Mustaqil ishi Qattiq disk ma’lumotlarini tiklash usullari va vositalari Reja

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU Qarshi filiali KI- fakulteti 12-19 guruh talabasi Muhiddinova Dilobar Kibrxavfsizlik asoslari fanidan tayyorlagan Mustaqil ishi

Qattiq disk ma’lumotlarini tiklash usullari va vositalari

Reja

• Qattiq disk qurilmasi

2.Ichki Qattiq disk

3. Magnit diskning mantiqiy tizimi

 

 

 

Qattiq disk

Qattiq disklar uch turda bo’ladi: ichki qattiq disk, qattiq disk, katrij va qattiq disk paketi. 

      Flupy dikslar ingichka egiluvchan plastmassali disklardan foydalangan bir paytda, qattiq disklar biroz qalinroq, o’tkir uchli metallic qattiq disklardan foydlanadilar.

 Qattiq disklar axborotni ancha tez saqlab qoladilar va tiklaydilar va katta sig’imga egadilar. Ular-sezgir qurilmadir. O’qish-yozish asoslari havoning 0.000001 qalinlikdagi dyumidadir. Shunchalik ingichkaki, tutun zarrasi, barmoq izi, chang yoki odamning sochi uchning talofatiga olib keladi

Uchning talafoti o’qish sathi- yozish uchi yoki uning sathidagi zarra magnitli diks sathi bilan aloqaga kirishganda sodir bo’ladi. Uchning talofati- qattiq diskning ishsiz bo’lib qolishi demakdir. Bu degani, diskdagi ayrim yoki barcha ma’lumotlar buziilb ketdi. 

Ichki Qattiq disk

  Ichki qattiq disk qattiq disk sifatida mashhurdir, chunki u tizim modulining ichida joylashgan. Bundan dastur va katta ma’’lumotlar fayllarini saqlab qolish uchun foydlaniladi. Masalan, deyarli har bir mikrokompyuter o’zining amallari va Word, Excel singari bosh ilovalarni saqlab qolish uchun ichki qattiq diskidan foydlanadi. Ichki qattiq disk konteyner ichida muhrlangan bitta yoki bir nechta metal qattiq disklardan tashkil topgandir.

Konteyner disklarni aylantiruvchi dvigatelni o’z ichiga oladi. Unda tanlov richagi, ma’lumotlarni yozib olish  va ma’lumotlarni diskdan o’qib olish uchun qizil uchlar bo’ladi. Mikrokompyuterning tashqi tomonidan qaraganda, ichki qattiq disk tizimning SAV-faylidagi bosh panelining qismini eslatadi. Odatda, ichida 4 ta 3 ½-dyumlik oldinga va orqaga yurivchi richagli metallik qattiq disk bo’ladi.

 

Xar qanday qattiq disk uchta asosiy bloklardan tashkil topgandir.

Birinchi blok, ma’lumotlarni saqlovchidir,u bitta yoki bir nechta shisha (yoki metall)disklardan iborat bо‘lib, bu qatlamga materiali bilan qoplangan bо‘lib, bu qatlamga materiali bilan mogrovishda ma’lumotlar yoziladi. Xar bir diskning magnit qoplamasi(yuzasi) konsentrik “yо‘llarga” bо‘linadi va ularda ma’lumotlar saqlanadi. Vinchester korpusida disklar bir nechta bо‘lishi mumkin,ular xar biri ikkipitadan ishchi yuza qismiga egadir. Shuning uchun xam qattiq disk uchun silindirlar tayinlangan. Silindir- bu diskning xamma plostinalari xamma yuza qismidagi bir radiusga yо‘llari majmuasidir.

Xaar bir yо‘l elektorlar ji nomlangan fragmentlarga bо‘linadi, va xar bir yо‘l qancha bayt yozish mumkin bо‘lsa shuncha son sektorga egadir.

Ikkinchi blok – qattiq disk mexanikasidir, u о‘qiydigan qism(golovka) tizimini joyini(pozitsiyasi) va plastinalar massivini aylanishiga javobgardir. Disk aylanganda diskovodning о‘qiydigan qismi, yо‘llardan ma’lumotlarni о‘qiydi va yozadi. Bu qism yо‘llar orasidagi masofaga teng qadam bilan joyini о‘zgartiradi. Bu о‘taydigan qisimlar soni xar bir yuzaga bitta yoki xar bir yо‘l uchun aloxida ktm bо‘lishi mumkin.

Uchinchi blok elektron ichki qisimdan iboratdir,ya’ni mikrosxemadir. Ular ma’lumotlarni qayta ishlash, yuz berishi mumkin bо‘lgan xatolarni tuzatish va mexanik о‘isimni boshqarishga javob beradi.

Xar qanday vinchesterni bosh parametri uning xajmidir, xajm u qancha ma’lumot saqlay olishini kо‘rsatuvchi kо‘rsatkichdir

Qattiq magnit disklar strukturasi о‘xshashdir, ammo, u shartli ravishda bir nechta disklarga bо‘linishi mumkin, ular S:,D:,B:, va xokazolar bilan belgilanadi. Ulardan birinchisi tizimli bо‘lib, “S” xarfi bilan belgilanadi va yuqoridagi ma’lumotlardan boshqa, bо‘limlar tavsifini(Partition Table) о‘z ichiga oladi.

Qattiq disk yuza qismini, uch о‘lchamli matritsa kо‘rinishida tasarruf qilish mumkin. U yuza, silindr va elektor tartib raqamlardan iborat о‘lchamlarga egadir.

U yoki bu fayl diskning qaysi qismiga joylashganligini kо‘rsatuvchi ma’lumotlar diskning tizimli soxasida fayillarni joylashtirish maxsus jadvalida saqlanadi.

FAT jadvallari buzilishiga, ma’lumotlarni yoqotishga olib kelgani uchun unga ishonchlilikning maxsus talablari qо‘yiladi. U ikki nusxada mavjud bо‘lib, muntazam ravishda operatsion tizim vositalari yordamida nazorat qilinadi.

Sektor – dnek qurilmasini operativ xotira bilan almashadigan eng kichik adreslangan xotiradir. Sektor о‘lchami 512 KB ga tendir OT, disk bilan ishlayotganda disk makoning shaxsiy birligidan foydalanadi, ya’ni plasterdan foydalanadi. Faylni yaratishda unga diskdan klasterlab joy ajratiladi.

+ Masalan, agar fayl xajmi 2100 klayeyer о‘lchami=10245 bо‘lsa, u xolda faylga diskda 3 klaster ajratiladi. Oxirgi klasterda faqat 52 B(1024B dan) ma’lumot bilan band bо‘lib, disk xajmi ratsional foydalanilmayapti,disk makoning katta qismi tо‘ldirilmagan.

 

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1.Axborot texnologiyalari sohasidagi jinoyatlar;

R.K.Kabulov;E.S.Abduraxmonov.

INTERNET SAYTLARI;

2.UZA.UZ/UZ/TECH/KIBERJINOYATCHILIK.

3.UZ.INFICOM.UZ/KIBERJINOYATCHILIK