Oʻrganish va o’quv faoliyati nazariyasi. Reja: O’rganish turlari, shart-sharoitlari va mexanizmlari

.

Oʻrganish va o’quv faoliyati nazariyasi.
Reja:
1.O’rganish turlari, shart-sharoitlari va mexanizmlari.
2.Imprinting, operant o’rganish, shartli reflektor urganish, vikar o’rganish,verbap urganish.
3.O’quv faoliyati nazariyasi, o’quv faoliyati tuzilmasi: asosiy talablar
O'qish va o'rganish deyarli har doim ongli jarayonlar bo'lib, o'rganish esa ongsiz darajada sodir bo'lishi mumkin. Biror narsani o'rgangan odam, bu haqiqatan ham sodir bo'lganligini tushunmasligi mumkin. Masalan, odamlar o'zlarida odatda boshqa odamlarga xos bo'lgan odatlar, so'zlar, harakatlar chunki ular boshqalarni kuzatib, kuzatilgan shakllarni eslab qolish, o'rganish va o'zlashtirish maqsadini ongli ravishda qo'ymaganlar. xulq -atvor haqida.
Operant o’rganish - bu turdagi ta'lim yordamida bilim, ko'nikma va malakalar "xato va xato" usuli deb ataladi. Bu quyidagicha. Shaxs duch keladigan vazifa yoki vaziyat turli xil reaktsiyalar majmuasini keltirib chiqaradi: instinktiv, shartsiz, shartli. Tana muammoni hal qilish uchun ularning har birini amalda sinab ko'radi va erishilgan natijani avtomatik ravishda baholaydi.
Ta'riflangan barcha ta'lim turlari odamlarda ham, hayvonlarda ham uchraydi va har xil tirik mavjudotlarning hayotiy tajribasini egallashining asosiy usullarini ifodalaydi. Ammo odamda, boshqa tirik mavjudotlarda kamdan -kam uchraydigan yoki deyarli topilmagan, maxsus, yuqori o'rganish usullari mavjud. Bu, birinchi navbatda, boshqa odamlarning xatti -harakatlarini to'g'ridan -to'g'ri kuzatish orqali o'rganishdir, natijada odam kuzatilgan xulq -atvor shakllarini darhol o'zlashtiradi va rivojlangan shakl.
Vikar o’rganish - ayniqsa, ontogenezning dastlabki bosqichida, ramziy funktsiyani hali o'zlashtira olmagan bola, boy va xilma -xil insoniy tajribaga ega bo'lganda, kuzatuv va taqlid orqali vizual misollardan o'rgangan odam uchun juda muhimdir. Nutqni o'zlashtirish paytidan boshlab va ayniqsa maktabda dars berayotganda, ramziy yoki og'zaki o'rganish tajriba orttirishning asosiy usuliga aylanadi.
4.O’quv faoliyati bu shunday faoliyatki, unda shaxsning psixik jarayonlari shakllanadi va rivojlanadi, uning asosida yangi faoliyatlar yuzaga keladi.
O’quv faoliyati insonning butun hayoti davomida namoyon buluvchi uzluksiz jarayondir.
Rus psixologi A.N.Leontev inson faoliyatining psixik va amaliy shakllari mavjudligini, bola ongi aynan o’quv faoliyatida o’sishini ta’kidlaydi.
D.B.Elkonin esa o’quv faoliyatining xususiyatlarini ko’rsatib, uni mohiyatiga, mazmuniga va o’zini namoyon bo’lish shakliga ko’ra ijtimoiyligini ta’kidlaydi.
O’quv faoliyati bu shunday faoliyatki, uning natijasida avvalo o’quvchida o’zgarish yuz beradi. Uning mahsuli turli motivlar asosida, qurilgan bo’lishi darkor. Bu motivlar bevosita o’quvchi shaxsining o’sishi va rivojlanishi bilan bog’liq bo’lishi kerak.
O’quv faoliyati ta’lim, o’qish va o’rganish degan tushunchalar bilan bevosita bog’liqdir. Ta’lim Pedagog va o’quvchi hamkorligidagi o’quv faoliyati, Pedagogning bilim, ko’nikma va malakalarini o’quvchilarga o’rgatish jarayonidir.
Ta’lim jarayoni bevosita muayyan axborotni, harakatlarni, xulq-atvorning shakllarini o’zlashtirishga qaratilgandir. O’qish va o’rgatish tushunchalari o’quv faoliyati bilan bog’liq bo’lib, ular bilim, ko’nikma va malakalarni o’zlashtirishga, o’rgatishga xizmat qiladi.
O’quv faoliyatining besh elementi mavjud:
1. O’quv motivlari.
2. O’quv topshiriklari.
3. O’quv harakatlari.
4. Pedagogning nazorati.
5. Pedagogning baholashi.
Ta’lim jarayoni alohida tashkil etiladigan hamda boshqariladigan faoliyat bo’lib, u o’quvchilarning o’quv faoliyatlarini tashkil etadi va ularni boshqaradi. Ta’lim jarayoni besh elementdan iborat:
1. Ta’limning maqsadi - nima uchun o’qitish kerak?
2. Ta’limning mazmuni - nimaga o’qitish kerak?
3. Ta’limning metodlari, usullari va pedagogik muloqot yo’llari.
4. Ta’lim beruvchi.
5. O’quvchi.
Ta’lim jarayonining samaradorligi ko’p jihatdan Pedagog tomonidan beriladigan ko’rsatmalarga ham bog’liq. Pedagogning roli shundan iboratki, u o’quvchilarga tegishli ustanovkani hosil qilishi, nimani vaqtincha, nimani umrbod esda olib qolishi kerakligini, nimani butunlay esda olib qolmasdan, faqat tushunib olish kifoya qilishini, nimani so’zma-so’z esda olib qolishni, nimaning ma’nosini o’z so’zlari bilan aytib berish uchun esda olib qolish zarurligini ko’rsatib o’tishi lozim. Kuzatishlar ko’rsatadiki, bunday ko’rsatmalar berilmaganda, o’quvchilarda ko’pincha noto’g’ri tasavvurlar vujudga keladi.
O’qitishning emotsionalligi ta’limning muvaffaqiyatliligini ta’minlovchi omillardan biridir. Ta’lim berish jarayoni emotsional jarayon. Agar o’quvchilarga berilayotgan axborot ularda hech qanday his-tuyg’u uyg’otmasa, uni o’quvchilar yaxshilab esda olib qolmaydilar. Gap o’quvchilarning psixik xolatlari, ya’ni ularning muayyan bir paytdagi kechinmalari haqida ham borishi kerak, albatta. Ulardagi quvonchli, optimistiq kayfiyat o’quv faoliyatini juda samarali qiladi. O’quvchilar emotsional ruhdagi materialni durustroq o’zlashtirib oladilar.
Ta’lim jarayonida o’quvchilarning bilishga qiziqishlari g’oyat katta rol o’ynaydi. Ma’lumki, qiziqish o’quvchilarning emotsional bezagi, biror buyumni, biror faoliyatni tanlash munosabati va yo’nalishidir.
Ma’lumki, psixologiyada qiziqishning ikki turi o’quvchilarning ta’lim jarayonida aniqlanadi. Birinchisi, bevosita qiziqish, ikkinchisi bilvosita qiziqish.

E’tiboringiz uchun rahmat!