Mundarija
QISQACHA IBORALAR LUG’ATI
Download 0.73 Mb. Pdf ko'rish
|
iborolarning nutqdagi orni
- Bu sahifa navigatsiya:
- Bag’ri tosh
- Burni ko’tarilgan
- Yog’ tushsa yalagudek
- Ko’ziga issiq ko’rindi
- Ko’ngli yumshoq Ko’ngli bo’sh
- Mum tqo`lab qoldi
- Tili bir harich
- Toqati toq bo’ldi
QISQACHA IBORALAR LUG’ATI
Alamini olmoq alamini tarqatish uchun zulm qilmoq Arpasini kim xom o’ribdi? Nima yomonlik qilibdi? Aqli kirmoq (aqlini tanimoq) es–hushli bo’lmoq Baloga qolmoq jazoga duchor bo’lmoq 35
Bag’ri tosh Bemehr
Belni bog’lamoq 1) shaylanmoq; 2) astoydil kirishmoq Boshi ko’kka yetmoq Terisiga sig’may ketmoq Og’zining tanobi qochmoq Qo’yi mingga yetmoq behad sevinmoq Burni ko’tarilgan gerdaygan, kibrlangan Gapi bir joydan chiqmoq fikr–o’ylari mos kelmoq Gah desa qo’liga qo’nadi juda itoatkor Do’ppisini osmonga otmoq juda quvonmoq Yetti o’lchab, bir kesmoq ehtiyotkorlik bilan ish ko’rmoq Yog’ tushsa yalagudek nihoyat darajada toza Jag’i ochildi ko’p gapirdi Joni halqumiga keldi o’lar holatga keldi Ilonning yog’ini yalagan o’ta ayyor, mug`ambir, quv Kalavaning uchini topdi jumboqni hal qilish yo’lini topdi Kapalagi uchdi nihoyatda qattiq qo’rqmoq Ko’ziga issiq ko’rindi tanish tuyilmoq Ko’zi ochilmoq yaxshi–yomonni tushunadigan bo’lmoq Ko’zi to’rt bo’ldi intizor bo’lmoq Ko’kka ko’tarmoq nihoyatda maqtamoq Ko’ngli ko’tarildi Ruhlandi Ko’ngli oq Samimiy
Ko’ngli to’ldi mamnun bo’ldi Ko’ngli yumshoq Ko’ngli bo’sh Rahmdil
Lafzi halol va’dasida turadigan 36
Lom–mim demadi 1) gapirmadi; 2) e’tiroz qilmadi Mazasi qochdi sog’ligi yomonlashdi Misi chiqdi asl qiyofasi fosh bo’ldi Mum tqo`lab qoldi Gapirolmay qoldi Nomi chiqdi mashhur bo’ldi Oyog’ini qo’liga olib keldi tez keldi Oralaridan qil o’tmaydi juda inoq, ahil Og’zi qulog’iga yetgan juda xursand Oq–qorani tanidi hayot tajribasiga ega bo’ldi Tili bir harich maqtanishga haqli Tili shirin Tilidan bol tomadi yoqimli gapiradi Tilining uchida turmoq xotirasida tiklab ayta olmaslik Tirnoq ostidan kir qidirmoq yomon niyat bilan aybini qidirmoq Tishining kovagida saqlamoq o’ta ehtiyot bilan Toqati toq bo’ldi sabr–chidami tugadi Xo’rligi keldi o’ksinib yig’lashga tayyor Chehrasi ochildi xafagarchiligi tugadi Esi chiqib ketdi o’ta qattiq qo’rqmoq Yulduzni benarvon uradi o’ta abjir, chaqqon, chapdast Qo’y og’zidan cho’p olmagan o’ta yuvosh Qo’li kaltalik qildi Imkoniyati cheklangan, qurbi yetmadi Hafsalasi pir bo’ldi biror ishni qilishga istagi yo’qoldi, ko’ngli qoldi
37
Frazeologiya va idioma esa ko’chgan ma’noli birikma yoki gapdir. Idiomada, odatda, hayotiy bo’lmagan hodisa, harakat, holatlar tasvirlanadi. Masalan: latta (odam), Majlisda uni rosa terlatishdi. Idiomaning mazmuni konteksdan anglashilib turadi. Idiomalarni alohida olganda ham o’z ko’chma ma’nosini saqlaydi: latta, kalla, tulki (odamga nisbatan). Iboralar nutqni jozibali qiladi. Grammatik jihatdan gap holida shakllangan, xalq donishmandligi natijasida vujudga kelgan ko’chma ma’nodagi barqaror birikmalar maqollar deyiladi: Shamol
Grammatik jihatdan gap holida shakllangan, xalq donishmandligi natijasida vujudga kelgan to’g’ri ma’noda qo’llanadigan barqaror birikmalar matallar deyiladi:
Grammatik jihatdan gap holida shakllangan xalqning turmush tajribasiga tayanib, ma’lum bir shaxs tomonidan yaratilgan qisqa, obrazli barqaror birikmalarga hikmatli
Download 0.73 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling