O’quv fanining dolzarbligi va oliy kasbiy ta’limdagi o’rni
Download 224.62 Kb. Pdf ko'rish
|
Qurilish ekologiyasi fani haqida malumot
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2.Maqsad va vazifalari
- 3. Fanning o‘quv rejadagi boshqa fanlar bilan bog‘liqligi.
- 6. Fanni o‘qitishda zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalarning qo‘llanilishi
- Shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim.
- Tizimli yondoshuv.
- Dialogik yondoshuv.
- Hamkorlikdagi ta’limni tashkil etish.
- Muammoli ta’lim.
- Axborotni taqdim qilishning zamonaviy vositalari va usullarini qo‘llash
- O‘qitishni tashkil etish shakllari: dialog
- Kommunikatsiya usullari
- Monitoring va baholash
1. O’quv fanining dolzarbligi va oliy kasbiy ta’limdagi o’rni Uzbekiston Prezidenti Sh.Mirziyoyev BMT Bosh Assambleyasining 72 sessiyasidagi “Ajdodlarimizning donishmandlik an'analariga amal qilib, qa'tiy islohatlarni amalga oshirmoqdamiz” nomli nutiqlarida, “Mintaqaning umumiy suv zaxiralaridan oqilona foydalanish” borasida, “Markaziy Osiyoda xavfsizlik va barqarorlikni ta'minlash bilan bog'liq muammolar to'g'risida so'z yuritar ekanmiz, mintaqaning umumiy suv zaxiralaridan oqilona foydalanish kabi muxim masalani chetlab o'ta olmaymiz” deb ta'kidladi. GKK mutaxassisliklari kam chiqindili va chiqindisiz texnologiyalarni yaratish va ishlab chiqarishga joriy etish, resurslarni tejash va o‘rin almashlash, atrof - muxit tozaligini nazorat etish va muxofaza qilish, tabiiy resurslardan foydalanishni boshqarishda etakchi rol o‘ynaydi.
Fan tarkibiga quyidagi asosiy bo‘limlar kiritilgan va talabalarga ushbu ma’lumotlar etkaziladi: Qurilish ekologiyasisi fanini rivojlanish tarixi. Fanning asosiy tushunchalari Qurilish ekologiyasi fanining asosiy bo‘limlari. Boshqa tabiiy fanlar bilan o‘zaro bog‘liqligi. Qurilish ekologiyasi - atrof - muxitni muxofaza qilish va tabiiy resurslardan unumli foydalanishning nazariy asoslari xaqida ma’lumot beradi. Hamda ekologik omillar va tizimlar, biosfera, tabiiy atrof - muxit komponentlariga tavsif, atrof - muxit kimyosi, chiqindi tushunchasi va uni klassifikatsiyasi, atrof - muxitni muxofaza qilishning asosiy yo‘nalishlari, O‘zbekistonning sanoat tarmoqlari va ularni tashqi muxitga ta’siri, uni baxolash, atrof - muxitni muxofaza qilishda xalqaro xamkorliklar mavzularida bazaviy ma’lumot berish. Bu fanni o‘rganish jarayonida talabalarda ma’lum xududlardagi tabiat unsurlari va ularning qonuniyatlari, ular bilan bog‘liq tushunchalar, shu bilan birgalikda atrof - muxit muxofazasiga yo‘naltirilgan tadbirlar samaradorligini taxlil etish va aniqlash usullari xususidagi muayyan bilim ko‘nikmalar shakillantiriladi.
Qurilish ekologiyasi fani quyidagi fanlari bilan o‘zaro bog‘liq: Ekoloiya fani fizika, kimyo, informatika, geodeziya, SHQvaX, nazariy mexanika, binolar va sanoat qurilishi, qurilish materiallari, tabiiy va iqtisodiy geografiya, o‘simlik va xayvonlarning soni va sifatini, tashqi qiyofasini, yashash joylarini, tarqalishini o‘rganadigan botanika, zoologiya, sistematika, morfologiya, floristika, biogeografiya kabi fanlar bilan bog‘liq. Organizmlarni o‘rganish jarayonida ular muxitning tabiiy omillari ta’sirini aniqlashda iqlimshunoslik, landishaftshunoslik, metereologiya, tuproqshunoslik kabi fanlarga bog‘lanadi. Ijtimoiy xuquqshunoslik va iqtisod fanlari bilan, EHM apparatlari xisoblari asosida matematik yo‘llor bilan ekologik modullar yaratish orqali matematika fanlari bilan bog‘liqlikda bo‘ladi. 4. Qurilish ekologiyasi kursi bo‘yicha bilim , ko‘nikma va malakaga qo‘yiladigan talablar: 1. Har bir talaba «Qurilish ekologiyasi» fani haqida ma’lum umumiy tasavvurga va Qurilish ekologiyasi fanining nazariy asoslari, tabiatda ro‘y berayotgan o‘zgarishlardan xabardor bo‘lishlari, tabiiy resurslar va ularni muxofaza qilish, ulardan to‘g‘ri va samarali foydalanishni, resurslarni xisobga olish va nazorat etish usullari va davlat (nodavlat) organlari xaqida ma’lumotga ega bo‘lishlari kerak. SHuningdek, ekologik qonunchilik (konstitutsiyadagi moddalar, tabiiy resurslar bo‘yicha chiqarilgan qonunlar) borasida boshlang‘ich bilimga (xuquq majburiyatlar) ega bo‘lishlari lozim. 2. Ilmiy adabiyotlar va xarita materiallaridan to‘g‘ri va samarali foydalanish, yig‘ilgan materiallar sharxi va ular asosida xulosa chiqarish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi kerak. 3. Respublikada aloxida muxofaza etiladigan tabiiy xududlar, tabiiy yodgorliklar va qo‘riqxonalar, “Qizil kitob”, muxofaza etiladigan resurslar, davlat uchun axamiyatli bo‘lgan resuslar xaqida ma’lumotga ega bo‘lishlari maqsadga muvofiq. 5. Fanning ishlab chiqarishdagi o‘rni.
Qurilish ekologiyasi fani – ishlab chiqarish uchun tabiiy resurslar sarxisobi, ularni xillarini ko‘rsatuvchi manba xisoblanadi. Inson faoliyati natijasida extiyojlar xillari ortib borishi ularni qondirish vaqti qisqarib borganligi munosabati bilan tabiatdan resurslarni olish miqdori ortib, chiqarilayotgan chiqindilar miqdori ortib borgan. Atrof- muxit va inson uchun zaruriy suv, xavo va tuproq resurslari ifloslanishi natijasida inson sogligiga salbiy ta’sirlari namoyon bo‘la boshladi. Er yuzida o‘simlik va xayvonlar yashash sharoitlarini xam o‘zgarishiga olib keldi, ayrim turlari qirilib ketdi. Natijada chiqarilayotgan chiqindilarni qayta ishlash va tabiat resurslaridan kamroq miqdorda olish zamon talabiga aylandi.
Ishlab chiqarishda foydalanilayotgan tabiiy resurslardan noyob, kam yoki inson xayoti uchun xavfli resurslar o‘rnini almashlash, tabiiy resurslar o‘rnini sintetik kimyoviy resurslardan foydalanish, inson jismoniy mexnatini avtomatlashtirishda, insonni ijtimoyi va iqtisodiy axvolini tashkillashda, noosferada tabiiy jamoalar va tizimlarni buzmasdan, tabiiy muvozanatni saqlashda Qurilish ekologiyasi fani alohida o‘rin tutadi.
O‘qitish jarayonida ko‘rgazmali qurollar, slaydlardan videofilmlar, interaktiv usullar foydalaniladi. O‘quvchilar bilimini test sinovlari asosida baxolanadi. Dastur materiallarini o‘zlashtirish ma’ruzalarni an’anaviy va noan’anaviy usullarni ko‘llab o‘qitish, munozaralar jarayonida o‘zlashtiriladigan bilimlar bo‘yicha mashg‘ulotlar o‘tkazish yo‘llari bilan amalga oshiriladi. Ana’anaviy usullarga yordamchi sifatida qo‘llanilishi imkoni bo‘lgan-munozara darslari, o‘yinlar, muammoli holatlar, mustaqil o‘zlashtirish va hokazolar kiradi. Ushbu usullar talabalarning ijodiy faolligini oshirishda, iqtisodiy masalalarni hal qilishda, muammoni hal qilishning eng maqbul yo‘llarini topishda yordam beradi. Darslarni tashkillashda, dars jarayonida talabalar vaqtidan samarali foydalanish uchun, olgan bilim va ko‘nikmalarini mustaxkamlash uchun, materialda muxim aspektlarini yoritishida tarqatma materiala tayyorlash kabi tomonlarini engillashtiradi.
Darsning ma’ruza turidagi mashg‘ulotlarida (mavzuning materialiga ko‘ra) ma’ruza, «Klaster», muammoli vaziyat, muxokama va munozara kabi usullardan, amaliy va laboratoriya, seminar mashg‘ulotlarida ana’anaviy savol-javob usulidan tashqari, kichik guruxlarda ishlash, o‘yinlar, «Delfi», «6-6» kabi usullar qo‘llash tavsiya etiladi.
ishtirokchilarini to‘laqonli rivojlanishlarini ko‘zda tutadi. Bu esa ta’limni loyihalashtirilayotganda, albatta, ma’lum bir ta’lim oluvchining shaxsini emas, avvalo, kelgusidagi mutaxassislik faoliyati bilan bog‘liq o‘qish maqsadlaridan kelib chiqqan holda yondoshilishni nazarda tutadi. Tizimli yondoshuv. Ta’lim texnologiyasi tizimning barcha belgilarini o‘zida mujassam etmog‘i lozim: jarayonning mantiqiyligi, uning barcha bo‘g‘inlarining o‘zaro bog‘langanligi, yaxlitligi.
ta’lim oluvchining faoliyatni aktivlashtirish va intensivlashtirish, o‘quv jarayonida uning barcha qobiliyati va imkoniyatlari, tashabbuskorligini ochishga yo‘naltirilgan ta’limni ifodalaydi.
Uning natijasida shaxsning o‘z-o‘zini faollashtirishi va o‘z-o‘zini ko‘rsata olishi kabi ijodiy faoliyati kuchayadi.
oluvchi faoliyat mazmunini shakllantirishda va erishilgan natijalarni baholashda birgalikda ishlashni joriy etishga e’tiborni qaratish zarurligini bildiradi.
faoliyatini aktivlashtirish usullaridan biri. Bunda ilmiy bilimni ob’ektiv qarama-qarshiligi va uni hal etish usullarini, dialektik mushohadani shakllantirish va rivojlantirishni, amaliy faoliyatga ularni ijodiy tarzda qo‘llashni mustaqil ijodiy faoliyati ta’minlanadi. Axborotni taqdim qilishning zamonaviy vositalari va usullarini qo‘llash - yangi kompyuter va axborot texnologiyalarini o‘quv jarayoniga qo‘llash. O‘qitishning usullari va texnikasi. Ma’ruza (kirish, mavzuga oid, vizuallash), muammoli ta’lim, keys-stadi, pinbord, paradoks va loyihalash usullari, amaliy ishlar. O‘qitishni tashkil etish shakllari: dialog, polilog, muloqot hamkorlik va o‘zaro o‘rganishga asoslangan frontal, kollektiv va guruh. O‘qitish vositalari: o‘qitishning an’anaviy shakllari (darslik, ma’ruza matni) bilan bir qatorda – kompyuter va axborot texnologiyalari. Kommunikatsiya usullari: tinglovchilar bilan operativ teskari aloqaga asoslangan bevosita o‘zaro munosabatlar. Teskari aloqa usullari va vositalari: kuzatish, blits-so‘rov, oraliq va joriy va yakunlovchi nazorat natijalarini tahlili asosida o‘qitish diagnostikasi. Boshqarish usullari va vositalari: o‘quv mashg‘uloti bosqichlarini belgilab beruvchi texnologik karta ko‘rinishidagi o‘quv mashg‘ulotlarini rejalashtirish, qo‘yilgan maqsadga erishishda o‘qituvchi va tinglovchining birgalikdagi harakati, nafaqat auditoriya mashg‘ulotlari, balki auditoriyadan tashqari mustaqil ishlarning nazorati. Monitoring va baholash: o‘quv mashg‘ulotida ham butun kurs davomida ham o‘qitishning natijalarini rejali tarzda kuzatib borish. Kurs oxirida test topshiriqlari yoki yozma ish variantlari yordamida tinglovchilarning bilimlari baholanadi. “Qurilish ekologiyasi” fanini o‘qitish jarayonida kompyuter texnologiyasidan, “Excel” elektron jadvallar dasturlaridan foydalaniladi. Ayrim mavzular bo‘yicha talabalar bilimini baholash test asosida va kompyuter yordamida bajariladi. “Internet” tarmog‘idagi rasmiy iqtisodiy ko‘rsatkichlaridan foydalaniladi, tarqatma materiallar tayyorlanadi, test tizimi hamda tayanch so‘z va iboralar asosida oraliq va yakuniy nazoratlar o‘tkaziladi. Download 224.62 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling