Onunla­rini o’rganish

Prujinali mayatnikning tebranish

qonunla­rini o’rganish
Ishning maqsadi- prujinaga osilgan yukning teb­ranishlarini o’rganish orqali xususiy garmonik teb­ranishlar bilan tanishish.

Ish to’g’risida nazariy tushuncha. Ma’lum material­dan yasalgan va uzunligi l₀ bo’lgan prujina berilgan. Prujina bir tomonidan mahkamlanib, tik osilgan (1-rasm, a hol) bo’lsin. Prujinaga P yuk osilganda u deformatsiyalanib, ga cho’ziladi (1-rasm, b hol). U holda prujinaga ta’sir etuvchi F kuch biz ko’rayotgan holda P og’irlik kuchi) bilan l absolyut de­formatsiya kattaligi chiziqli bog’lanishda bo’ladi, ya’ni:

(1)

Bu yerda k - prujinaning qanday materialdan yasalgan­ligiga bog’liq bo’lgan, cho’zilish (siqilish) bilan ta’sir etuvchi kuch orasidagi proporsionallik koeffitsiyenti bo’lib, elastiklik (bikrlik) koeffitsiyenti deyiladi. (1) formuladan ko’rinadiki, k dn/sm, N/m birliklarda o’lchanadi.

yoki yoki () deformatsiya kuchi bilan muvozanatlashadi. , k yukning muvozanat nuqtasining koordinatasi bo’ladi.

Yukning muvozanat vaziyatdan og’ishini x bilan bel­gilaymiz. Bunda yukning ko’tarilishini (1-rasm, g hol) manfiy -x=x₀-x₁ pasayishini (1-rasm, v hol) musbat x=x₂-x₀ bilan belgilaymiz. Bu holda muvozanat vaziyatiga nisbatan yuqoriga yo’nalgan kuch manfiy, pastga yo’nalgan kuch musbat bo’ladi. Yukni +x masofaga pasaytirganimizda (1- rasm, v hol) yukka