Mundareja kirish homashyo tavsifi, usulini tanlash texnologik tizimini tanlash, moddiy balans texnologik jixozlarni tanlash va eritish asosiy jihozning hisobi adabiyotlar kirish

MUNDAREJA
KIRISH
HOMASHYO TAVSIFI, USULINI TANLASH
TEXNOLOGIK TIZIMINI TANLASH, MODDIY BALANS
TEXNOLOGIK JIXOZLARNI TANLASH VA ERITISH ASOSIY JIHOZNING HISOBI
ADABIYOTLAR

KIRISH
Ushbu qo‘llanmaning vazifasi asbest-tsement aralashmasidan olinadigan mahsulotlarning tayѐrlash jaraѐnining asosini tashkil qiluvchi fizik va fizik-kimѐviy o‘zgarishlarni tushuntirib o‘tish, bunday mahsulot ishlab chiqarishda ishlatiladigan bog‘lovchi materiallar xaqida qiskacha ma'lumot keltirishdan iborat. Bu qo‘llanmada asbest-tsementli materiallar hosil bo‘lishidagi o‘zgarishlar va xom ashѐ mahsulotlarining fizik-kimѐviy hamda reologik xossalari haqida ham ma'lumot beriladi.
Asbest-tsementli mahsulotlar tayѐrlash - bu qurilish materiallari ishlab chiqaruvchi sanoatining yirik tarmog‘i bo‘lib, asosan turli xildagi asbest va sement aralashmasidan iborat materiallar ishlab chiqarishga qaratilgan.
O‘zbekistonda katta hajmdagi qurilish ishlari va qurilish ishlarini industrializatsiya qilish qurilish materiallari sanoatini yanada rivojlantirish zarurligini taqozo etmoqda, shu jumladan asbesttsement materiallari va buyumlarini ishlab chiqarish miqdorini oshirish zarurligini ko‘rsatmoqda.
Qurilish materiallari ishlab chiqarish sanoatida asbesttsement buyumlari ko‘zga ko‘ringan o‘rinlarni egallab kelmoqda va fuqaro uy-joy va qurilish sanoatida keng qo‘llanishga ega bo‘lmoqda.
Qurilish materiallari ichida asbest-tsement buyumlari qator ijobiy xossalari tufayli birinchi o‘rinlaridan birini egallab kelmoqda.
Mustahkamlik, o‘tga chidamlilik, havoga turg‘unligi, yengilligi kabi xossalari asbotsementlarni ko‘pga chidamligini ta'minlab kelmoqda. Unga turli shakllarni berishning qulayligi, turli-tuman shakldagi qurilish materiallarni olish mumkinligi asbesttsement buyumlarini ishlatish soxalarini kengaytirishga imkon bermoqda.
Asbesttsement buyumlarining turlari kundan-kunga ko‘paymoqda. Ular tomga ѐpadigan oddiy matolardan tortib to binolarning kata qurilish elementlarinin ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lmoqda.
Hozirgi kunda Respublikamizda asosan tomga ѐpiladigan to‘lqinsimon plitalar ishlab chiqarish keng rivojlanib ketgan. Tajriba qo‘rsatmoqdagi asbesttsement buyumlarini ishlatish kata iqtisodiy samara bermoqda.
Asbesttsement buyumlarini ishlab chiqarishda uning sifatini yaxshilashga, suv shimuvchanligini kamaytirishga, zichligini oshirishga va boshqalarga alohida e'tibor berish zarurligi sezilib qolmoqda.
Sement toshi siqilishga juda yaxshi qurshilik ko‘rsatatdi, ammo cho‘zilishga bo‘lgan qarshiligi, siqilishga bo‘lgan qarshilikning 7-8% tashkil etadi. Shu kamchilikni yo‘qotish uchun sement va asbest aralashmasi ishlatiladi.
Bu tolalar buyumlar ichida ixtiѐriy joylashmay, balki asosan cho‘zilish kuchlanishi bo‘yicha joylashib qurilish konstruktsiyalarida temirbeton armaturasi singari oshiradi. Asbest kam miqdorda (10-20%) sement toshi tarkibiga kiritilganda ushbu toshning fizik-mexanik xossalarini butunlay o‘zgartirib yuboradi; unda cho‘zilishga va zarbiy kuchlar ta'siriga chidamligi keskin ortadi. U mix qoqilishiga moyil bo‘ladi, stolyar asbobida ishlash yengillashadi, uning issiqlik o‘tkazuvchanligi kamayadi. Bu materialdan tayѐrlangan buyum o‘tga chidamli va suv o‘tkazmaydigan bo‘ladi.
Asbest – ingichka tolali mineral bo‘lib, tegishlicha ishlanganda egiluvchan va ingichka (0,5 mk gacha) tolalarga bo‘linib ketadi. Tolasi har xil, ya'ni millimetrning bir necha hissasidan tortib 40 mm gacha uzunlikda bo‘lishi mumkin. Bu asbest-tsement buyumlar sifatiga katta ta'sir etadi. asbest tolasi qancha uzun bo‘lsa, sorti ham shuncha yuqori bo‘ladi. asbest-tsement buyumlar ishlash uchun 3, 4, 5 va 6 nav (jami sakkiz nav) qisqa tolali asbestdan foydalaniladi. bir-biridan titib ajratilgan asbest tolalarining cho‘zgandagi mustahkamlik chegarasi – 6000-8000 kg/sm2. Ular sement toshda asosan cho‘zuvchi kuchlarga bardosh berish bilan armatura vazifasini o‘taydi. Bundan tashqari, asbest adsorbtsion xususiyatga ham ega, portlandtsement bilan aralashtirib suvda qorilsa, sement qotaѐtganida ajralib chiqadigan moddalarni ushlab qolib, asbest-tsement buyumlarining qotishini tezlashtiradi va mustahkamligini oshiradi.

Zamonaviy xrizotil tsement sanoati turli xil mahsulotlarni ishlab chiqaradi: to'lqinli choyshablar; tekis choyshablar bosilmagan va presslangan; elektr taxtalari; tom yopish uchun qo'shimcha qismlar; ba'zi maxsus mahsulotlar — shamollatish qutilari, sovutish suvi purkagichlari uchun choyshablar, metro tonozlari uchun qismlar, panellar; "kichik shakllar" mahsulotlari — plitkalar, deraza tokchalari, deraza o'riklari, urnalar va boshqalar. shuningdek, bosimsiz va bosimli quvurlar va muftalar, quvurlardan yasalgan tovoqlar.

Xrizotil tsement plitalari quyidagi xususiyatlarga ko'ra bo'linadi:

1) shaklda: tekis va profilli (to'lqinli);

2) hajmi bo'yicha: kichik o'lchamli (uzunligi 625 mm gacha) va katta o'lchamli (uzunligi 2000 mm va undan ko'p);
3) old yuzaning ko'rinishi bo'yicha: sirtni tugatmasdan( tabiiy kulrang); bezatilgan (sirt yoki hajmda bo'yalgan, teksturali, tabiiy tosh chiplari bilan qoplangan);
4) maqsadga muvofiq: tom yopish, devor qoplamasi, strukturaviy (qurilish tuzilmalari elementlari uchun).
O'z navbatida, profilli varaqlar ajralib turadi :

1) qirralarning bo'ylab: nosimmetrik yoki assimetrik;

2) to'lqin balandligi bo'yicha: o'rta (40 mm) va yuqori (51 mm va undan ortiq) Profil varaqlari;
3) varaqning qalinligi bo'yicha: 4,7 mm; 5,2 mm; 5,8 mm; 6,0 mm; 7,5 mm.
Yassi choyshablar ishlab chiqarish usuliga ko'ra bo'linadi — presslangan va bosilmagan.

Xrizotil tsement quvurlari va muftalar ajralib turadi:

1) ish sharoitlariga ko'ra: bosimsiz va bosimsiz;
2) hajmi bo'yicha: trubaning ichki qismining diametri (shartli o'tish) 100...500 mm; quvur uzunligi 2950..5950 mm.
Bosimsiz quvurlar, o'z navbatida, quyidagilar bo'lishi mumkin: bosimsiz (kundalik hayot); bosimsiz ingichka devorli (BNTT).

Bosim quvurlari quyidagilarga bo'linadi:

1) maqsadga muvofiq: suv quvurlari (Vt) va issiqlik quvurlari (TT)uchun;
2) ish bosimi qiymatiga qarab sinflar uchun 0,3... 1,6 MPa. Ish bosimi-bu tashqi yuk bo'lmasa, ushbu markadagi quvur ishlatilishi mumkin bo'lgan maksimal gidravlik bosim.
Turli xil profillarning to'lqinli xrizotil tsement plitalari an'anaviy, keng tarqalgan va eng mashhur tom yopish mahsulotidir. Ilgari, ichki qurilishda keng tarqalgan choyshablardan foydalanilgan — to'lqinli oddiy, Vu — to'lqinli mustahkamlangan, UV — birlashtirilgan to'lqinli. Hozirgi vaqtda ushbu turdagi choyshablar ishlab chiqarilmayapti.

Zamonaviy qurilishda 40/150 profilining o'rta to'lqinli (7 va 8 to'lqinli) va 51/177 profilining o'rta Evropa (6 to'lqinli) krizotil tsement to'lqinli choyshablari keng qo'llaniladi. Varaq profilini belgilashda numeratorda to'lqin balandligi va maxrajda to'lqin balandligi ko'rsatilgan.

SV-40/150 profilining to'lqinli xrizotil tsement plitalari nosimmetrik qirralar bilan qilingan (2-rasm). 5.23); SE—51/177 assimetrik qirralar bilan qilingan.
B-varaqning kengligi; s-to'lqin balandligi; h-to'lqin balandligi; t-varaqning qalinligi

CE Profil varaqlari, keng tarqalgan SV Profil varaqlari bilan taqqoslaganda, quyidagi farqlarga ega. Birinchidan, to'lqin balandligining oshishi tufayli choyshablarning quvvat ko'rsatkichlari sezilarli darajada oshadi; ikkinchidan, o'rnatish jarayonida to'lqinning faqat yarmi bir-biriga to'g'ri keladi va shu bilan choyshab maydonidan foydalanish samaradorligi oshadi.

To'lqinli xrizotilsement plitalarining mashhurligi ularning chidamliligi va fizik-mexanik xususiyatlariga bog'liq (jadval. 5.11). Yuqori quvvat, suvga chidamlilik va sovuqqa chidamlilik, past issiqlik va elektr o'tkazuvchanligi ularni tom yopish ishlarida ajralmas qiladi.

Rangli to'lqinli choyshablar. Tashqi ko'rinishini yaxshilash va binolarni dekorativ bezashning xilma-xilligini oshirish bo'yicha zamonaviy arxitektura va qurilish talablariga muvofiq, korxonalar tom yopish uchun muvaffaqiyatli ishlatiladigan rangli to'lqinli xrizotiltse - aqliy choyshablarni ishlab chiqaradilar (2-rasm). 5.24, a). Uzunligi varaqlar: 1250... 1750 mm; kengligi 980...Izo mm; qalinligi 4,7...6,0 mm.