Moddalar va oziq-ovqat mahsulotlari xafvsizligi haqidagi boshlang'ich
Download 469.37 Kb. Pdf ko'rish
|
26. Oziq-ovqat kimyosi
2
3
Ushbu fan dasturi, “Oziq-ovqat kimyosi” fanining tarixi, rivojlanish bosqichlari kelajagi va istiqbolli rejalaridan kelib chiqqan holda, insonning oziqlanishi, oziq- ovqat mahsulotlarining asosiy komponentlari, biologik faol moddalar va oziq-ovqat mahsulotlari xafvsizligi haqidagi boshlang'ich tushunchalarini o'z ichiga olgan bo'limlaridan tashkil topgan. “Oziq-ovqat kimyosi” fani umumkasbiy fanlar blokiga kiritilgan kurs hisoblanib, 3-kurslarda o‘qitilishi maqsadga muvofiq. “Oziq-ovqat kimyosi” fani umumkasbiy fanlar blokiga kiradi va Oziq-ovqat texnologiyasi ((go‘sht- sut va konserva mahsulotlari); (don mahsulotlari); (yog‘-moy mahsulotlari); (qand va bijg‘ish mahsulotlari); (non, makaron, qandolatchilik mahsulotlari); (oziq-ovqat xavfsizligi)) bakalavriat ta’lim yo‘nalishlarida o‘qitiladi. Mazkur fan boshqa umumkasbiy fanlaming nazariy va uslubiy asosini tashkil qilib, o‘z rivojida umumkasbiy hamda mutaxassislik fanlari uchun zamin bo‘lib hizmat qiladi.
II. O‘quv fanining maqsadi va vazifalari “Oziq-ovqat kimyosi” fanini o‘qitishdan maqsad - talabalarga oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarishda uni tarkibidagi kimyoviy moddalami va texnologik ishlovda yuz beradigan jarayonlarni va inson organizmiga ta’sirini o‘rgatishdan iborat. Fanning vazifasi - talabalarni mustaqil fikrlashga, xom ashyo, yarim va tayyor mahsulotni kimyoviy tarkibini, texnologik ishlovlar natijasida yuz beradigan o‘zgarishlarni, ovqatlanish tizimini va insonlarni sog‘lom o‘sishini ta’minlovchi omillami o‘rganishdan, shu bilan birga yangi xom ashyo manbaalari, yangi mahsulot turlari, takomillashgan yangi oziq-ovqat ishlab chiqarish texnologiyalarini yaratishni o‘rganishdan iborat. Fan bo‘yicha talabalarning bilim, ko‘nikma va malakalariga qo‘ydagi talablar qo‘yiladi. Talaba: -oziq-ovqat mahsulotlarining asosiy komponentlari, toksikantlar; oziq- ovqat mahsulotlari strukturasi va fizik-kimyoviy xossalarini, ularning texnologik jarayonlarda o'zgarishi hamda inson organizmga ta'siri haqida tasavvurga ega bo‘lishi; - oqsillarning funksional xossalarini; oqsilli ozuqa mahsulotlarining yangi turlarini; peptidlami fiziologik ahamiyatini; mono va oligosaxaridlar funksiyasini; inson organizmida vitaminlarning vazifalarini; oziq-ovqat mahsulotlari tarkibidagi mineral moddalami; oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarishda fermentlar ta’sirini; ovqatlanishning qo‘shimcha omillarini; 4 ozuqaviy qo‘shimchalami; shirin ta’m beruvchilarni bilishi va zamonaviy uslubiy yondashuvlar asosida ulardan foydalana olislti; - organizmdagi oqsilli moddalaming funksiyasi haqida; ishlab chiqarishda uglevodlaming o‘zgarishi haqida; lipidlaming inson organizmiga ta’siri haqida; vitaminlaming organizdagi funksiyasi haqida; mineral moddalami ishlab chiqarish va saqlash jarayonidagi o'zgarishi haqida; ratsional ovqatlanish va ovqatni hazm qilish kimyosi haqida; sog‘lom (funksional) ovqatlanish konsepsiyasi haqida; oziq- ovqat mahsulotlarining ifloslanishi haqida; mahsulot tashqi ko‘rinishi haqida; toksikantlaming tavsifi va mahsulotga tushishini oldini olish haqida; o'zining fikr- mulohaza, xulosalarini asosli tarzda aniq bayon eta olish ko‘nikmalariga ega bolishi kerak.
5
1- jadval
1.
Oziq-ovqat kontaminantlari va ularning tavsifi. 2 2. Oziq-ovqat mahsulotlarini tabiiy ifloslantiruvchilar 2 3. Oziq-ovqat kimyosini fiziologik aspektlari 2
7-Modul. Ratsional ovqatlanish asoslari
4. Ratsional ovqatlanish asoslari. Oziq-ovqat kimyosini fiziologik aspektlari 2 5.
Oziq-ovqat mahsulotlari sifati va ozuqaviy qiymati 2
8-Modul. Go’sht, sut va baliq mahsulotlari kimyosi
6. Sut va sut mahsulotlari kimyosi 2 7. Go’sht va go’sht mahsulotlari kimyosi 2 8. Baliq va dengiz mahsulotlari kimyosi 2 9. Tuxum kimyosi 2
9-Modul. O’simliklardan olinadigan oziq-ovqat mahsulotlari kimyosi
10. Don va donli mahsulotlar kimyosi 2 11. Sabzavotlar kimyosi 2 12. Mevalar va rezavor-mevalar kimyosi 2 13. Yog’ va moylar kimyosi 2 14. Qandli mahsulotlar kimyosi 2
15. Spirtli ichimliklar kimyosi. Vino kimyosi. 2 16. Pivo va alkogolsiz ichimliklar kimyosi 2 17. Kofe, choy va kakao kimyosi 2 18
Oziq-ovqat xom-ashyosini va mahsulotlarining sifat va xavfsizligiga qo‘yilgan talablar 2
36 soat
Ma’ruza mashg‘ulotlari multimedia qurulmalari bilan jihozlangan auditoriyada akademik guruhlar oqimi uchun o‘tiladi. 6
2- jadval № Laboratoriya mashg‘ulotlar mavzulari Dars soatlari hajmi 5-semestr 1 Oziq-ovqat mahsulotlarini ozuqaviy va energetik qiymat kartasini tuzish 4 2 Sut mahsulotlarini ozuqaviy qiymatini kimyoviy usulda aniqlash 4 3
4 4 Sut tarkibidagi lipidlarni aniqlash 4 5 Sut tarkibidagi mineral moddalarni aniqlash 4 6 Meva-sabzavotlar tarkibidagi quruq moddalar miqdorini aniqlash 6 7 Gazlangan ichimliklar tarkibidagi karbonat angidrid gazini (CO 2 ) miqdorini aniqlash 6 8 Oziq-ovqat mahsulotlar tarkibidagi kofeinni aniqlash 4
36 soat
Laboratlriya mashg‘ulotlar multimedia qurulmalari bilan jihozlangan auditoriyada har bir akademik guruhga alohida o‘tiladi. Mashg‘ulotlar faol va interfaol usullar yordamida o‘tiladi, “Keys-stadi” texnologiyasi ishlatiladi, keyslar mazmuni o‘qituvchi tomonidan belgilanadi. Ko‘rgazmali materiallar va axborotlar multimedia qurulmalari yordamida uzatiladi. 5. Mustaqil ta’lim 3-jadval № Mustaqil ta’lim mavzulari Dars soatlari hajmi 5-semestrda 1 Non ishlab chiqarishda qo‘llanadigan achitqilar 12 2 Spirt, non, tabiiy sharbatlar, pishloq va yog‘-moy ishlab chiqarishda fermentlardan foydalanish 12
3 Oziq-ovqat mahsulotlari xavfsizligi haqida 12
4 Biologik faol qo‘shimchalar haqida 12
Jami: 48 soat 7 Mustaqil o‘zlashtiriladigan mavzular bo‘icha talabalar tomonidan referatlar tayyorlash va uni taqdimot qilish tavsiya etiladi. 6. Fan bo‘yicha talabalar bilimini baholash va nazorat qilish me’zonlari Baholash usullari Ekspress testlar, yozma ishlar,
og‘zaki so‘rov, prezentatsiyalar. Baholash mezonlari 86-100 ball «a’lo» fanga oid nazariy va uslubiy tushunchalarni to‘la o‘zlashtira olish; fanga oid ko‘rsatkichlarni iqtisodiy tahlil qilishda ijodiy fikrlay olish;
o‘rganilayotgan jarayonlar haqida mustaqil mushohada yuritish; mehnat munosabatlariga oid tahlil natijalarini to‘g‘ri aks ettira olish;
o‘rganilayotgan jarayonga ta’sir etuvchi omillarni aniqlash va ularga to‘la baho berish; tahlil natijalari asosida vaziyatga to‘g‘ri va xolisona baho berish;
o‘rganilayotgan iqtisodiy hodisa va jarayon to‘g‘risida tasavvurga ega bo‘lish;
tahlil etish va tegishli qarorlar qabul qilish. 71-85 ball «yaxshi»
o‘rganilayotgan jarayonlar haqida mustaqil mushohada yuritish; tahlil natijalarini to‘g‘ri aks ettira olish;
o‘rganilayotgan iqtisodiy hodisa va jarayon to‘g‘risida tasavvurga ega bo‘lish;
o‘rganilayotgan jarayonga ta’sir etuvchi omillarni aniqlash va ularga to‘la baho berish;
va tegishli qarorlar qabul qilish. 55-70 ball «qoniqarli»
o‘rganilayotgan jarayonga ta’sir etuvchi omillarni aniqlash va ularga to‘la baho berish;
tasavvurga ega bo‘lish;
o‘rganilayotgan jarayonlarni analitik jadvallar orqali tahlil etish. 0-54 ball «qoniqarsiz»
o‘tilgan fanning nazariy va uslubiy asoslarini bilmaslik; 8 iqtisodiy hodisa va jarayonlarni tahlil etish bo‘yicha tasavvurga ega emaslik;
olmaslik.
Baholash tartibi va mezonlari: Oraliq nazoratlar va yakuniy nazorat o’quv jarayoni jadvali asosida o’tkaziladi. t/r
K u rs
S еm еs tr Ma k si m al b al l F an s o at i 1-tur nazorat 2-tur nazorat Jami N1+N2 YaN Umumiy JN 1 -JN 2
Mu st aq il t a'l im
ON1 Mu st aq il t a'l im
N -1
JN 8 -J N 1 5 Mu st aq il t a'l im
ON 2
Mu st aq il t a'l im
N -2
m ak si m al
m in im al b al i m ak si m al m in im al
1. 3 5 100 120 12,0 5 13,0 5,0 35,0 12,0 5 13,0 5,0 35,0 70,0 39 30,0 100 55,0 * Fanning umumiy soatiga etibor bering. JNlar soni laboratoriya va seminar soniga teng bo’ladi. Nazorat-1 bo’yicha: Joriy nazorat (bajargan ishlarini savol-javob shaklida topshirish natijalari uchun) Mustaqil ta’lim
Oraliq
nazorat(yozma ish shaklida topshirish natijalari uchun) Mustaqil ta’lim
ΣON-1 ball Lab
soni 1-lab
bali ball
max min
ball savol
soni 1- savol bali ball
max min max
min 0-12 4 0-3 0-5 17 - 0-13 3 0-4,33 0-5 18 - 35 -
Nazorat-2 bo’yicha: Joriy nazorat (bajargan ishlarini savol-javob shaklida topshirish natijalari uchun) Mustaqil ta’lim
Oraliq
nazorat(yozma ish shaklida topshirish natijalari uchun) Mustaqil ta’lim
ΣON-2 ball Lab.
soni 1-lab.
bali ball
max min
ball savol
soni 1- savol bali ball
max min max
min 0-12 4 0-3 0-5 17 - 0-13 3 0-4,33 0-5 18 - 35 - 9
Yakuniy nazorat va umumiy baholash bo’yicha: N1+N2
YAN UB=YAN+N1 +N2 Baholash max min
ball savollar soni 1-savol
bali max
min a’lo
yaxshi qoniqarli max min
max min
max min
70 39 30,0 5 6 100 55 100 86 85,0 71,0 70,0 55,0 88 75,7 74,8 62.5 61,6 48,4
*JN ballari fanning xususiyatidan kelib chiqqan holda, kafedra yig’ilishida muhokama qilinib, bo’linadi. (masalan: fanda laboratoriya mashg’ulotiga 36 soat ajratilib, 8 ta laboratoriya ishi mavjud bo’lsa, 8 ta JN, amaliy mashg’ulotga 36 soat ajratilgan bo’lsa, 4 ta JN, mustaqil ta’lim uchun ballar ajratilgan soatiga proporsional tarzda belgilanadi.)
10
7. Asosiy va qo‘shimcha o‘quv adabiyotlar hamda axborot manbaalari Asosiy adabiyotlar: 1. H.-D. Belits, W. Grosch, P. Schieberle. Food Chemistry: 4 th revised and extended Edition, Springer - Verlag Berlin Heidelber, 2009. - 1070 p. 2. Нечаев А.П., Траубенберг C.E., Кочеткова А.А. и др. Пищевая химия: Учебник. - СПб: ГИОРД, 2007. - 640 с. 3. Скурихин И.М., Нечаев А.П. Все о пище с точки зрения химика: Справочное издание. -М.: Высшая школа, 1991. - 286 с. 4. To’raqulov Yo.X. Biokimyo. Darslik. - Toshkеnt.: O’qituvchi, 1996. – 478 bеt.
1. Mirziyoyev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik - har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 2016 yil yakunlari va 2017 yil istiqbollariga bag‘ishlangan majlisidagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining nutqi. // Xalq so‘zi gazetasi. 2017 yil 16 yanvar, №11. 2. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi - T.: O‘zbekiston, 2014 - 46 b. 3. Alimova R.A. Qishloq xo‘jalik o‘simliklari biokimyosi fanidan laboratoriya mashg‘ulotlari: O‘quv qo‘llanma. - Toshkent: ToshDAU, 2000. - 95 b. 4. Zikiryoyev A., Mirhamidova P. O‘simliklar biokimyosidan amaliy mashg‘ulotlar: O‘quv qo‘llanma. -Toshkent: Mehnat, 2001. - 109 b. 5. Гамаюрова B.C., Ржечицкая Л.Э. Пищевая химия. Лабораторный практикум. СПб, ГИОРД, 2006. -137 с. 6. Дудкин М. С., Щелкунов Л. Ф. Новые продукты питания. — М.: Наука, 1998, —304 с. 7. Тутельян В. А., Суханов Б. Н., Андриевских А. Н., Поздняковский В. М. Биологически активные добавки в питании человека. — Томск: Научно- техническая литература, 1999. — 229 с. 8. Кретович В. Л. Биохимия растений. - М.: Высшая школа, 1980. - 445 с. 9. Химия обеспечения человечества пищей. Перевод с английского под. ред. Л. Шимилта - М., МИР. 1986 г. 10. Березин И.В., Мартинек К. Основы физической химии ферментативного катализа. Москва. Высшая школа. 1977 г. Internet saytlari: 1. www.ziyonet.uz 2. www.wikipedya.uz 3. www.eda-azia.ru. 4. www.biokhimiya.ru 5. www.biohimiya.narod.ru
11
12
13
12,1,10,3,8,5 2,11,4,9,6,7
Download 469.37 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling