O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti sirtqi bo’lim “menejment” kafedrasi


Download 1.74 Mb.
Sana30.05.2020
Hajmi1.74 Mb.
#112231
Bog'liq
Aliakbarov 2 mus ish (2)

  • O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI   TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI SIRTQI BO’LIM “MENEJMENT” KAFEDRASI

Reja:

  • Reja:
  • Xizmat sohasi
  • Boshqaruv sub'ekti
  • Tashkiliy tuzilmalar turlari
  • Xizmat sohasi – iqtisodiyot tarmoqlarining biri bo`lib, bu soha faoliyati natijasida insonlar uchun turli xil xizmat turlari yaratiladi. Xizmat turlari insonlarning turli ijtimoiy, iqtisodiy, fiziologik ehtiyoj va talablarini qondirishga yo`naltirilgan. Bu sohada – moddiy va nomoddiy xizmat turlari yaratiladi.
  • Moddiy shaklda ishlab chiqarilgan xizmat yoki mahsulot o`z-o`ziga ehtiyojni qondirmaydi. U iste`molchiga etib borgandagina – fiziologik talabga ega bo`lib, (qorinni to`ydirishga) uning ehtiyojini qondiradi. Vrach yoki o`qituvchining xizmati nomoddiy bo`lib, u muloqotning o`zidayoq ehtiyojni (talabni) qondiradi.
  • Ma`ruza vaqtida talabalar o`sha vaqtning o`zida tegishli bilimlarni oladilar.
  • Talab tarkibi – ikki muhim komponentdan iborat:
  • 1) ob’ektiv;
  • 2) sub’ektiv.
  • Ob’ektiv talablar – bu insonning tashqi tabiiy va ijtimoiy muhitga bevosita bog`liqligidan kelib chiqadi. Insonning fiziologik ehtiyoji – inson organizmining xususiyatlaridan kelib chiqadi (nafas olish, uxlash, ovqatlanish, xavfsizlik).
  • Sub’ektiv talablar – sub’ektning o`ziga bog`liq, u orqali belgilanadi. Talabning sub’ektiv komponenti bu inson ongi hisoblanadi. Ong orqali ob’ektiv ehtiyojlar shakllanadi.
  • Boshqaruv sub'ektining tashkiliy faoliyati tushuniladi. Bu individualdir va iqtisodiy faoliyatning xususiyatlariga bog'liq.Tashkiliy tuzilma-qat'iy bo'ysunishda joylashgan va boshqaruv va boshqariladigan quyi tizimlar o'rtasidagi munosabatlarni ta'minlaydigan boshqaruv aloqalarining to'plami.
  • Tashkilotni boshqarish tarkibida quyidagi elementlar ajratiladi:
  • - aloqalar (bo'limlar);
  • - nazorat darajalari.
  • Byurokratik tashkiliy tuzilmalar
  • Organik (adaptiv) tashkiliy tuzilmalar
  • chiziqli
  • - matritsa
  • - chiziqli-shtablar
  • - texnik ishlar olib borish

Lineer struktura har bir tarkibiy bo'linmaning boshida barcha vakolatlarga ega bo'lgan va unga bo'ysunuvchi xodimlarning yagona boshqaruvini amalga oshiradigan va boshqaruvning barcha funktsiyalarini o'z qo'llariga jamlaydigan yagona rahbar bo'lganligi bilan tavsiflanadi.

  • Lineer struktura har bir tarkibiy bo'linmaning boshida barcha vakolatlarga ega bo'lgan va unga bo'ysunuvchi xodimlarning yagona boshqaruvini amalga oshiradigan va boshqaruvning barcha funktsiyalarini o'z qo'llariga jamlaydigan yagona rahbar bo'lganligi bilan tavsiflanadi.
  • Lineer boshqaruvda har bir aloqa va har bir subordinator bitta boshqaruvchiga ega bo'lib, ular orqali barcha boshqaruv guruhlari bir martalik kanaldan o'tadi. Bunday holda, boshqaruv organlari boshqariladigan ob'ektlarning barcha faoliyati natijalari uchun javobgardir.
  • Boshqaruvning chiziqli tuzilmasida echimlar "yuqoridan pastgacha" zanjirga uzatilganligi va boshqaruvning quyi bo'g'ini rahbari yuqori darajadagi rahbarga bo'ysunganligi sababli, ushbu tashkilot rahbarlarining ierarxiyasi bir xil bo'ladi.

1. Birliklar orasidagi o'zaro aloqalarning aniq tizimi.

  • 1. Birliklar orasidagi o'zaro aloqalarning aniq tizimi.
  • 2. Aniq bir birlik tizimi, Markaziy boshqaruv apparatidan samarali foydalanish.
  • 3. Aniq javobgarlik.
  • 4. Ijrochilarning yuqori hokimiyatlarning bevosita ko'rsatmalariga tezkor javob berish.
  • 5. Bitta boshqaruv aloqasi bo'yicha qaror qabul qilishda tezkorlik.
  • 6. Tashkiliy shakllarning soddaligi va o'zaro munosabatlarning ravshanligi.
  • 7. Ishlab chiqarishda minimal xarajatlar.

1. Boshqaruv qarorlarini amalga oshirish uchun katta vaqt.

  • 1. Boshqaruv qarorlarini amalga oshirish uchun katta vaqt.
  • 2. Barcha darajalarda kichik tashabbus.
  • 3. Menejerlarning mansab o'sishi uchun zaif imkoniyatlar.
  • 4. Tashqi muhitga nisbatan kam moslashuvchanlik va moslashuvchanlik.
  • 5. Bir nechta bo'linmalarning ishtirokini talab qiladigan masalalarni hal qilishda muammolarni bartaraf etish va o'zgartirish tendentsiyasi.
  • 6. Birlik va tashkilotning ishlashi va sifati mezonlari umuman boshqacha.
  • 7. Ishni baholashni rasmiylashtirish tendentsiyasi qo'rquv va ishonchsizlik muhitiga olib keladi.
  • 8. Ish natijalarining menejerlarning malakasiga, biznes sifatiga bog'liqligini oshirish.

Funktsional boshqaruv lineer boshqaruv tizimida qaror qabul qilish uchun zarur bo'lgan muayyan turdagi ishlarni bajarishga ixtisoslashgan birliklarning bir qismi tomonidan amalga oshirilishi bilan tavsiflanadi.

  • Funktsional boshqaruv lineer boshqaruv tizimida qaror qabul qilish uchun zarur bo'lgan muayyan turdagi ishlarni bajarishga ixtisoslashgan birliklarning bir qismi tomonidan amalga oshirilishi bilan tavsiflanadi.
  • Boshqaruv tuzilmasi g'oyasi muayyan masalalar bo'yicha alohida funktsiyalarni bajarish mutaxassislarga, ya'ni har bir boshqaruv organi muayyan faoliyatni amalga oshirishga ixtisoslashgan.
  • Tashkilotda, qoida tariqasida, bitta Profil mutaxassislari ixtisoslashgan tarkibiy bo'linmalarga (bo'limlarga), masalan, marketing bo'limi, rejalashtirilgan bo'lim, buxgalteriya hisobi, logistika va boshqalarga birlashtiriladi.
  • Funktsional va chiziqli boshqaruv birgalikda mavjud bo'lib, ijrochilar uchun ikki tomonlama bo'ysunishni yaratadi.

1. Boshqaruv xodimlarining yuqori ixtisoslashuvi tufayli samarali boshqaruv.

  • 1. Boshqaruv xodimlarining yuqori ixtisoslashuvi tufayli samarali boshqaruv.
  • 2. Strategik qarorlarni amalga oshirish ustidan yaxshi nazorat.
  • 3. Ishga qabul qilish va rivojlanish imkoniyati.
  • 4. Lineer va funktsional o'zaro bog'liqliklarning takrorlanmasligi.
  • 5. Axborot uzatish vaqtini kamaytirish.
  • 6. Qo'llanmaning kamroq yuki.

1. Turli bo'linmalar faoliyatini muvofiqlashtirishdagi qiyinchiliklar.

  • 1. Turli bo'linmalar faoliyatini muvofiqlashtirishdagi qiyinchiliklar.
  • 2. Uzoq muddatli qaror qabul qilish tartibi.
  • 3. Funktsional xizmatlar xodimlari o'rtasidagi harakatlarda o'zaro tushunishni yo'qotish.
  • 4. Tashkilotning umumiy maqsadlariga zarar etkazish uchun funktsional bo'linmalarning maqsadlarini amalga oshirishga qiziqishning yuqori darajasi.
  • 5. Birlikning yo'qligi tufayli javobgarlikni kamaytirish.

Bu xodimlar organi tomonidan to'ldiriladigan lineer

  • Bu xodimlar organi tomonidan to'ldiriladigan lineer
  • -funktsional boshqaruv tuzilishi.Quyidagi hollarda xodimlar tuzilmalari yaratiladi:
  • - tabiiy ofatlar, baxtsiz hodisalar, falokatlarning oqibatlarini bartaraf etish yoki oldini olish;- ushbu korxona uchun an'anaviy bo'lmagan yangi mahsulotlarni, yangi texnologiyalarni o'zlashtirish.;- to'satdan paydo bo'lgan favqulodda muammoni hal qilish, masalan, bozorda raqobatchilarning agressiv harakati va javob berishni rivojlantirish zarurati bilan bog'liq.Xodimlar bo'limi vaqtinchalik va doimiy bo'lishi mumkin va muayyan muammoni, vazifalarni belgilash va amalga oshirishda maslahat rolini bajarishi mumkin.

1. Strategik va taktik masalalarni batafsil o'rganish.

  • 1. Strategik va taktik masalalarni batafsil o'rganish.
  • 2. Axborotni tahlil qilish va takliflarni ishlab chiqishda yuqori rahbarlikni tushirish (qisman).
  • 3. Tashqi ekspertlar va maslahatchilarni jalb qilish imkoniyati.
  • 4. Funktsional birliklarni tushirish.

1. Mas'uliyatni aniq ajratish etarli emas, chunki tashqi maslahatchilar qarorlarning natijasi uchun javobgar emas.

  • 1. Mas'uliyatni aniq ajratish etarli emas, chunki tashqi maslahatchilar qarorlarning natijasi uchun javobgar emas.
  • 2. Boshqaruvni haddan tashqari markazlashtirish tendentsiyalari.
  • 3. Chiziqli boshqaruv tuzilmasiga xos bo'lgan boshqa kamchiliklar

Yirik ishlab chiqarish-xo'jalik bo'linmalarini ularga tezkor-ishlab chiqarish mustaqilligini taqdim etish va foyda olish uchun ushbu darajadagi mas'uliyatni o'z zimmasiga olishga asoslangan tuzilmalar.

  • Yirik ishlab chiqarish-xo'jalik bo'linmalarini ularga tezkor-ishlab chiqarish mustaqilligini taqdim etish va foyda olish uchun ushbu darajadagi mas'uliyatni o'z zimmasiga olishga asoslangan tuzilmalar.
  • Tuzilmalar bo'lim boshliqlarining o'zlari rahbarlik qilayotgan bo'linmalarning faoliyati natijalari uchun to'liq javobgarligi bilan tavsiflanadi. Shu munosabat bilan bo'linmalar tuzilmasiga ega bo'lgan kompaniyalarni boshqarishda eng muhim o'rin funktsional bo'linmalar rahbarlari emas, balki ishlab chiqarish bo'limlarini boshqaradigan rahbarlar tomonidan egallangan.
  • Kompaniyaning filiallar (bo'linmalar) bo'yicha tuzilishi, qoida tariqasida, uchta tamoyildan biriga muvofiq amalga oshiriladi:divizional-samarali tuzilmalar;iste'molchilarga yo'naltirilgan tashkiliy tuzilmalar;divizional-hududiy tuzilmalar.

1. Faoliyatning tashqi sharoitlarini o'zgartirishga tezkor javob.

  • 1. Faoliyatning tashqi sharoitlarini o'zgartirishga tezkor javob.
  • 2. Uni amalga oshirayotgan kishi bilan qaror qabul qilgan kishining yaqinligi.
  • 3. Menejerlarning o'sishi uchun yaxshi sharoit.
  • 4. Bir bo'linma ichida boshqaruv faoliyatini muvofiqlashtirishning yuqori darajasi.
  • 5. Ishlab chiqaruvchining iste'molchilar bilan yaqinroq aloqasi.
  • 6. "Mas'uliyat markazlari" daromadni oshirish masalalari bo'yicha yanada samarali ish olib bormoqda.

1. Resurslar va xodimlar uchun ichki raqobatning mavjudligi.

  • 1. Resurslar va xodimlar uchun ichki raqobatning mavjudligi.
  • 2. Umumiy xarajatlarni ajratish va xarajatlarni hisoblashning murakkabligi.
  • 3. Turli bo'linmalarning manfaatlarini uyg'unlashtirish qiyinligi.
  • 4. Ko'p vertikal aloqalar tufayli qizil lenta va ortiqcha yuk.
  • 5. Turli boshqaruv darajalarida funktsiyalarni takrorlash.
  • 6. Bo'lim chiziqli boshqaruv tizimini saqlab qoladi.
  • 7. Markaziy apparatning tashkilot faoliyatining muayyan sohalaridan uzoqligi va shuning uchun bu xodimlar sonining o'sishiga va suiiste'mollik bilan bog'liq boshqa muammolarga olib keladi.

Matritsa strukturasining asosi dasturiy nazorat tuzilmalari bilan to'ldiriladigan lineer-funktsional struktura hosil qiladi. Tashkilot rahbari bilan bir qatorda, tashkilot rahbari darajasidan yuqori bo'lgan dastur rahbari tayinlanadi.

  • Matritsa strukturasining asosi dasturiy nazorat tuzilmalari bilan to'ldiriladigan lineer-funktsional struktura hosil qiladi. Tashkilot rahbari bilan bir qatorda, tashkilot rahbari darajasidan yuqori bo'lgan dastur rahbari tayinlanadi.
  • Matritsa tuzilmalari juda xilma-xildir: loyiha boshqaruvi, vaqtinchalik maqsadli guruhlar, doimiy kompleks guruhlar. Vaqtinchalik maqsadli guruhlar shovqin biznesiga asoslangan kichik korxonalar tomonidan faol qo'llaniladi.
  • Matritsa tashkilotining elementlari va ayrim hollarda matris bo'limi elektron sanoatda, boshqa sohalarda yuqori texnologiya deb ataladigan boshqa sohalarda qo'llanilgan.Muayyan loyihani amalga oshirish uchun avtonom tuzilma yaratiladi. Bu divizional strukturaning bo'linmalaridan biriga o'xshaydi

1.Amalga oshirilayotgan loyihalar, dasturlar doirasida kompaniyaning turli faoliyatlarini integratsiya qilish.

  • 1.Amalga oshirilayotgan loyihalar, dasturlar doirasida kompaniyaning turli faoliyatlarini integratsiya qilish.
  • 2. Ko'plab loyihalar, dasturlar, mahsulotlar bo'yicha yuqori sifatli natijalarni olish.
  • 3. Boshqaruv apparati rahbarlari va xodimlarining faoliyatini sezilarli darajada faollashtirish.
  • 4. Barcha darajadagi rahbarlar va mutaxassislarni faol ijodiy faoliyat sohasiga jalb qilish .
  • 5. Qaror qabul qilish vakolatlarini o'rta darajaga o'tkazish orqali yuqori darajadagi boshqaruv rahbarlariga yukni kamaytirish.
  • 6. Muayyan rahbarning shaxsiy mas'uliyatini kuchaytirish.
  • 7. Ishlarni yanada moslashuvchan va muvofiqlashtirishga erishish.
  • 8. Funktsional ixtisoslikning rivojlanishiga to'sqinlik qilmasdan ichki tashkiliy to'siqlarni bartaraf etish.

1. Amaliy amalga oshirish uchun matritsa strukturasining murakkabligi.

  • 1. Amaliy amalga oshirish uchun matritsa strukturasining murakkabligi.
  • 2. Tuzilishi murakkab, noqulay va amalga oshirish va foydalanishda yo’l.
  • 3. Bu tashkilotning qiyin va ba'zan tushunarsiz shakli;
  • 4. Ikki tomonlama bo'ysunish tizimi bilan bog'liq holda, birlik printsipi buziladi.
  • 5. Anarxiyaga qarshi kurash tendentsiyasi mavjud, uning ta'siri ostida uning elementlari o'rtasida huquqlar va mas'uliyat aniq taqsimlanmagan.
  • 6. Ushbu tuzilma hokimiyat uchun kurash bilan tavsiflanadi.
  • 7. Ko'proq rahbarlarning mazmuni tufayli ortiqcha xarajatlar.
  • 8. Ushbu kompaniyada mutaxassislarni istiqbolli ishlatish bilan bog'liq qiyinchiliklar mavjud;
  • 9. Funktsiyalarning qisman takrorlanishi mavjud;
  • 10. Boshqaruv qarorlari o'z vaqtida qabul qilinmaydi; odatda guruh qarorlarini qabul qilish bilan tavsiflanadi.

Download 1.74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling