Microsoft Word Tema. Geometriyalıq materiallardı úyretiw metodikası

---

Tema. Geometriyalıq materiallardı úyretiw metodikası 
Joba 
1.Geometriyalıq materiallardı oqıtıw mazmunı. 
2.Tuwrı hám iymek sızıq, kesindini oqıtıw metodikası. 
3.Kópmúyeshlik, múyesh,sheńberdi oqıtıw metodikası. 
4.Geometriyalıq túsiniklerge tiyisli máselerdi dúziw. 
Tayanısh tusinikleri 
Geometriyalıq materiallardı oqıtıw mazmunı,tuwrı hám iymek sızıq, kesindini oqıtıw 
metodikası, kópmúyeshlik, múyesh,sheńberdi oqıtıw metodikası, geometriyalıq túsiniklerge 
tiyisli máselerdi dúziw hám olardı sheshiw usılı
1.Geometriyalıq materiallardı oqıtıwdıń mazmunı 
Baslawısh klasslarda geometriyalıq materiallardı úyreniwdiń tiykarǵı wazıypası 
geometriyalıq figuralar, tochka, tuwrı sızıq, kesindi,sınıq sızıq, kópmúyeshlik, múyesh, 
sheńberler haqqındaǵı anıq túsinikler payda qılıwdan ibarat.Sonıń ushın shınıǵıwlar sisteması 
hám geometriyalıq máselelerdiń mazmunı keńisliktegi kóz-qaraslar haqqındaǵı bilim, tájriybeler 
tiykarındaǵı baqlawlar, salıstırıw, abstraktlastırıw hám ulıwmalastırıwǵa qaratılıwı lazım. 
Eń dáslep oqıwshılarǵa geometriyalıq figuralardı ólshew, sızılma sızıw, sonday-aq sızıw 
hám ólsheu quralları menen hámde kóz, qol hám basqalar menen tájiriybe beriw. Sonday-aq, 
tarqatpa qurallar, qaǵaz hár qıylı uzınlıqtaǵı shópler, qaǵazlardan hár qıylı figuralardı jasawda 
kiredi. Kalssta álbette sızǵısh, úshmúyeshli sızǵısh, tsirkul` bolıwı shárt. Geometriyalıq 
materillar sáykes túrde oqıtılıwı lazım. Baslawısh klasslardaǵı geometrialıq materiallar mektepke 
shekemgi tárbiya orınlarında oqıtılatuǵın materiallar menen baylanıslı bolıp, biraz 
quramalastırılǵan jaǵdayı. Hátteki, mektepke shekemgi dáwirde shar, kub, sheńber, kvadrat, 
úshmúyeshlik, tuwrımúyeshli úshmúyeshlikler menen tanıs boladı. 
2.Tuwrı hám iymek sızıq, kesindini oqıtıw metodikası 
Baslawısh klasslarda túsiniklerge anıq bilim hám sáwleleniwin beriw kerek. Bul túsiniklerdi 
kórsetiu, ataw, sızıw hám hátteki kaǵaz hám taxtada berilgen uzınlıqtaǵı figuralardı soǵıp biliwi 
kerek . 
1-klasstan-aq noqat penen tanısadı. Shaxmaq dápterde noqatlar koyıp hám olardı twtastırıw 
wazıypasın beredi. Noqatlar alıp olardı twwrı sızıq penen twtastırıwdı orınlatadı. 
Sonnan keyin oqıwshılar noqatlar, tuwrı sızıq yamasa jazıwdı hám olardı kesindiler 
járdeminde biriktiriwdi túsinip aladı. Kópmúyeshlikler menen tanısqanda olardıń tóbeleri noqat 
ekenligin bilip aladı.
2-klassta noqatlardı A,V,S,D,... háripler menen belgileydi. Taxtadaǵı sızılǵan sheńberdiń 
hám tórtmúyeshliktiń ústinde hám sırtında jıtqan noqtalardı jazıń hám oqıń degen tapsırma 
beriledi
E. V. 
V 
S 
O
k 
K M 
A . 
.S 
A 
D 
. 

---

M .D 
1- klasstan baslap twwrı sızıq haqqında túsinik, hár qıylı wazıypalardı ornılawǵa beriledi. Ol 
menen bir waqıtta iymek sızıq haqqında túsinikte jipti tartıp turıw bosatıw sıyaqlı shınıǵıwlar 
túsindiriledi.
Endi sızǵısh arqalı qaǵaz hám doskada tuwrı sızıw uqıplılıqların iyeleydi, onı átirapındaǵı 
predmetler menen salıstıradı, qaysıları tuwrı sızıq, iymek sızıq ekenligin aytadı. 
Kesindi menen de ámeliy jumıslardı orınlawdı tanıstıradı. Máselen, eki noqat alıp olardı 
sızǵısh penen tutastıradı. Kesindi noqat arasındaǵı tuwrı sızıqtıń bólegi ekenligi haqqındaǵı 
tájiriybe beriledi. Onnan keyin kesindilerdi ólshew hakkındaǵı santimetr, millimetr, detsimetr, 
metr sıyaqlı ólshem birlikler menen de tanıstıradı.
Kópmúyeshliklerdiń elementleri menen tanısqanda onıń tárepleri kesindi ekenligin bilip 
aladı. 
2-klassta noqatlardı háripler menen belgilegende, noqtalar járdeminde kesindilerdi eki hárip 
penen belgilew kiritilgen. 
V 
S 
D. 
S. 
V.
A
D 
A
E 
3.Kópmúyeshlik, múyesh, sheńberdi oqıtıw metodikası 
Usı figuralar haqqındaǵı túsinik mekteptiń barlıq klasslarında izbe-iz berip barıladı. 1-10 
onlıqta bular didaktikalıq materiallar sıpatında qollanıladı .Olar járdeminde oqıwshılar sanawda, 
sanlardı salıstırıwda, máseleler sheshiwde paydalanadı. Sońınan sheńber, úshmúyeshlik, kvadrat 
kórinisleri menende tanısadı. 
Áste aqırın kópmúyeshliktiń elementleri: tárepleri, múyeshleri, ushları menen tanısadı. 
Qaǵaz, aǵash hám plastmassalardan jasalǵan úshmúyeshliktiń 3 tárepi, 3 múyeshi, 3 tóbesi 
barlıǵın bilip aladı, keyin olardı hár qıylı nárselerden ózleri jasaydı. Keyingi basqıshlarda 
úshmúyeshlik túrleri, (twwrı múyeshli úshmúyeshlik, teń tárepli úshmúyeshlik súyir múyeshli 
úshmúyeshlik doǵal múyeshli úshmúyeshlik) sıyaqlılar menen tanısadı.
Usı joba tiykarında twwrı múyesh penen tanısıp shıǵadı. Bes hám altı múyeshlilerdi de 
úyrengennen keyin wlıwma jaǵdayda olardı kópmúyeshlik dep atap hám tárepleri, tóbeleri hám 
múyeshleri sanları bir qıylı bolıwın keltirip shıǵaradı. 
1-klasstanaq twwrı múyesh túsinigi kiritiledi, onı túsindiriu tómendegishe alıp barıladı. 
Birgelikte qaǵaz alıp olardıń tóbelerin teńlestirip, eki márteden búklep teń múyesh payda etedi. 
Hár qanday qaǵazdı alıp sonday eki búklegende teń múyeshler payda bolıwın bilip, olardı tuwrı 
múyeshler dep atawdı qabıl qıladı. 
Sonday tuwrı múyeshlerge qaraǵanda átirapındaǵı bar bolǵan múyeshlerdiń onnan úlken 
yamasa kishiligin salıstıradı,sol tiykarda tuwrı múyeshlerden kishkenelerin súyir múyeshler dep 
qabıl etiwge iye boladı. Tuwrı tórtmúyeshliktiń hámme múyeshleriniń tuwrı bolıwın hám olardıń 

---

qarama-qarsı tárepleriniń teńligin búklew tiykarinda keltirip shıǵaradı.1-2 klassda tuwrı 
tórtmúyeshlikti oqıwshılarǵa sızıw arqalı jasawdı úyretedi, 3-klassta bolsa sızǵısh hám 
úshmúyeshli sızǵıshlardan paydalanıp tuwrı tórtmúyeshlik jasawdı úyretedi. Usı tiykarda tuwrı 
tórtmúyeshliktiń tárepleri teń bolsa kvadrat payda bolıwın keltirip shıǵaradı. 
Kópmúyeshliklerge tiyisli túsinikler hár qıylı geometriyalıq mazmundaǵı máseleler 
járdeminde túsindiriledi hám bekkemlenedi. 
2-klasstan baslap dóńgelek hám sheńber túsinigi menen tanısadı. Tsirkul` járdeminde sızıp 
olardıń radiusı hám orayı túsinigi kiritiledi. Kópmúyeshlik hám sheńberdi salıstırıw, 
kópmúyeshliktiń shegarası jabıq sınıq sızıq, sheńberdiń shegarsı jabıq sınıq sızıq eknligi 
túsinikleri payda etiledi. 
2-klasstan baslap sınıq sızıq , onıń uzınlıǵı, kópmúyeshliktiń peremetri hám onı ólshew,jabıq 
hám ashıq sınıq sızıqlar túsinikleri menen tanısadı hám máseleler járdeminde 2-3-4-klasslarda 
bekkemlenedi: 
Máselen: 
1Kvadrattıń peremetri 2dm 4sm bolsa. Onıń tárepi qansha hám sızıń. 
2.Bir tárepi jay hám qalǵan 3 tárepi diywaldan ibarat kvadrat berilgen. Jaydıń uzınlıǵı 9m 
bolsa, diywaldıń uzınlıǵı qansha ? 
Bunday máselerde sheshkende olardıń sızılmaların sızıw paydalı, tayar máselerdi sheshiw 
menen bir qatarda oqıwshılarǵa sonday uqsas geometriyalıq mazmunlı máselerdi dúziwge tiyisli 
tapsırmalar beriwdi de talap qıladı. 
Maselen, a) másele shártinde túsirilip qaldırılǵan sanlardı tańlap ornına qoyıń, 
tórtmúyeshliktiń peremetri 25sm. 3 tárepi 5, 6, 7 sm, tórtinshi tárepi qansha W b)sheshilgen 
máselege keri másele dúzińŃ v) formulalar boyınsha máseleler túziń. 
Máselen: S=a*v