Navoiy shahar 12- davlat ixtisoslashtirilgan umumta’lim maktabi ona tili va adabiyot fani o`qituvchisi xoliqova surayyo aslonovnaning


Download 445 b.
Sana15.11.2017
Hajmi445 b.
#20079


  • Navoiy shahar 12- davlat ixtisoslashtirilgan umumta’lim maktabi

  • ona tili va adabiyot fani o`qituvchisi XOLIQOVA SURAYYO ASLONOVNAning

  • ona tili fanidan “So`z - gaplar” mavzudagi dars




Darsning maqsadi:

  • Ta’limiy maqsad - o`quvchilarni atov gaplar yuzasidan o`zlashtirgan tushunchalarni mustahkamlash. So`z - gaplar haqida nazariy hamda amaliy bilim berish;

  • Tarbiyaviy maqsad - o`quvchilarni milliylik ruhida, inson va tabiatni qadrlaydigan komil insonlar etib tarbiyalash;

  • Rivojlantiruvchi - o`quvchilarni diologik matn yaratish ko`nikmalarini rivojlantirish.



Darsning texnologik xaritasi:

  • Darsning texnologik xaritasi:

  • Tashkiliy qism: 3 daqiqa

  • O`tilgan mavzuni takrorlash: 7 daqiqa

  • Yangi mavzu bayoni: 18 daqiqa

  • Yangi mavzuni mustahkamlash: 7 daqiqa

  • O`quvchilarni baholash: 3 daqiqa

  • Uyga vazifa: 2 daqiqa



DARSNING OLTIN QOIDASI







I. Tashkiliy qism:



O`Z - O`ZINI BAHOLASH USULI:



II. O`TILGAN MAVZUNI MUSTAHKAMLASH:

  • “Uzilmas zanjir” usuli orqali o`tilgan mavzu mustahkamlab olinadi. Bunda har bir o`quvchi o`tilgan atov gaplar mavzusi yuzasidan 3 tadan ma’lumot aytishadi. Ma’lumot to`liq bo`lsa, bonuslarga ega bo`lishadi.

  • - Uyga vazifaning tahlili





III. YANGI MAVZU BAYONI:

  • Bir so'zdan iborat bo'lib, tarkibga ajralmaydigan, boshqa so'zlar bilan kengaya olish imkoniyatiga deyarli ega bo'lmagan gaplar so'z-gaplar deyiladi. Ular tasdiq, inkor, so'roq, taajjub, his-hayajon kabilarni ifoda etib, matn bilan bog'liq bo'ladi.

  • So'z-gaplar modal va his-hayajon munosabatlarni ifoda etgani uchun ham ko’proq dialogik va ba'zan monologik nutqqa xosdir.

  • Masalan: — Endi so'zingizdan aynamang, xo'pmi?

  • Mayli, — dedi Fazliddin. (O.)

  • Yo'q,dedi Otabek, lekin uning taajjubi uy egasiga

  • ochiq ko`rinib turar edi. (A.Qod.)

  • Yo'lchi eshikchani ochib kirdi:

  • - Assalomu alaykum, hormang, ota! (O.)



So`z – gaplar quyidagi turlarga bo`linadi:

  • So`z – gaplar quyidagi turlarga bo`linadi:

  • modal so`z – gaplar qat’iy ishonch, taxmin, gumon ma’nolarni ifodalab keladigan gaplar. Masalan: Bugun kelasizmi? – Albatta.

  • undov so`z – gaplar his – tuyg`u va haydash – chaqirish yoki javob ma’nolarini ifodalaydigan gaplar. Masalan: Oh, - dedi-yu, sekin devorga suyanib qoldi.

  • tasdiq so`z – gaplarga ha, mayli, xo`sh, xo`p, bo`ladi so`zlari kiradi. Masalan: Ertaga bozor borasizmi? – Ha.

  • inkor so`z – gaplarga yo`q, mutlaqo, aslo, sira, aksincha so`zlari kiradi. Masalan: Siz do`stingiz bilan janjallashasizmi? – Aslo.

  • taklif so`z – gaplar tinglovchiga qararib, biror ish – harakatni bajarishga undaydigan gaplar. Bularga ma, mang, qani, marhamat kabi so`zlar kiradi.

  • Yozuvda so`z – gaplarning oxiriga nuqta, undov belgisi va ba’zan ko`p nuqta qo`yilishi mumkin.



Unutmang!

  • Unutmang!

  • Ha, yo`q, mayli so`zlaridan keyin vergul qo`yilib, keyin gap bo`lagi qo`llansa, bu so`zlar so`z – gaplar emas, kirish so`zlar hisoblanadi.

  • Masalan: Kecha maktabga bordingmi?

  • – Ha, bordim









Mashqlar ustida ishlash:

  • Mashqlar ustida ishlash:

  • 163- mashq.

  • Berilgan nutq parchasidagi ajratilgan so'z-gaplarning ma'no turlarini aniqlab yozib chiqing.

  • — Sog'lig'ingiz yaxshimi?

  • Rahmat. Tuzukman.

  • — Ertalab uchrashamiz-da...

  • Albatta. Bekatda. Soat 8 da.

  • — Qabulga birga kiramizmi?

  • Yo'q. Avval Siz kiring.

  • Bo'pti. Ma'qul.

  • Oh-o! Savollaringiz tugamaydi-ku. Mayli,

  • marhamat.



164- mashq. O'qing. So'z-gaplarning ifodalayotgan ma'nosini tushtirib bering. Mashq o`gzaki tarzda bajariladi.

  • 164- mashq. O'qing. So'z-gaplarning ifodalayotgan ma'nosini tushtirib bering. Mashq o`gzaki tarzda bajariladi.

  • 1. — Mashinachingiz menga yoqmadi, kaketkani o'xshatolmas ekan. Boshqasini topamiz. — Xo'p. (H.G'.) 2. — Teshavoy, soybo'yida kutib turmoqchimisiz? — Ha. (H.G'.)

  • 3.— Yuqoridan biron nima olib kelishlarini aytdim.— Rahmat. Odamlarni chaqirtirdingizmi?



165- mashq. Ha, xo'sh, bajonidil, rost, yo'q, mayli so'zlarini qo'llab dialogik matn tuzish topshirig'i beriladi.

  • 165- mashq. Ha, xo'sh, bajonidil, rost, yo'q, mayli so'zlarini qo'llab dialogik matn tuzish topshirig'i beriladi.

  • N a m u n a:

  • — Nodira, darsdan keyin kutubxonada shug'ullanamizmi?

  • Ha.

  • Xo'sh, qanday kitoblar o'qiymiz?

  • Albatta, tarixga oid kitoblarda.

  • Bo`pti, unda.

  • Marhamat qilib, shu kitobni do'stimga berib qo'ysangiz.

  • Bajonidil!





  • Savollar:

  • 1. Minnatdorchilik ma’nosini ifodalaydigan so`z – gap qaysi?

  • 2. Taklif so`z – gapni toping!

  • 3. Kengayishi juda qiyin va o`ta chegaralangan so`zlar...?

  • 4. So`z – gaplar qanday nutqqa xos?

  • 5. Takror holda qo`llangan so`z – gaplarni toping.

  • 6. Ular turli xildagi sodda va murakkab aniqlovchilar bilan kengaya oladi?





TEST TOPSHIRIQLARI:

  • 1. Qanday gaplarning kengayishi qiyin va o`ta chegaralangan?

  • A) atov gaplar B) so`z – gaplar S) to`liqsiz gaplar D) shaxssiz gap

  • 2. Oddiy muomalada tez – tez ishlatib turiladigan assalomu alaykum, yoqimli ishtaha, salomat bo`ling, labbay, bajonidil kabi bir so`z yoki iboralar qanday gap vazifasida kela oladi?

  • A) shaxssiz gap B) atov gap S) to`liqsiz gap D) so`z – gap

  • 3. Qaysi hukm noto`g`ri?

  • A) So`z – gaplar turli xildagi sodda va murakkab aniqlovchilar bilan bemalol kengayadi.

  • B) Ba’zan so`z – gaplar takrorlanib qo`llanadi.

  • S) So`z – gaplarning oxiriga nuqta, undov, ba’zan ko`p nuqta qo`yiladi.

  • D) So`z – gaplarning kengayishi juda qiyin va o`ta chegaralangan.

  • 4. – Sog`lingingiz yaxshimi?

  • – Raxmat, tuzukman. Gap haqidagi fikr to`g`ri berilgan qatorni aniqlang!

  • A) atov gap B) so`z – gap S) to`liqsiz gap D) to`liq gap

  • 5. Ha, yo`q, mayli so`zlaridan keyin vergul qo`yilib, gap bo`lagi qo`llansa...?

  • A) atov gap hisoblanadi B) so`z – gap hisoblanadi

  • S) to`liqsiz gap hisoblanadi D) kirish so`z hisoblanadi









Download 445 b.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling