O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta-maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti amaliy matematika va informatika «Axborotlashtirish texnologiyalari»
Download 1.5 Mb.
|
ANVAR DIP
- Bu sahifa navigatsiya:
- OTM tashkiliy farmoyishli hujjatlarini nazorat qiluvchi axborot tizimi mantiqiy ma’lumotlar bazasini joriylashtirish algoritm va dasturiy modullari
- Samarqand-2 018 M U N D A R I J A
- Hujjatlar ijro etishni nazorat qilishni tashkil etishning nazariy jihatlari
- XULOSA
- ILOVA
- Ishning ilmiy va amaliy ahamiyati.
- Qo‘llanilgan metod va texnologiyalar.
- 1-§. Hujjatlar ijro etishni nazorat qilishni tashkil etishning nazariy jihatlari 1.1. Hujjatlar ijro etishni nazorat qilish tashkillashtish, mohiyati va tushunchasi
- 1.2. Hujjatlar ijro nazorati shakllari
- 1.3 Hujjatlar ijrosi nazorati turlari
- 1.4. BHT boyicha korsatmalarda hujjatlar ijro nazoratini reglamentlash
- 1.5 Hujjatlar ijro muddatlari
- 2-§ . Hujjatlar ijro nazorati bosqichlari 2.1. Hujjatlarni nazoratga qo’yilishi
- 2.2. Ijro etilgan hujjatni amaliyotga tadbiq etish
- 2.3. Hujjatlar ijro nazorati natijalarini tahlil qilish
- 3-§. Hujjat almashinuvini avtomatlashtirish uchun axborot tizimini loyihalash va ishlab chiqish 3.1. Tizimning konseptual modeli
- 3.2. Tizimga qo`yiladigan talablari
- 3.3. Ishlab chiqish muhiti va vositalari
- 3.4. Malumotlar bazasi arxitekturasi
|
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA-MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI Amaliy matematika va informatika «Axborotlashtirish texnologiyalari» kafedrasi JURAKULOV ANVAR SUVONOVICH Mavzu: OTM tashkiliy farmoyishli hujjatlarini nazorat qiluvchi axborot tizimi mantiqiy ma’lumotlar bazasini joriylashtirish algoritm va dasturiy modullari 5130200-amaliy matematika va informatika ta’lim yo’nalishi bo’yicha bakalavr darajasini olish uchun BITIRUV MALAKAVIY ISHI Himoyaga tavsiya etildi: Fakultet dekani: Axatov A.R. Kafedra mudiri: Djumanov O.I. Ilmiy rahbar: Abdullayev A. Samarqand-2018 M U N D A R I J A
KIRISH Mavzuning dolzarbligi. Hujjatlar ijro nazorati boshqaruvning funktsiyalaridan biridir. Nazoratning maqsadi - ko'rsatmalar va vazifalarni o'z vaqtida va sifatli bajarilishini ta'minlash. Zamonaviy jamiyatda axborot jamiyat ijtimoiy va siyosiy hayotining muhim elementi bo'lgan ishlab chiqarishning to'liq manbaiga aylandi. Axborotning sifati boshqaruvning sifatini belgilaydi, chunki axborot barcha boshqaruv vositalariga kiradi. Axborotlar unga tashkiliy shaklini beradigan hujjatlarda qayd etiladi. Hujjatlar va hujjatlashtirilgan axborotlar boshqaruv qarorlari uchun asos bo`ladi. Shuning uchun ham hujjatlar ijrosini nazorat qilishning avtomatlashtirilgan tizimini loyihalash va ishlab chiqish dolzarb mavzulardan hisoblanadi. Masalaning qo‘yilishi. OTM faoliyatida turli-tuman hujjatlar bilan ishlashga to’g’ri keladi. Hujjatlarni bajarish va ularning ijrosini monitoring qilish muhim masalalardan hisoblanadi. Ushbu ishda OTM faoliyatidagi hujjatlar va ularning ijro nazoratini ta’minlash avtomatlashtirilgan tizimini loyihalash va ishlab chiqish masalasi muhokama qilinadi. Ishning maqsadi. Hujjatlarni yaratish, qayd etish va ijro nazorati jarayonini avtomatlashtirish hamda ijrosi ta’minlangan hujjatlarni arxivda saqlashni tashkillashtirishga xizmat qiladigan tizimlarni loyihalash va ishlab chiqish hisoblanadi. Ishning vazifalari. Ishda ushbu vazifalar qo‘yilgan va hal etilgan: - oliy ta’lim muassasalari tashkiliy jarayonlari ma’lumotlarini yig‘ish va tahlil qilish; - hujjatlar ijro nazorati ta’minlash uchun loyihalanyotgan axborot tizimiga qo‘yiladigan talablarni shakllantirish; - ishni amalga oshirish uchun o‘xshash ishlanmalar, mavjud usul va vositalarni to‘g‘risidagi ma’lumotlar to‘plash va tahlil qilish; - hujjatlar ijro nazorati axborot tizimi strukturasini ishlab chiqish; - hujjatlar ijro nazorati axborot tizimi uchun ma’lumotlar bazasi sxemasini ishlab chiqish; - Oliy ta’lim muassasalarida hujjatlar ijro nazorati uchun axborot tizimi bloklarini(ma’lumotlarni qayd etish, tahlil va hisobot) ishlab chiqish.
Mazkur bitiruv malakaviy ish kirish, uchta paragraf, xulosa va ilova qismlaridan tashkil topgan. Birinchi paragrafda hujjatlar ijro etishni nazorat qilishni tashkil etishning nazariy jihatlari qarab chiqilgan. Ikkinchi paragrafda hujjatlar ijro nazorati bosqichlari haqidagi ma’lumotlar keltirilgan. Uchinchi paragrafda esa hujjat almashinuvini avtomatlashtirish tizimning konseptual modeli, tizimga qo`yiladigan talablari, ishlab chiqish muhiti va vositalari, ma'lumotlar bazasi arxitekturasi keltirilgan. Xulosada ishining asosiy natijalari va takliflari keltirilgan. Ilovalarda esa, dasturiy ta’minot bosh modullari, foydalanuvchi interfeysi elementlari namunalari kiritilgan. 1-§. Hujjatlar ijro etishni nazorat qilishni tashkil etishning nazariy jihatlari 1.1. Hujjatlar ijro etishni nazorat qilish tashkillashtish, mohiyati va tushunchasi Hujjatlar va qarorlar qabul qilish ijrosining nazorati boshqaruvning eng muhim vazifalaridan biri bo'lib, uning maqsadi hujjatlarni o'z vaqtida va sifatli bajarilishini ta'minlash, tarkibiy bo'linmalar, filiallar, muayyan xodimlarning faoliyatiga baho berish uchun zaruriy analitik axborotni olishni ta'minlash hisoblanadi [1]. Hujjatlar ijro etish nazoratida quyidagilar ajratish mumkin: - topshiriqlar bajarilishi, masalalar bajarish asoslari ustidan nazorat qilish; - topshiriq bajarish muddatlarida nazorat qilish. Masalalar bajarish asoslari ustidan nazorat qilish (tashkilot yoki tarkibiy bo'linmalar) rahbar yoki maxsus vakolatli shaxs tomonidan amalga oshiradi. Masala bajarish asosi - bu masala qanchalik to'g'ri, muvaffaqiyatli, to'liq hal qilish bo'yicha baholash hisoblanadi. Hujjatlarni bajarish muddatini nazorat qilish yirik boshqaruvga hujjatlar ta’minoti (BHT) xizmatga kiruvchi bo'linma yoki nazorat guruhi tomonidan, kichik tashkilotda esa - kotibiyat yoki kotib tomonidan amalga oshiriladi. GOST R 51141-98 "Idora ishi va arxiv ishi. Shartlar va ta'riflar" atamasi quyidagi ta'riflarni belgilab beradi:"Hujjatlarning bajarilishini nazorat qilish hujjatlarning o'z vaqtida bajarilishini ta'minlaydigan harakatlarning yig’indisidir". Bunda ijro nazorati guruhi (nazoratni amalga oshiruvchi xodim)ning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: - rahbariyat tomonidan belgilangan yetarli darajada muhim ahamiyatga ega kiruvchi, chiquvchi va ichki hujjatlarning haqiqatdan bajarilishini qayd etish va jarayonni kuzatib borish; - jarayonni kuzatib borish va bajarish natijalari bo'yicha olingan ma'lumotlarni umumlashtirish, bu ma'lumotni rahbariyat uchun qulay shaklda taqdim etish; - hujjatlar oqimini tezlashtirish va ijro intizomini kuchaytirish bo'yicha takliflarni ishlab chiqish. Ba'zan, tashkilot rahbariyatining qaroriga binoan, hujjatlar ijro nazorati xizmatining a'zosi bo'lmagan xodimga berilishi mumkin. Bu ma'muriy hujjatlarni tayyorlashda juda keng tarqalgan bo'lib, bunda ijro nazoratini xodimlarning birortasiga topshirilishi yoki rahbar o'ziga olishi mumkin. Biroq, hujjatlarni bajarilishi ustidan nazoratni markazlashtirishning samarali yo’lga qo’yilishi muhim omil bo'ladi. Hujjatlarni bajarish ustidan nazorat qilish (muddat ichida) bir nechta bosqichlarni o'z ichiga oladi: - nazorat qilish uchun hujjatlarning qo’yilishi; - hujjatlarni muayyan ijrochilarga yetkazib berishning o'z vaqtida bajarilishini tekshirish; - ijro jarayonini dastlabki tekshirish va tartibga solinishini amalga oshirish; - hujjatlarni nazoratdan olib tashlash; - hujjatlarning bajarilishini nazorat qilish natijalarini hisobga olish va umumlashtirish [14]. Nazorat operatsiyalarining, ya'ni hujjatlarni nazoratga hujjatlarning nazoratga qo’yilishining boshlanishi hujjatlar tashkilotga tushgan yoki yaratilgandan ro'yxatga olingan vaqtdan boshlanadi. Agar hujjat matnda ko'rsatilgan muayyan bajarilish muddati ko’rsatilgan bo’lsa yoki hujjat tipik ijro etiladigan hujjatlar ro'yxatiga kiritilgan bo'lsa, u BHT xizmatini ro'yxatga olgandan keyin darhol nazoratga olishi mumkin. Imtiyozlarni amalga oshirishning alohida shartlari bo'lgan kiruvchi hujjat ularning rahbarlari tomonidan ko'rib chiqilgandan so'ng nazoratga olinadi, u o'z qarorida muayyan vaqtni belgilaydi. Hujjatni tekshirish uchun hujjat topshirilayotganda uning ustki qismidagi tasdiq belgisi qo’yiladi. Xuddi shu belgi ro'yxatdan o'tish formasiga joylashtiriladi. Hujjat ijrochi(lar)ga berilgan paytdan hujjatning bajarilishi nazorat qilinishi kerak. Shu bilan birga, nazorat guruhi yoki nazorat qiluvchi mas'ul xodim hujjatni muayyan ijrochiga etkazib berishning o'z vaqtida bajarilishini ham nazorat qilishi lozim. Hujjatni bajarilishi muddati davomida ijro jarayonini dastlabki tekshirish va tartibga solinish amalga oshiriladi hamda natijalari, odatda, ro'yxatga olish nazorat kartochkasida qayd etiladi. Berilgan ma'lumotlarning to'g'riligi uchun javobgarlik ijrochilarning mas'uliyati hisoblanadi. Tekshiruvlar og'zaki yoki yozma ravishda o'tkazilishi mumkin. So’nggi holatda nazorat xizmati tomonidan yozma eslatmalarni tayyorlaydi. Ular muayyan vazifaga, shuningdek, alohida hujjat yoki ijrochiga qaratilgan bo’ladi. Bir yoki bir nechta tarkibdagi hujjatlar to'g'risidagi ma'lumotlarni o'z ichiga olgan eslatmalarni tayyorlanishi va yuborilishi ham mumkin. Hujjatlarni bajarish bo'yicha dastlabki tekshiruvlarni o'tkazish muddatlari tashkilot reglamentida (yoki, agar bo'lmasa, ish yuritish ko'rsatmalarida) belgilanadi. Rahbar yoki uning topshirig’i bilan BHT xizmati hujjatni nazoratdan olib tashlaydi, hujjatni nazoratdan olib tashlash hujjatning bajarilganligi uni ish uchun jo'natilganligi haqidagi eslatma shakllantiriladi. Bajarilganligi haqidagi hujjatlarni haqiqiy ijro etgandan keyin bajarilganligi va natija to'g'risida manfaatdor tashkilotlar va jismoniy shaxslarga hujjatlashtirilgan tasdiqg’idan keyin yoki u materiallarda qo'shimcha materiallar taqdim etilmagan va materiallar qaytarilmagan taqdirda hujjat bajarilgan deb hisoblanadi va hujjatni nazoratdan olib tashladi. Hujjatlarni ijro etish uchun boshqa xodimlarga o'tkazish ularni nazoratdan olib tashlash yoki bajarish muddatini uzaytirish uchun asos bo'lmaydi. Nazorat xizmati kontentning mazmuni, shakli va tartibi topshiriqqa mos kelmasligini aniqlasa, hujjatni ijro etish muddatini uzaytirmasdan qayta ko'rib chiqishga qaytarish huquqiga ega bo'lishi kerak. Hujjatlarning bajarilishi nazorati borish va natijalari haqida ma'lumotni qayd etish va davriy umumlashtirilishi, ya'ni tahlil qilinishi lozim. Odatda, ijro intizomi haqidagi ma’lumotlar har oyda to'planadi va tashkilotda aniqlangan ko’rinishda taqdim etiladi. Tahlil natijalariga ko'ra hujjatlarning bajarilishini tezlashtirish, ijro intizomining sifatini yaxshilash, umuman nazorat va boshqaruvni tashkil etishni takomillashtirish bo'yicha chora-tadbirlar ishlab chiqiladi va qabul qilinadi [14]. 1.2. Hujjatlar ijro nazorati shakllari Hujjatlarning ijrosi nazoratining ikkita shakli mavjud: - qo'lda ishlatiladigan muddatli kartoteka (yoki nazorat-ma'lumotnoma kartoteka); - hujjatlar ijro nazoratining avtomatlashtirilgan tizimi [6]. Nazorat shakli tashkilotning imkoniyatlarini asosida tanlanadi, lekin hozir vaqtda ko’pincha avtomatlashtirilgan tizimlar ishlatiladi. Hujjatlar ijro nazorati muddatli kartoteka ya'ni qo'lda ishlash rejimda, ro'yxatga olish kartochkalari va 32 ta harakatlanuvchi bo'linadigan kartoteka qutisidan foydalaniladi. O'ttiz bir bo'lagich oyning sonini bildiradi, ya'ni 31-kun. Ro'yxatga olish va nazorat kartochkalarini ijro etish shartlariga muvofiq joylashtiriladi, ya'ni har bir kartani to'ldirishda hujjat topshirilishi kerak bo'lgan raqamlar bilan ajratiladi. 32-bo'lak uchun hujjatlarni kartochkalarni joylashtirish uchun ijro muddati kelgusi oyga to'g'ri keladi. Oyning so'nggi kunlarida (2-3 kun) bu kartalar yangi oy raqamlariga muvofiq joylashtiriladi. Birinchi bo'linmadan oldin, muddati o'tgan kartalar joylashtiriladi. Ular yangi, muddati belgilangan muddatgacha bu erda turibdilar. Shunday qilib, muddatli kartoteka bilan qaysi kunni amalga oshirilishini bilib olish oson. Hujjatlar ijro nazoratini amalga oshirayotganda, hujjatlarni rasmiylashtirish uchun mas'ul xodim kartochka kartotekalarni joriy kun vazifalari (joriy nazorat) va 5 kundan keyin tugaydigan vazifalar kartalari va joriy oyning 10 va 20 kunlarini olib tashlaydi (profilaktik nazorat) va ijro etilish progressini tekshiradi. Bunday holatda shaxsiy so'rov, telefon orqali so'rov va boshqalar bo'lishi mumkin. Vazifa borasidagi ma'lumotlar olingan ro'yxatning teskari tomonida qayd etiladi. Hujjat ro'yxat-nazorat kartochkasi nazoratdan olingandan so'ng muddatli kartatekadan chiqariladi va hujjat haqida batafsil ma'lumot (hujjatning bajarilishi jarayoni va xususiyati) mavjudligi sababli ma’lumotnomaga ko'chiriladi. Malumotnoma kartotekasiga kiritilgan kartochka olib tashlanadi va zarur bo'lsa, boshqa manbalardan foydalaniladi. Bugungi kunda eng oqilonasi bu hisobotlarning barcha turlarini avtomatik ravishda olish imkoniyatini beradigan shaxsiy kompyuterlar va maxsus dasturiy ta'minot yordamida amalga oshiriladigan hujjatlarning bajarilishini avtomatlashtirilgan nazorat hisoblanadi.
Hujjatlarni boshqarish tizimida GOST R ISO 15489-1-2007 ga muvofiq hujjatlar qidirishini ta'minlash, ularni yo'qotishining oldini olish, majburiy harakatlarga bajarmaslik holatlarini namoish qilish, ularda saqlanayotgan axborotni muhofaza qilish va himoya qilish maqsadida, shuningdek, hujjatlar bilan amalga oshirilgan operasiyalar haqidagi yozuvlarni saqlash maqsadida hujjatlar boshqarish tizimidan foydalanishni monitoring qilish ushun ularning xarakati va foydalanilishni nazorat qilish lozim. GOST R ISO 15489-1-2007 ikkita nazorat turini belgilaydi: xatti-harakatlarni nazorat qilish va hujjat joylashgan joyni nazorat qilish. Hujjatlarni boshqarish tizimidagi xatti-harakatlarni nazorat qilish xatti-harakatlar tashkilot uchun yoki tashkilot tomonidan belgilangan vaqt bilan chegaralanadigan jarayonlar (operatsiyalar) uchun ishlatiladi. Xatti-harakatlarni nazorat qilish, agar hujjat ijro etuvchilarga yuborishdan oldin hujjatning boshqaruv tizimida ro'yxatga olingan bo'lsa, samarali qo'llanilishi mumkin. Hujjat xodimlarga ishda foydalanish uchun berilgan holatda hujjatning joylashgan joyini nazorati amalga oshiriladi, yo'qotilishi yoki arxivga saqlash uchun tizimidan olib qo'yiladi. Joylashgan joyini nazorat qilish jarayonida xodimlarga hujjatlarni berish, ularni xodimlar yoki bo'linmalar o'rtasida o'tkazish, hujjatning harakatlanish sanasi va hujjatlarni ularning joylashgan joyiga yoki saqlash joyiga qaytarilishi kuzatiladi. Bizning BHT tizimimizda, nazoratni ikki turi ham ko'rib chiqiladi. Hujjatlarni ijro jarayonida GOST R ISO 15489-1-2007 ga muvofiq, hujjatlar ijro nazoratida alohida ahamiyatga ega. Hujjatlar ijro nazorati tizimi hujjatlardagi mavjud topshiriqlarning o'z vaqtida va sifatli bajarilishini ta'minlaydi, bo'limlar va alohida ijrochilarning faoliyatini baholash uchun zarur bo'lgan analitik axborotni olish imkonini beradi [6].
Hujjatlar ijro nazorati bo'yicha tashkilotda hujjatlarni ijro nazoratini tashkil etishni reglamentlash asosiy me'yoriy hujjat hisoblanadi. Ko’rsatmalarda odatda, quyidagi masalalar aks etadi: - tashkilotdagi hujjatlarning bajarilishini kim nazorat qiladi; - nazoratga qanday hujjatlar qo’yiladi; - hujjatlarning bajarilishini nazorat qilish bosqichlari; - hujjatlarning bajarilish shartlari; - nazorat uchun zarur bo'lgan ma'lumotlarni massivini shakillantirish va foydalanish; - ro'yxat olish-nazorat shakllarida nazorat haqidagi ma'lumotlarni aks ettirish; - hujjatlarning bajarilishini nazoratini yuritish (nazoratni o'rnatish, hujjatlarni bajarish jarayonini tekshirish, ijro etish muddatini uzaytirish, hujjatni nazoratdan olib tashlash); - ijrochilar bilan ishlashning asosiy bosqichlari (bajarilish jarayonlarini tekshirish, yaqinlashib kelayotgan muddat haqida eslatmalari va boshqalar); - hujjatlarning bajarilishini nazorat qilish natijalari to'g'risidagi ma'lumotlarni umumlashtirish va tahlil qilish; - nazoratni va ijro intizomining natijalari to'g'risida tashkilotning rahbariyatini xabardor qilish [1]. Ushbu ishning vazifasi BHT xizmati tomonidan amalga oshiriladigan hujjatlarning bajarilishini nazorat qilish texnologiyasiga tegishli tashkiliy masalalar va masalalarni ko'rib chiqishdan iborat. BHT xizmatining hujjatlarni bajarish muddatlarini tekshirganligi sababli, hujjatlarning bajarilishini nazorat qilishning asosiy vazifalari quyidagilardir: Kiruvchi, chiquvchi va ichki hujjatlarning amalda bajarilishi, shuningdek boshqaruvning og'zaki ko'rsatmalari bo'yicha ma'lumotlarni ijro etish va ularni qayd etish progresslarini kuzatish; Hujjatlarning bajarilishi va natijalari to'g'risidagi ma'lumotlarni umumlashtirish, ushbu ma'lumotni muassasaning rahbariyatiga etkazish; Muassasada hujjatlar bilan ishlashni takomillashtirish va ishlash intizomini takomillashtirish bo'yicha takliflarni ishlab chiqish. Hujjatlarning bajarilishini nazorat qiluvchi xodimning vazifalari, huquqlari va majburiyatlari ish tavsifida aniqlanishi kerak.
Nazoratga muddati belgilangan ijrosi talab qiladigan topshiriqlar mavjud bo'lgan hujjatlar joylashtiriladi. Hujjatlarni bajarish shartlari odatiy va individual bo'lishi mumkin. Odatda muddatlar qonunchilik yoki boshqa me'yoriy-huquqiy hujjatlar bilan belgilanadi. Hujjatlarni amalga oshirishning odatiy muddatlari ro'yxati tashkilotni HIJ bo'yicha ko‘rsatmaga kiritilishi kerak. Hujjatni bajarish muddati o'zgartirilishi mumkin emas. Hujjatlarni bajarishning alohida muddatlari hujjatning matnida yoki rezolyusiya bilan ko'rsatiladi. Hujjatni bajarish uchun belgilangan individual muddatni o'zgartirish faqatgina uni belgilagan rahbar tomonidan amalga oshirilishi mumkin. Yuqori tashkilot, tashkilot - hujjatning muallifi va yuqori nazorat qiluvchi organlar o'z vakolatlariga muvofiq hujjatning bajarilishini to'xtatib qo'yish yoki uni bekor qilish huquqiga ega. Hujjatlar bajarilishi muddati kalendar kunlarda hisoblanadi: - ichki - hujjatni imzolash (tasdiqlash) sanasidan; - boshqa tashkilotlardan kelib tushgan - ular olingan sanasidan boshlab.
Hujjatni nazoratga qo'yilganida hujjatning yuqori qismi o'ng tomonda tasdiq belgisi (odatda shtamp) bo'ladi. Ko'pgina tashkilotlar ushbu belgiga ijro muddatini ko‘rsatishni ham o'z ichiga oladi. Nazoratga faqat ro'yxatdan o'tgan hujjatlar qo'yiladi. Hujjatlarning ijro nazorati avtomatlashtirilgan axborot tizimi (ma'lumotlar bazasi), ro'yxatga olish va nazorat qilish uchun bir vaqtda ishlatiladigan, elektron hujjat (Excel elektron jadvali) yoki nazorat - ma'lumotnoma kartasini tashkil etadigan ro'yxatga olish-nazorat kartochkalari (RNK) yordamida amalga oshirilishi mumkin. Hujjatlarning ijro nazorati amalga oshirilishi uchun ro'yxatdan o'tkazish formasiga (ma'lumotlar bazasi, jurnal, RNK) hujjat haqidagi ma'lumotlar kiritiladi. RNK yordamida nazorat qilishda, bu holda kartochkaning ikki nusxasi kerak bo'ladi: birinchisi boshqaruvga hujjatlar ta’minoti xizmatiga, ikkinchisi esa tuzilmaviy bo'linma - ijrochisi uchun. Kartochkaning ikkinchi nusxasi bo’yicha bo'linmada hujjat ijro nozorati olib boriladi. Mahalliy tarmoq mavjud bo’lsa, kartochkaning elektron varianti elektron tarzda to'g'ridan-to'g'ri ijrochiga va bo'lim kotibiga yuborish qulay hisoblanadi. Kirish hujjatlarining muayyan muddatda javob berilishi zarur bo`lgani yoki juda muhim hujjatlarni nazorati uchun alohida kartochkalarni qo'llash maqsadga muvofiq. Chiqish hujjati alohida kartochka bilan to'ldiriladi. "Bajarilgan hujjatlar" kartochkaning ikkinchi bo`limi hujjatlar ijro etilganda shakllanadi. Kartotekaning ushbu bo'limi tashkilotning o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda: ish uchun qulay bo'lgan har qanday belgi bo'yicha tuzilishi mumkin: hujjatlar turlari, ijro idoralari va boshqalar [15]. 2.2. Ijro etilgan hujjatni amaliyotga tadbiq etish Ijro etilgan hujjatning nusxasi bajarilganlik haqidagi belgi bilan amaliyotga yuboriladi. Agar muassasaga (muassasa yoki shaxsdan) kelgan xat bajarilgan bo`lsa, kiruvchi hujjat va javob-hujjat javob vaqti bitta faylga joylashtiriladi va bitta hujjat to'plamini tashkil qiladi. Boshqaruvga hujjatlar ta’minoti xizmati, odatda, oyda bir marta va yil oxirida hujjatlarning bajarilishi va natijalari to'g'risidagi ma'lumotlarni umumlashtiradi va tizimlashtiradi. Nazorat natijalari to'g'risidagi ma'lumotlar muassasa va har bir tarkibiy bo'linma rahbari uchun taqdim etiladi. Ijro nazorati haqidagi ma’lumotlarda hujjat bajarilishi muddatlari to`g`risidagi ma’lumotlar bo`lishi zarur, u teskari aloqa (ijrochi-rahbar) vositasi va ijro intizomini yaxshilash uchun zarur hisoblanadi. Nazorat bo'yicha ma'lumotlarni umumlashtirish uchun turli hisobot shakllari (ma'lumotnomalar, hisobotlar) qo'llaniladi. Hisobot (ma'lumot) butun muassasa, alohida bo'linmalar, ijrochilar va boshqalar bo`yicha ma'lumotlarni o'z ichiga olishi mumkin. Hujjatlar ijro natijalari haqidagi hisobotlarga muassasaning boshqaruvga hujjatlar ta’minoti xizmati rahbari tomonidan imzolanadi [6]. 2.3. Hujjatlar ijro nazorati natijalarini tahlil qilish Muassasa rahbariyatiga nazoratning borishi va natijalari haqida umumlashgan ma'lumot beriladi. Bo'limlarda ijro intizomini tahlil qilish va hujjatlar bilan ishlashni takomillashtirish bo'yicha qarorlarni qabul qilish uchun rahbariyatga quyidagilarni hisobotlarni ko`rsatish talab etiladi: ijro etiladigan hujjatlarning umumiy soni; - ijro etilgan hujjatlarning o'z vaqtida soni (%); - muddat tugagandan keyin bajarilmagan yoki bajarilmagan hujjatlar soni (%); - hujjatlarni bajarishda kechikish sabablari. Ushbu ma'lumotlarning tahlili asosida rahbariyat ijro intizomini takomillashtirish, tashkilot hujjat aylanishini tezlashtirish va hujjatlar bilan ishlash umumiy madaniyatini yaxshilash uchun choralar ko'rish imkoniyati paydo bo`ladi [14]. 3-§. Hujjat almashinuvini avtomatlashtirish uchun axborot tizimini loyihalash va ishlab chiqish 3.1. Tizimning konseptual modeli Har qanday avtomatlashtirilgan axborot tizimini loyihalash bu tizim kelajakda qanday faoliyat yuritishi aniqlovchi konseptual modelni ishlab chiqish bilan boshlanadi. Ushbu modelni yaratishga kirishishdan oldin kelgusidagi tizimni joriy etish istiqbollarini baholash, tizim hosil qilish belgilarini aniqlash zarur: maqsadi, masalasi, vazifasi, strukturasi, faoliyat yuritishi texnologiyalari, samaradorligi, o‘zaro va boshqa tashqi axborot tizimlari bilan aloqasi. Tizim belgilarini aniqlashda, birinchi navbatda, uning mavjud bo‘lish fazasi e’tiborga olinadi. Ushbu faza o‘zida tizim mavjud bo‘lish strukturasida ma’lum davrlarni ifodalaydi va xayotiy sikl ko‘rinishida tasvirlanishi mumkin. Avtomatlashtirilgan axborot tizimlarining xayotiy sikli keng ma’noda - bu tizimni yaratish zarurati to'g'risida qaror qabul qilish paytidan boshlab va faoliyatdan to'liq olib tashlanganda tugaydigan uzliksiz jarayon. Shuningdek, xayotiy sikli tizimning mavjudligi shaklini ifodalovchi vaqt oralig'i sifatida ko'rib chiqishish mumkin. Xayotiy siklining tuzilishi ierarxik bo'lib, fazalar, bosqichlar bo'yicha taqsimlanadi. Xayotiy sikli O'z DSt ISO / IEC 12207-2010 da quyidagi ta’rif beriladi: tizim, mahsulot, xizmat, loyiha yoki boshqa inson tomonidan ishlab chiqilgan obyektlarni kontseptsiyasini ishlab chiqish bosqichidan tortib qo’llanilishi bilan yakunlanadigan rivojlanish. Ushbu standart quyidagi xayotiy sikl modellarini belgilaydi: kaskadli, qadam ba qadam ishlab chiqish, evolyutsion, spiral ishlab chiqish [8]. Shu bilan birga, ushbu standart biron-bir bosqichlar majmuasini yoki muayyan modelni qo'llashni talab qilmaydi, faqat avtomatlashtirilgan axborot tizimlarini ishlab chiqish xayotiy sikl jarayonlarining umumiy tuzilishini belgilaydi. Standart xayotiy sikl davomida amalga oshiriladigan etti jarayonlar guruhida faoliyatning turli ko‘rinishlarini guruhlarga ajratiladi: 1. Jarayonlar bitimi (ikki jarayon); 2. Loyihani tashkiliy jihatdan qo'llab-quvvatlash jarayoni (beshta jarayon); 3. Loyiha jarayonlari (etti jarayon); 4. Texnik jarayonlar (o'n bitta jarayon); 5. Dasturiy vositani amalga oshirish jarayonlari (etti jarayon); 6. Dasturiy vositani qo'llab-quvvatlash jarayonlari (sakkiz jarayon); 7. Dasturiy vositani qayta qo‘llash jarayoni (uch jarayon). Bu guruhlar doirasida hayotiy sikl jarayonlarnig har biri maqsadlar va natijalarga erishish uchun amalga oshirilishi lozim bo‘lgan xarakatlar va masalalar ro'yxati terminlarida tavsiflanadi. Hayotiy sikl jarayonlarining maqsadlari va natijalari jarayonlarning etolon modelini shakllantiradi. Dasturiy vositalarni amalga oshirish jarayoni quyi darajadagi bir nechta maxsus jarayonlarni o'z ichiga oladi, ularning har birini batafsilroq ko'rib chiqamiz: Dasturiy vositaga talablarni tahlil qilish jarayoni Jarayonning maqsadi - tizimning dastur elementlariga bo'lgan talablarni aniqlash. Dasturiy vositaga talablarni tahlil qilish jarayoni muvaffaqiyatli amalga oshirilishi natijasida tizimning dasturiy elementlari va ularning interfeyslari uchun talablarni aniqlaydi, dasturiy vositaga talablar to'g'riligiga va sinovga layoqatliligiga tahlili bajariladi. Bajaruvchi dasturiy ta'minotni va qo'llab-quvvatlash jarayonlarini amalga oshirish jarayonida tashkilot tomonidan muvofiqlashtirilgan va hujjatlashtirilgan standartlarni, usullarni, vositalari va dasturlash tillarini (hujjatlashtirilgan) tanlashi va qo'llanishi kerak. Dasturiy ta'minot arxitekturasini loyihalash jarayoni Jarayonning maqsadi - talab qilinadigan dasturiy vositani amalga oshiradigan va tasdiqlangan talablarga javob beradigan loyihani ta’minlash. Jarayonning muvaffaqiyatli amalga oshirilishi natijasida dasturiy ta'minot arxitekturasi loyihasi ishlab chiqilib, dasturiy ta'minot talablarini bajaradigan dastur komponentlarini, shuningdek, har bir dastur komponentining ichki va tashqi interfeyslarini tavsiflovchi bazaviy ma'lumotlar bazasi yaratiladi. Dasturiy vositalarni bastafsil loyihalash jarayoni Jarayonning maqsadi – dasturiy vositaning qo`yilgan talablar va arxitekturani amalga oshiradigan dasturiy vosita uchun loyihani ta’minlash hamda kelgusida kodlashtirish va testlash uchun qulay tarzda detallashtirish. Jarayonning muvaffaqiyatli amalga oshirish natijasida yaratilayotgan dasturiy modulni tavsiflovchi dasturiy har bir dasturiy komponentning detalli loyihasi ishlab chiqiladi va har bir dasturiy modulning tashqi interfeysi aniqlanadi. Bajaruvchi dasturiy tarkibiy qismning har bir dasturiy komponent uchun detalli loyihani ishlab chiqishi kerak. Dasturiy komponentlar keraklicha detallashtirilishi shart. Detalli loyiha hujjatlashtirilishi lozim. Bundan tashqari, bajaruvchi ma’lumotlar bazasini detalli loyihasini ishlab chiqish va hujjatlashtirish zarur. Dasturiy vositaning konstruksiyash jarayoni Dasturiy vositaning konstruksiyash jarayonining maqsadi – dasturiy vosita loyihalashini to'g'ri aks ettiradigan bajaruvchi dasturiy bloklarni yaratish. Dasturiy vositani uyg`unlashtirish jarayoni Dasturiy vositani uyg`unlashtirish jarayoni maqsadi - dasturiy bloklar va dasturiy komponentlarni birlashtirish, dasturiy vosita loyihasiga mos dasturiy elementlarning integratsiyasinin yaratish. Dasturiy vositani malakali testlash jarayoni Dasturiy vositani malakali testlash jarayoni maqsadi tugallangan dasturiy mahsulotning belgilangan talablarga javob berishini tasdiqlashdan iborat. Dasturiy vositani malakali testlash jarayonini muvaffaqiyatli amalga oshirish natijasida: 1. Dasturiy vosita talablarga muvofiqligini ko'rsatish maqsadida tugallangan dasturiy vosita uchun mezonlar aniqlanadi; 2. Tugallangan dasturiy vosita aniq mezonlardan foydalangan holda tekshiriladi; 3. Testlash natijalari qayd etiladi. Bajaruvchi dasturiy elementni malakaviy talablarga muvofiq malakali testlashni o'tkazishi kerak. Har bir dasturiy vosita talabining bajarilishi muvofiqlik uchun testlashdan o'tkazilishi kafolatlangan bo'lishi lozim. Malakali testlash natijalari hujjatlashtirilishi kerak. Bajaruvchi quyidagi mezonlarni hisobga olgan holda loyihani, kodni, testlarni, test natijalarini va foydalanuvchi hujjatlarini baholashi kerak: 1. Dasturiy tarkibiy qismga qo'yiladigan talablarni testdan o'tkazish; 2. Kutilayotgan natijalar muvofiqligi; 3. Faoliyat yuritish va kuzatish maqsadga muvofiqligi. Baholash natijalari hujjatlashtirilishi kerak. 3.2. Tizimga qo`yiladigan talablari Tizimga qo'yiladigan talablarni aniqlash uchun, birinchi navbatda, yaratilish maqsadini, ya’ni nima uchun tizim yaratilmoqdaligi tahlil qilish kerak. Tizimni ishlab chiqishdan maqsad hujjatlarni yaratish, qayd etish va ijro nazorati jarayonini avtomatlashtirish hamda ijrosi ta’minlangan hujjatlarni arxivda saqlashni tashkillashtirish hisoblanadi. Qulaylik uchun tizimga doir barcha talablarni ikkita sinfga bo'lish mumkin: mijozning talablari va tizimning ishlashi kerak bo'lgan muhit talablari. Ushbu farqlash mijozning mavhum tasavvurlari va haqiqati o'rtasida bir to'siq bo'lib xizmat qiladi. Bir tomondan, tizimning xavfsizligi va yaxlitligini cheklaydigan muhit mavjud, boshqa tomondan mijozlar tomonidan taqdim etilgan talablar. Natijaga erishish uchun mijozning ehtiyojlarini qondiradigan va ishonchlilik, yaxlitlik, izchillik, murakkablik va tizim tamoyillariga zid bo`lmasligi zarur. Ushbu tamoyillarni tahlil qilib, ularni mijozning istaklari bilan birlashtirgandan so'ng quyidagi talablar ro'yxati olinadi: Xavfsizlikka oid talablari: • tizim hujjatlarni yaratish, qabul qilish, uzatish, saqlash va qidirish jarayonlarini ro'yxatga olish va kuzatib borish, shu bilan hujjat bilan ishlaydigan foydalanuvchi buni amalga oshirish uchun vakolatli bo'lishi va identifikatsiyalanishi hamda hujjatlarni ruxsatsiz qo'shib qo'yish, yo'q qilish, o'zgartirish, foydalanish va yashirishdan muhofaza qilinishini ta'minlashi kerak. (tasniflash); • Tizim tasdiqlangan hujjatni qo'shish, tahrirlash, yo'q qilish kabi barcha o`zgartirishlarni kuzatib borishi, belgilashi va nazoratini amalga oshirishi kerak; • tizim o'zgarishlarni nazorat vositalarini, shuningdek, xato tufayli o'chirilgan axborotlarni tiklash vositalarini taqdim etishi lozim. Ishonchlilikka doir talablar: • tizimda faol va passiv xatoliklarga turg`unlik mexanizmlari bo'lishi kerak. Faol mexanizmlar, masalan, ma'lumotlar bazasini zahira muhitida saqlashni to'xtatib qo'ygan holda faollashtirilgan maxsus funktsiyalardir. Passiv mexanizmlar - tizimning ortiqcha funktsionalligi, bu keyinchalik ma'lumotdan so'ng qaytadan tiklanish imkonini beradi; • ma'lumotlarning takrorlanishini bartaraf etadigan hujjatlar va hujjat ma'lumotlarining yagona bazasi. Ishlash unumdorligiga doir talablari: • Tizim o'zida qo'shimcha tuzilmaviy o'zgarishlarsiz apparat-resurslarning o'sishiga mutanosib ravishda ishlashni oshirishi kerak; • tizim ustuvor mexanizmga ega bo'lishi va resurslarni operatsiya ustuvorligiga mutanosib ravishda ajratishi kerak. Quyi darajadagi ustuvor operatsiyalar yuqori darajadagi amallarni bajarilishiga xalaqit bermasligi lozim; • tizimda joriy yuklashga qarab faqat bitta foydalanuvchi uchun cheklangan miqdordagi resurslarni ajratadigan kvota mexanizmi bo'lishi kerak. Funktsional imkoniyatlarga doir talablar: • tizim bir foydalanuvchi tomonidan bir nechta operatsiyalarni bir vaqtning o'zida (parallel ravishda) bajarishga imkon berishi kerak; • tizim hujjatning yagona ro'yxatga olinishini qo'llab-quvvatlashi kerak, bu uni yagona identifikatsiya qilish imkonini beradi; • tizim hujjat almashishning uzluksizligini ta'minlashi kerak. Istalgan vaqtda hujjat ijrochisini aniqlash imkoniyatini taqdim etish: • tizim minimal axborotga ega bo'lgan holda hujjatlarni topish uchun samarali, kuchli qidirish, tartiblash va filtrlash tizimiga ega bo'lishi kerak; • tizim har qanday xodimga hujjat aylanishida ishtirok etish imkonini beradi; • tizim hujjatlar, hujjatlari loyihalari ustida birgalikda ishlash uchun vositalarni taqdim etishi kerak; • tizim katta mablag` va vaqt talab qiladigan murakkab vazifalarni avtomatlashtirish imkoniyatini yaratishi kerak. Ergonomikaga qo'yiladigan talablar: • tizimda boshqarish elementlarining mantiqiy va tushunarli tartibga ega bo'lishi kerak; • tizim bosqichma-bosqich yaratish va hujjatlarni to'ldirish mexanizmini amalga oshirishi kerak; • tizimda tanqidiy ma'lumotlar yo'qolishiga olib kelishi mumkin bo'lgan noto'g'ri xatti-harakatni amalga oshirish imkoniyatini istisno qiluvchi interfeys bo'lishi kerak; • Hujjat harakatining turli bosqichlarida ushbu bosqichda mavjud bo'lgan turli operatsiyalar mavjud bo'lishi kerak. 3.3. Ishlab chiqish muhiti va vositalari ASP.NET - Microsoft veb-ilovalari va veb-xizmatlarini yaratish texnologiyasi. U MySQL.NET platformasining ajralmas qismi hisoblanadi. ASP.NET oldingi ASP texnologiyasiga tashqi tomondan o'xshaydi, ichki tomondan ASP.NET qurilmasi esa ASP texnologiyasidan sezilarli farq qiladi, chunki u .NET platformasiga asoslangan, demak ushbu platforma tomonidan taqdim etilgan barcha yangi xususiyatlardan foydalanadi. Veb-ilovalarni yaratishda boshqa texnologiyalardan ustun bo'lgan afzalliklar: • komplyatsiyalanadigan kod tezroq ishlaydi, ko'pgina xatolar ishlab chiqish bosqichidayoq bosqichida aniqlanadi; • Foydalanuvchining boshqaruv elementlari ( controls ) sayt menyusi kabi muntazam ishlatib turadigan shablonlarni ajratish imkonini beradi; • Windows ilovalarida ishlatiladigan masalan, boshqarish va hodisalar kabi metaformalardan foydalanish; • kengaytirilgan boshqaruv elementlar to'plami va sinf kutubxonalari tezkor ilovalarni ishlab chiqishga imkon beradi; • .NЕТ ko`p tilli imkoniyatida ASP.NET ish ko`radi. Bu esa VB.NET, Delphi.NET, VisualC#, J# va boshqalarda sahifa kodlarini yozish imkonini beradi. Keyinchalik, veb-ilovalarni ishlab chiqish uchun eng munosib tilni tanlash kerak bo`ladi. C# - obyektga yo`naltirilgan va kontextga yo`naltirilgan konsepsiyani birlashtiruvchi dasturlash tili. 1998-2001 yillarda Microsoft kompaniyasi Andres Xelberg rahbarligidagi injenerlar guruhi tomonidan Microsoft.NET platformasi uchun ilovalar yaratish asosiy tili sifatida yaratilgan. C # kompilyator .NET ning o'zi o'rnatgan standart dasturga kiritilgan, shuning uchun Visual Studio vositalarsiz dasturlarni yaratish va kompilyatsiya qilish mumkin. C# C tillar oilasiga kiradi, uning sintaksisi C++ va Java tillariga yaqin. Til qat’iy statik tiplashtirishga ega, polimorfizm, operatorlarni qayta yuklash, sinf a’zolari – funksiyalarga ko`rsatkichlar, attributlar, hodisalar, xossalar, istisnolar, XML formatdagi izohlarni qo`llab quvvatlaydi. MicrosoftSQLServer – Microsoft tomonidan yaratilgan relyatsion ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi. Asosiy foydalaniladigan so`rovlar tili Microsoft va Sybase tomonidan hamkorlikda yaratilgan Transact-SQL. MSSQL MBBT dan foydalanish afzalliklari:
Ishonchlilik; yuqori ish tezligi; zaxirali nusxalash; keng masshabli; MB ga cheklanmagan miqdordagi foydalanuvchilarning kirish imkoniyati; Ma’lumotlarni tartiblash va qidirish imkoniyati. ASP.NET texnologiyasidan foydalangan holda tizimni ishlab chiqish uchun MBBT ni tanlash murakkab masala emas. MSSQL ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimi qulay vositalar taqdim etadi. 3.4. Ma'lumotlar bazasi arxitekturasi ER-diagrammalar ma'lumotlarni ishlab chiqish uchun ishlatiladi va ma'lumotlar va ular o'rtasida munosabatlarni aniqlashning standart usulini ifodalaydi. Shu tarzda, ma'lumotlar omborlarini detallashtirishni amalga oshiriladi. ER-diagrammada tizimning mohiyatlari va ularning o'zaro aloqasi uslublari haqida axborotlar mavjud bo'lib, predmet soha uchun muhim bo'lgan obyekt (mohiyat) larni identifikatsiyalashni, ushbu obyektlarning xususiyatlarini (atributlar) va boshqa obyektlar (aloqalar) bilan munosabatlarini o'z ichiga oladi. Ko'pgina hollarda axborot modeli juda murakkab va ko'plab obyektlarni iborat bo‘ladi. Ma’lumotlar strukturasini tasvirlovchi ER-diagramma 1-rasmda keltirilgan. Documents jadvali (1-jadval) hujjat (yaratish sanasi, nomi va boshqalar) haqidagi axborotlardan tashkil topadi. Hujjatning mazmuni Documents_detial jadvalida saqlanadi (8-jadval), u Documents va Detial jadvallarning kesishmasidan iborat, ushbu hujjat foydalanuvchi tomonidan yaratilgan har qanday rekvizitlardan tarkib topishi mumkin. .rtf formatidagi shablon Templates jadvalida saqlanadi. (11-jadval). Users jadvali (2-jadval) tizimdan foydalanuvchilar haqidagi ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. User_mails stol (7-jadval) va User_phohes (4-jadval) bu foydalanuvchi telefon va e-mail haqida axborotlarni tashkil etadi. Departments jadvali (6-jadval) daraxt shaklida muassasaning bo'limlari haqida axborotlardan tashkil topadi. 
1-rasm. Ma’lumotlar bazasi strukturasi View_ Documents jadvalda (9-jadval) u yoki bu hujjatni foydalanuvchi tomonidan oxirgi ko’rilganligi haqidagi ma’lumotlarni o'z ichiga oladi. Bu hujjat rekvizitlaridan biri o'zgarsa yoki izoh yozilgan bo'lsa, tizim sana tashrifi va tahrir sana solishtirish va foydalanuvchiga ogohlantirganlar qiladi ishonch hosil qilish uchun bo'ladi. Comments jadvali (5-jadval) hujjatlarga ierarxik shaklda sharhlardan iborat. Executives jadvalda (10-jadval) hujjat ijrochilari haqida ma'lumotlar yig'iladi, bu yondashuv bitta hujjat uchun ko'p ijrochilarni tayinlash imkonini beradi. Groups jadvali (12-jadval) huquqlarni qulay farqlash uchun foydalanuvchi guruhlar haqida ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Rights jadvali (13-jadval) «rwxrwx» formatdagi barcha mumkin bo'lgan huquqlarini o'z ichiga olgan. Doc_access-gr jadvali (14-jadval) muayyan hujjatlar uchun foydalanuvchilar foydalanishi to'g'risidagi ma'lumotlardan tuzilgan. User_groups jadvali (15-jadval) foydalanuvchi qaysi guruhga tegishli ekanligini ko'rsatadi. 1-jadval – Documents
2-jadval – Users
3-jadval – Details
4-jadval – User_phones
5-jadval – Comments
6-jadval – Departments
7-jadval – User_mails
8-jadval – Document_details
9-jadval – View_documents
10-jadval – Executors
11-jadval – Templates
12-jadval – Groups
13-jadval – Rights
14-jadval – Doc_access-gr
15-jadval – User_groups
Mijozlar qismi va foydalanuvchi interfeysi Mijozlar qismi veb-servis ko’rinishda tashkillashtirilgan. Tizimdan foydalanishni boshlash uchun ro’yxatdan o’tiladi (2-rasm). Yangi foydalanuvchilarni ro'yxatga olish faqat administrator tomonidan amalga oshiriladi. Foydalanuvchi tizimga qo'shilgandan so'ng, administrator tomonidan ko'rsatilgan foydalanuvchining pochta adresiga login va parol yuboriladi. Tizimga kirishdan keyin tizim foydalanuvchiga parolni o'zgartirish, shaxsiy ma'lumotlarini to'ldirishini so'raydi (3-rasm). 
Download 1.5 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||