Metallmaslarning umumiy xossalari va olinish usullari

“Metallmaslarning umumiy xossalari va olinish usullari ” modulini o`qitishda virtual laboratoriya mashg`ulotlarini tashkil etish.
Virtual laboratoriya texnologiyasining o'ziga xos imkoniyatlaridan biri amalda bajarish qiyin bo`lgan tajribalarni vizuallashtirilgan hodisalarga almashtirish va o`quvchilarning moddalarning o'zaro ta'siri, real hayotda masofa, vaqt va xavfsizlik omillari tufayli cheklangan tajribalarni ham bajarish mumkin. Virtual muhit taqdim etishi mumkin bo'lgan kengaytirilgan funksiyalar, masofaviy ta'limga bo'lgan tadqiqotga bo'lgan qiziqishning ortishi bilan birgalikda, o'quv jarayonini qo'llab-quvvatlash uchun bir qancha virtual laboratoriya texnologiyasini qo'llaydigan keng ko'lamli ilovalarni yaratishga olib keldi. Biroq, virtual laboratoriya o'z ichiga olgan texnologik jihatlardan tashqari, "ta'lim" atamasi bir qator muammolarni o'z ichiga oladi, masalan. ta'lim mazmuniga kirish, shuningdek, o'quv jarayonini optimallashtirish uchun ishlatilishi kerak bo'lgan ta'lim modeli haqida gapirganimizda ushbu yo'nalishdagi eng rivojlanayotgan yo`nalishlaridan biri eksperimental o'rganish yoki "tajriba orqali o'rganish" bo'lib, bunda o`quvchilar taqdim etilgan ma'lumotni yaxshi qabul qiladi. Eksperimental o'rganish o`quvchilarning virtual muhitda mavjud bo'lgan ob'ektlar bilan ham yuqori darajadagi interaktivligini o'z ichiga oladi. Bundan tashqari, aniq o'rganish uchun taqsimlangan virtual muhitining yana bir sharti shuki u taʼlim maqsadlarida koʻp foydalanuvchili 3D muhitini joriy etishga qaratilgan. Ta`kidlash joizki, so‘nggi o‘n yillikda o‘quvchilarning axborot jamiyati va yangi texnologiyalar bilan yaqindan tanishishlari uchun ko‘pchilik umumta’lim maktablari kompyuter xonalar bilan jihozlangan. Bugungi kunda, o'rta ta'lim maktablaridagi o`qituvchilarning muloqoti va hamkorligini ta'minlovchi barcha maktablarning ichki aloqa tarmog'ini tashkil etish kerak. Ta'limdagi virtual laboratoriyalar maktab o`quvchilarning "Tajriba orqali o'rganish" ko`nikmasini oshiradi.
Amaliy tajriba o'quv jarayonining muhim tarkibiy qismidir. Biroq, laboratoriyalarni tashkil etish uchun zarur reaktivlar, reagentlar, laboratoriya asbob uskunalari va xavfsizlik xonalari kabi resurslar ma`lum mablag` va vaqt talab etadi. Yuqoridagi muammolarning yechimini virtual laboratoriyalarni yaratishda ko`rish mumkin, bu ta'limda amaliy tajribaning yetishmasligi bilan shug'ullanadigan muhim o'quv vositasi sifatida qaraladi. Virtual laboratoriyalarning ko'plab afzalliklari orasida quyidagilar alohida ahamiyatga ega:
-asbob uskunalarni almashtirish mumkin, bu esa qimmat uskunalardan foydalanish imkonini beradi
-o`quvchilar va o`qituvchilar uchun o'quv va laboratoriya to`plamlaridan foydalanish osonlashtiriladi
-tajriba vaqtining qisqarishi samaradorlikni oshirishga olib keladi
Kimyo fanini o`rganishda laboratoriya tajribalaridan foydalanish- bu o`qitishning eng samarali usullardan biri. Kimyoviy tajribalar fanni o'rganish va fanni tekshirish va baholashning eng yaxshi usullaridan hisoblanadi. Shundan ko`rinib turibdiki, amaliy tajribalarsiz kimyoni o‘rgatib bo‘lmaydi.


Virtual laboratoriya - bu kimyo laboratoriyasining onlayn ko`rinishi. Virtual laboratoriyalarda kimyo bo'yicha tajribalar o'tkazishning asosiy maqsadi o`quvchilarga kimyoviy hisoblarni haqiqiy kimyo laboratoriyasi bilan bog'lashda yordam berishdir. Kimyo virtual laboratoriyasi o`quvchilarga tajribalarni haqiqiy kimyo laboratoriyasiga o'xshash tarzda bajarishga imkon beradi.
Kimyo laboratoriya va sinfdan kompyuterga o'tadi, chunki virtual kimyo laboratoriyasida ishlash va reaksiyalarni ko'rish kimyoni o'rganishning qo'shimcha usullaridan biri. Virtual laboratoriyalarda kimyo bo'yicha tajribalar o'qitishni yaxshilashning usullari:
Virtual laboratoriyalar o`quvchilarni haqiqiy laboratoriyalarda o'tkazish qiyin bo'lgan ko'plab tajribalarni o'tkazishga imkon beradi (chunki ular xavfli).
O'qituvchilar va o`quvchilar virtual laboratoriyalarda kimyo bo'yicha tajribalar o'tkazish orqali vaqt va kuchni tejashlari mumkin,
virtual laboratoriyalar yordamida ular istalgan vaqtda va istalgan joyda tajriba o'tkazishlari mumkin.
Virtual laboratoriyalar talabalarga kimyo tajribasida foydalanilgan ma'lumotlarni ushbu o'zgarishlarning xavf-xatarli ta'siridan xavotirlanmasdan o'zgartirishga imkon beradi.
Virtual laboratoriya tajribalar davomida qiziqishni uyg`otadi.
O`quvchilar virtual laboratoriyalardan foydalangan holda so'nggi texnologiyalardan foydalanishlari va ular haqida ko'proq ma'lumot olishlari, shuningdek texnologik rivojlanishidan xabardor bo'lishlari mumkin.

Virtual laboratoriyalar o`quvchilarga nazariy kurslar bilan bog'liq amaliy kimyo tajribalarini bajarishga imkon beradi, shuning uchun ular mavzularni yaxshi o'zlashtirishlari mumkin.
Virtual laboratoriyalar kimyo tajribalarini o'tkazishda moslashuvchanlik va qiziquvchanlikni ta'minlaydi.
Virtual laboratoriyalardan foydalanish o`quvchilarga tajribani bir necha marta (cheksiz ko'p marta) o'tkazishga yordam beradi.
Virtual laboratoriyalar o`quvchilar va o'qituvchilarni zaharli moddalar yoki radioaktiv kimyoviy moddalar bilan to'g'ridan-to'g'ri ishlash kabi xavf-xatarlardan himoya qiladi va portlovchi qurilmalar yoki elektr toki bilan ishlamaydi.
Virtual laboratoriyalar o‘quvchilarga tajriba davomida ma’lumotlarni qidirish va to‘plashda yordam beradi, chunki ular internet bilan aloqada bo‘ladilar.
Tajriba almashish maqsadida virtual laboratoriyalar talabalarga natijalarni elektron shaklda yozib olish va boshqalar bilan baham ko'rish imkonini beradi.
Virtual laboratoriyalar o'qituvchilarga o'quvchilarni elektron tarzda kuzatish va baholash imkoniyatini beradi.
Virtual laboratoriyalar virtual laboratoriyalar bilan ta'limni boshqarish tizimini taqdim etadi, bunda o`quvchilar o'rganish uchun turli xil vositalardan, jumladan, qo'shimcha veb-resurslar, videolar, animatsion namoyishlar va o'z-o'zini baholashdan foydalanishlari mumkin.
Virtual laboratoriyalar o`quvchilarga kimyo laboratoriyasining afzalliklarini saqlab qolgan holda asosiy texnologiya texnikasi va amaliyot usullarini o'rganishga yordam beradi.

Haqiqiy kimyo tajribalarida mavjud bo'lgan xavflar
Xavfli kimyoviy moddalar bilan ishlashda teri, og'iz orqali yutish va nafas olish orqali zaharlanish mumkin.
Teri va ko'z bilan zaharlanish
Kimyoviy moddalar bilan to'g'ridan-to'g'ri ishlaganda teri va ko'zlar zararlanishi mumkin. Va buning oldini olish uchun, zararlanishni kamaytirish uchun doimo ehtiyot choralarini ko'rish kerak. Terining kimyoviy moddalar bilan ishlashda eng ko'p kuzatiladigan holat terining lat yeyishi va va kuyishlardir. Har qanday zaharli kimyoviy moddalar teri bilan havo orqali qonga o'tishi mumkin.
Og'iz orqali zaharlanish
Nafas olish
Nafas olish kimyoviy moddalar bilan zaharlanishning eng ko`p uchraydigan turlari bo'lib, hatto tanaga yutilgan toksinlarning eng kichik miqdori ham tezda so'rilishi va zarar etkazishi mumkin.
Ushbu holatlar kuzatilganda insonda bezovtalik, yo'tal, bosh og'rig'i, ko'ngil aynishi va qayt qilish kuzatilishi mumkin. Zararli kimyoviy moddaga qarab, u o'limga olib kelishi mumkin va buyraklar, jigar va o'pka kabi organlarga ham zarar yetkazishi mumkin.
Zararli kimyoviy moddalarga misollar
Kimyo laboratoriyada mavjud bo'lgan xavfli kimyoviy moddalarga quyidagilarni misol qilishimiz mumkin
Benzol va aseton kabi organik erituvchilar.
Sulfat kislota va ftorid kislota kabi kuchli kislotalar.
Toluol va formaldegid kabi kanserogenlar.
Simob tuzlari

Agar bu kimyoviy moddalar bilan ishlaganda, teriga tushsa, u juda zaharli bo'lib, insonga havf tug`diradi. Lekin bir qancha tajribalar ushbu moddalar bilan amalga oshadi

Virtual laboratoriyalar orqali kimyoviy tajribalar, ayniqsa xavfli tajribalar o'tkazish bunday zararli ta`sirlarni oldini oladi va o`quvchilar uchun xavfsiz ish muhitini ta'minlaydi.
Xavfsiz yoki yuqori xarajatlarsiz o`quvchilar virtual laboratoriyalar orqali fanni o'rganishlari va tushunishlari mumkin.