operatsion tizimlaroilasi.Windowstizimiko„pmasalaliva ko„poqimlibo„lib,qulaygrafikinterfeysbilan tavsiflanadi, virtual xotiraning boshqaruvini taqdim qiladi va ko„pgina tashqi qurilmalarni qo„llab- quvvatlaydi.Windowsni ishlatib, foydalanuvchi birdaniga bir necha amaliy jarayonlar bilansamarali ishlashimkoniyatiga egabo„ladi. Dunyoda 90%
gayaqin kompyuterlarWindowsoperatsiontizimi boshqaruvidaishlaydi. Windows95 operatsion(amaliy)tizimi.Windows 95 aloqa va muloqot uchun ishlab chiqilgan birinchi operatsion tizimdir.Ilk bor1995yilning24 avgustidachiqarilganMicrosoft korporatsiyasining operatsion tizimi, amaliy tizimi.
Windows 95
o„zining imkoniyatlariga ko„rao„zidanavvalgiWindows3.1.operatsion tizimi, amaliytizimini ancha ortda qoldirgan. Foydalanuvchiningyangi interfeysigaqo„shimcha ravishda, Windows 95 o„zichiga ko„pgina muhimangitdankiritilgan funksiyalargaega.U,32- xonaliqo„llanmalarni quvvatlaydi, bu esa, maxsus shu operatsion tizim uchun yaratilgan qo„llanmalar yanada tezroq ishlashini anglatadi. Shu bilan birga, Windows 95, Windows va DOSning eski qo„llanmalarini bajara oladi. Windows 95da,DOSdagiasosiyxotira640Kvafaylnomining uzunligi 8 belgi bo„lishi kerakligi kabi cheklovlarbekorqilingan. Windows98 operatsion(amaliy)tizim.Azalda,bu operatsiontizimniMemphis,so„ngra Windows 97 deb ataldi, ammo Microsoft kompaniyasi,operatsiontizimmuddatida,1997 yilda tayyor bo„lmaganligi sababli,
nominio„zgartirishgamajburbo„lgan.Windows98ko„pginayangitexnologiyalarni quvvatlash imkonini beradi,shujumladan, FAT32,AGP, MMX, USB, DVD va ACPItexnologiyalarniham. Uning engsezilarli xossasi bo„lib, veb- brauzer (Internet Explorer)ni operatsion tizim bilan uyg„unlashtiruvchi, «Faol ish stoli» (ActiveDesktop)tushunchasibo„ladi.
mlari safidagi mahsulot, Windows NT operatsion tizimi, amaliy tizimining takomillashtirilgan rusumi. Windows 2000ni ko„pincha W2K shaklidabelgilanadi.Windows2000operatsion tizimi,amaliytiziminingto„rtrusumibor:
Professional–stoldagivamobiltizimlaruchun operatsion
tizim. Qo„llanmalarni ishlatish, Internet bilan ulanish, fayllar, printerlar va tarmoq resurslaridan erkin foydalanish uchun ishlatiladi.
Server – veb-server sifatida ham, mahalliy tarmoqserverisifatidahamishlatiladi.
Advanced Server – biznes-qo„llanmalar va elektron tijorat uchun ishlatiladi.Windows2000Server standart rusumidan
yuqorimasshtablanuvchanlik
va erkin
foydalanish qulayligibilanajralibturadi. DatacenterServer–yuqoritezlikdaishlaydigan, katta hajmdagi ma‟lumotlarga ishlov berishtalab qilinadigan kompyuter tarmoqlarida foydalanishuchunyaratilgan. WindowsCE operatsion(amaliy)tizimi.Microsoft Windows operatsion tizimi, amaliy tizimining mobil PDA(personaldigitalassistants)ga
o„xshash kompyuterlar
uchun, qisqartirilganrusumi,WindowsCEninggrafik interfeysiWindows95gao„xshash. WindowsNT operatsion(amaliy)tizimi.Windows New Technology (Windows ningyangi texnologiyasi) 32-bitli operatsion tizim bo„lib, Microsoft korporatsiyasi tomonidan Windows95vaMS-DOSlarningo„rnigataklif qilingan.WindowsNTningauditoriyasi,kuchli operatsiontizimgatalabibo„lgan, foydalanuvchilarning
eng
qiziquvchan
10%
qismidir. WindowsNTningasosiyustunliklari quyidagilardir: -funksionaluyg„unlik; -mobillik; -masshtablanuvchanlik; -tizimningboshqarilishi; -ochiqinterfeys; - sanoatstandartlariniquvvatlash. Windows NT ning ikki rusumi mavjud: Windows NT Server, tarmoqlarda serversifatida ishlash uchun va Windows NT Workstationalohidayokimijozishstansiyalari uchun ishlangan.
001yildataqdim qilingan operatsion tizim. Microsoft, Windows XPni Windows 95 chiqarilgandan buyonengmuhimdasturiymahsulotdebatadi. Windows XP, Windows 2000ning o„zagida qurilganbo„lib,yangitashqiifodagavagrafik interfeysga ega. Windowsningavvalgi rusumlariganisbatano„zaroyuqoribarqarorlikvaishonchliliknimujassamlashtirgan. Windows XPning ikki rusumi mavjud: Home va Professional. Microsoft har ikkala rusumning mobilligigakattae‟tiborqaratdi,shujumladan, qo„shdi. Simsiz
ulanish
uchun
“plug-and- play”vositasiniham,WindowsXpda«XP»«eXPerience»nianglatadi.
Download 202.61 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling