Ochiq kalitli shifrlash algoritmlariga asoslangan autentifikatsiyalash protokollari

Ochiq kalitli shifrlash algoritmlariga asoslangan autentifikatsiyalash protokollari

Abduvaliyev Muhammadyusuf

Reja:
1. Ochiq kalitli shifrlash algoritmlari
2. Ochiq kalitlarning asosiy vazifalari.
3. Ochiq kalitli shifrlash protokollari.
4. Xulosa.
Ochiq kalitli shifrlash algoritmlari
Kriptografik sistema qanchalik murakkab va ishonchli algoritmga asoslangan bo‘lmasin, uning amaliy qo‘llanishida kelib chiqadigan nozik masala, ya’ni kriptosistemalardan foydalanuvchilarga kalitlarni taqsimlash masalasi muhim bo‘lib qolaveradi. Haqiqatan ham, axborotlar tizimida maxfiy aloqani ta’minlovchi kriptografik sistema foydalanuvchilarining o‘zaro aloqasi uchun kalit ularning biri orqali yaratilgan bo‘lib, ikkinchisiga maxfiy holda etkazilishi lozim bo‘ladi.
Bundan kelib chiqadiki, umuman olganda, kalitni etkazish (uzatish) uchun ham yana boshqa kriptosistemadan foydalanishga to‘g‘ri keladi. Bu masalani echish uchun klassik hamda zamonaviy fan va texnika yutuqlariga, xususan, algebra fani yutuqlariga asoslangan holda ochiq kalitli kriptosistemalar yaratish yo‘nalishi vujudga keldi. Ochiq kalitli kriptosistemalarning mohiyatini quyidagilar tashkil etadi:

• Axborotlar tizimi kriptosistemasidan foydalanuvchilarning har biri ma’lum qoida bilan bog‘langan ikkita kalitni yaratadi (tuzadi).
• Bu tuzilgan (yaratilgan) kalitlardan biri ochiq e’lon qilinadi, ikkinchisi esa sir (maxfiy) saqlanadi.
• Dastlabki ochiq kalit bilan shifrlanib, tegishli foydalanuvchiga uzatiladi, bunda shifrlangan matnni (kriptogrammani) bu ochiq kalit bilan deshifrlash imkoniyati yo‘q, ya’ni shifrlangan matnni bu ochiq kalit bilan ochish imkoniyati yo‘q.
• Uzatilgan (etkazilgan) kriptogramma faqat kriptogrammaning haqiqiy egasigagina ma’lum bo‘lgan ikkinchi maxfiy kalit bilan deshifrlanadi.

Ochiq kalitlarning asosiy vazifalari
Ochiq kalitli kriptografiya yoki assimetrik kriptografiya - bu juft kalitlardan foydalanadigan kriptografik tizim. Har bir juftlik ochiq kalitdan (boshqalarga ma'lum bo'lishi mumkin) va shaxsiy kalitdan (egasidan boshqa hech kimga ma'lum bo'lmasligi mumkin) iborat. Bunday kalit juftlarini yaratish kriptografik algoritmlarga bog'liq bo'lib, ular bir tomonlama funktsiyalar deb ataladigan matematik muammolarga asoslangan. Samarali xavfsizlik shaxsiy kalitni maxfiy saqlashni talab qiladi; ochiq kalit xavfsizlikni buzmasdan ochiq tarqatilishi mumkin.
Ochiq kalit algoritmlari zamonaviy kriptotizimlarda, shu jumladan elektron aloqa va ma'lumotlarni saqlashning maxfiyligi, haqiqiyligi va rad etilmasligini ta'minlaydigan ilovalar va protokollar xavfsizligining asosiy primitivlaridir. Ular Transport Layer Security (TLS), S/MIME, PGP va GPG kabi ko'plab Internet standartlarini asoslaydi. Ba'zi ochiq kalit algoritmlari kalit taqsimoti va maxfiyligini ta'minlaydi (masalan, Diffie-Hellman kalit almashinuvi), ba'zilari raqamli imzolarni (masalan, Raqamli imzo algoritmi) va ba'zilari ikkalasini (masalan, RSA) ta'minlaydi. Simmetrik shifrlash bilan solishtirganda, assimetrik shifrlash yaxshi simmetrik shifrlashdan ko'ra sekinroq, ko'p maqsadlar uchun juda sekin.