Одам организмида касаллик кузгатувчи турли (патоден) микроблар, вируслар, замбуруглар ва бошкалар кириши (йукуши) натижасида йузага келадиган хасталиклар йукумли касалликлар деб аталади


Download 30 Kb.
Sana16.06.2023
Hajmi30 Kb.
#1506123
Bog'liq
Patoden Viruslar


Одам организмида касаллик кузгатувчи турли (патоден) микроблар, вируслар, замбуруглар ва бошкалар кириши (йукуши) натижасида йузага келадиган хасталиклар – йукумли касалликлар деб аталади. Йукумли касалликларни микроблар кузгатиши франсуз олими Луи Пастер (1882-1895) томонидан аникланган. Хозир микробдарнинг 1500га йакинвирусларнинг 100дан ортик турлари маьлум Улар тупрокда сувда хавода кенг таркалган булиб куп турлари маьлум шароитда одамда хар хил йукумли касалликларни кузгатади Микроблар ва вируслар одам организмига турли йуллар билан - хаво-нафас аьзолари оркали- озик-овкат сув мева сабзавотлар йувилмаган идиш-товок кулни йувмасдан овкатланганда хазм органларига киради- тери оркали йаьни тери кирилганда кесилганда куйганда жарохатланганжойга микроблар туриб кон оркали организмга таркалади- жинсий алока оркали- касал одамнинг кони ёки кон плазмаси беморга куйилганда- яхшилаб стерилланмаган шприст билан укол килинганда - касал хайвон ва паррандалар махсулоти (гушт сут тухум) ни яхши пиширмасдан истемол килинганда- кутурган ит мушук сичкон корамолларнинг тишлаши сулаги оркали- касалланган хашоратлар (бурга бит кана чивин кабилар) чакканда кириши мумкин ОИТС (орттирилган иммунитет танкислиги синдроми) русча номи СПИД (синдром приобретенного иммунного дефитсита) хозирги вактда жахон жамоатчилигини ташвишга солайотган энг хавфли хасталикдир. ОИТС биринчи марта 1981-йилда АКШда руйхатга олинган. Касалликнинг кузгатувчи ВИЧ (вирус иммунодефитшта человука узбекча одамда иммунитет танкислиги вируси) дейилиб уни 1983-йилда франсиялик олим Л.Монтане аниклаган .ВИЧ сог одамга ОИТС билан хасталанган бемордан хамда танасида шу вирусни твшиб юрувчи яьни хозирча узида касаллик белгилари йузага келиб улгурмаган одамдан юкори Юкиш йуллари: жинсий алока упишиш тишлаш стерилланмаган шприст игна стоматалогия жаррохлик асбоблари касал ёки вирус ташиб юрувчи одамнинг кони ва кон зардобини куллашВирус сог одамга юкканидан то касаллик белгилари пайдо булгунча давр инфексиянинг яширин (инкубатсимон) даври дейилади Бу даврда вируслар одам танасидаги лимфа тугунларига жойлашади Сунгра ок кон таначалари булмиш лимфотситлар одам организмининг иммунитет яьни микроблар ва вируслардан химояланиш кобилятини таьминлайди ОИТС ни кузгатувчи вируслар (ВИЧ) тириб йемириб сонини камайтириб организмниннг иммунитет кобиляти кучсизланишига хатто бутунлай йуколишига олиб келади Натижада ОИТС касаллик белгилари пайдо булади Вич-инфекциянинг яширин даври 10йилгача ва ундан купрок булиши мумкин Бу даврда узига вирусни юктириб олган одам узидан вирусларни бошкаларга таркатиб юриши мумкинОИТС нинг белгилари жаг ости буйин култик ости чов сохасидаги нафас йуллари (бронхлар) ва ичаклар атрофидаги лимфа тугунлари катталашади Терида йирингли яралар пайдо булади вакти – вакти билан тана харорати кутарилади ВИЧ – инфеция иммунитет танкислиги вужудга келтиргани сабабли ОИТС билан касалланган бемор ангина грипп сил (туберкулйоз) пневмания салмонеллйоз сепсис каби касалликларга тез берилувчан булади ва шу касалликлар туфайли хаётдан куз юмади ОИТС вируси бош миянинг ок моддасини зарарлаши туфайли бемор кул_оёкларидаги нерф толалари буйлаб огрик сезилади Бази беморларда кул – оёк фалажи хотиранинг ва аклий мехнат кобилятининг пасайиши холлари кузатилади.Хозирги кунда ОИТС ни даволаш унга карши эмлаш усуллари ишлаб чикилмаган Шу боис хавфли касалликдан сакланишнинг асосий чораси соглом турмуш тарзига риоя килиш яьни айтиб утилган вирус юкиши йулларини билиш ва уни юктирмаслик чорасини куриш зарур 1-декабр – Умумжахон СПИДга карши кун деб эълон килинган Расмий маълумотларга кура 2000-йилнинг охирида дунё буйича ВИЧ (ОИТС)50-миллионга етган 16,3 миллион киши вафот этган Узбекистонда касалликни юктириб олганлар сони 190 кишини ташкил этган улардан 14 нафари хаётдан куз юмган
Download 30 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling