O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi al-xorazmiy nomidagi urganch davlat universiteti
Download 349.94 Kb. Pdf ko'rish
|
adabiyot oqitish metodikasi
- Bu sahifa navigatsiya:
- UDK: 821.512.133(075) KBK: 83.3(5O‘) E99 Gavharjon Eshchonova
- © Gavharjon Eshchanоva.
- KIRISH
- Foydalanish uchun internet saytlari.
- 2-mavzu: IJODKOR TARJIMAI HOLINI O‘RGATISH. Reja
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI AL-XORAZMIY NOMIDAGI URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI Gavharjon Eshchonova ”ADABIYOT O‘QITISH METODIKASI” FANIDAN AMALIY MASHG‘ULOTLAR (uslubiy qo‘llanma)
Urganch davlat universiteti ilmiy-uslubiy kеngashining (30.05.2012 dagi 8-bayonnоmasi) qarоri bilan nashrga tavsiya etilgan.
Urganch – 2012 2
KBK: 83.3(5O‘) E99 Gavharjon Eshchonova “Adabiyot o‘qitish metodikasi” fanidan amaliy mashg‘ulotlar. Uslubiy qo‘llanma. Mas’ul muharrir S. Ro‘zimboyev. O‘zR Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, al-Xorazmiy nomidagi Urganch davlat universiteti. Ur- ganch davlat univеrsitеti nоshirlik bo‘limi, 2012, 56 bеt.
Ushbu qo‘llanma filologiya (o‘zbek tili) ta’lim yo‘nalishi talaba- lari uchun mo‘ljallangan. Unda “Adabiyot o‘qitish metodikasi” fani bo‘yicha o‘tkaziladigan amaliy va seminar mashg‘ulotlarining samara- dorligini oshirish maqsadida muhim tavsiyalar berilgan
“ Adabiyot o‘qitish metodikasi” fanidan amaliy mashg‘ulotlar 3
Adabiyot o‘qitish boshqa fanlarni o‘qitishdan keskin farq qiladi. Shunga ko‘ra, uni fan sifatida qaraydiganlar bir guruhni tashkil etsa, adabiyot o‘qitishni san’at turi sifatida baholab, adabiyot o‘qituvchisining ishini ham san’atkorona bir ish sifatida baholaydiganlar kam emas. De- mak, ular adabiyot o‘qitish metodikasini ham san’at bilan tenglashtiradi. Amaliyotchilik nuqtayi nazaridan qaraydiganlar esa adabiyot o‘qitish metodikasini darslarning o‘tilishiga bevosita yordam beradigan, har bir darsning samarali bo‘lishiga amaliy ko‘mak bera oladigan soha deb bili- shadi.
“Adabiyot o‘qitish metodikasi” birinchi navbatda adabiyot o‘qi- tishning, ya’ni adabiy ta’limning maqsadi va mazmuni haqidagi fandir. Ma’lumki, adabiyot ta’limning turli bosqichlarida xuddi boshqa fanlar kabi o‘sib kelayotgan yosh avlod-o‘quvchilarga mo‘ljallangan.Ta’lim ja- rayonidagi barcha fanlarning asosiy maqsadi va mohiyati o‘quvchilarda muayyan sohalarga oid bilimlarning asoslarini shakllantirish, shularning negizida ularning boy ma’naviy olamini yaratishdan iboratdir. Bu vazi- fani amalga oshirishda badiiy adabiyot bilan teng keladigan birorta soha yo‘q, deb ayta olamiz. Zero, badiiy adabiyot alohida shaxsga ham, butun jamiyatga ham kuchli darajada ta’sir ko‘rsata olish imkoniga ega. U ja- miyatning o‘z-o‘zini anglashida, uni insonparvarlashtirishda beqiyos im- koniyatlarga ega. Adabiyot ijtimoiy ongning ko‘rinishlaridan biri sifati- da o‘zida xalq xotirasini mujassamlashtiradi, uning axloqiy ma’naviy qadriyatlarini asrlardan-asrlarga, avlodlardan-avlodlarga olib o‘tadi. Shunga qaramay badiiy adabiyotga bo‘lgan munosabatlarning ham nihoyatda xilma-xilligini, ularning orasida “bevosita naqd foyda”ni ko‘zlab o‘qish tamoyillarining ham mavjudligini e’tirof etishga to‘g‘ri keladi. Totalitar yondashuv tufayli ko‘pchilik badiiy asardan voqea qidi- radi. Bu toifa uchun “O‘tkan kunlar” Otabegu Kumushning sarguzashti- dan boshqa narsa emas. Ya’ni ko‘pchilik vositani maqsad deb tushunadi- gan bo‘lib qolgan. Demak, biz badiiy adabiyotni o‘rganish yo‘llarini ham bilishimiz zarur bo‘ladi. Shunday ekan, bu fan o‘quvchi-yoshlarning o‘ziga xos xususiyatlari, bu o‘ziga xosliklarning adabiy ta’lim bilan bog‘liq jihatlari haqida mulohaza yuritadi. “Adabiyot o‘qitish metodikasi” o‘z nomiga munosib ravishda o‘quvchilarga badiiy adabiyot bilan yaqinlashish, osh- no bo‘lish va ularni tahlil qilish yo‘llarini ko‘rsatishga yo‘naltirilgan.
4 Ayni paytda u kitob ustida ishlashni, badiiy o‘qishni tashkil etishni, o‘quvchilarnining adabiyotga bo‘lgan qiziqishlarining shakllanish va ri- vojlanish yo‘llarini ko‘rsatishi bilan ham e’tiborlidir. Ayni shu fan ada- biyot darslarini tashkil etish, bu darslarda qo‘llaniladigan metod va usul- lar, o‘quvchilarning og‘zaki va yozma nutqlarini shakllantirish va rivoj- lantirish haqida tasavvur uyg‘otadi, shu haqidagi bilimlar tizimini taq- dim etadi. Ko‘rinadiki, ushbu uslubiy qo‘llanmaning asosiy maqsadi “Adabiyot o‘qitish metodikasi” fani bo‘yicha talabalarning mustahkam bilim olishlariga kengroq imkoniyat yaratishdir. Amaliy mashg‘ulotlarning maqsadi talabalarning ma’ruza mash- g‘ulotlarida olgan ilmiy-nazariy va metodik bilimlarini mustahkamlash, fan bo‘yicha malaka va ko‘nikmalar hosil qilishdan iborat. Shuning uchun amaliy mashg‘ulotlarga ma’ruza darslariga mos keladigan, namu- naviy fan dasturida ko‘zda tutilgan yetakchi mavzular qamrab olingan. Seminar mashg‘ulotlari talabalarning ilmiy va nazariy va metodik adabiyotlar ustida mustaqil ishlashlarini ta’minlashda asosiy o‘rin tutadi. Shu bois seminar mashg‘ulotlarning mazmunini ko‘proq talabalarning ilmiy qarashlarga mustaqil munosabat bildirishlariga yo‘naltirilgan mav- zular qamrab oldi. Binobarin, amaliy va seminar mashg‘ulotlardan ko‘zlangan maq- sad bitta, yani talabalarning “Adabiyot o‘qitish metodikasi” fani bo‘yi- cha mukammal bilimga ega bo‘lishlarini ta’minlash va mustaqil fikrlash- ga o‘rgatishdan iboratdir. 5
1-mavzu: ADABIY – NAZARIY TUSHUNCHALARNI O‘RGATISH. Reja 1. O‘quvchi uchun ta’sirlanishga оlib kеladigan estеtik katеgоriya- larni o‘zlashtirish, bilish katta ahamiyat kasb etishi. 2. Adabiy ta’lim uchun nazariy tushunchalarni o‘rganish maqsad emas, badiiy asarni chuqur tahlil etish darajasiga erishish vоsitasi. 3. Nazariy ma’lumоtlar o‘rganiladigan badiiy asarning ilmiy kaliti sifatida. 4. Adabiy-nazariy tushunchalarni o‘rgatishda adabiy tanqidiy matе- riallardan fоydalanish. Mavzuning birinchi rejasida o‘quvchi uchun ta’sirlanishga оlib kе- ladigan estеtik katеgоriyalarni o‘zlashtirish, bilish katta ahamiyat kasb etishi haqida fikr yuritiladi. Shaxs ma’naviyatini shakllantirish vositasi- adabiy ta’limda hissiyotga ta’sir etish, tuyg‘ular tarbiyasi asosiy masala hisoblansa-da, o‘quvchilarning nimadan? nima uchun? ta’sirlanganligini bilish ham muhim ahamiyatga ega. O‘quvchi uchun ta’sirlanishgina yetarli bo‘lmay, ta’sirlanishga olib kelgan estetik kategoriyalarni o‘zlashtirish, bi- lish katta o‘rin tutadi. Nazariy tushunchalarni maktabda o‘rganish ayni shu zaruriyatdan kelib chiqqan, shubhasiz . Mavzuning ikkinchi rejasida adabiy ta’lim uchun nazariy tushun- chalarni o‘rganish maqsad emas, badiiy asarni chuqur tahlil etish daraja- siga erishish vоsitasi ekanligi haqida suhbatlashiladi. Badiiy adabiyot- ning tasvir obyekti bo‘lgan Olloh, Olam, Ruhiyat, Olamiyat ekanligi va ularning qay darajada mukammal aks ettirilishi sabablari hamda yo‘llari haqida bahs yuritish umumta’lim maktabi adabiyot nazariyasining ham va- zifasidir. Adabiy ta’lim uchun nazariy tushunchalarni o‘rganish maqsad emas, balki badiiy asarni chuqur tahlil etish darajasiga erishish vositasidir. Nazariy tushunchalarni singdirishda ilmiylik, izchillik, tizimlilik singari tamoyillarga qat’iy amal qilish zarur. Darvoqe, maktab adabiyotshunosligi mavhum nazariyaga aylantirilmasligi, balki aniq amaliy yo‘nalishga, tatbi- qiy xarakterga ega bo‘lishi kerak. Turkiy metodika o‘quvchilarga nazariy ma’lumotlar berish borasida juda boy tajribaga ega. O‘qituvchi o‘z tajribasida ana shu tajribalarni mus- taqil o‘zlashtirib, tatbiq etishga harakat qilishi lozim. Adabiy-nazariy tu- shunchalarni o‘rgatishda milliy adabiyotshunoslikka tayanish zarur. Mavzuning uchinchi rejasida nazariy ma’lumоtlar o‘rganiladigan
6 badiiy asarning ilmiy kaliti sifatida ekanligi muhokama qilinadi. O‘quv- chilarga adabiy-nazariy tushunchalarni o‘rgatishda dasturga qat’iy amal qi- lish zarur. Ayni paytda, vaziyat taqozosiga ko‘ra dasturda ko‘zda tutilma- gan nazariy ma’lumotlarni berishni ham rejalashtirish mumkim. Umum- ta’lim maktabi adabiyot o‘qituvchilari metod birlashmasi o‘quv dasturi va o‘zlarining tajribalariga tayangan holda V-sinfdan IX sinfgacha qanday na- zariy ma’lumotlarni o‘rgatish kerakligini ko‘rsatuvchi maxsus jadval ish- lab chiqishlari foydalidir. Nazariy ma’lumotlar o‘rganiladigan badiiy asarning ilmiy kaliti hi- soblanadi. Ular asar o‘rganilishidan oldin ham, o‘rganilish jarayonida ham asar tahlilidan keyin ham berilishi mumkin. Nazariy ma’lumotlarning ba- diiy asar o‘rganilishidan oldin yohud keyin berilishini aniq vaziyatdan ke- lib chiqib, o‘qituvchining o‘zi belgilashi lozim. Adabiyot o‘qituvchisi tu- yuq, muashshah, ruboiy, to‘rtlik va boshqa bir qator janrlar haqida nazariy ma’lumot bermay turib, bu xil asarlarni tahlil eta olmaydi, chunki bu xilda- gi asarlar jozibasi matnning janr xususiyati bilan bog‘liq tomoniga yashi- ringan bo‘lishi va yashiringan narsa topilgunga qadar mazkur asarlarni tah- lil etishga urinish foydasizdir. Nazariy ma’lumotlarni o‘rganishda xususiy faktlardan umumiy hodisani o‘zlashtirishga yoki umumiydan xususiy ji- hatlar haqida ma’lumotlarni o‘rganishga qarab ish ko‘rishning prinsipial ahamiyati bor. Badiiy adabiyot yaxlit estetik hodisa bo‘lganligi uchun ham uning nazariy jihatlari yaxlit holda o‘rganilishi maqsadga muvofiq bo‘ladi. Yuqori sinflarda ko‘proq murakkab nazariy masalalar, tushunchalar xusu- sida bahs yuritish mumkin. Mavzuning to‘rtinchi rejasida adabiy-nazariy tushunchalarni o‘rga- tishda adabiy tanqidiy matеriallardan fоydalanish haqida fikr yuritiladi. Adabiyot darslarida ayrim ilmiy, ilmiy-ommabop jurnallarda, jumladan, “O‘zbekiston adabiyoti va san’ati”, “Ma’rifat”, “Yozuvchi” va boshqa ga- zetalarda “Til va adabiyot ta’limi”, “O‘zbek tili va adabiyoti” jurnallarida e’lon qilingan adabiy-tanqidiy va ilmiy maqola va materiallardan, foydala- nishning imkonlari ko‘p. Tanqidchilarning maqolalari, adabiy qaydlar o‘quvchilar uchun mazmun va metodik jihatdan badiiy matnni tahlil qilish- ning namunasi bo‘lib xizmat qiladi Adabiyotlar: 1. Dоlimоv S., Ubaydullaеv Q., Ahmеdоv Q. Adabiyot o‘qitish mеtоdikasi. T., “O‘qituvchi”, 1967. 2. Yo‘ldоshеv Q., Madaеv О., Abdurazzоqоv A. Adabiyot o‘qitish mеtоdikasi. T., “Universitet”, 1994.
7 3. To‘хliеv B., Adabiyot o`qitish mеtоdikasi. T., “Yangi asr avlo- di”, 2007-2010. 4. Богданова О.Ю и др. Методика преподавания литературы. Москва: 2008. 5. Zunnunоv A . O‘zbek adabiyoti mеtоdikasi tarixidan o‘cherklar. T., “O‘qituvchi”, 1973 6. Zunnunоv A., Хоtamоv N., Ibrоhimоv A., Esоnоv J. Adabiyot o‘qitish mеtоdikasi. Т., “ O‘qituvchi”, 1992. 7. Yo‘ldоshеv Q. Adabiyоt o‘qitishning ilmiy-nazariy asoslari. T., “O‘qituvchi”, 1996. 8. Резь З. Я. и др. Методика преподавания литературы. - Москва: 1995. 9. Yo‘ldosheva N., Murodova S. Adabiyot darslarida zamonaviy pedagogik texnologiyalarni qo‘llashning afzalligi. T., 2007. 10. To‘xliyev B. Adabiyot o‘qitish metodikasi. (Amaliy va labora- toriya mashg‘ulotlari). T., 2012
1. www.ta’lim.uz 2. www.talant.spb.ruG`wald.html 3. www.school. edu. ru. 4. www.inter – pedagogika. ru. 5. www.obrozavaniye .ru 6. www.wwings.ru 7. www.ppf.uni.udm.ru 8. www.search.re.uz - O‘zbekistonning axborotlarni izlab topish tizimi.
9. www.pedagog.uz 10.www.ref.uz. - Referatlar to‘plami 11.www.ziyonet.uz. 12.www.Google.uz www.search.re.uz - O‘zbekistonning axborotlarni izlab topish tizi- mi.
8
IJODKOR TARJIMAI HOLINI O‘RGATISH. Reja 1. Ijоdkоr hayoti va ijоdini ta’lim bоsqichlarida o‘rganishning aha- miyati. 2. Adib hayotini o‘rganishning shakl va usullari. 3. Ijоdkоr tarjimai hоlini o‘rganishda uning o‘z asarlaridan fоyda- lanishning ahamiyati. 4. Yozuvchi tarjimai hоli va uning uslubi o‘rtasidagi alоqadоrlik.
Mavzuning birinchi rejasida ijоdkоr tarjimai hоlini turli bоsqich- larda o‘rganishning ahamiyatini maktab darsliklari matеriallari yordami- da yoritib bеriladi. Umumta’lim maktabida badiiy asar o‘rganilar ekan, uni ilmiy va didaktik tahlil etib xulosalar chiqarishga uruniladi. Badiiy asar tahlilidan ilmiy xulosalar chiqarmoq uchun yozuvchining pozitsiyasini tushunish kerak bo‘ladi, buning uchun esa ijodkorlarning tarjimai holi bilan tanish bo‘lish talab etiladi, shundagina u yoki bu hayotiy hodisaga adib qanday munosabatda bo‘lganligidan xabardor bo‘lish mumkin. Maktab adabiy ta’limida yozuvchilar umr bayoni 2 sababga ko‘ra o‘rganiladi: 1) Adib- lar millat ahlining diqqat e’tiborida turgan kishilar, ularning shaxsiy ha- yoti va tabiatida o‘quvchilar uchun namuna bo‘ladigan jihatlar ko‘p. Bi- nobarin, yozuvchi hayoti o‘quvchilarga ma’naviy namuna maktabi sifa- tida o‘rgatiladi. 2) Adiblarning hayot yo‘li, sa’jiyasi asarlarida o‘z nuqsi- ni qoldiradi. Binobarin, ijodkorlarning hayot va ijod yo‘llari va shaxsi- yatlari borasidagi ma’lumotlar ularning asarlarini tushunishga kalit ham- dir.
Yozuvchi biografiyasi haqidagi ma’lumot hamma sinflarda ham beriladi. Ammo o‘smir yoshidagi o‘quvchi bilan o‘spirin yoshidagi o‘quvchining adiblar tarjimai holini o‘rganish o‘ziga xos didaktik jara- yonlar tarzida kechadi. O‘smir yoshidagi bolalar yoki 5-6-sinflarning o‘quvchilari hali adabiy asarlar yaratish badiiy zaruriyat ekanini unchalik tushunmaydi- lar. Buning ustiga ular adib shaxsiyatining badiiy asarda aks etishini ham to‘liq anglamaydilar. Shu sababdan ham 5-8-sinflarning darsliklari- da yozuvchilar haqida o‘quvchilarga eng umumiy ma’lumotlar berish bi- lan kifoyalanadi. Odatda, 5-8-sinflarda adiblarning biografiyalarini o‘r- ganishiga alohida soat ajratilmaydi. Binobarin, yozuvchi haqida uzoq
9 to‘xtalish zaruriyati yo‘q. Shuning uchun darsliklarda o‘quvchilarning o‘zlari o‘qib olishlari mumkin bo‘lgan ma’lumotlar beriladi. Bu yoshda- gi o‘smirlarda hissiy bilish kuchli bo‘ladi, abstrakt tafakkur, bilishning diduksiya usuli yetarlicha rivojlanmagan bo‘ladi. Shu bois ko‘rgan, sezgi organlari orqali qabul etilgan tushunchalar mustahkam o‘zlashtiri- ladi. Sabab-oqibat bog‘lanishlari haqidagi mulohazalar unchalik angla- shilmasligi mumkin. O‘smir yoshidagi o‘quvchilarning psixologik xususiyatlari boshqa- cha rivojlangan bo‘ladi. Ularda inson shaxsining jamiyat tomonidan shakllanishi, bir jamiyatda turib, yashab turib, undan tashqarida turish- ning imkonsizligi haqida muayyan qarashlar mavjud. Demak, yozuvchi shaxsiyati, ma’naviyati bu sinf o‘quvchilarining axloqiy sifatlariga ta’- sir etishi mumkin. Yuqori sinflardagi mashg‘ulotlarda o‘qituvchi adib shaxsiyati qirralarining, u qachondir boshidan kechirgan voqealarning asarlarda qay tarzda namoyon bo‘lishiga alohida e’tibor berishi kerak. Katta maktab yoshidagi o‘quvchilar o‘zlari intensiv ravishda shaxs sifa- tida shakllanib borayotganliklari uchun yozuvchilar shaxsiyatiga astoy- dil qiziqadilar. O‘qituvchi adib qarashlarning, kayfiyatlarining tadrijiy yo‘li, bu yo‘lning asarlarda aks etishi kabi muammolarni yuqori sinf ta- labalarida aniqlab olgani ma’qul. Bu xol, birinchidan o‘quvchilarning avval bilganlarini esga solib, ma’ruzani o‘zlashtirishda bolalar faolligini oshirsa, ikkinchidan, berilayotgan bilim mustahkam ilmiy poydevor usti- ga qurilib, yaxshiroq esda qoladi. O‘quvchilar o‘ylashga majbur bo‘li- shadi. O‘ylash jarayoni ularning yangi bilimlarni o‘zlashtirishlarida ham qo‘l keladi. 9-sinfdan e’tiboran adiblarning tarjimai holini o‘rganishga alohida vaqt ajratiladi, ularning hayotidagi muhim hodisalargina emas, balki ijo- diy qiyofalarning shakllanish bosqichlari ham tekshiriladi. O‘quvchilar shu sinfda adib shaxsi bilan uning asari o‘rtasidagi bog‘lanishni ilg‘aydi- gan bo‘ladi. Adabiyot o‘qituvchisi yuqori sinflarda yozuvchining hayot va ijod yo‘li haqida va’z o‘qishdan oldin o‘quvchilar avvalgi sinflarda adiblarning hayot va ijod yo‘llari haqida nimalar o‘rganganliklarini esga solishi maqsadga muvofiq bo‘ladi. Yozuvchining hayoti o‘rganilar ekan, uning o‘ziga zamondosh, o‘zidan oldin o‘tgan va keyin paydo bo‘lgan ijodkorlarga ta’siriga ham o‘rni bilan to‘xtalish joiz. Mavzuning ikkinchi rejasida adib hayotini o‘rganishning shakl va usullari xususida fikrlar o‘rtaga tashlanadi. Ijоdkоr umrbayonini o‘rga- nishda adiblarning o‘zlari yozib qoldirgan tarjimai hollardan, adib haqi-
10
da aytilgan zamondoshlar, uning tengdoshlari, ustozlari yoki shogirdlari, tanish – bilishlari, muxlislari tomonidan aytilgan fikrlar yoki yozma hol- da yetib kelgan manbalardan olish mumkin. Bu boradagi eng yaxshi omillardan yana biri shoir va yozuvchilarning asarlarida saqlanib qolgan materiallardir. Masalan, Abdulla Oripov haqida gapirib turib, Erkin Vohidov shunday degan edi : “Barcha isyonkor shoirlar kabi Abdullaga ham oson bo‘lgan emas. Qattol tuzum qamchisidan u ham omon qolmagan. Lekin ruhiy azoblar, siquvlar, ming iztiroblar so‘nggida shoirga nasib bo‘lgan kattakon baxt shuki, u xalqi mehrini qozondi, o‘zi kurashgan ozodlik va mustaqillik g‘oyasining kurtak yozganiga guvoh bo‘ldi... ”. A.Navoiy, Z.M.Bobur, Ogahiy, Furqat singari ko‘plab mumtoz adabiyotimiz vakillarining hayoti va ijodini o‘rganishda ana shu usuldan foydalanish yaxshi samara beradi. Mavzuning uchinchi rejasida ijodkor tarjimai holini o‘rganishda ular- ning o‘z asarlarida saqlanib qolgan materiallardan foydalanish usullari mu- hokama etiladi. Jumladan, Yusuf Xos Hojibning hayoti va ijodini o‘rga- nishda uning “Qutadg‘u bilig” asaridagi yoki Xorazmiyning tarjimai holini o‘rganishda uning “Muhabbatnoma” asaridagi, Muqimiy va Furqatlarning “Sayohatnoma”laridagi ma’lumotlardan foydalanish katta ahamiyat kasb etiladi Mavzuning to‘rtinchi rejasida yozuvchi tarjimai hоli va uning uslu- bi o‘rtasidagi alоqadоrlik klastеr yordamida оchib bеriladi. O‘qituvchi adib haqida gapirar ekan, uning hayotidagi u yoki bu voqeani shunchaki sodir bo‘lgan fakt sifatida emas, balki bo‘lajak sanatkorning ijodiy qiyo- fasini belgilaydigan omil sifatida yoki biror asarning bitilishiga turtki si- fatida talqin etsa maqsadga muvofiqdir. Bu sinf o‘quvchilari bir yozuv- chi uslubining boshqasinikidan farqli ekanligi sabablarini adiblar voyaga yetgan muhitdan, ularning xarakter xususiyatlaridan qidirishni o‘rga- nishlari kerak. H.Olimjonning dilbar she’riyati, G‘.G‘ulomning tarixiy xulosalar- ga yo‘g‘rilgan qasirg‘ali falsafiy asarlarining yaratililishini ularning tar- jimai hollari, xarakter xususiyatlarining o‘ziga xosligi bilan bog‘lash, ulardan keltirib chiqarish muhimdir. Odatda, o‘quvchilar turli asarlar- ning qahramonlarini, ularning shaxsiyatidagi bir-biridan farqli xususi- yatlarini bir muncha yaxshi tadqiq etadilar. 11
Gulnor Kumush bilan adashtirilmaydi. Ammo bu o‘ziga xoslik il- dizi o‘sha obrazlarni yaratgan adiblarning shaxsiyatidagi o‘ziga xoslik- larga bog‘liq ekanligi o‘quvchilar nazaridan chetda qoladi. A.Qahhor shaxsiyatida mavjud bo‘lgan prinsipiallik , murosasizlik, halollik, uning asarlarida qay tarzda aks etganini o‘quvchilar bilishsa, adabiyot uchun, bolalar ma’naviyati uchun juda foydali bo‘ladi. Cho‘l- pon, Hamza, Qodiriy kabi murakkab taqdirli ijodkorlarning hayot yo‘lini o‘rganish, ularning asarlarini tushunish kalitigina emas, balki bolalar ma’naviyatini shakllantirish yo‘li hamdir.
Download 349.94 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling