Mikrobiologiya
Download 1.38 Mb. Pdf ko'rish
|
g
,i s a t o l s i k n u h c u h s a l r o y y a t i s a t o l s i k l o b r a k q u y u S a d .l m ,i r o d q i m r ti l 1 r ti l 0 1 r ti l 1 r ti l 0 1 3 5 0 3 0 5 0 0 3 0 0 5 3 3 0 6 5 5 0 3 3 0 0 6 0 5 5 ? Nazorat uchun savollar 47 oraladi va unga hajmi yozib qoyiladi. Yoki metall penallarga solib, sterilizatsiya qilinadi. Petri kosachalarikosacha orasiga qogozcha qoyilib, ortiqchasi qirqib tashlanadi. Petri kosachalari 35 tadan qilib, qogozchalarga oraladi. Probirkalaravval probirkalarga qopqoqchalar yasab olinadi. Òortburchak qilib qirqilgan doka probirka ogziga qoyilib, paxta solib presslanadi, song ið bilan boglab, dokaning ortiqchasi kesib tashlanadi. Probirkalar 1050 tadan qilib qogozga oraladi. Kolbaavval yuqorida aytib otilganidek, qopqoqcha yasab olinadi, song qogozli qopqoqcha bilan yopiladi. 5-bob. MIKROORGANIZMLARNING ÒABIAÒDA ÒARQALISHI Mikroorganizmlar tashqi muhitda keng tarqalgan. Ular tuproqda, suvda, havoda, odam va hayvon organizmlarida uchraydi. Mikroor- ganizmlar moddalar almashinuvi jarayonida ishtirok etadi. Ular tashqi muhitdagi turli sharoitga moslanish xossasiga ega va turli miqdorda uchrashi mumkin. Har bir obyekt oziga xos xarakterga, mikrofloraga ega. Mikroorganizmlar haqidagi bilimimiz yuqumli kasalliklar tar- qalishi va ularni yoqotish imkonini beradi. Òuproq mikroflorasi Mikroorganizmlarning rivojlanishi uchun tuproq eng qulay muhit hisoblanadi. Òuproqda organik moddalar, mineral birikmalar, namlik yetarli bolsa, bu kop miqdorda mikroblar toplanishiga sharoit yaratadi. Namligi kop bolmagan tuproqda mikroblar kop, chol tuproqlarida namlik kam bolganligi sababli, mikroblar kam boladi. Òuproqning yuza qismiga quyosh nuri, quritish tasir korsatadi. Shuning uchun namroq, 1020 sm chuqurlikdagi tuproqda mikrob koproq boladi. Òuproqning yanada chuqurroq qismida mikroblar miqdori kamayadi. Òuproq mikroflorasi turlicha: nitrifikatsiya, azogifikatsiya, denitrifi- katsiya, oltingugurt va temir, bakteriyalar, zamburuglar, sodda joni- vorlar uchraydi. Kopgina mikroblar tabiatda organik moddalarni parchalashda ishtirok etadi. Mikroblar yordamida tuproqning kimyoviy tarkibi va tuzilishi ozgaradi. Òuproq infeksiya qozgatuvchilarni tarqatuvchi omil bolib ham hisoblanadi. Odam va hayvon chiqindilari, murdalar, xojalik chiqindilari bilan birgalikda patogen mikroblar ham tuproqqa tushadi. Ularning kop- 48 chiligi oziq-ovqatlarning yetishmovchiligi, quyosh nuri va antago- nistik mikroblar tasirida nobud boladi. Lekin ayrim mikroblar tuproqda bir necha oylab, yillab saqlanishi mumkin. Òuproq orqali gazli gangrena, qoqshol, kuydirgi, botulizm va boshqa mikroblar tarqaladi. Suv mikroflorasi Ochiq suv havzalari kopgina mikroblarning yashashi uchun tabiiy sharoit bolib hisoblanadi. Suvga ular tuproq, odam va hayvon chiqindilari, tashlandiqlar, chiqindi suvlar orqali tushadi. Suvda ichak tayoqchasi, qorin tifi, vabo qozgatuvchilari uzoq vaqt saqlanadi va bolinib kopayadi. Aholiga yaqin joylashgan suv havzalari koproq ifloslanadi, chunki u yerga aholi chiqindilari, xojalik va sanoat suvlari tashlanadi. Shuning uchun bu suvning mikroflorasi turlicha boladi. Suv mikroflorasi suv havzalarini ifloslanish darajasiga, asosan, organik birikmalar bilan ifloslanganligiga bogliq. Suvda doimo ozini ozi tozalash jarayoni ketadi. Mikroblar quyosh nuri, kimyoviy moddalar, chokish, mikroorganizmlar ishlab chiqaradigan antibiotik moddalar, zamburuglar va suv osimliklari tasirida nobud boladi. Dengiz va okeanda ham mikroblar boladi, lekin kamroq miqdorda. Yerosti suv havzalaridagi, buloqdagi suvlar ancha toza suv hisoblanadi. Suv orqali yuqumli kasalliklarni keltirib chiqaruvchi qozgatuvchilardan ichak infeksiya qozgatuvchilari, poliomiyelit, tulyaremiya, lentospiroz, vabo qozgatuvchilari bolib, epidemiyani keltirib chiqarishi mumkin. Suvning ifloslanishi bartaraf etilishi bilan yuqumli kasalliklar kelib chiqishi oldi olinadi. Havo mikroflorasi Havoda mikroblarning rivojlanishi uchun oziq muhitlar bolmaydi. Undan tashqari, quyosh radiatsiyasi va haroratning ozgarishi va boshqa omillar mikroblarga oldiruvchan tasir korsatadi. Shunga qaramasdan havoda malum miqdorda mikroblar uchraydi, ular tuproqning yuza qismidan chang bilan havoga kotariladi. Havodagi mikroblar oz- garuvchandir. Sanoat shaharlarida havo iflos, qishloqlarda esa tozaroq, ormon, dengiz, toglarda havo toza boladi. Mikroblar havoning yuqori qismida pastki qismiga qaraganda kamroq boladi, qishda esa yozga qaraganda kamroq boladi. Patogen mikroblar havoga bemorlar yotal- ganda, aksirganda, gaplashganda, shuningdek, ifloslangan tuproq va moddalardan tarqaladi. Bunga havo-tomchi yoli orqali tarqalish deyiladi. Masalan, bogma, griðp, qizamiq. Bunda havo changi orqali kokklar, sil, kuydirgi, sporali mikroorganizmlar tarqaladi. Bularning oldini olish uchun dokali niqob taqish tavsiya etiladi. 49 Inson organizmining mikroflorasi Inson organizmining normal mikroflorasi mikro va makro- organizmlarning ozaro tasiri natijasida evolutsiya jarayonida yuzaga keladi. Organizmning malum qismi va azolari uchun xarakterli mikroblar turining yigindisi biotsinozorganizmning normal hayot faoliyati uchun zarurdir. Biotsinozning buzilishi, uning uchun odatdan tashqari mikroorganizmlarning hosil bolishi, ayniqsa, kasallik qozgatuvchisi mikroblarning yuzaga kelishi, yuqumli kasalliklarni keltirib chiqaradi. Homiladorlik vaqtida homila steril boladi. Bola tugilayotgan vaqtda onaning tugilish kanali orqali unga mikroorganizmlar tushadi. Shuningdek, ona terisidan, doyalar qolidan, atrofdagi buyumlar va havodan bola organizmiga mikroorganizmlar tushadi. Inson hayoti davomida mikroflora xarakteri ozgarib turadi. Lekin malum azolar uchun doimiy xarakterlidir. Odamning ichki azolari, odatda, sterildir (qon, miya, jigar va b.). Òashqi muhit bilan aloqada bolgan azo va toqimalar ozida mikroorganizmlar saqlaydi. Òeri mikroflorasi yetarlicha doimiydir. U stafilokokk, streptokokk, difteriodlar, spora hosil qiluvchi bakteriyalar xamirturushga xos zamburuglar bilan namoyon boladi. Ular uchun teri va yog bezlari ajratadigan moddalar olik hujayralar va parchalanish mahsulotlari ozuqa hisoblanadi. Mikroorganizmlar toza teriga tushganda, terida doimo yashaydigan bakteriyalar va turli xil bezlar ishlab chiqaradigan mahsu- lotlar tasirida, odatda, nobud boladi. Òerining ifloslanishi patogen mikroorganizmlarning rivojlanishiga yordam beradi. Shuning uchun terini doimo toza tutish katta aha- miyatga ega. Ogiz boshligi mikroflorasi kop va turli-tumandir. Harorat, namlik, oziq moddalarning doimiyligi, solakning ishqory reaksiya- liligi mikroorganizmlar rivojlanishi uchun qulay sharoit hisoblanadi. Òurli xil kokklar, sut kislota bakteriyalari, difteriodlar, spiroxetlar, aktinomitsetlar xamirturushga xos zamburuglar va urchuqsimon tayoqchalar ustunlik qiladi. Ogiz boshligi mikroorganizmlari tish kariyesi, stomatit, yumshoq toqimaning yalliglanishi kelib chiqishiga sabab boladi. Yalliglanish jarayonining birinchi bosqichida streptokokklar, bak- teriodlar, aktinomitsetlar ustunlik qiladi. Kariyes yuzaga kelishi natijasida unga yiring hosil qiluvchi bakteriyalar, protey, klostridlar va boshqalar qoshiladi. Bu kasalliklarni oldini olishda ogiz boshligi gigiyenasi katta ahamiyatga ega. 50 Meda va ichak yoli mikroflorasi. Meda suyuqligining kislotaliligi ortganida, meda mikroflorasi kamayadi. Ingichka ichakda ishqoriy sharoit bolishiga qaramasdan mikroorganizmlar kamdir. Chunki ularga fermentlar yomon tasir korsatadi. Mikroorganizmlarning bolinib kopayishi uchun yogon ichak qulay sharoit hisoblanadi. Inson hayoti davomida yogon ichak mikroflorasi ozgarib turadi: emizikli bolalarda sut kislota hosil qiladigan bakteriyalar, kattalarda bakteriodlar, bifidum-bakte- riyalar, ichak tayoqchalari, najas streptokokklar va boshqalar uchraydi. Najasda turli xil mikroorganizmlarni uchratishimiz mumkin. «Nafas yoli mikroflorasi» odam nafas olayotgan havo bilan birga turli xil va kop mikroorganizmlarni qabul qiladi. Ularning kopchiligi burun shilligida ushlanib qoladi yoki yuqori nafas yoli olik epiteliyalari bilan tashqariga chiqariladi. Burun, halqumda, yutqinda, asosan, stafilokokk, streptokokk, defteriodlar va boshqalar uchraydi. Organizm boshashishi (muzlashi, jarohat olishi, oriqlab ketishi) natijasida, yuqori nafas yolida doimo yashovchi mikroorganizmlar turli xil kasalliklarni keltirib chiqarishi mumkin. Bunda nafas yolining pastki qismlarini (bronxitlar, opkaning yalliglanishi) shikastlaydi. Koz shilliq qavatining mikroflorasi. Koz mikroflorasi kamdir, chunki yosh tarkibidagi lizotsin moddasi ularga oldiruvchan tasir korsatadi. Shunga qaramasdan, stafilokokklar va difteroidlarni uchra- tishimiz mumkin. Qin mikroflorasi. Ayol kishining hayoti davomida qin mikroflorasi ozgaradi. Qizlarda kokk florasi uchrasa, ayollarda Dederleyn tayoq- chalari kop boladi. Odamning normal mikroflorasiuning sogligini saqlashda muhim sharoit bolib hisoblanadi. Organizm sistemasidagi mikrob biotsinoz buzilishi, patologik jarayonning kelib chiqishi, organizmning himoya funksiyasini pasayishi, disbakterioz kelib chiqishiga sabab boladi. 1. Òuproq, suv, havo mikroflorasi nima bilan xarakterlanadi? 2. Odam tanasidagi normal mikrofloraning roli qanday? 6-bob. OZIQA MUHIÒLAR VA MIKROBIOLOGIK ÒEKSHIRISHLAR Mikrobiologik tekshirish deb, tekshirish materiallarini oziqa muhitiga ekib, mikroorganizmlarning sof kulturasini ajratib olish va ularning xossalarini organishga aytiladi. Sof kultura deb, bir turdagi mikroorganizmlardan iborat kulturaga aytiladi. Bu yuqumli kasalliklarga ? Nazorat uchun savollar 51 tashxis qoyishda, mikroblarning turi va tiðini aniqlashda, tekshirish ishlarida, mikroblarning hayot davomida ishlab chiqaradigan modda- larini (toksinlar, antibiotiklar, vaksina va b.) olishda kerak. Mikroorganizmlarni ostirishdakultivatsiyalashda, yani suniy sharoitda ostirish (alohida substraktlar, oziqa muhitlar) zarur. Orga- nizmlar muhitida mikroorganizmlar hayotdagi barcha jarayonlarni (oziqlanadi, nafas oladi, bolinib kopayadi va b.) bajaradi, shuning uchun ularni kultivatsiyalovchi muhitlar deb ham ataladi. Oziqa muhitlar Oziqa muhitlar mikrobiologik ishning asosi hisoblanadi va ularning sifati barcha tekshirish natijalari bilan bogliq. Oziqa muhitlar mikroblarning hayoti uchun eng yaxshi sharoit bolishi lozim. Oziqa muhitlariga qoyiladigan talablar Oziqa muhitlar quyidagi talablarga javob berishi lozim: 1. Òoyimli bolishi kerak, yani mikroorganizm energiyasini yetarlicha oziqlanishini qoniqtiradigan bolishi lozim. Bularga orgonagenlar, mineral (noorganik) moddalar, mikroelementlar kiradi. Mineral moddalar mikroelementlar tuzilishini va fermentlarni faollashti- ribgina qolmay, muhitning fizikaviy va kimyoviy xossalarini (osmatik bosimi, pH va b.) aniqlab beradi. Ayrim mikroorganizmlarni ostirishda oziqa muhitiga ostirish omillari vitaminlar, ayrim aminokislotalar va boshqalar qoshiladi, chunki hujayra ularni sintezlay olmaydi. Diqqat! Mikroorganizmlar tirik mavjudotga oxshash kop miqdorda suvga muhtoj boladi. 2. Vodorod ion (pH) korsatkichi optimal darajada bolishi lozim. Muhitning optimal reaksiyasi hujayra qobigining otkazuvchanligiga va mikroorganizmlarning oziqa muhitlarni hazm qilishiga tasir korsatishi mumkin. Kopgina patogen bakteriyalar uchun kuchsiz ishqoriy sharoit optimaldir (7,27,4). Masalan, vabo vibrioni uchun optimal ishqoriy sharoit (pHi 8,59,0) va sil qozgatuvchisi uchun kuchsiz kislotali (pHi 6,26,8) sharoit optimal muhit bolib hisoblanadi. 3. Mikrob hujayrasi uchun oziqa muhiti izotonik bolishi, yani muhitni osmatik bosimi hujayra ichidagi bosim bilan bir xil bolishi lozim. Kopgina mikroorganizmlar uchun 0,5 % li natriy xlor eritmasi optimal muhiti mos keladi. 4. Steril bolishi lozim, begona mikroorganizmlar bolishi orga- nilayotgan mikroblar osishiga, uning xossalarini organishga tosqinlik qiladi. 52 5. Zich oziqa muhitlar nam bolishi, mikroorganizmlar uchun optimal konsistensiyaga ega bolishi kerak. 6. Oksidlanish-qaytarilish potensialiga ega bolish lozim, yani oladigan va beradigan elektron moddalar nisbatiga ega bolishi kerak. pH indeksida potensial oziqa muhit kislorod bilan toyinganini korsatadi. Bir mikroorganizmlarga yuqori potensialboshqalari uchun past potensial kerak. Masalan, anaeroblar: RH 2 indeksi 5 tadan kop bolmaganda, aeroblar RH 2 indeksi 10 tadan past bolmaganda bolinib kopayadi, kopgina muhitlarning oksidlanish potensiali aerob va fakultativ anaeroblarga qoyilgan talablarni qoniqtiradi. 7. Kulturaning osganini, boshqa mikroorganizmlar tasirida ifloslanganligini aniqlash uchun oziqa muhitlar tiniq bolishi lozim. Oziqa muhitlarining tasnifi Òurli xil mikroorganizmda oziqa muhitlar va muhitlarning xossasiga talab bir xil emas. Òekshirish maqsadiga qarab u yoki bu oziqa muhitlar tanlanadi. Hozirgi vaqtda xilma-xil oziqa muhitlar taklif qilingan tasnif asosi qilib quyidagi xossalari olingan: 1. Òayyorlanishga kora, oziqa muhitlar tabiiy va suniylarga bolinadi. Òabiiy oziqa muhit osimlik va hayvon mahsulotlaridan tayyorlanadi. Hozirgi vaqtda qimmatli mahsulotlar (gosht va b.) ornini bosuvchi: suyak va baliq unlari, oziq-ovqat achitqisi, quyilgan qon va boshqalar oziq-ovqat hisoblanmaydiganlar bilan almashtirish yolga qoyilgan. Shunga qaramasdan, tabiiy mahsulotlardan tayyorlanadigan oziqa muhitlar tarkibi juda murakkab va ishlatilayotgan xomashyoga qarab ozgaradi. Bu muhitlardan keng kolamda foydalaniladi. Ular kimyoviy toza organik va anorganik birikmalardan tayyorlanadi. Suniy muhit ikki marta distillangan suvda suyultirilgan va aniq korsatilgan konsentratsiyada olinadi. Bu muhitlarning ahamiyatli tomoni shundaki, ularning tarkibi doimo saqlanadi (ularga aniq, qancha va qanday moddalar kiradi), shuning uchun bu muhitlar oson qayta ishlab chiqariladi. 2. Zichlik darajasi (konsistensiyasi)ga kora suyuq, zich va yarim- suyuq turlarga bolinadi. Zich va yarimsuyuq oziqa muhitlardan tayyorlanadi. Suyuq oziqa muhitlarga agar-agar yoki jelatin qoshilsa, zich va yarimsuyuq muhit hosil boladi. Agar-agar polisaxarid modda, dengiz suv otlaridan olinadi. U mikroorganizmlar uchun oziqa bolib hisoblanmaydi va faqat muhitni zichlashtirishda foydalaniladi. 80100°Ñ haroratda eriydi. 4045°Ñ haroratda qotadi. Jelatina hayvon oqsili, 2530°Ñ jelatinali muhitlarda eriydi. Shu- ning uchun ularda kulturalar xona haroratida ostiriladi. pH 6,0 dan 53 past va 7,0 dan yuqori bolganda, muhitlarning zichligi kamayadi va ular yomon soviydi. Ayrim mikroorganizmlar jelatinadan oziqlanish moddasi sifatida foydalaniladiular osganda muhit suyuladi. Bundan tashqari, zich muhit sifatida qonning ivigan zardobi, ivitilgan tuxum, kartoshkali muhitlar qollaniladi. 1. Òarkibiga kora, muhitlar oddiy va murakkab muhitlarga bolinadi. Ularga gosht-peptonli shorva (GPSh), gosht-peptonli agar (GPA), Xottinger agari va shorvasi, peptonli suv va oziqali jelatina kiradi. Murakkab muhitlar tayyorlash uchun oddiy oziqa muhitlariga qon, zardob, uglevodlar va mikroorganizmlarning bolinib kopayishi uchun zarur bolgan moddalar qoshiladi. 2. Qollanilishiga kora: a) asosiy oziqa muhitlari kopgina patogen mikroorganizmlarni ostirish uchun qollaniladi. Bularga GPA, GPSh, Xottinger agari va shorvasi, peptonli suv kiradi; b) maxsus oziqa muhitlari oddiy oziqa muhitlarda osmaydigan mikroorganizmlarni ostirish va ajratib olish uchun qollaniladi. Masalan, streptokokklarni ostirish uchun oziq muhitlarga shakar, pnevmokokk va meningokokklar uchun qon zardobi, kokyotal qozgatuvchisi uchun qon qoshiladi; d) elektiv (tanlanib olingan) muhitlar malum turdagi mikroor- ganizmlarni ostirish uchun ishlatiladi. Bu muhit mikroorganizmlarni osishiga tosqinlik qiladigan muhitlardir. Masalan, ot suyuqligi qoshilgan muhit ichak tayoqchasini osishiga tosqinlik qilib, qorin tifi qozgatuvchisini osishiga sharoit yaratadi. Oziqa muhitlari malum antibiotiklar, tuzlar erishi yoki pH ning ozgarishi natijasida elektiv muhitga aylanadi. Suyuq elektiv muhitlarni boyituvchi muhitlar deb ham ataladi. Masalan, pH 8,0 teng peptogen suv, pH shunday muhitlarda vabo vibrioni bolinib kopayadi, boshqa mikroorganizmlar osmaydi; e) differensial-diagnostik muhitlar deb, bir turdagi mikroblar boshqa turdagi mikroblardan fermentativ faolligiga kora farqlovchi muhitlarga aytiladi. Masalan, uglevodli va indikatorli Gissa muhitlari uglevodni parchalovchi mikroorganizmlar osganda, muhitning rangi ozgaradi; f) konservatsiyalovchi muhitlarbirlamchi ekish va tekshirish materialini laboratoriyaga jonatish uchun qollaniladigan muhit- lardir. Bu muhitlar patogen mikroorganizmlarni olishdan saqlaydi, saprofitlar esa nobud boladi. Masalan, glitserinli aralashmadan qator ichak bakteriyalarini aniqlashda, natijasini tekshirishda foydala- niladi. 54 1. Oziqa muhitlar qanday talablarni bajarishi lozim? 2. Òayyorlanishiga kora, oziqa muhitlar qanday tasniflanadi? 3. Muhitlarni zichlashtirishda nimadan foydalaniladi? 4. Oddiy oziqa muhitlarga nimalar kiradi va ular qanday maqsadda qollaniladi? 5. Qanday muhitlar murakkab muhitlar deyiladi, buning asosida nima yotadi? 6. Qanday muhitlarda mikroblarning fermentativ faolligi organiladi? 7. Bir turdagi mikroblarni osishi va ikkinchi turdagi mikroblarning osishiga tosqinlik qiladigan muhitlarga qanday muhitlar deyiladi? Muhitlarni tayyorlash Oziqa muhitlarni tayyorlash quyidagi bosqichlarda olib boriladi: 1. Muhitni pishirish. 2. pH korsatkichini optimal darajaga tenglashtirish. 3. Yoritish. 4. Filtrlash. 5. Quyish (qadoqlash). 6. Strelizatsiya qilish. 7. Nazorat qilish. Pishirish Oziqa muhitlarni elektr yoki gazli plitalarda, suv hammomida, avtoklavda yoki bugda isitiladigan qozonlarda pishiriladi. Oziqa muhitlarda pH ini aniqlash Oziqa muhitlarda pH ikki usulda aniqlanadi: 1. Indikator qogozi yordamida. Òaxminan aniqlanadi. 2. pH patensiometr (shisha elektrodlar) yordamida pH-metrning aniqlash tartibi. Vodorod ion konsentratsiyasini (pH) aniqlashda intek, pH, (JSE) DO meter asbobidan foydalanamiz. Asbobni ishlatish uchun maxsus berilgan pH4, pH7, pH10 eritmalaridan foydalaniladi. Asbob tok manbaiga ulanadi, elektrodlar CH 2 ATC tomonga ulanadi, chunki pH ni aniqlashda «B» kanalidan foydalaniladi. POWER bosiladi, channel «B»ga togrilanadi, «B» kanal pH da bolishi kerak. Elektrod har bir buffer eritmaga, yani pH4, pH7, pH10 ga solinganda, elektrod distillangan suv bilan 2 marta yuviladi va salfetkada artilishi shart. ? Nazorat uchun savollar 55 1. pH4 li idishga elektrod tushiriladi: a) POWER bosiladi. b) RESET bosiladi. d) READY MEASURE knopkalari bosiladi, ekran kuzatiladi, oxirgi bosqichigacha kuzatish zarur, ekranda pH4 ni korsatsa, yani POWER bosilsa, ekran ochadi. Songra elektrodni distillangan suvda yuvib (2 marta), salfetkada artiladi. 2. Shu tartibda pH7, pH10 lar ham kuzatiladi. 3. Hamma pH lar normal holatda ekanligiga ishonch hosil qilin- gach, tajribamizdagi eritmaning pH ini aniqlashimiz lozim. Yoritish Agar oziqa muhit pishirilayotganda xiralashsa yoki loyqalansa, u yoritiladi. Buning uchun oziqa muhit 50°C gacha qizdiriladi va tuxum oqiga 2 miqdor suv aralashtirilib qoshiladi va aralashtirilib qaynatiladi. Òuxum oqi ivib, muhitdagi erimay, aralashmay muallaq yurgan zarrachalarni chokmaga olib tushadi. Bunda tuxum oqi orniga qon zardobidan ham foydalanish mumkin (2030 ml zardob 1 ml muhitga). Filtrlash Suyuq muhitlar va eritilgan jelatinali muhitlar qogoz yoki ma- terial filtr orqali filtrlanadi. Zich oziqa muhitlarini filtrlash qiyinroq, chunki ular tez zichlanadi. Asosan, ular paxta, doka filtr orqali filtrlanadi. Issiq avtoklav, isitilgan voronka va muhit issiqligida qogoz va matoli filtrlardan ham foydalanish mumkin. Filtrlashni choktirish usuli bilan almashtirishimiz mumkin. Buning uchun muhitni baland silindrga qoyib, avtoklavda eritiladi. Muhit asta-sekin sovishi natijasida erimagan, muallaq yurgan zarra- chalar silindr tagiga chokadi. Ertasi kuni chokma qismini pichoq bilan olib tashlaymiz. Òiniq qolgan qismini alohida idishga olamiz va eritib idishlarga quyamiz. Quyish Muhitlar probirkalarga 35 ml yoki flakon, kolba, butilkalarga 10 ml hajmda quyiladi, tolatib yuborish mumkin emas. Chunki sterilizatsiya vaqtida qopqogi namlanishi mumkin, bunda muhit sterilligini yoqotadi. 100°C dan yuqori haroratda sterilizatsiya qilinadigan muhitlarni quruq, toza idishlarga quyish mumkin. Pastroq haroratda sterilizatsiya qilinadigan muhitlarni, albatta, steril idishlarga quyish lozim. |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2020
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling