Milliy istiqlol g’oyasi fanidan ma’ruzalar.
Download 1.49 Mb. Pdf ko'rish
|
МИЛЛИЙ ҒОЯ МАЪРУЗА МАТНИ УЗ
- Bu sahifa navigatsiya:
- ADABIYoTLAR
XULOSA Milliy istiqlol g’oyasini fan sifatida o’rganish, uning boshqa ijtimoiy gumanitar fanlardan farqli, o’ziga xos jihatlari borligini ko’rsatadi. U fan amal qiladigan qonuniyatlarga tayanadi. Ayni paytda inson ruhiyati, maqsad va intilishlari ishonch hamda e’tiqodining shakllanishiga ta’sir etuvchi omillarga ham bog’liq. Uning namoyon bo’lishi nafaqat har bir shaxs, ayni paytda boshqa insonlar, muayyan guruhlar va qatlamlar, elat, millat, xalqning mushtarak maqsadlari yuzaga chiqishining muhim omilidir. Milliy g’oyani anglash umummaqsad yo’lida birlashish, uyushish, o’zini safarbar etish, hamjihat va hamkorlik totuvlik hamda bagrikenglik fazilatlari sifatida namoyon bo’lishini bildiradi. Shunday omilning mavjudligi mamlakatning, xalqning, millatning ma’naviy, ruhiy kuchqudrati mustahkam ekanligini ko’rsatadi. Uning negizida o’zlikni anglash, millat va xalqni, jamiyatning oldida turgan mushtarak maqsadlarni anglash yotadi. Mushtarak taqdir, Vatan, tarix milliymadaniy meros, til, madaniy qadriyatlar bir tomondan, ikkinchidan, mamlakatning, xalqning, millatning dunyo, bashariyat erishayotgan yutuqlaridan foydalanishga bo’lgan ehtiyojni his etish tuygusi ana shu jarayonda milliy istiqlol g’oyasini taraqqiyotning muhim kaliti sifatida namoyon etadi. Uning asosiy g’oyalari va fuqarolik mas’uliyati hamda mamlakatning, millatning kelajagi, uning o’ziga xos va mos taraqqiyot yo’lini amalga oshirish, o’zligini saqlab qolish uchun Vatan oldida, millat va kelgusi avlodlar oldidagi mas’ullik ruhini singdiradi. Milliy istiqlol g’oyasini o’rganishni fuqarolik mas’uliyati va burchi ham, unga ishonch va e’tiqodni mustahkam bo’lishini his etishni taqozo etadi. Shundagina u xalqni, millatni birlashtirishga, mustaqillikni mustahkamlashga va rivojlantirishga xizmat qila oladigan muhim vazifani bajaradi. Inson faoliyatida bunyodkorlik yoki tajovuzkorlik kuchini namoyon bo’lishiga sabab bo’ladi. Shuning uchun ham har qanday fikr, g’oya, mafkura ham xalqlar taqdiriga bir xil ta’sir etmagan. Ular orasida bunyodkor g’oyalar bilan birga, buzgunchi va tajovuzkorlari ham bo’lganligi mafkura tarixidan ma’lum. Bu ham turli ijtimoiy kuchlarning «ichki ma’naviy dunyosi» maqsad va muddaolari bilan bogliq bo’lgan o’zigaxos qonuniyatdir. Ularni ham o’rganish, bilish zarur. Bu insonda ezgu g’oyalardan yovuz g’oyalarni farqlay olish qobiliyatini shakllantiradi va g’oyani g’oyadan, mafkurani mafkuradan farqini anglashga yordam beradi. Bugungi globallashuv jarayoni o’tmishda ham, hozir va kelajakda ham milliy g’oyaga bo’lgan zaruratni oshirib boradi. Shuning uchun ham bu dunyo qanchalik ma’rifiy taraqqiyot qonunlariga amal qilmasin, inson qalbi, ongi va ishonchi, e’tiqodini o’zgartirishga bo’lgan harakat, urinish, doimo saqlanib qoladi. Bunday urinish yo’qolgan davrni, inson ongi va qalbini o’z holicha erkin va turli xil «mafkuraviy tazyiqchardan xoli holda rivojlanish deb tasavvur etishni» faqat orzu qilish mumkin. Turli maqsadlar, manfaatlar bor ekan u turli davrlarda, turli xil namoyon bo’lishi tabiiy. Bu qonuniyatlarni fan yo’li bilan o’rganib, oldindan uni bashorat qilish o’ta murakkab jarayondir. Chunki, g’oya va mafkura sohasi ishonch va e’tiqod, dunyoqarash, manfaatlar tizimi bilan bog’liq. Shunga ko’ra, faqat uning o’zgaruvchanligini oldindan aytish mumkin, xolos. Uni xalqning o’zligiga bo’lgan munosabati, o’zligini anglash darajasi, milliymadaniy merosiga, qadriyatlariga bo’lgan munosabatda har bir avlodga nima berayotgani va nimani meros qilib qoldira olishi bilan bogliq qonuniyat mujassamlashgan. Shuning uchun ham milliy g’oyani fan sifatida o’rganishni unchalik to’g’ri emas deb hisoblaydiganlar fikriga qo’shilish qiyin. Masalan, inson ongi va tafakkurida g’oyaviy bo’shliq vujudga kelishi bilan uning dunyoqarashida mustaqil fikrdan ko’ra mutelik qaramlik g’oyalari ustuvor bo’la boshlaydi. Demak uni ko’proq o’rganishga bo’lgan ehtiyoj zaruriyatini anglash tuygusini dalillovchi omillar, uni uzluksiz, doimiy, tadrijiy ravishda hamma vaqt, alohida e’tibor beradigan, qolaversa, har bir xalq yoki millatning, mamlakat yohud davlatning ertangi istiqboli, dunyo hamjamiyatida o’ziga xos o’ringa ega bo’lishi, o’zligini saqlab qolishga bo’lgan ehtiyojning hayotiy falsafasidir. Milliy g’oyada o’zligini saqlab qolish maqsadi dunyodan ajralib yashashni, faqat o’z qobigiga o’ralib qolishini bildirmaydi. Aksincha, dunyo bilan hamnafas bo’lishga undaydi. Faqat milliy ma’naviy qadriyatlariga, merosiga tayangan holda unga hurmat bilan qarashga, o’z milliy ma’naviy negizlariga tayanib, undan uzilmaslikni o’rgatadi. Chunki undan begonalashish, milliy o’zligidan uzoqlashtiradi, tarixidan, qadriyatlaridan ayri holda rivojlanishga sabab bo’ladi. Bu milliy taraqqiyot qonuniyatiga va manfaatlar uygunligiga ham mos kelmaydi. Milliy g’oya bu mustaqillikni mustahkamlash va uni asrabavaylash, himoya qilish omili. Shuning uchun ham u inson ongini boshqarishni emas, aksincha uni bunyodkor g’oyalariga yo’naltirishga xizmat 124 qiladigan oliy qadriyat hamdir. Milliy g’oya ana shu eng oliy qadriyat — inson, xalq, millat, mamlakat sha’ni, qadrqimmatini, o’zligini hurmat qilishiga tayangan holda turli sivshshzasiyalar rivoji talablariga javob beradi. Milliy g’oyani o’rganish kishida milliy gururni uygotadi va doimo o’zligini bshgab yashashga undaydi. Shuning uchun ham milliy YEOYA boshzqa ijtimoiy falsafiy fanlardan farqli o’laroq Vatan, millatning dardi, orzuumidlarini, maqsadlarini, sha’nini baland tutib, uni doimo qalbida saqlagan holda o’zligini boyitib borishda taraqqiyot omili bo’lib xizmat qiladi. Bu jarayon ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot qurish kabi milliy ROYANING bosh maqsadi bilan mushtaraklikda namoyon bo’lishining sababi ham shunda. U demokratik rivojlanish, fuqarolik jamiyati qurilishiga yo’naltirilgan, fuqarolarni millatidan, dini va e’tiqodidan qat’iy nazar, safarbar etuvchilik bilan bog’liq ma’naviyruhiy kuchqudrat manbaidir. Xalqgoshg, millatning, har bir fuqaroning nafaqat o’tmish, bugungi kun va kelajagi bilan bog’langan. Milliy istiqlol g’oyasini ishonch va e’tiqodga aylantirish bir kishining ishi emas. U har bir millat fidoyisi, mutafakkirining vazifasidir. Zero, xalqning, millatning jipslashib, o’zaro hamkor, hamjihat bo’lib, ozod va obod Vatanda erkin hamda farovon hayotda yashashining kafolatidir. Milliy istiqlol g’oyasi — bu mavhum maqsadlar emas. U aniq bo’lib, har bir kishining kundalik hayot tarzi, dunyoqarashi, ong va tafakkuri, ishonch va e’tiqodi, uning faoliyati orqali ijtimoiy hayot o’zgarishlariga ta’sir ko’rsatadi. Bu sohadagi har bir yutuq insonning o’ziga, oila a’zolari, mahallasi, elyurti, xalqi va millatining, Vatani, mamlakatining ravnaqiga, taraqqiyotiga muhim hissa bo’lib qo’shiladi. «Barchamizning tayanchimiz va suyanchimiz bo’lgan farzandlarimizning xursandchiligini, kerak bo’lsa, ochiq qiyofasi, baxtiyor chexrasini ko’rish, ertangi kunga ishonchini o’zimizga tasovvur qilish shuning o’zi katta baxt emasmi?» 1 deb ta’kidlaydi Prezidentimiz I.A.Karimov. Darhaqiqat milliy istiqlol g’oyasiga amal qilgan, uni ishonch va e’tiqodiga ongli ravishda aylantirgan odam juda katta ma’naviy-ruhiy kuchquvvat manbaiga ega bo’ladi. Bu uni yangi yutuqlarga, ezgu maqsadlarga undaydi. Hayotning, yashashning ma’nomazmunini insonlar bilan birga bo’lishda, ularga savob ishlarni qilish, ezgulik yo’lida mamlakat ravnaqi uchun ilm olishga, kasbhunar egallashga undaydi. Inson hayotida suv va havo qanchalik zarur, non qanchalik aziz bo’lsa, milliy g’oya ham shunday. Usiz, inson o’zligini, istiqbolini aniq tasavvur eta olmaydi. Milliy g’oya shunga o’rgatadi. Bu esa har bir insonyushg o’ziga xos ma’naviy dunyosi orqali amalga oshadi. Bunday mushtaraklik ma’naviy kuch qudrat manbai bo’lib taraqqiyotga xizmat qiladi, Zamon, davr va avlodlar o’zgaradi, lekin milliy g’oyaga zaruratning qolishi muqarrar. Milliy g’oya boyib, rivojlanib borishi tabiiy. Dunyodagi o’zgarishlar milliy g’oya oldida ham yangiyangi vazifalarni, usul va vositalardan foydalanishni talab qiladi. Uni hisobga olish, "mafkura maydonida" ezgu va bunyodkor g’oyalarning doimo ustuvorlik qilib qolishini, ma’rifiy taraqqiyotning istihbolini belgilaydi. Shuning uchun ham O’zbekiston xalqi milliy g’oyaga alohida e’tibor berib, uni jamiyat mafkurasi sifatida o’rganishi ana shu ezgu maqsadlar bilan bogliq bo’lganligi uchun ham o’zining samarasini bermoqda. 125 ADABIYoTLAR: 1. O’zbekiston Respublikasining Konstitusiyasi. — T.: O’zbekiston, 2003. 2. Karimov I.A. O’zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. 1jild. T.: O’zbekiston, 1996. 3. Karimov I.A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin. 2jild. — T.: O’zbekiston, 1996. 4. Karimov I.A. Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir. 3jild. — T.: O’zbekiston, 1996. 5. Karimov I.A. Bunyodkorlik yo’lidan. 4jild. — T.: O’zbekiston, 1996. 6. Karimov I.A. Yangicha fikrlash va ishlash — davr talabi. 5jild. T.: O’zbekiston, 1997. 7. Karimov I.A. Xavfsizlik va barqaror taraqqiyot yo’lida. 6jild. T.: O’zbekiston, 1998. 8. Karimov I.A. Biz kelajagimizni o’z qo’limiz bilan quramiz. 7jild. T.: O’zbekiston, 1998. 9. Karimov I.A.Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot — pirovard maqsadimiz. 8jild. — T.: O’zbekiston, 2000. 10. Karimov I.A. Vatan ravnaqi uchun har birimiz mas’ulmiz. 9jild. T.: O’zbekiston, 2001. 11. Karimov I.A Xavfsizlik va tinchlik uchun kurashmoq kerak. 10jild. T.: O’zbekiston, 2002. 12. Karimov I.A Biz tanlagan yo’l — demokratik taraqqiyot va ma’rifiy dunyo bilan hamkorlik yo’li. 11jild. T.: O’zbekiston, 2003. 13 Karimov I.A Tinchlik va xavfsizlik o’z kuchqudratimiz, hamjihatligimiz va qat’iy irodamizga bog’liq. 12jild. T.: O’zbekiston, 2004. 14. Karimov I.A. Imperiya davrida bizni ikkinchi darajali odamlar, deb hisoblashar edi. (Prezident Islom Karimovning «Nezavisimaya gazeta» muxbirining savollariga javoblari). T.: O’zbekiston, NMIO’, 2005, 646. 15. Karimov I.A. Bizning bosh maqsadimiz — jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizasiya va isloh etishdir. — T.: O’zbekiston, 2005, 966. 16. Karimov I.A. O’zbek xalqi hyech qachon hyech kimga qaram bo’lmaydi. T.: O’zbekiston, 2005, 1606. 17. Azizxo’jayev A.A. Mustaqillik kurashlar, iztiroblar va quvonchlar. — T.: 2001. 18. Azizxo’jayev A.A. Chin o’zbek ishi. T.: Akademiya, 2003. 19. Abilov O’. Milliy g’oya, ma’naviy omillar. — T.: Ma’naviyat, 1999. 20. Alimova D. Insoniyat tarixi — toya va mafkuralar tarixidir. T.: Yangi asr avlodi, 2001. 21. Amir Temur jahon tarixida. YuNESKO. Parij 1996. 22. Aflotun. Qonunlar. T.: Yangi asr avlodi, 2002. 23. Boyqobilov B. O’zbeknoma. — T.: Sharq, 1999. 24. Boboyev X,., Yeofurov 3. Milliy istiqlol mafkurasi va taraqqiyot. — T.: Yangi asr avlodi, 2001. 25. Buyuk siymolar, allomalar. — T.: Ma’naviyat, 1995. 26. Buxoro sharq durdonasi. YuNESKO. T.: Sharq, 1997. 27. Jaloliddin Manguberdi. T.: Sharq, 1999. 28. Jakbarov M. Komil inson g’oyasi: tarixiyfalsafiy tahlil. — T.: «Abu Ali ibn Sino» nashriyoti, 2000. 29. Jakbarov M. Komil inson g’oyasi, — T.: Yangi asr avlodi, 2002. 30. Jo’rayev N. Mafkuraviy immunitet. — T.: Ma’naviyat, 2001. 31. Islom: bag’rikenglik va mutaassiblik. — T.: 1998. 32. Islomov 3., Isoqov B., Yusupov O., Muhammadiyev D., Minavarov S. Bunyodkor g’oyalar. — T.: Yangi asr avlodi, 2001. 33. Karimova V. Targibotning psixologik uslublari. T.: Ma’naviyat, 2001. 34. Karimova V., Umarov A., Qur’onov M. Milliy istiqlol g’oyasini xalqimiz ongiga singdirish omillari va vositalari. — T.: Yangi asr avlodi, 2001. 35. Karimov N. Istiqlolni uyg’otgan shoir. — T.: Ma’naviyat, 2000. 36. Karimov N. Cho’lpon: Ma’rifiy roman. — T.: Sharq, 2003. 37. Komilov N. Tasavvuf. Birinchi kitob. — T.: Yozuvchi, 1996. 38. Komilov N. Tafakkur karvonlari. — T.: Ma’naviyat, 1999. 39. Konfusiy. Uroki mudrosti. — M.: Nauka, 1998. 40. Levitin L. O’zbekiston tarixiy burilish pallasida. T.: O’zbekiston, 2001. 41. Mashriqzamin — hikmat bo’stoni. T.: Sharq, 1997. 42. «Milliy istiqlol g’oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar» fani bo’yicha o’kuv dasturini tayyorlash va ta’lim tizimiga joriy etish to’grisida»gi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2001 yil 18 yanvardagi Farmoyishi. 43. Milliy istiqlol g’oyasi: asosiy tutuncha va tamoyillar 126 T.: O’zbekiston, 2001. 44. Milliy istiqlol g’oyasi va mafkurasi: falsafiy va huquqiy jihatlar. — T.: 2001. 45. Milliy istiqlol g’oyasi targ’ibotining ilmiy asoslari — T.: 2002. 46. Milliy g’oya — bizning g’oya. — T.: 2001. 47. Millatlararo hamjihatlik barqarorlik omili. — T.: 1999. 48. Murtazo Qarshiboy. Bunyodkor xalq g’oyasi. — X: Ma’naviyat, 2001. 49. Murtazo Qarshiboy. Yangalanishdan buyuk o’zgarish sari. —T.: Rafur Gulom nomidagi Adabiyot va san’at nashriyoti, 2001. 50. Mustaqillik. Izoxdi ilmiyommabop lugat. — T.: Sharq, 2000. 51. Nazarov Q. Milliy istiqlol g’oyasining asosiy maqsad va vazifalari. T.: Yangi asr avlodi, 2001. 52. Norboyev T. Mustaqil rivojlanish jarayonida milliy g’oyani demokratik tomonlar bilan uygunlashtirishning ishtimoiyfalsafiy asoslari. JDIU 2001. 53. Ortiqov M., Usmonov M. G’oya va mafkura. T.: Yangi asr avlodi, 2001. 54. Otamurotov S, Mamashokirov S., Xolbekov A. Markaziy Osiyo: g’oyaviy jarayonlar va mafkuraviy tahdidlar. — T.: Yangi asr avlodi, 2001. 55. Olimov S. Milliy mafkura — xalq tayanadigan kuch. — T.: 2000. 56. Paxrutdinov Sh. Tahdid — halokatli kuch. T.: Akademiya, 2001. 57. Rizayev Sh. Saxna ma’naviyati. — T.: Ma’naviyat, 2000. 58. Sadulla Otamuratov, Sarvar Otamuratov. O’zbekistonda ma’naviyruhiy tiklanish T.: Yangi asr avlodi, 2003. 59. Sulaymonova Fozila. Sharq va Garb. — T.: O’zbekiston, 1997. 60. Tarix mustaqillik milliy g’oya. T.: Akademiya, 2001. 61. Umarova N. Milliy istiqlol g’oyasini umumiy ta’lim tizimida singdirish texnologayasi. 2003. 62. Qoraboyev U. O’zbek xalqi bayramlari. — T.: Sharq, 2002. 63. Xolbekov A. Idirov U. Sosiologiya: izohli lug’at — ma’lumotnoma. — T.: Ibn Sino, 1998. 1606. 64. XristianIslom muloqoti GermaniyaO’zbekiston. (Xalqaro seminar materiallari). To’plam. T.: Akademiya, 2003. 65. Xiva gorod tmsyachi kupolov. YuNESKO. T.: Sharq, 1997. 66. Choriyev A., Mansurov A. G’oya, tarix va milliy tafakkur. — T.: Yangi asr avlodi, 2002. 67. Sharafuddin Ali Yazdiy. Zafarnoma. T.: Sharq, 1997. 68. YeParafiddinov O. Istiqlol fidoiylari: Mustafo Cho’qay, Cho’lpon, Otajon Xoshim. — T.: 1993. 69. Sharafiddinov O. Sardaftar sahifalari: maqolalar, xotiralar. — T.: Yozuvchi, 1998. 70. Sharafiddinov O. Cho’lponni anglash — T.: Yozuvchi, 1994. 71. Shopengauer A. "Svoboda voli i nravstvennost". M.: Respublika, 1992. 72. Ergashev I. Taraqqiyot falsafasi. — T.: Akademiya, 2000. 73. Ergashev F., Ergashev I. Fidoyilik — hayot mazmuni. — T.: O’zbekiston, 2001. 74. Ergashev I., Sharipov B., Jakbarov M. Jamiyatni erkinlashtirish va ma’naviyat. — T.: Akademiya, 2002. 75. Ergashev I. Siyosat falsafasi. — T.: Akademiya, 2004. 76. O’zbekiston XXI asrga intilmoqda (sharhlar). — T.: O’zbekiston, 2000. 77. O’zbekiston yuksalish yo’lida. — T.: O’zbekiston, 2001. 78. O’zbekistonning yangi tarixi. 1kitob. Turkiston chor Rossiyasi mustamlakachiligi davrida. T.: Sharq, 2000. 79. O’zbekistonning yangi tarixi. 2kitob. O’zbekiston sovet mustamlakachiligi davrida. T.: Sharq, 2000. 80. O’zbekistonning yangi tarixi. 3kitob. Mustaqil O’zbekiston tarixi. T.: Sharq, 2000. 81. Qodirova M. Yoshlar ongida g’oyaviy dunyoqarashni shakllantirish. — T.: Yangi asr avlodi, 2002. 82. Qosimov B. Milliy uygonish. — T.: Ma’naviyat, 2003. 83. Yeaybulloh asSalom, Ne’matulloh Otajon. Jahongashta «Boburnoma». — T.: ADodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti, 1996. 84. Gaybulloh asSalom. Ey umri aziz. Birinchi kitob. T.: Sharq, 1997. 85. Gaybulloh asSalom. Ezgulikka chog’lan odamzod. Ikkinchi kitob. T.: Sharq, 1997. 86. Xusniddinov 3. Islom yo’nalishlar, mas’hablar, oqimlar. — T.: Movarounnahr, 2000. 127 MILLIY ISTIQLOL G’OYASI FANINI O’QITISHDA FOYDALANILADIGAN MAXSUS ADABIYOTLAR RO’YXATI 1. Milliy istiqlol g’oyasi: asosiy xususiyatlari, falsafiy va tarixiy ildizlari. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent 2001 y. 2. G’oya va mafkura. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent — 2001 y. 3. Milliy istiqlol g’oyasini xalqimiz ongiga singdirish omillari va vositalari. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent 2001 y. 4. Markaziy Osiyo: G ’ OYAVIY jarayonlar va mafkuraviy tahdid. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent — 2001 y. 5. Milliy istiqlol g’oyasining amal qilish tamoyillari. Toshkent 2001 y. 6. Milliy istiqlol g’oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent — 2001 y. 7. Milliy g’oya inson va zamon. mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent — 2001 y. 8. Milliy istiqlol g’oyasi: nazariya va amaliyot. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent — 2001 y. 9. O’zbekistonning mustaqil taraqqiyoti va mafkuraviy jarayonlar. mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent 2001 y. 10. Insoniyat tarixi g’oya va mafkuralar tarixidir. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent — 2001 y. 11. Q.Nazarov. Milliy istiqlol royasining asosiy maqsad va vazifalari. Toshkent — 2001 y. 12. Bunyodkor g’oya. Mas’ul muharrir K.Nazarov. Toshkent — 2001 y. 13. Bugungi dunyoning mafkuraviy manzarasi. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent — 2001 y. 14. Yeoya, tarix va milliy tafakkur. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent 2002 y. 15. Taraqqiyotning o’zbek modeli. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent 2001 y. 16. L.Levitin. O’zbekiston tarixiy burilish pallasida. — T.: O’zbekiston, 2001. 17. M.Sharifxo’jayev. O’zbekiston yangi royalar, yangi yutuqlar. — T.: 2002 y. 18. M.Sharifxo’jayev, F.Rahimov. Davrni belgilab bergan inson. — T.: 2004 y. 128 129 130 131 Download 1.49 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling