O‘ zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta’lim fakulteti


Download 322.54 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/5
Sana09.08.2020
Hajmi322.54 Kb.
#125798
  1   2   3   4   5
Bog'liq
2. она тили ва болалар адабиёти ишчи ўқув дастури


O‘ ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS  

TA’LIM VAZIRLIGI 

 

BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI 

 

MAKTABGACHA VA BOSHLANG’ICH TA’LIM FAKULTETI 

 

MAKTABGACHA TA’LIM KAFEDRASI

 

           

                                                                                

 "Tasdiqlandi" 

 

 o‘quv ishlari prorektori                                    



_________ v.v.b M.Y.Ergashov                               

 

                                                               



 

 

 



Ro‘yxatga olindi                                                                          

№________________                   

2019-y. «___»_________                  

 

Bilim sohasi: 



Ta’lim sohasi:  

Ta’lim yo‘nalishi: 

100000 – 

110000 – 

5111800 –  

  

Gumanitar 



P

еdagogika  

Maktabagcha ta’lim  

 

 



I kurs talabalari uchun 

 

ona tili va  bolalar adabiyoti fanidan 

 

 

ISHCHI O‘QUV DASTURI 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Buxoro – 2019  

 

 

 

 



 

lshchi dastur O‘zR OO‘MTVning 2018-yil  BD-5111800-3.05 raqamli 

 

buyrug‘i bilan tasdiqlangan namunaviy o‘quv dasturi asosida tuzildi. 



 

TUZUVCHILAR: 

 

© S. S. Avezov 

‒ Maktabgacha ta’lim kafedrasi  f.f.n.,dotsent. 

    M.B.Sharipova 

‒ Maktabgacha ta’lim kafedrasi  o’qituvchisi  

   


Sh.Sh.Nizomova‒ Maktabgacha ta’lim kafedrasi  o’qituvchisi 

   N.N.Hamro

yeva‒ Maktabgacha ta’lim kafedrasi  o’qituvchisi 

    Ona tili va bolalar adabiyoti fanidan ishchi dastur. B.: BuxDU, 2019- y. 36   bet 

 

 

 



TAQRIZCHILAR: 

 

B.S.Jamilova – boshlang`ich ta’lim asoslari kafedrasi o‘qituvchisi, fil. fan. nomz. 

M. Abuzalova – o‘zbek filologiyasi kafedrasi dotsenti, fil. fan. nomz. 

 

 



 

Ishchi o‘quv dasturi boshlang‘ich va maktabgacha ta’lim uslubiyoti kafedrasi maj-

lisida muhokama qilinib,  foydalanishshga tavsiya etilgan. (Kafedra majlisining 1-

sonli bayonnomasi 2019-yil    _ - avgust) 



 

Kafedra mudiri                                        p. f. n., dot. G.Q.Hasanova 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. KIRISH     



1.1. Fanning maqsad va vazifalari 

   


    Ona  tili  va adbiyot fani  pedagogika universiteti va institutlaming boshlang‘ich ta’lim va 

sport, tarbiyaviy ish ta’lim yo‘nalishi o‘quv rejasiga kiritilgan bo‘lib, uni mutaxassislik o‘quv 

predmeti sifatida bosqichma-bosqich tizim asosida o‘qitish ko‘zda tutilgan. 

I.O ‘quv faninig dolzarbligi va oily kasbiy ta'limdagi o'rni.Mazkur fan dasturi umumiy 

tilshunoslik fani haqida qisqacha ma’lumot,o ‘zbek tili leksikologiyasi, frazeologiyasi, 

leksikografiyasi, hozirgi o‘zbek adabiy  tilining lug‘at tarkibi, fonetik tizimi, grafikasi, 

orfografiyasi, orfoepiyasi, grammatik qurilishi, morfologiyasi, sintaksisi, punktuatsiyasi, o‘zbek 

tili usiublari, bolalar adbiyoti va bolalar folklori, maktabgacha, maktab va katta yoshdagi bolalar 

kitobxonligining o'ziga xos xususiyatlari, o‘zbek va jahon bolalar adabiyoti haqidagi 

ma’lumotlarni qamrab olgan. 

II.O‘quv fanining maqsad va vazifalari 

Fanning asosiy maqsadi -  boiajak maxsus maktab o'qituvchilariga ona  tilining fonetik 

xususiyatlari, talaffuz me’yorlari, lug‘at (leksik) boyligi, imlo  qoidalari va grammatik qurilishi 

yuzasidan nazariy bilim berish, bolalar adabiyoti va  bolalar folklori, o‘zbek va jahon bolalar 

adabiyoti haqaida ma’lumot berish,  talabalaming og'zaki va yozma nutqini o‘stirish va 

savodxonligini oshirish, takomillashtirish yuzasidan amaliy malaka hosil qilishdir. 



Fanning vazifasi -ona tilining barcha bo'limlari )yuzasidan talabalarga nazariy bilimlar berish va 

amaliyotda qo'llashga o'rgatish, ona tilining davlat tili  maqomini olishi hamda “Ta’lim to‘g 

‘risida”gi qonun materiallariga tayanish bilan  bog‘liq bo‘lgan o‘zgartishlami yetkazish, o‘zbek 

va jahon bolalar adabiyotining  rivojlanish davrlarini tahlil qilish, jahon va o‘zbek  bolalar 

adabiyoti  namoyandalarining ijodini o‘rganish, o ‘zbek va jahon bolalar folklori namunalarini 

o‘rganish, maktabgacha, maktab va kata maktab yoshidagi bolalar kitobxonligining  o‘ziga xos 

xususiyatlarini tahlil qilish. 

1.2.Fan bo’yicha talabalarning bilimi,ko’nikma va malakalariga qo’yiladigan talablar 

Ona tili va adabiyoti fanini o‘zlashtirish jarayonida 

Bakalavr: 

- ona tili va uning jamiyatda tutgan o‘mi; 

- ona tilining o‘rganilish darajasi; 

- tilshunoslik fanining boshqa fanlar tizimidagi o‘mi; 

-tilning paydo bo‘lishi haqidagi nazariyalar; 

- tillaming taraqqiyoti; 

- dunyo tillarining geneologik va morfologik tasnifi; 

-tilshunoslikning sohalari: etimologiya, pragmatika, lingvopoetika, semasiologiya, 

matn lingvistikasi; 

- fonetika va fonologiya; 

- ona tilining unli va undosh tovushlar tizimi va ulaming tasniflanishi; 

- nutqning fonetik bo'linishi; 

- urg‘u va uning turlari

- fonetik hodisalar; 

- ona tili yozuvi tarixi va taraqqiyoti; 

- imlo qoidalari; 

-talaffuz me’yorlari; 

- so‘z ma’nolari va ularning o‘zgarishi; 

- so‘zlarning shakl va m a’no munosabatlariga ko‘ra turlari; 

- ona tili lug‘ at tarkibining ma’no jihatdan tavsiflanishi; 

- Iug‘at tarkibidagi so‘zlarning kelib chiqishi jihatidan tavsiflanishi; 

- lug‘at tarkibining ijtimoiy guruhlar tomonidan qoMlanishi jihatidan tavsiflanishi; 

- lug‘at tarkibining faolligi yoki nofaolligi jihatidan tavsiflanishi; 

- lug*at tarkibining hissiy-ta’siriy bo‘yoqdorligi jihatidan tavsiflanishi; 

- lug‘at tarkibidagi ajralmas birikmalar - frazeologik birikmalami ma’no va tarkib 


 

jihatdan tavsiflanishi; 



- leksikografiya, Iug‘atlar va ulaming turlari; 

- morfemika, morfema va uning turlari; 

- so‘z yasalish usullari; 

- so‘zlarning tuzilish jihatdan turlari; 

- so‘zlami turkumlarga ajratish tamoyillari; 

- grammatik ma’no va grammatik shakl, ulaming ifodalanish vositalari hamda 

usullari; 

- grammatik ma’noning lisoniy va pragmatik omillar vositasida ifodalanishi; 

- grammatik kategoriya va uni hosil qilish vositalari; 

- otning ta’rifi va leksik-grammatik xususiyatlari 

- atoqli otlaming turlari; 

- turdosh otlarning turlari

- otlardagi son kategoriyasi; 

- otlarning aloqa-munosabat kategoriyalari; 

-otlarningnokategorial shakllari; 

- otlaming yasalishi; 

- otlarning tuzilish jihatdan turlari; 

- sifatning ta’rifi va leksik-grammatik xususiyatlari; 

- sifatlaming ma’no jihatdan turlari; 

- sifatlardagi daraja kategoriyasi; 

- sifatlaming modal shakllari; 

- sifatlaming yasalishi; 

- sifatlaming tuzilish jihatdan turlari; 

- sonning ta’rifi va leksik-grammatik xususiyatlari; 

- sonlarning m a’no jihatdan turlari; 

- sonlarning hisob so'zlari bilan qo'llanishi; 

- sonlarning ishlatilish jihatdan turlari; 

- sonlarning tuzilish jihatdan turlari; 

- olmoshning ta ’rifi va grammatik xususiyatlari; 

- olmoshlaming ma’no jihatdan turlari; 

- olmoshlarning ishlatilish jihatiga ko'ra turlari; 

- olmoshlaming tuzilish jihatdan turlari; 

- fe’lning ta’rifi va leksik-grammatik xususiyatlari; 

- fe’llarning m a’no turlari; 

- bo‘lishli va bo‘lishsiz fe’llar; 

- o ‘timli va o ‘timsiz fe’llar; 

- fe ‘llaming nisbat kategoriyasi; 

- fe’llarning mayl kategoriyasi; 

fe’llaming zamon kategoriyasi; 

- fe’llaming shaxs-son kategoriyasi; 

- fe’llarning nokategorial shakllari; 

- fe’llarning vazifa shakllari: ravishdosh, sifatdosh va harakat nomi; 

- fe’llaming yasalishi; 

- fe’llaming tuzilish jihatdan turlari; 

- ravishning ta ’rifi va leksik-grammatik xususiyatlari; 

- ravishlaming ma’no turlari; 

- ravishlaming yasalishi; 

- ravishlaming tuzilish jihatdan turlari; 

- yordamchi so‘z turkumlarining ta ’rifi, turlari va grammatik xususiyatlari; 

- alohida olingan so‘z turkumlarining ta’rifi, turlari va leksik-grammatik 

xususiyatlari; 

- sintaksis va uning predmeti; 



 

- sintaktik aloqa va sintaktik munosabatlar; 



- so‘z birikmasi sintaksisi; 

- gap sintaksisi; 

- gaplarning ifoda maqsadiga ko‘ra turlari; 

- gaplarning his-hayajon ifodalashiga ko‘ra turlari; 

- gaplarning tasdiq-inkor ifodalashiga ko‘ra turlari; 

- gaplaming tuzilish jihatdan turlari; 

- sodda gaplaming turlari; 

- murakkablashgan sodda gaplar; 

- qo‘shma gaplarning turlari; 

- matn sintaksisi; 

- ona tili ishorat qoidalari; 

- nutq uslublari va uslubiyat turlari; 

- bolalar adabiyoti fanining predmeti va vazifalari; 

- jahon bolalar adabiyotining tavsifi; 

- folklorning o ‘ziga xos xususiyatlari; 

- bolalar adabiyotining o‘ziga xos xususiyatlari 

-bolalar adabiyoti namoyandalarining hayoti va ijodi bilimga; 

ona tilining strukturasi va sistemasini farqlay olish; 



ona tili fonetik tizimi va grafikasini ta ’riflay olish; 

ona tili lug‘at tarkibini tahhl qila olish



ona tili frazeologiyasi va leksikografiyasiga ta’rif bera olish; 

ona tili morfemik tizimini tahlil qilish; 



ona tili so‘z yasalish tizimini tahlil qilish; 

ona tili so‘zturkumlari tizimini tahlil qilish; 



ona tili sintaktik qurilishini farqlay olish; 

ona tili talaffuz, imlo va ishorat qoidalarini bayon qilish; 



bolalar adabiyoti fanining maqsad va vazifalarini farqlay olish; 

maktabgacha, maktab, o‘rta va katta yoshdagi bolalar kitobxonligining o‘ziga xos 



xususiyatlarini farqlay olish; 

bolalar folklori haqda hikoya qilish; 



o‘zbek va jahon bolalar adabiyoti durdonalari haqida hikoya qilish ko‘nikma; 

ona tilining o‘rganilish darajasini bayon qila olish; 



tilning ijtimoiy mohiyatini tushuntira bilish; 

tilning paydo bo‘lishi haqidagi nazariyalami bayon qila bilish; 



ona tilining tovush tizimini tahlil qila olish; 

ona tili imlo va ishorat qoidalarini bayon qila bilish



ona tili lug‘at boyligining o‘ziga xos tomonlarini bayon qila olish; 

ona tili frazeologiyasi va leksikografiyasi haqida ma’lumot bera olish; 



ona tili morfem va so‘z yasalish tizimi haqida ma’lumot bera olish; 

ona tili grammatik qurilishini tahlil qila bilish; 



bolalar adabiyoti fanining maqsad hamda vazifalarini bayon qila olish; 

turli yoshdagi bolalar kitobxonligi haqida ma’lumot bera olish; 



bolalar folklori namunalari haqida ma’lumot bera olish; 

jahon va o‘zbek bolalar adabiyoti namunalarining o‘ziga xos tomonlarini tushuntira 



bilish malakasiiga ega bo'lishi kerak. 

 

1.3. Fanning o‘quv rejadagi boshqa fanlar bilan o‘zaro bo g‘liqligi,  uslubiy jihatdan 

uzviyligi va ketma-ketligi 


 

Ona tili va adabiyot  fanini chuqur o‘rganish uchun falsafa, tarix, etnografiya, 



adabiyotshunoslik fanlaridan xabardor bo‘lish talab etiladi. Tilning rivojlanish tarixi millat tarixi 

bilan chambarchas bo g‘liqdir. Jamiyat, xalq tarixida yuz bergan o‘zgarishlar tilning lug‘at 

boyligida aks etadi, badiiy adabiyotda o‘z ifodasini topadi. 

Badiiy adabiyot adabiy tilni yangiliklar bilan boyitish uchun juda katta ahamiyatga 

egadir, shuning uchun talabalarni til muammolarini hal qilishda badiiy adabiyotga tayanishga 

o‘rgatish lozim. 



 

1.4. Fanning ta`limdagi o‘rni 

Ona tili va adabiyot fanining amaliy ahamiyati quyidagilar  bilan xarakterlanadi: 

- har  bir inson, ayniqsa, ziyoli inson o‘z ona tilisining imkoniyatlaridan mumkin qadar 

unumli foydalana bilishi  kerak; 

- ona tili har bir millatni  millat sifatida farqlantiradigan, shakllantiradigan buyuk ne’mat 

ekanligini tushunishimiz kerak; 

- ona tili fani milliy til va uning tarkibiga kiruvchi adabiy tilning an’anaviy vazifalaridan 

tashqari, komputer lingvistikasining keng imkoniyatlarini hayotga tatbiq etishda katta rol 

o‘ynaydi; 

- bolalar adabiyoti ming yillar davomida dunyo xalqlari tomonidan yaratilagan so‘z san’ati 

durdonalari bilan o‘quvchilarni tanishtiradi; 

- o‘zbek milliy bolalar yozuvchilarining ijod namunalaridan bahramand qilish uchun 

xizmat qiladi. 

   

1.5. Fanni o‘qitishda qo‘llanadigan zamonaviy axborot  va pedagogik texnologiyalar 

Ona tili va adabiyoti fanini puxta o‘rgatish maqsadida o‘qituvchning dars jarayonida 

slaydlar, proyektor  kabi zamonavaiy texnologik vositalardan mohirona foydalanishi maqsadga 

muvofiqdir. Texnik vositalar talabalarga o‘qitilayotgan fanning mohiyatini chuqur anglashga 

imkon beradi, mashg‘ulotning qiziqarliroq bo‘lishiga, o‘tilgan mavzuni eslab qolishga, vaqtni 

tejab qolishga yordam beradi. 



1.2. Fanga ajratilgan o‘quv soatlarining o‘quv turlari bo‘yicha taqsimoti 

1-kursda fanni o‘rganish uchun 222  soat ajratilgan bo‘lib, shundan 106  soati 1-semestrga,  108 

soati 2-semestrga belgilangan.  1-semestrdagi soatlar fanning ona tili qismi uchun, 2-semestrdagi 

soatlar adabiyot qismi uchun mo‘ljallangan. Ona tili soatlari 36 soat auditoriya mashg‘ulotlariga 

va  70  soat mustaqil ta’limga bo‘linadi. Fanning ona tili qismi uchun auditoriya mashg‘ulotlari 

taqsimoti: 14 soat ma’ruza, 12 soat amaliy mashg‘ulot, 10 soat seminar mashg’ulotiga bo’linadi. 

Adabiyot fani soatlari 36  soat  auditoriya mashg‘ulotlariga va 72  soat mustaqil ta’limga 

bo‘linadi. Fanning adabiyot qismi uchun auditoriya mashg‘ulotlari taqsimoti:14 soat ma’ruza, 12 

soat amaliy mashg‘ulot, 10 soat seminar mashg’ulotiga bo’linadi. 

 

 

Fanning ma’ruza, amaliy mashg‘ulot va mustaqil ta’lim mavzulrining soatlar  bo‘yicha 

taqsimoti 

1-semestr ona tili 

 

T/r 



 

Mavzu nomi 

Auditoriya soatlari 

Ma’ruza 


Amali

Semin



ar  

Musta


qil 

ta’lim 


1.   

Tilshunoslik  va til haqida umumiy ma’lumot 





10 

2.   


Fonetikaga kirish 



10 


 

3.   



O‘zbek adabiy tilining talaffuz me’yorlari.  O‘zbek 

grafikasi haqida ma’lumot 





10 

4.   


O‘zbek orfografiyasining asosiy tamoillari va qoidalari 



10 


5.   

Leksikologiyaning predmeti va vazifalari. Frazeologiya 





10 

6.   


Morfemika va so’z yasalishi. 



10 


7.   

Gramatika.Punkuatsiya. Uslubiyat 



10 



 

Jami:106 

14 

12 

10 

70 

 

Fanning ma’ruza, amaliy mashg‘ulot va mustaqil ta’lim mavzulrining soatlar 

  bo‘yicha taqsimoti 

2-semestr (adabiyot) 

T/r 


 

Mavzu nomi 

Auditoriya soatlari 

Musta


qil 

ta’lim 


Ma’ruza 

Ama


liy 

Seminar 


1.   

Adabiyot  (bolalar adabiyoti) fanining  maqsad va 

vazifalari.  Bolalar kitobxonligi haqida.  Zamonaviy 

bolalar kitobxonligining adresliligi.  Bolalar adabiyoti va 

bolalar folklorining mumtoz adabiyot  namunalari bilan 

bog‘liqligi. 



 



 

10 



2.   

Alisher Navoiy va Gulxaniy ijodi. 

Alisher Navoiyning “Xamsa” turkumiga kiruvchi 

dostonlarida ilgari surilgan ta’lim-tarbiyaga oid g‘oyalar. 



10 



3.   

A.Avloniy va Hamzaning pedagogik faoliyati. 

G’.G’ulom va Q.Muhammadiy she’rlarida petik 

obrazning ahamiyati 





10 

4.   


O’zbek bolalar adabiyoti namunalari tahlili(Z.Diyor, 

Sh.Sa’dulla, S.Jo’ra,  H.Nazir, P.Mo’min, 

Q.Hikmat,X.To’xtaboyevlar ijodi misolida) 



10 


5.   

Hayotga munosabat va Vatan madhi(M.A’zam, 

T.Adashboyev ijodi misolida) 



10 


6.   

Ertak-  dostonlarda ilgari surilgan g’oyalar (Qambar Ota, 

A.Obidjon,H.Imonberdiyev,A.Akbar ijodi misolida) 

Muhammad Ali-tarixiy romanlar muallifi 

 



 



10 



7.   

Chet el bolalr adabiyotinjing umumiy tahlili(Sh.Perro, 

Aka-uka Grimmlar, X.K.Andersen, A.S.Pushkin, 

N.A.Nekrasov, K.I.Chukovskiy,S.Ya.Marshak) 



 



12 

 



1.4. Fannig o‘qitishning taqvimiy rejasi  

1. Ona tili fanidan  ma’ruza mashg‘ulotlari  

T/r 


 

Mavzu nomi 

 

Ma’ruza 


 

 

 



1.   

Tilshunoslik  va til haqida umumiy ma’lumot 

 

 



 

2.   


Fonetikaga kirish 

 



 

 

3.   



O‘zbek adabiy tilining talaffuz me’yorlari.  O‘zbek 

grafikasi haqida ma’lumot 

 

 



 

4.   


O‘zbek orfografiyasining asosiy tamoillari va qoidalari 

 



 

 

5.   



Leksikologiyaning predmeti va vazifalari 

 



 

 

6.   



Frazeologiya 

 



 

 

7.   



Lug‘atchilik. Lug‘at va uning turlari 

 



 

 

 



Jami 

14 

 

 

 

 

Ona tili fanidan amaliy mashg‘ulotlar 

T/r 


 

Mavzu nomi 

A

jr

atilg



an

 

so



at

lar


 

Bo‘lim, kurs, guruh, sana 

 

 

 



 

 



Tilshunoslik  va til haqida umumiy ma’lumot 

Fonetikaga kirish 

 

 



 

 

 



O‘zbek adabiy tilining talaffuz me’yorlari.  O‘zbek 

grafikasi haqida ma’lumot 

 



 

 

 



 

O‘zbek orfografiyasining asosiy tamoillari va 



qoidalari 

 



 

 

 



 

Leksikologiyaning predmeti va vazifalari. 



Frazeologiya 

 



 

 

 



 

Morfemika va so’z yasalishi. 



 

 



 

 

 



Gramatika.Punkuatsiya. Uslubiyat 

 

 



 

 

 



 

Jami 

12 

 

 



 

 

 



 

 

 

 

 

 

Jami: 



14 

14 

10 

72 

 

 



Ona tili fanidan seminar mashg‘ulotlar 

T/r 


 

Mavzu nomi 

A

jr

atilg



an

 

so



at

lar


 

Bo‘lim, kurs, guruh, sana 

 

 

 



 

 



Tilshunoslik  va til haqida umumiy ma’lumot 

 



 

 

 



 

Fonetikaga kirish 



 

 



 

 

 



O‘zbek adabiy tilining talaffuz me’yorlari.  O‘zbek 

grafikasi haqida ma’lumot.O‘zbek 

orfografiyasining asosiy tamoillari va qoidalari 

 

 



 

 

 



Leksikologiya. Frazeologiya 

 

 



 

 

 



Morfemika va so’z yasalishi. 

Gramatika.Punkuatsiya. Uslubiyat 

 



 

 

 



 

 

 



Download 322.54 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling