Milliy istiqlol va O’zbekistonda madaniy taraqqiyot
Download 32.74 Kb. Pdf ko'rish
|
1 2
|
1 MIllIy IstIqlol va o’zbekIstonda MadanIy taraqqIyot Ўзбекистон Республикаси 1-Президенти Ислом Каримов 1998 йил 6 ноябрда ЮНЕСКО Ижроия Кенгаши сессиясида сўзлаган нут қи Мен умуминсоний қадриятлар ривожини ҳар бир хал қ маданияти ва ўзига хослигининг ўзаро уй ғунлашуви деб биламан. Маданиятларнинг шу тарздаги уй ғунлашувигина умуминсоний маданият ва бутун цивилизациянинг гўзаллиги ва қадр- қимматини яратади. Зеро, умумий цивилизация турли хал қларнинг маданиятларидан шаклланади 2 ∗ Xar qanday jamiyat taraqqiyoti, uning u yoki bu vaqt va makondagi darajasi ko'p jixatdan fuqarolar ma'naviyati, turmush tarzi, kishilarning ma'naviy-moddiy, ijtimoiy extiyojlari xamda ularning qay darajada qondirilishiga bog'liqdir. Mustaqillik davrigacha va undan keyingi o'tgan tarixan qisqa muddat ichida ro'y bergan xolatlar, jamiyat ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, ma'naviy-ma'rifiy va tarbiyaviy- mafkuraviy soxasidagi o'zgarishlar bizga sho'rolar mustabid tuzumi xamda istiqlol yillarida O'zbekistonning real xayotida xolisona javob izlashga va unga erishishga imkon beradi. , 4 Uzoq ming yilliklar tarixi shundan dalolat beradiki, o'zbek milliy davlatchilik tarixi eng avvalo ma'naviyat- ma'rifatning jamiyat xayotida muxim o'rin egallaganligi bilan chambarchas bog'liqdir. Ushbu azaliy an'anaga mustaqillik yillarida xam aloxida e'tibor berilishi juda axamiyatli bo'ldi. Qayd etish lozimki, istiqlolning dastlabki davrlaridanoq madaniyatning metodologiyasi o'zgardi. Agarda, sho'rolar mustabid tuzimi davrida madaniyatning asosiy vazifasi jamiyat a'zolarining kommunistik mafkura va soxta g'oyaga e'tiqodini mustaxkamlashga safarbar etish bo'lsa, istiqlol davrida uning maqsadi tamomila o'zgardi . ∗ Ikkinchidan, ma'naviyati yuksak millat va davlatnigina kelajagi buyuk bo'lishi mumkin ekanligi to'g'risidagi ijtimoiy fikr shakllana boshlandi. Darxaqiqat iqtisodiy-siyosiy omillarning xar qanday davlat, millat xayotidagi o'rni va roli kattadir. Biroq, ma'naviy omillargina jamiyatda sodir bo'lgan barcha muammolarni xal etishga qodir omil ekanligi endi xaqiqatdir. . . 6 , ∗ Uchinchidan, ma'naviyat va ma'rifat jamiyatni poklantiruvchi kuch ekanligi e'tirof etilmoqda, zero sho'rolar mustabid tizimi davridan qolgan yaramas «ma'naviy» merosdan poklanmasdan turib istiqlolga xizmat qiladigan, fuqarolar qalbi va ongini yangilashga qodir ma'naviyatni shakllantirish mumkin emas. To'rtinchidan, istiqlol davri O'zbekiston jamiyati ma'naviyatining eng muqaddas maqsadlaridan biri – o'tmish tarixiy-madaniy, ilmiy, axloqiy-mafkuraviy, ijtimoiy-siyosiy qadriyatlariga sho'ro davrida tarkib topgan munosabat kabi «illat» sifatida emas, aksincha, jamiyatni poklantiruvchi va kelajakni ma'naviy jixatdan mustaxkamlovchi omil asnosida qarashdan iborat jamoatchilik fikri shakllandi. 7 Xaqiqatdan xam, mustaqillik yillarida ma'naviyat va ma'rifatning ijtimoiy maqsadi aniqlab olindi, uning bajarishi lozim bo'lgan vazifalari belgilandi. Ana shunday sharoitda jamiyat fuqarolari tomonidan bildirilgan ijtimoiy extiyoj – ma'naviy-ma'rifiy soxalarda yangi asr va umuman, uchinchi ming yillikdagi bosh g'oya qanday bo'lishi aniqlandi. Beshinchidan, istiqlol davrida ma'naviyatning xar qanday siyosiy xukmron mafkuralardan xoliligi, muximi, shakllanayotgan milliy mafkuraning ma'naviyat bilan uyg'unligi ta'minlandi. Mamlakat Prezidenti Islom Karimov qayd etganidek, mustaqillik davrida bajarilishi lozim bo'lgan eng ustivor vazifa «xalqimiz orasida katta ma'rifiy-amaliy ishlarni olib borib, milliy mafkuramizga kuch-quvvat beradigan, uni yangi-yangi marralar sari safarbar etadigan, keng ommaga ta'sir o'tkazishga, xalqni o'ziga tarafdor etishga xizmat qiladigan siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy, ma'naviy manbalarni to'g'ri belgilab olishdir». 8 Xo'sh, xozirgi va yangi asrda ma'naviyat soxasidagi bosh g'oyamiz nimalardan iborat? Mazkur savolga javob bera turib, I. Karimov quyidagilarni yozadi: «Modomiki biz xuquqiy demokratik davlat, erkin fuqarolik jamiyati qurayotgan ekanmiz, ma'naviyat soxasidagi yigirma birinchi asrga mo'ljallangan xarakat dasturimiz xam ana shundan kelib chiqmog'i darkor. Ya'ni erkin fuqaro-ongli yashaydigan, mustaqil fikrga ega bo'lgan shaxs ma'naviyatini kamol toptirish bizning bosh milliy g'oyamiz bo'lishi zarur. 9 ∗ Darxaqiqat, mustaqil O'zbekistonda istiqlol ma'naviyat soxasida mavjud bo'lgan vazifalar ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy barqarorlik sharoitida muttasil ravishda bajarilib kelinmoqda. Chunonchi, agar istiqlolning dastlabki yillarida jamiyat ma'naviy xayotida turgan eng bosh vazifa fuqarolarda sho'rolar davriga xos tafakkurni eskicha fikrlash sarqitlarini bartaraf etish edi. Mazkur masalada qator yutuqlarga erishildi. Biroq, bu borada xali talay ishlarni bajarish lozim». . Ikkinchi, eng muxim vazifalardan yana biri erkin fuqarolik jamiyatining ma'naviyatini shakllantirishdir, zero «ozod, o'z xaq-xuquqlarini yaxshi taniydigan, boqimandalikning xar qanday ko'rinishlarini o'zi uchun or deb biladigan, o'z kuchi va aqliga ishonib yashaydigan, ayni zamonda o'z shaxsiy manfaatlarini xalq, Vatan manfaatlari bilan uyg'un xolda ko'radigan komil insonlarni tarbiyalashdan iboratdir». Istiqlol yillarida O'zbekiston madaniyati xususida fikrlash asnosida aloxida qayd etilishi lozim bo'lgan masalalardan yana biri – ma'naviyat soxasidagi davlat siyosatining tobora konkretlashib borishi, vazifalarni xal etish yo'llarining oydinlashuvidir. 11 Ma'naviyat jamiyat a'zolarini ruxan poklantiruvchi, qalban ulg'aytiruvchi, inson ichki dunyosiga, irodasiga kuch-quvvat beruvchi, milliy vijdonini uyg'otuvchi va doimiy xarakatdagi konkret kuchdir. Shunday ekan, ma'naviyatga umumiy tarzda munosabatda bo'lish xatodir, zero xar bir fuqaroning ma'naviy-mafkuraviy, komillik darajasi bir xil bo'lmagani kabi, ularning bunday sifatlarini uyg'unlashtirib turuvchi ko'rinishlari xam konkretdir. Xususan, yangi asr bo'sag'asida eng asosiy vazifamiz nimadan iborat? Mamlakat Prezidentining ta'kidlashicha, ma'naviyat soxasidagi strategik maqsadimiz – «milliy qadriyatlarimizni tiklash, o'zligimizni anglash, milliy g'oya va mafkurani shakllantirish, muqaddas dinimizning ma'naviy xayotimizdagi o'rnini va xurmatini tiklash kabi mustaqillik yillarida boshlangan ezgu ishlarimizni izchillik bilan davom ettirish, ularni yangi bosqichga ko'tarish va ta'sirchanligini kuchaytirishdir» . ETI’BORINGIZ UCHUN RAHMAT! 13 Download 32.74 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|
1 2