Nizomiy nomidagi
Download 292.54 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Statistik fizika va termodinamikadan
- Tuzuvchilar
- 1.1.Fanning maqsadi va vazifalari.
- 1.2. Fanni o’zlashtirishga qo’yiladigan talablar.
- malakalarga ega bo’lishi kerak
- 1.4. Fanning hajmi. № Mashg’ulot turi Ajratilgan soat Semestr
- Mashg’ulotlar maqsadi Ajratilgan soat
- Jami
- Ajratilgan soat
| 1 O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
NIZOMIY NOMIDAGI TOShKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
Ro’yxatga olindi:
№____________ «___»______2013-yil «Tasdiklayman» rektori _____________ «___»_________2013-yil
Statistik fizika va termodinamikadan ishchi o`quv fan dasturi Bilim sohasi: 100000 – Ta’lim Ta’lim sohasi: 140000 – O’qituvchilar tayyorlash va pedagogika Fani Bakalavrit yo’nalishi: 5140200 – Fizika va astronomiya
Toshkent – 2013
2
Kafedra: Fizika va uni o’qitish metodikasi kafedrasi Tuzuvchilar: Nizomiy nomidagi TDPU professori, pedagogika fanlari doktori M.Djoraev Takrizchilar: Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zMU dosenti, fizika- matematika fanlari nomzodi, R.Mamatkulov Nizomiy nomidagi TDPU dotsenti, pedagogika fanlari nomzodi, B.N.Nurillaev
Ushbu ishchi o`quv fan dasturi O’zbekiston standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish agentligidan (“O’zstandart” Agentligi) 2010-yil 1 fevralda 1302:2009-raqami bilan ro’yxatdan o’tgan.
5140200 – Fizika va astronomiya ta’lim yo’nalishining DTS hamda O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining 2008-yil 23 avgustdagi 263-sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan va № BD-5140200-3.12 raqam bilan ro`yxatga olingan statistik fizika va termodinamika o`quv fan dasturi asosida ishlab chiqildi.
Ishchi o`quv dasturi Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti Ilmiy kengashida ko’rib chiqilgan va tasdiqlangan.
2013-yil “__” _______ dagi __ -sonli majlis bayoni
3
Statistik fizika va termodinamika nazariy fizikaning asosiy bo’limlarini biri bo’lib, “Fizika va astronomiya” bakalavrlari tayyorlashda muhim o’rin egallaydi. Talabalar ilmiy bilimini ikki xil usul bilan fenomenologik termodinamika va statistik metodlar bilan batafsil tanishib, ular yordamida turli algoritm holatlardagi makroskopik sistemalarning fizik xossalarini tadqiq qilish, o’rganish, tushuntirish, malaka va ko’nikmalarga ega bo’lishadi.
e’tiborga olmagan holda, ularning umumiy xossalarini, tajribadan topilgan makroskopik parametrlar orasidagi o’zaro bog’lanishlarni topish va o’rganish bilan shug’ullanadi. Fanning vazifasi: Statistik metod esa moddalarni tashkil etgan zarralarning xossalari va harakat qonunlaringa asoslanib, ular statistik qonuniyatlarga bo’ysunishini xisobga olib, sistema hossalarini o’rganadi va tadqiq qiladi. Bu metod asosida gazlar va suyuqlik xossalari, qattiq jisimlardagi elektronlar, elektromagnit nurlanishga tegishli masalalar va boshqa xodisalar o’rganiladi. Kvant statistik fizika bo’limida esa, moddalarning xossalari, ularni tashkil qilgan zarralarning kvantoviy xossalari asosida tushuntiriladi. Kvant statistikani taqsimot funksiyalari qanday shart bajarilganda klassik statistikaning taqsimot funksiyalariga o’tishi ko’rsatiladi. 1.2. Fanni o’zlashtirishga qo’yiladigan talablar.
sistemaning holatini termodinamik va statistik usulda bayon qilishni bilishi;
tabiatdagi jarayonlarning qaytmas va qaytuvchan jarayonlarga ajratish va ularni miqdoriy jixatdan xarakterlovchi entropiyani bilishi bilishi kerak;
statistik fizikani asosiy tushunchalarini yaqqol tasavvur qilishi va ularni qo’llay bilish ko’nikmalarga ega bo’lishi kerak;.
statistik qonuniyatlarning mohiyatini tushunishi va ularni qo’llay bilishi;
kvant va klassik statistikalar orasidagi farqni tushunishi, ular orasidagi bog’lanishni bilish a ayrim masalalarga tadbiq qila olishi malakalarga ega bo’lishi kerak.; 1.3. Fanning boshqa fanlar bilan bog’liqligi. Mazkur o’quv predmeti umumiy fizikaning deyarli barcha bo’limlari, ayniqsa molekulyar fizika va nazariy fizikaning kvant mexanika bo’limi bilan astrofizika, kimyo, biologiya va boshqa o’quv predmetlari bilan bevosita bog’liq. 1.4. Fanning hajmi. № Mashg’ulot turi Ajratilgan soat Semestr 1 Nazariy (ma’ruza) 40 6 2 Amaliy 20
6
3 Seminar
16 6 4 Mustaqil ish 54
6 Kurs ishi (loyihasi) bor 7 Jami: 130
4
2.1. Nazariy mashg’ulotlarning mavzulari, mazmuni va ularga ajratilgan soat № Mavzular mazmuni Mashg’ulotlar maqsadi Ajratilgan soat 1.
Statistik fizika va termodinamikaning predmeti va metodi: a) sistema holatini termodinamik tavsiflash; b) sistema holatini dinamik tavsiflash; v) muvozanatli va nomuvozanatli holatlar. Ushbu mavzuda statistik fizika va termodinamikaning rivojlanish tarixi bayon qilinadi, ularning ob’ekti bir, tadqiqot metodlari turlicha ekanligi aytiladi. Fenomenologik termodinamika va statistik fizikani tatqiqot metodlari batafsil bayon qilinadi, ular metodik nuqtai-nazardan asoslanadi.
2
Statistik fizikaning asosiy tushunchalari: o’rtacha kattaliklar, mikroskopik holat va statistik ansambl, taqsimot funksiyasi, termodinamik ehtimollik Mazkur
mavzuda, statistik fizikaning asosiy
tushunchalaridan bo’lgan o’rtacha kattaliklarni topish va ularni termodinamikadagi kaysi kattaliklarga mos kelishi aytiladi.
2
Gibbsning mikrokanonik, kanonik va katta kanonik taqsimot funksiyalari, holat integrali. Sistemaning holatini mikroskopik ifodalash deganda nimani tushunish kerakligi va ularning to’plamiga statistik ansambl deyilishi tushuntiriladi. 2 4
termodinamikani asosiy
munosabati. Issiqlik va ish.
Termodinamikaning I – qonuni. Holat tenglamalari Agar sistema yakkalangan bo’lsa, uning taqsimot funksiyalari mikroskopik berk bo’lsa, uning taqsimot funksiyasi kanonik, ochiq bo’lsa, uning taqsimot funksiyasi katta kanonik deb ataladi. Bularning ichida ko’p ishlatiladigani kanonik taqsimot bo’lib, u orqali termodinamikaning asosiy natijalari xisoblab topiladi. 2 5 Termodinamikaning I – qonunini tatbiqi. Issiqlik sig’imi. Termodinamik jarayonlar va ularning tenglamalari. Ushbu mazuda
tabiatdagi barcha
jarayonlar qaytar va qaytmas bo’lishi tushuntirilib, ularning ko’pchiligi qaytmas ekanligi aytiladi va ularga misollar keltiriladi. 2 6
va qaytmas
jarayonlar. Termodinamikaning II–qonuni. Entropiya. Termik va kalorik holat tenglamalari orasidagi bog’lanish. Bu mavzu termodinamik funksiyalar metodiga bag’ishlangan bo’lib, uning moxiyati aytiladi. So’ngra
mos o’zgaruvchilar tanlab olinib, ichki energiya, erkin energiya, Gibbsning termodinamik potensiali, entropiya kabi potensiallar topiladi va ular yordamida sistemaning termik va kalorik xossalari aniqlanadi. 2 7 Termodinamik funksiyalar metodi. Kimyoviy potensial. Maksvell munosabatlari Mazkur mavzu ideal va real gazlarning farqini tajribada ko’rsatishga taalluqli bo’lib,
uni Joul
– Tomsonlar aniqlashgani aytiladi, musbat va manfiy effektlar tushuntiriladi. Bu effektdan foydalanib, past temperaturalar hosil 2
5 qilish mumkunligi aytiladi. 8 Joul – Tomsan effekti. Past temperatura olish usullari. Nernst teoremasi Mazkur mavzuda fazo, komponent tushunchalari bayon qilinib, berilgan komponentlar sonida ko’pi bilan nechta faza muvozanatda bo’lishi aytiladi. Buni topish uchun barcha fazalarning bosimi,temperaturasi va
kimyoviy potensiallari bir hil
bo’lishidan Gibbsning fazalar qoidasi topiladi. 2 9
qoidasi Ushbu mavzuda fazaviy o’tishlarga ta’rif beriladi va birinchi hamda ikkinchi tur fazaviy
o’tishlarning muhim belgilari aytiladi. Birinchi tur fazaviy o’tishlar qaralib, u Klapeyron- Klauzius tenglamasi orqali
tushuntirilishi ko’rsatiladi. . 2 10 Birinchi va
ikkinchi tur
fazaviy o’tishlar. Klapeyron-Klauzius va
Erenfest tenglamalari. Kritik holat. Uchlik nuqta. Ushbu mavzuda ideal gaz misolida kanonik taqsimotdan Maksvell-Bolsman taqsimoti topiladi. So’ngra undan
Maksvell tezliklar taqsimoti topilib, undan esa tezlikning proeksiyalari va absolyut qiymat bo’yicha taqsimot funksiyalari aniqlanib, ularning grafiklari chiziladi va ular
tushuntiriladi. 2 11 Kanonik taqsimotdan Maksvell- Bolsman taqsimotini topish. Maksvell tezliklar taqsimoti. Barometrik formula. Mazkur mavzuda real gazlar uchun xolat integralini ma’lum shartlar asosida, ya’ni zarralarni juft o’zaro ta’sirlashadi deb qarab, hisoblanadi. Bunday yaqinlashish asosida Van-der- Vaals tenglamasi topilib, a va v koeffisentlar zarralar orasidagi tortishish va itarish kuchlari bilan bog’liq ekanligi ko’rsatiladi.
12 Real gazlar statistikasi. Van-der-Vaals tenglamasi Ushbu
mavzuda kvant
statistik fizikaning asoslari bayon qilinib,uni klassik statistik fizikadan farqi
tushuntiriladi.Tabiatdagi barcha zarralar spiniga qarab ikki sinfga: fermionlar va bezonlarga bo’linishi tushuntiriladi. 2 13 Kvant statistik fizika. Fermionlar va bazonlar. Fermi-Dirak va
Boze- Eynshteyn taqsimot funksialari. Bu mavzu Fermi-Dirak statistikasini metallardagi elektron gazga, past temperaturali ideal gazga tadbiqi aytiladi, olingan natijalarning muxim tomonlari tushuntiriladi. 2 14
Fermi-Dirak statistikasining tatbiqi. Zonalar nazariyasi. Past temperaturali ob’ektlar Boze-Eynshteyn statistikasining tadbiqini fotonlar gaziga tadbiq qilib, Plank formulasi topiladi.Bezonlarning taqsimot funksiyasi bo’lgan Boze-Eynshteyn taqsimotini past temperaturadagi Boze-gazga, aynigan Boze-gazga, fotonlar gaziga tadbiqi qaraladi. 2
6
15 Boze-Eynshteyn statistikasining tatbiqi. Fatonlar. Plank formulalari Mazkur mavzuda qattiq jismlarning issiqlik sig’imi Boze – Eynshteynning statistikasi asosida qaraladi. Dastlab Eynshteyn nazariyasining asosiy tushunchalari bayon qilinib, olingan natija tajriba bilan taqqoslanadi va u sifat jihatdan mos kelish aytiladi, uning sababi tushuntiriladi.
2 16 Qattiq jisimlarning issiqlik sig’imi. Eynshteyn va
Debay nazariyalari. Fanonlar. Boze-Eynshteyn statistikasining tadbiqini fotonlar gaziga tadbiq qilib, Plank formulasi topiladi.Bezonlarning taqsimot funksiyasi bo’lgan Boze-Eynshteyn taqsimotini past temperaturadagi Boze-gazga, aynigan Boze-gazga, fotonlar gaziga tadbiqi qaraladi. 2 17
Fluktuasiya nazariyasi. Termodinamik parametrlarning fluktuasiyasi. shbu mavzuda qisqacha fluktuasiya nazariyasi to’g’risida axborot beriladi, uning nima ekanligi aytiladi, hisoblash usullari bayon qilinadi. So’ngra asosiy termodinamik parametrlarning fluktuasiyasi qaralib, hajm va zichlik, temperatura, entropiya va bosimning fluktuasiyalari hisoblanadi va tushuntiriladi 2 18
Broun xarakati. Eynshteyn- Smoluxovskiy tenglamasi. Broun zarrasining o’rtacha kvadratik siljishi hisoblanadi va uning sababi tushuntiriladi.Ushbu xodisani diffuziya bilan bog’lanishi aytiladi. So’ngra Eynshteyn-Smoluxovskiy tenglamasi topiladi va tushuntiriladi. 2 19 Nomuvozanatli holat nazariyasi asoslari. Ushbu mavzuda nomuvozanatli holat nazariyasining asoslari bayon qilinadi. Bolsmanning kinetik
tenglamasi to’g’risida tushuncha beriladi, Bolsmanning N-teoremasi aytiladi. So’ngra ko’chish hodisalari qisqacha bayon qilinadi va saqlanish qonunlari hamda entropiyaning ortish qonuni tushuntiriladi.
2 20 Yahlit muxitdagi saqlanish qonunlari. Ushbu mavzuda kvant statistik fizikaning asoslari bayon qilinib,uni klassik statistik fizikadan farqi tushuntiriladi.Tabiatdagi barcha zarralar spiniga qarab ikki sinfga: fermionlar va bezonlarga bo’linishi tushuntiriladi. 2
7
1.
Statistik fizikaning asosiy tushunchalari: o’rtacha kattaliklar, mikroskopik holat va statistik ansambl, taqsimot funksiyasi, termodinamik ehtimollik nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va malakalarini shakllantirish 2 2 Gibbsning mikrokanonik, kanonik va katta kanonik
taqsimot funksiyalari, holat integrali. nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va malakalarini shakllantirish 2 3 Statistik termodinamikani asosiy munosabati. Issiqlik va
ish. Termodinamikaning I – qonuni. Holat tenglamalari nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va
malakalarini shakllantirish 2 4
taqsimotini topish. Maksvell tezliklar taqsimoti. Barometrik formula. nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va malakalarini shakllantirish 2 5 Real gazlar statistikasi. Van-der-Vaals tenglamasi nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va malakalarini shakllantirish 2 6 Boze-Eynshteyn statistikasining tatbiqi. Fatonlar. Plank formulalari nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va malakalarini shakllantirish 2 7 Qattiq jisimlarning issiqlik sig’imi. Eynshteyn va Debay
nazariyalari. Fanonlar nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va malakalarini shakllantirish 2 8 Fluktuasiya nazariyasi. Termodinamik parametrlarning fluktuasiyasi. nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va malakalarini shakllantirish 2 9 Broun xarakati. Eynshteyn-Smoluxovskiy tenglamasi. nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va malakalarini shakllantirish 2 10 Nomuvozanatli holat nazariyasi asoslari. Yahlit muxitdagi saqlanish qonunlari. nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va malakalarini shakllantirish 2
Jami:
2.3. Seminar (amaliy, laboratoriya) mashg’ulotlarning mavzulari, mazmuni va ularga ajratilgan soat № Amaliy, laboratoriya) mashg’ulotlari mavzusi Amaliy mashg’ulotlar maqsadi Ajratilgan soat 1.
Statistik fizikaning asosiy tushunchalari: o’rtacha kattaliklar, mikroskopik holat va statistik ansambl, taqsimot funksiyasi, nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va
malakalarini shakllantirish 2
8 termodinamik ehtimollik 2 Gibbsning mikrokanonik, kanonik va katta kanonik taqsimot funksiyalari, holat
integrali. nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va
malakalarini shakllantirish 2 3
termodinamikani asosiy
munosabati. Issiqlik va ish.
Termodinamikaning I – qonuni. Holat tenglamalari nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va malakalarini shakllantirish 2 4 Kanonik taqsimotdan Maksvell-Bolsman taqsimotini topish. Maksvell tezliklar taqsimoti. Barometrik formula. nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va
malakalarini shakllantirish 2 5
tenglamasi nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va
malakalarini shakllantirish 2 6
Fatonlar. Plank formulalari nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va
malakalarini shakllantirish 2 7
jisimlarning issiqlik sig’imi. Eynshteyn va Debay
nazariyalari. Fanonlar nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va malakalarini shakllantirish 2 8 Fluktuasiya nazariyasi. Termodinamik parametrlarning fluktuasiyasi. nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va malakalarini shakllantirish 2 9 Broun xarakati. Eynshteyn-Smoluxovskiy tenglamasi. nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va malakalarini shakllantirish 2 10 Nomuvozanatli holat nazariyasi asoslari. Yahlit muxitdagi saqlanish qonunlari. nazariy bilimlarni amalda qo’llash ko’nikma va malakalarini shakllantirish 2
Katalog: shaxsiyreja -> views -> majmua -> files files -> Нотам umurov adabiyotshunoslik files -> N iz o m iy n o m I d ag I t o sh k e n t d a V l a t p e d a g o g ik a u n IV e r sit e t I ibro h im karim o V files -> O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi falsafa ma’ruzalar matni files -> R IV o j L a n t ir is h I n s t I t u t I files -> A L i s h e r n a V o I y n o m I d a g I s a m a r q a n d d a V l a t u n I v e r s I t e t I files -> O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi files -> Texnologiyasi 1-mavzu. Osmon sferasi, uning asosiy nuqta, chiziq va aylanalari. Quyoshning yillik ko’rinma harakati. Ekliptika files -> Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti Download 292.54 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|