O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jalik vazirligi samarqand qishloq xo’jalik instituti
Download 0.8 Mb. Pdf ko'rish
|
yerga ishlov beruvchi mashinalar plugni organishda keys-stadi metodidan foydalanish.-1
|
1
SAMARQAND QISHLOQ XO’JALIK INSTITUTI KASB TA’LIMI VA O’QITISH METODIKASI KAFEDRASI MAVZU: YERGA ISHLOV BERUVCHI MASHINALAR (PLUG)NI O’RGANISHDA KEYS- STADI METODIDAN FOYDALANISH BAJARDI: magistrant Hayitov B.Yu. Ilmiy rahbar:prof. N.S.Sayidahmedov SAMARQAND – 2016 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2
KIRISH.…………………………………………………………………………… 3
1.1. Pedagogik texnologiya tushunchasi va ta’rifi…................................................7 1. 2. Ta’limning interfaol metodlari.........................................................................11 1. 3. Keys stadi metodi…………………………………………………………….14 1.4. Yerga ishlov beruvchi mashinalar (plug)ni o’rganish mavzusi bo’yicha keyslar.................21 Xulosa…………………………………………………………............................. 26 Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati……………………………........................ 27
.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
3
Mavzuning dolzarbligi: Respublika Prezidenti ta’lim-tarbiya sohasiga milliy didaktik nuqtai nazardan yondoshib, uni quyidagicha ta’riflaydi: “Ta’lim O‘zbekiston xalqi ma’naviyatiga yaratuvchanlik faoliyatini baxsh etadi. O‘sib kelayotgan avlodning barcha yaxshi imkoniyatlari unda namoyon bo‘ladi, kasb-kori, mahorati uzluksiz takomillashadi, katta avlodlarning dono tajribasi anglab olinadi va yosh avlodga o‘tadi”. Keyingi 10 yillar ichida yaratilgan, pedagogikaga bag‘ishlangan adabiyotlarda “Pedagogik texnologiya”, “Yangi pedagogik texnologiya”, “Ilg‘or pedagogik texnologiya”, “Progressiv pedagogik texnologiya” kabi tushunchalar ko‘p uchrab turgani bilan, ularning o‘zbek tilidagi maromiga etgan ta’rifi hali tuzilmagan.
Respublikamizning pedagogik olim va amaliyotchilar ilmiy asoslangan hamda O‘zbekistonning ijtimoiy-pedagogik sharoitga moslashgan ta’lim texnologiyalarini yaratish va ularni ta’lim-tarbiya amaliyotida qo‘llashga intilmoqdalar. Bu yerda, nima uchun bugungi kunda pedagogik texnologiyalarni ilmiy nazariy asosini yaratish va amaliyotga tadbiq etish zaruriyati tug‘ildi degan savol paydo bo‘lishi mumkin. Jamiyatimizga qanchadan qancha bilimli kadrlarni va yuqori malakali olimlarni yetishtirib kelgan pedagogika uslublari mavjudku, ularning eskirib, talabga javob bermay qolgan va mafkuralashtirilgan joylarni o‘zgartirib, milliy tus berib, foydalanaversa bo‘lmaydimi? - degan mulohazalar ham yo‘q emas. O‘zbekistonning shu kundagi pedagogik jamoatchilikning aksariyati, aynan mana shu yshldan bormoqda. Bu yo‘l ilojsizlikdan izlab topilgan bo‘lib, qisqa muddat xizmat qilishi mumkin. Mustaqillikni qo‘lga kiritgan va buyuk kelajak sari intilayotgan jamiyatga bu yo‘l uzoq hizmat qila olmaydi. Chunki:
qolib ketgan jamiyatimiz, taraqqiy etgan mamlakatlar qatoridan o‘rin olishi uchun, aholi ta’limini jadallashtirish va samaradorligini oshirish maqsadida eng ilg‘or pedagogik tadbirlaridan foydalanish zarurligi: Ikkinchidan: an’anaviy o‘qitish tizimi yozma va og‘zaki so‘zlarga tayanib ish ko‘rishi tufayli “Axborotli o‘qitish” sifatida tavsiflanib, o‘qituvchi faoliyati birgina o‘quv PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 4
jarayonining tashkilotchisi sifatida emas, balki nufuzli bilimlar manbaiga aylanib qolganligi:
Uchinchidan: Fan-texnika taraqqiyotininig o‘rta rivojlanganligi natijasida axborotlarning keskin ko‘payib borayotganligi va ularni yoshlarga bildirish uchun vaqtning chegaralanganligi:
nazariy va empirik bilimlarga asoslangan tafakkurdan tobora foydali natijaga ega bo‘lgan, aniq yakunga asoslangan texnik tafakkurga o‘tib borayotganligi:
bilim berish usuli hisoblangan ob’ektiv borliqqa yondoshuv tamoyilidan foydalanishni talab qilishidadir.
Pedagogik texnologiya fani yuqorida sanab o‘tilgan 5 ta sababiy shartlarning barcha talablariga javob beradigan ta’limiy tadbirdir. Darhaqiqat, XX asr kishilik jamiyati taraqqiyoti tarixidan fan va texnika sohasida yuz berish inqiloblar davri sifatida joy oldi. Ilm-fan va texnika rivojining yuksak surati moddiy ishlab chiqarish jarayoni nazariy (g‘oyaviy) hamda amaliy jihatdan boyitib borish bilan birga ijtimoiy munosabatlarni yangicha mazmun kasb etishini ta’minlaydi. Xizmat ko‘rsatish sohalarining paydo bo‘lishi, yangicha turmush tarzi kishilarni moddiy va ma’naviy ehtiyojlarining ortib borishiga zamin hozirladi. Ijtimoiy ehtiyojlarninig yangilanib hamda ortib borishi o‘z navbatida ularni qisqa muddat va sifatli qondirilishini ta’min etuvchi faoliyatnining yo‘lga qo‘yilishini taqozo etadi. Ijtimoiy zarurat mahsuli bo‘lgan texnologiya sohasi va uning takomillashib borishi qisqa vaqt oralig‘ida, kam jismoniy kuch sarflagan holda yuksak sifatli mahsulot ishlab chiqarish imkoniyatini beradi. Moddiy ishlab chiqarish, xom-ashyoni qayta ishlash sohalari (qishloq xo‘jaligi, sanoat, transport, maishiy xizmat ko‘rsatish va boshqalar) da mahsulot ishlab chiqarish jarayonini tashkil etish nisbatan texnologik yondashuv an’anasi yuzaga keladi. Texnologik yondashuv ishlab chiqarish jarayonining umumiy tavsifini yuritishga xizmat qiladi. Muayyan mahsulotni ishlab chiqarish maqsadida xom-ashyoni tanlash (dastlabki bosqich) dan mahsulotni iste’molchiga yetkazib berishgacha bo‘lgan (so‘nggi bosqich) davrini o‘z ichiga olgan jarayon taxnologik jarayon sifatida e’tirof etiladi. Ishlab PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
5
chiqarish jarayoniga nisbatan texnologik yondoshuv muayyan sohalarda islohatlarni tashkil etish ularni muvaffaqiyatini ta’minlash, erishilgan yutuqlarni boyitib borish kabi maqsadlarga erishishning samarali omili sifatida namoyon bo‘ladi.
Moddiy ishlab chiqarish sohalariga zamonaviy ilg‘or yuksak texnologiyani tadbiq etilishi bir qator shartlar asosida kechadi, xususan ilm-fan hamda texnikaning so‘ngi yutuqlariga tayanish, yirik moliyaning mablag‘lar va yuksak darajadagi kasbdagi kasbiy mahoratga ega malakali mutaxasislarning mavjudligi bu boradagi yuutuqlarning kafolatlaydi.
Moddiy ishlab chiqarish sohalarida ilg‘or texiologiyalarni qo‘llash shartlaridan biri-malakali mutaxasislarni tayyorlash, ularning kasbiy mahoratini doimiy ravishda oshirib borishga erishish ekanligidan ham anglanadiki, ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy hayot bir-biri bilan uzviylik, aloqadorlik hamda yaxlitlik tamoyili asosida rivojlanib boradi. Jamiyat ijtimoiy hayotida etakchi o‘rin tutgan g‘oya va qarashlar iqtisodiy ishlab chiqarish rivojida o‘z ta’sirini o‘tkazsa, o‘z navbatida, iqtisodiy o‘sish aholining madaniy turmush tarzini yaxshilanshiga olib keladi.
Insonga sivilizatsiyasining quyi bosqichlarida shaxsni tarbiyalash, unga ta’lim berishga yo‘naltirilgan faoliyat sodda, juda oddiy talablar asosida tashkil etilgan bugungi kunga kelib talim jarayoni tashkil etishga nisbatan o‘ta qat’iy hamda murakkab talablar qo‘yilmoqda. Chunonchi murakkab texnika bilan ishlay oladigan, ishlab chiqarish jarayonining mohiyatini to‘laqonli anglash imkoniyatiga ega, favqulotda ro‘y beruvchi vazifalarda ham yuzaga kelgan muammolarni ijobiy hal eta oluvchi malakali mutaxasisni tayyorlashga bo‘lgan ijtimoiy ehtiyoj talim jarayonini texnologik yondoshuv asosida tashkil etishni taqozo etmoqda. Mavzuning maqsad va vazifalari: Ayni vaqtda Respublika ijtimoiy hayotiga shiddatli tezlikda axborotlar oqimi kirib kelmoqda va keng ko‘lamni qamrab olmoqda. Axborotlarni tezkor sur’atda qabul qilib olish, ularni tahlil etish, qayta ishlash, nazariy jihatdan umumlashtirish, xulosalash hamda o‘quvchiga yetkaza berishni yo‘lga qo‘yish ta’lim tizimi oldida turgan dolzarb muammolardan biri hisoblanadi. Ta’lim-tarbiya jarayoniga pedagogik texnologiyani tadbiq etish yuqorida qayd etilgan dolzarb muammoni ijobiy hal etishga xizmat qiladi. Kurs ishining maqsadi ta’lim jarayonida PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 6
o‘quvchilarning o‘quv-tafakkur faoliyatini faollashtirishga yo‘naltirilgan ta’lim texnologiyalarini o’rganish iborat. Ana shu maqsadni amalga oshirish uchun quyidagi vazifalarni quydik. •
•
Ta’limning interfaol metodlari; •
Keys stadi metodi; •
Yerga ishlov berish pluglarni o’rganish mavzusi bo’yicha keyslarni tuzishni o’rganish Ishning metodologik asoslari: Davlatimizning ta’lim sohasidagi qarorlari, Prezidentimiz I.A.Karimovning Oliy Majlisning IX sessiyasida so’zlagan «Barkamol avlod – O’zbekiston taraqqiyotining poydevori» nomli nutqi, «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi» hamda «Barkamol avlod yili» Davlat dasturi, «Mutaxassislik fanlari» va «Pedagogik texnologiyalar» faniga oid darslik va qo’llanmalar. Kurs ishining tuzilishi va hajmi. Kurs ishi kirish, bir bob, 4 paragraf, xulosalar va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat.
I. TA’LIM JARAYONIDA PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALAR 1.1.Pedagogik texnologiya tushunchasi va ta’rifi Pedagogik texnologiya - shunday bilimlar sohasiki, ular yordamida 3-ming yillikda davlatimiz ta’lim sohasida tub burilishlar yuz beradi, o‘qituvchi faoliyati yangilanadi, talaba yoshlarda hurfikrlilik, bilimga chanqoqlik, vatanga mehr-muhabbat, insonparvarlik tuyg‘ulari tizimli ravishda shakllantiriladi. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
7
Malumotlilik asosida yotuvchi bosh g‘oya ham tabiat va inson uzviyligini anglab yetadigan, avtoritar va soxta tafakkurlash usulidan voz kechgan, sabrbardoshli, qanoatli, o‘zgalar fikrini hurmatlaydigan, milliy-madaniy va umuminsoniy qadriyatlar kabi shaxs sifatlarini shakllantirishni ko‘zda tutgan insonparvarlik hisoblanadi. Bu masalaning yechimi qaysi darajada ta’limni texnologiyalashtirish bilan bog‘liq.. Dastlab "texnologiya" tushunchasiga aniqlik kiritaylik. Bu so‘z texnikaviy taraqqiyot bilan bog‘liq holda fanga 1872 yilda kirib keldi va yunoncha ikki so‘zdan - "texnos" (Techne) - san’at, hunar va "logos" (1ogos) - fan so‘zlaridan tashkil topib "hunar fani" ma’nosini anglatadi. Biroq bu ifoda zamonaviy texnologik jarayonni to‘liq tavsiflab berolmaydi. Texnologik jarayon har doim zaruriy vositalar va sharoitlardan foydalangan holda amallarni (operatsiyalarni) muayyan ketma-ketlikda bajarishni ko‘zda tutadi. Yanada aniqroq aytadigan bo‘lsak, texnologik jarayon - bu mehnat qurollari bilan mehnat ob’ektlari (xom ashyo)ga bosqichma-bosqich ta’sir etish natijasida mahsulot yaratish borasidagi ishchi (ishchi-mashina)ning faoliyatidir. Ana shu ta’rifni tadqiqot mavzusiga ko‘chirish mumkin, ya’ni: PT - bu o‘qituvchi (tarbiyachi)ning o‘qitish (tarbiya) vositalari yordamida o‘quvchi(talaba)larga muayyan sharoitda ta’sir ko‘rsatishi va bu faoliyat mahsuli sifatida ularda oldindan belgilangan shaxs sifatlarni intensiv shakllantirish jarayonidir Aynan ana shu mazmunda “texnologiya” termini va uning “o‘qitish texologiyasi”, “ta’lim texnologiyasi”, “ta’limda texnologiya” shakllari pedagogik adabiyotlarda foydalanila boshlandi va mualiflar ta’lim-texnologik jarayonining tuzilishi va tashkil etuvchilarini qanday tasavvur etishlariga qarab ko‘plab ifodalarga ega bo‘ldi (uch yuzdan ortiq). “Pedagogik texnologiya” termini birinchi bor pedagogika bo‘yicha ishlarda XX asrning 20-yillarida tilga olingan. Hozirgi kunda pedagogik texnologiya tushunchasida turlicha ifodalashlar mavjud. “Pedagogik texnologiya”, “Yangi Keyingi 10 yillar ichida yaratilgan, pedagogikaga bag‘ishlangan adabiyotlarda pedagogik texnologiya”, “Ilg‘or pedagogik texnologiya”, “Progressiv pedagogik texnologiya” kabi tushunchalar ko‘p uchrab turgani bilan, ularning o‘zbek tilidagi maromiga yetgan ta’rifi hali tuzilmagan. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 8
to‘plamidir (talqinli lug‘at).
talabaning ehtiyojidan kelib chiqqan holda bir maqsadga yo‘naltirilgan, oldindan puxta loyihalashtirilgan va kafolatlangan natija berishiga qaratilgan pedagogik jarayondir. “Pedagogik texnologiya” tushunchasini 1970 yilda birinchi bo‘lib yapon olimi T. Sakamoto kiritgan. Pedagogik texnologiyani 1996 yilda YUNESKO e’tirof etgan. Bu quyidagicha: “Pedagogik texnologiya ta’lim shakllarini optimallashtirish maqsadida texnik vositalar, inson salohiyati, o‘qitish va bilimni o‘zlashtirishning barcha jarayonlarini aniqlash, yaratish, uni qo‘llashning tizimli (loyihalashtirilgan) uslubidir”. Pedagogik texnologiya ta’lim shakllarini qulaylashtirish, natijalarini kafolatlash va xolisona baholash, ta’lim maqsadlarini oydinlashtirish, o‘qitish va bilimni o‘zlashtirish usul va metodlarni to‘g‘ri tanlashga imkon beradi. Zamonaviy pedagogik texnologiyaning fan sifatidagi vazifasi ta’lim-tarbiya amaliyotida eng samarali va tejamli o‘quv jarayonlarini tanlashdan iboratdir. Pedagogik texnologiya turli ta’riflarga ega. Ularning har biri ishga ma’lum nuqtai nazardan yondashishni ifodalaydi. Masalan: - Texnologiya – biror ishda, mahoratda, san’atda qo‘llaniladigan usullar, yo‘llar yig‘indisi (izohli lug‘at); - Texnologiya ishlov berish, ahvolni o‘zlashtirish san’ati, mahorati, qobiliyati, metodlar yig‘indisi (V. M. Shepel); - Pedagogik texnologiya o‘qitishning, ta’limning shakllari, metodlari, usullari, yo‘llari, tarbiyaviy vositalarning maxsus yig‘indisini belgilovchi psixologik tartiblar majmuasi; - Pedagogik texnologiya o‘qituvchi mahoratiga bog‘liq bo‘lmagan holda pedagogik muvaffaqiyatni kafolatlay oladigan o‘quvchi shaxsini shakllantirish jarayoni loyihasidir (V. P. Bespalko); - Pedagogik texnologiya – ta’limning rejalashtiriladigan natijalariga erishish jarayoni tafsiloti (I. P. Volkov); PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
9
- Ta’lim texnologiyasi – didaktik tizimning tarkibiy jarayonli qismidir . (M. A. Choshanov); - Pedagogik texnologiya – bu tizimli fikr yuritish usulini pedagogikaga singdirish, pedagogik jarayonni muayyan bir tizimga keltirishdir (Sakomoto); - Pedagogik texnologiya –bu o‘qituvchi (tarbiyachi)ning o‘qitish (tarbiya) vositalari yordamida ta’lim-tarbiya oluvchilarga muayyan sharoitda va ma’lum ketma-ketlikda ta’sir ko‘rsatishi va aks ta’sir mahsuli sifatida ularda oldindan belgilangan shaxs sifatlarni intensiv shakllantirishni kafolatlash jarayonidir. (N.S.Sayidahmedov).
Yuqoridagilarni umumlashtirib pedagogik texnologiyani quyidagicha qisqa ta’rifini bayon etsak:
Zamonaviy pedagogik texnologiya loyihalari quyidagi qonuniyatlar va amaliyotning tarkibiy tuzilmasi asosida amalga oshiriladi: 1. Ta’lim-tarbiya jarayoni tuzilishi va mazmuni jihatdan yaxlitligi va birligining saqlanishi. 2. Ta’lim jarayonini qulaylashtirish. (oz vaqt va kam kuch sarflab yuqori natijaga erishish). 3. Pedagogik amaliyotda milliy asoslangan didaktik yangiliklar, yangi tartib- qoidalarni joriy etish asosida zamonaviylikni ta’minlash. 4. Ta’lim-tarbiyada yangi shakl va vositalarning faol uslublarini didaktik talablar asosida qo‘llash, izlanish va tadqiqotlar olib borish orqali ilmiylikni ta’minlash. 5. O‘quvchi va o‘qituvchi faoliyatini oqilona uyushtirish, ularni ta’lim uchun maqsad birliklarini yuqori axloqiy fazilatlar asosida tashkil etish. 6. Axborot texnologiyasi va texnika vositalaridan foydalanishning didaktik qonuniyatlari asosida pedagogik faoliyatni jadallashtirish. 7. O‘quv jarayoni uchun zaruriy moddiy-texnika bazasini yaratish. 8. O‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalarini egallash hamda butun pedagogik jarayon natijalarini xolisona baholash uchun test va reyting uslublaridan samarali foydalanish. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
10
9. Ta’limning didaktik qonuniyatlariga asosan ta’lim-tarbiyani tabiatga mosligini ta’minlash. 10. Ta’lim-tarbiya jarayonini jamiyat va fan-texnika taraqqiyoti istiqbollariga moslashtirish. Zamonaviy pedagogik texnologiya fan asoslari bo‘yicha o‘quvchilarning bilish hamda amalga oshirishni ko‘zda tutadi va u qo‘yidagilar bilan farqlanadi. a) oldindan loyihalashtirish; b) yakuniy ijobiy natijalarni kafolatlash. Zamonaviy pedagogik texnologiya komponentlari: a) ta’lim-tarbiya jarayonini individuallashtirish, har bir o‘quvchining imkoniyatiga qarab, ta’lim-tarbiya berish; b) ta’lim-tarbiya jarayonini tabaqalashtirish. Har bir o‘quvchilarni aqliy imkoniyatlari, qobiliyatlari, iqtidorlari, qiziqishlari va shaxsiy sifatlari asosida tabaqalashtirilgan ta’lim-tarbiya berish; v) o‘quvchi ta’lim-tarbiya jarayonining ham ob’ekti, ham sub’ekti ekanligini inobatga olib unga yaqindan turib ko‘mak berish.
1.2. Ta’limning interfaol metodlari. Hozirgi zamonaviy pedagogic texnologiya quyidagi tamoyillarga asoslangan
Aniiq ta’limiy maqsadning quyilishi DTS asosida raqobatli samaradorlikni ta’minlashi
Pedagogik muloqotda teskari aloqaning faolligini ta’minlash
Ta’lim tarbiyada yakuniy natijalarni kafolatlash PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
11
Hozirgi an’anaviy ta’lim Ya.A.Kamenskiy (XVII asr)ning didaktik tamoyillari asosida shakllanib “Sinf-dars” tizimidagi mashg‘ulotlardan iborat. Ta’limni zamonaviy tashkil etish esa pedagogik texnologiya asosida an’anaviy tizimdagi darslarni turli yo‘nalishlarda takomillashtirishdan iboratdir. Ta’lim-tarbiyani zamonaviy tashkil etish masalalari har qachongidek hozir ham o‘zining dolzarbligini saqlab kelmoqda. An’anaviy ta’limdan farqli o‘laroq hamkorlikka asoslangan, o‘quvchi va o‘qituvchi faolligini oshiruvchi, yangi, zamonaviy pedagogik texnologiyalardan biri interfaol usullar bo‘lib, u muammoli, hayotiy vaziyatlarni to‘g‘ri hal etilishiga keng imkon beradi. Interfaol o‘qitish usullari juda tez sur’atlar bilan rivojlanib, ijobiy natijalar bermoqda. U o‘quvchilarni boshqalarni fikrini eshitish, tushunish, hurmat qilish, o‘zgalar manfaatlari bilan hisoblashish, ulardan o‘rganish, ularga o‘rgatish, ta’sir qila olish, o‘zining va boshqalarning “Men”ligini sezish, his qilish, o‘zini boshqarish, fikrini lo‘nda va aniq bayon qila olishga o‘rgatadi. Ma’lumki bahsli, muammoli vaziyat – inson faoliyati davridagi fikrlash natijasiga bog‘liq bo‘lib qoladigan murakkab holat yoki sharoitga tushib qolishidir. Bunday holatda u hodisa yoki jarayonni qanday izohlashni bilmaydi. Bahsli, muammoli vaziyatlar esa o‘quvchilar aqliy kuchini zo‘riqtiradi, vaziyatdan chiqish uchun fikrlay boshlaydi, qiyinchiliklar bilan to‘qnashadi. Inson qachonki muammo bilan yuzma-yuz kelar ekan uning fikrlash qobiliyati faollashadi, barcha bilimlarini ishga solib, o‘z saviyasiga mos xulosalar chiqaradi. Aynan, shuning o‘zi barcha bilimlar asoslarini egallash va barkamol inson hislatlariga ega bo‘lish uchun har bir o‘quvchiga bilimga bo‘lgan ehtiyojni qondiradi. Turli davrlarda ta’lim oluvchi bilan ta’lim beruvchining ta’lim jarayonidagi nisbiy hissalari turlicha bo‘lib kelgan. An’anaviy ta’limda “Nimani?”, “Qachon?” va “Qaerda?” muammolariga asosiy e’tibor qaratilgan bo‘lsa, zamonaviy hamkorlikka asoslangan ta’lim texnologiyalarida “Qanday qilib o‘rgatish kerak?” degan muammo muhim ahamiyatga ega. Keyingi o‘n yillikda ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchining hamkorligidagi faoliyatga asoslangan ta’lim texnologiyalari jadal sur’atlar bilan rivojlanmoqda. Pedagogikada PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
12
bunday ta’lim texnologiyalariga “Hamkorlik pedagogikasi” deb ataladi. Bunday texnologiyaga asoslangan ta’lim texnologiyalari AQSH, Yaponiya, Buyuk Britaniya, Germaniya kabi rivojlangan mamlakatlarda keng qo‘llanib kelinmoqda. Bunday ta’lim texnologiyalaridan biri “Interfaol” uslubidir. “Inter” – lotincha “Oraliq”, “O‘zaro” kabi ma’noni bildiradi. Ta’lim oluvchi bilan ta’lim beruvchi o‘rtasidagi o‘zaro faollikka asoslangan bunday o‘qitish uslubi o‘quvchilarning faolliklarini oshirishga, ularning bir- birlarini to‘liq tushunishga imkon beradi. a) Interfaol usullarning maqsadi va vazifalari: 1. O‘quvchilarni mustaqil, ijodiy, tanqidiy, mantiqiy fikrlashga o‘rgatish. 2. Muammoli vaziyatni amaliy va hayotiy topshiriqlarini bajarish. 3. O‘quvchilarni mustaqil fikrlashlarini shakllantirish. 4. O‘quvchi va o‘qituvchining faolliklarini oshirish. 5. O‘qituvchilarni tashkilotchilik va yo‘naltiruvchilikka undash. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
13
INTERFAOL USULLARDAN FOYDALANISH SHAKLLARI
Individuallashtirish Kichik guruhlarga ajratish
Tabaqalashtirish O‘rgatish va o‘rganish jarayonida demokratik muhit yaratish
O‘zaro muloqot, hamkorlik, “hasharlar” tashkil etish
VOSITALARI
ROLLI O‘YINLAR INTERFAOL O‘QUV ADABIYOTLAR INTERFAOL TEXNIKA VOSITALARI DIDAKTIK MANBALAR PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
14
Interfaol usullarda o‘qituvchi bilan o‘quvchining faol munosabati jarayonida o‘quvchilarning mustaqil fikrlash qobiliyatlari rivojlanib, ularda erkin fikrlash, mustaqil qaror qabul qilish, hissiyotlarini boshqara olish va ijodiy fikr yuritish rivojlanadi. 1.3.“ Keys-stadi” metodi Muammoli vaziyatlarni yaratish va ularni hal qilishga doir o‘quv topshiriqlarini ishlab chiqishda “Keys-stadi” metodi bugungi kunda keng qo‘llanilmoqda.
“Keys-stadi” (ingl. “case” – chemodan, metod, “study” – muammoli vaziyat; vaziyatli tahlil yoki muammoli vaziyatlarni tahlil qilish) texnologiyasi talaba (talaba)larda aniq, real yoki sun’iy yaratilgan muammoli vaziyatni tahlil qilish orqali eng maqbul variantlarini topish ko‘nikmalarini shakllantirishga xizmat qiladi. U talaba (talaba)larni har qanday mazmunga ega vaziyatni o‘rganish va tahlil qilishga o‘rgatadi. Texnologiyaning negizida muayyan muammoli vaziyatni hal qilish jarayonining umumiy mohiyatini aks ettiruvchi elementlar yotadi. Bular quyidagilardir: ta’lim shakllari, ta’lim metodlari, ta’lim vositalari, ta’lim jarayonini boshqarish usul va vositalari, muammoni hal qilish yuzasidan olib borilayotgan ilmiy izlanishning usul va vositalari, axborotlarni to‘plash, ularni o‘rganish usul va vositalari, ilmiy tahlilning usul va vositalari, o‘qituvchi va talaba (talaba) o‘rtasidagi ta’limiy aloqaning usul va vositalari, o‘quv natijalari. “Keys-stadi” metodi dastlab AQSHning Garvard biznes maktabida, 1924 yilda qo‘llanilgan. Hozirda ushbu metod xorijiy mamlakatlarda iqtisodiyot va biznes yo‘nalishlarida keng qo‘llaniladi. Rossiyada esa u o‘tgan asrning 80-yillarida dastlab MDUda, keyinchalik esa boshqa ta’lim muassasalarida ham faol qo‘llanila boshlandi. O‘zbekistonda “Keys-stadi” metodi ta’lim jarayoniga mustaqillik yillaridagina tatbiq etildi. Metod talabalarda predmetni o‘zlashtirishga bo‘lgan qiziqishni, amaliy ko‘nikmalarni, vaziyatni tahlil qilish va to‘g‘ri qaror qabul qilishga nisbatan ijodiy yondashish malakalarini rivojlantiradi, turli muammoli vaziyatlar va ularni hal qilish asosida ular tomonidan bilimlarning faol o‘zlashtirilishi uchun imkoniyat yaratadi. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
15
“Keys-stadi” yordamida talabalar quyidagi ko‘nikma, malakalarga ega bo‘ladi: 1. Tahliliy ko‘nikmalar (ma’lumotlarni axborotlardan ajrata olish, ularni turkumlashtirish, ma’lumotlarni zarur va nozarurga ajratish, tahlil qilish, taqdim etish; buning uchun shaxs aniq, mantiqiy fikrlay olishi kerak). 2. Amaliy ko‘nikmalar (muammoning murakkabligidan kelib chiqib, real vaziyatni tahlil qila olish, eng muhim nazariya, metod va tamoyillarni qo‘llay bilish). 3. Ijodiy ko‘nikmalar (bunda mantiqiylik asosida vaziyat (muammo)ni echish muhim emas, balki ijodiy yondashuv asosida muammoning bir necha echimlarini topish va ularni tahlil qilish talab etiladi). 4. Muloqot ko‘nikmalari (unga ko‘ra talaba bahs-munozara olib borish, o‘z nuqtai nazarini himoya qilish, qaroriga boshqalarni ishontirish, juda qisqa va ishonarli hisobotni tayyorlash ko‘nikmalarini o‘zlashtira bilishi zarur). 5. Ijtimoiy ko‘nikmalar (qarorni muhokama qilish jarayonida talabalar boshqalarning xatti-harakatini tahlil qilish, boshqalarni tinglay bilish, bahsda o‘zgalarning fikrlarini qo‘llab-quvvatlash, ilgari surilgan fikrga qarama-qarshi fikrni bildira olish va o‘zini boshqara olishi lozim). 6. O‘z-o‘zini tahlil (bahs-munozara jarayonida o‘zini tuta bilishi, boshqalarga namuna bo‘lishi muhim). Samarali “Keys-stadi” quyidagi talablarga javob bera olishi zarur: maqsad aniq ifoda etilishi; muayyan darajada murakkab bo‘lishi; ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy hayotning bir necha jihatini yorita olishi; tezda samarasizga chiqmasligi; milliy xususiyatlarni o‘zida namoyon eta olishi; biznes, ta’lim yoki boshqa sohalarga oid tipik vaziyatlarni ifodalashi; bugungi kun kun dolzarb bo‘lishi; talabalarda tahliliy tafakkurni rivojlantirishi; bahs-munozarani tashkil etish imkoniyatini yaratishi; bir necha echim (qaror)ga ega bo‘lishi. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
16
Mashg‘ulotlarda metodni qo‘llash quyidagi bosqichlarda kechadi:
Таълим мақсади Т аъ л и м н ат и ж ас и Кейс- стади
Таълим шакли Таълим методлари Таълим воситалари Таълимни бошқариш усул ва воситалари Илмий изланиш усул ва воситалари
Ахборотларни тўплаш усул ва воситалари Ахборотларни илмий таҳлил қилиш усул ва воситалари
Таълимий усул ва воситалари Ўқув кейслари Асосий босқичлар Ечимни топиш бўйича индивидуал ишлаш
Ечимни топишда жамоавий ҳамкорликка эришиш
Самарадорлик PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 17
oshadi :
Texnologiyani alohida talabaga nisbatan qo‘llash tartibi quyidagicha:
Ta’limiy xarakterga ega muammoli vaziyat (o‘quv keysi)ni tashkil etish maqsadi mavjud imkoniyatlarni hisobga olgan holda jamoa o‘rtasida muammoli vaziyatni yaratish, uni hal qilish echimlari to‘g‘risidagi fikrlarni jamlash, muhokama qilish orqali to‘g‘ri qarorlar qabul qilish muhitini yaratishdan iborat. Талабанинг технологиянинг моҳияти, уни қўллаш шартлари билан танишиши Талаба томонидан тақдим этилган муаммонинг ўрганилиши
Муаммо бўйича асосий ва 2-даражали масалаларни ажратиш, шакллантириш, асослаш Тадқиқот методларини танлаш ва вазиятни таҳлил қилиш
Тақдим этилган муаммонинг амалий жиҳатларини ўрганиш Берилган муаммони ечишнинг усул ва воситаларини аниқлаш
Тақдим этилган ечимни таълим амалиётига тадбиқ этиш чора-тадбирларини белгилаш Жамоа (гуруҳ) аъзолари муаммо, унинг ечимлари юзасидан ўзаро фикр алмашади
Масаланинг ечими сифатида тақдим этилган вариантлар муҳокама қилиниб, уларнинг мақбуллиги баҳоланади
Муаммоли вазиятнинг ечимини таъминлайдиган аниқ дастур ишлаб чиқилади Масаланинг ечими тўғрисида маълумот берадиган тақдимот тайёрланади ва унда намойиш этиладиган материаллар расмийлаштирилади PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 18
Texnologiya yordamida tanlangan muammoning echimini topishga doir muhokama quyidagi bosqichlarda tashkil qilinadi:
Muammoni muhokama qilishda e’tiborni quyidagilarga qaratish zarur:
Odatda keyslar bir necha turli bo‘ladi. Masalan: 1) talaba faoliyatini tahlil qilish va baholash imkoniyatini beruvchi keyslar; 2) muammoning echimi va qarorlarni tahlil qilishga yo‘naltirilgan keyslar; 3) qaror yoki yaxlit muammoni ifodalovchi keyslar. Кейс мазмуни билан шахсан танишиш
Кичик гуруҳларда муҳокама қилиш (“Синдикат” методи ёрдамида) Жамоа ўртасида умумий муҳокамани ташкил этиш
Ўрганилаётган муаммонинг асосий мақсадини аниқлаш Муаммоли вазиятни реал ҳолатлар билан таққослашни ўрганиш Эҳтимоли бўлган “тўсиқ”лар (2-даражали масалаларни муҳокама қилиш, тўғри қарорлар қабул қилиш ва ҳ.к.)ни аниқлаш
Аудитория учун тушунарсиз маълумотларни аниқлаш Муаммони ечишда муҳим, аҳамиятга эга маълумотни аниқлаш
Муаммоли вазиятни ҳал қилиш учун оралиқ босқичларни илғаб олиш Муаммони ҳал этишнинг муқобил йўлларини белгилаш
Муаммоли вазиятни муҳокама қилиш вақтини аниқлаштириш Муҳокамани тугатиш тартибини белгилаш
Якуний изоҳлаш ва муҳокама натижасини хулосалаш Ш А Р Т !!! PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
19
Ularni tayyorlashda ommaviy axborot vositalari, darslik va o‘quv qo‘llanmalarning materiallaridan foydalanish mumkin. Keyslar qog‘oz variant (jadval, diagramma va sxemalar vositasi)da, multimedia va video ko‘rinishida bo‘lishi mumkinq Ta’lim jarayonida keys: ochiq muhokama yoki individual, guruhli so‘rov asosida qo‘llaniladi. Undan ta’lim jarayonida, talabalar bilimini baholashda foydalanish imkoniyati mavjud. Muammoli vaziyatlarni echishda quyidagi tuzilmaga ega hisobot taqdim etiladi: 1. Annotatsiya. 2. Kirish. 3. Muammoning bayoni. 4. Muammoni echish uchun topshiriq. Taqdim etilayotgan keys bo‘yicha pedagogik annotatsiya quyidagi tuzilmaga ega bo‘ladi: 1. O‘quv predmeti. 2. Mavzu. 3. Keysning asosiy maqsadi. 4. O‘quv faoliyatidan kutiladigan natijalar. 5. Ushbu keysni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun oldindan talabalar quyidagi bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lmoqlari zarur. 5.1. Talaba bilishi kerak. 5.2. Talaba amalga oshirishi kerak 5.3. Talaba ega bo‘lishi kerak. 6. Manbalardan foydalanish uchun tavsiya etiladigan adabiyotlar ro‘yxati. 7. Texnologik xususiyatlarga ko‘ra keysning tavsifnomasi.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 20
Keys bo‘yicha topshiriq bajarilgach, talabalar taqdimot (u og‘zaki yoki ko‘rgazmali (vizual) shaklda bo‘lishi mumkin) va hisobot tayyorlaydi. Taqdimotga tayyorgarlik ko‘rishda quyidagiga e’tibor qaratilishi zarur: 1) taqdimotning jihozlari va vaqti; 2) taqdimotning tarkibiy tuzilmasi; 3) taqdim etilish darajasi; 4) vidual vositalar; 5) repetitsiya; 6) chiqishni rejalashtirish; 7) erkin chiqish qilish. Keyslarni qo‘llashda o‘qituvchi ham faol ham sust ishtirok etishi mumkin. SHunday qilib, zamonaviy sharoitda globallashuv ta’lim sohasida turli mamalkatlar o‘rtasidagi aloqalarning kengayishiga imkoniyat yaratdi. Buning natijasida O‘zbekiston uzluksiz ta’lim tizimida xorijiy mamlakatlar amaliyotida faol
qo‘llanilayotgan ilg‘or pedagogik texnologiyalarni samarali qo‘llash imkoniyati yuzaga keldi. Rivojlangan xorijiy mamlakatlarning zamonaviy ta’limi asosini muammoli ta’lim texnologiyalari tashkil etmoqda. Muammoli ta’lim texnologiyali talabalarni o‘zida muayyan muammoni xarakterlovchi real hayotiy voqealarni tahlil qilish, fikrlash, uning echimini topish asosida o‘quv fanlarining asoslarini puxta o‘zlashtirilishini ta’minlaydi. Ushbu texnologiyalar yordamida talabalarda mustaqil, tanqiliy va ijodiy fikrlash qobiliyati rivojlanadi, intellektual tafakkur o‘sadi. Rivojlangan xorijiy mamlakatlar ta’limi tajribasida keng qo‘llanilayotgan muammoli ta’lim texnologiyalarini ayni vaqtda O‘zbekiston uzluksiz ta’lim tizimiga ham faol, samarali tatbiq etish borasida amaliy harakatlar yo‘lga qo‘yilmoqda. Asosiy vazifa bu borada yuqori natijalarni qo‘lga kiritishdan iborat.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 21
1-keys Topshiriqli keys 1. Quyida berilgan ta’riflar qanday tushunchalar mohiyatini yoritishini toping. 2. Ta’riflar va ularning mohiyatini yorituvchi tushunchalar asosida sxemani shakllantiring. Ta’riflar: n Palaxsani irg‘itish – chimqirqarsiz madaniy korpusli plug bilan shudgorlash. n Madaniy shudgorlash – chimqirqar yoki burchak kesgichlarni qo‘llab shudgorlash. Bu eng ko‘p tarqalgan shudgorlash turi. n Palaxsani aylantirish– palaxsani 180˚ ga aylantirish. Asosan, chimli tuproqlar shunday shudgorlanadi. n Ag‘dargichsiz shudgorlash – tuproqqa ag‘dargichsiz pluglar bilan, ya’ni palaxsalarni aylantirmasdan ishlov berish. n Tuproqni chuqurlashtirish bilan shudgorlash – shudgorlash bilan birga haydov ostini yumshatish. n Ikki va uch yarusli shudgorlash – tuproq qatlamlari palaxsalari o‘rnini almashtirib shudgorlash. n Plantaj shudgorlash – 40 sm va undan ko‘proq chuqurlikda shudgorlash. U o‘rmon va buta daraxtlarini ekish oldidan o‘tkaziladi. Talabalarga tavsiya etiladigan manbalar: Qishloq xo‘jalik mashinalarining tarkibiy qismlari, moslamalariga oid materiallar, internet ma’lumotlari.
1. Keys mohiyatini etarlicha anglab oling. 2. Berilgan manbalarga tayangan holda muammoning echimini topishga xizmat qiluvchi omillarni aniqlang. 3. Ana shu omillar asosida echimni asoslashga uring. 5. Echimni bayon eting. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 22
foydalanish” mavzusini o‘qitishda «Keys stadi» muammoli vaziyat metodidan foydalanib o‘qitish.
Vaziyatdagi muammolar turi Muammoli vaziyatning kelib chiqish sabablari Vaziyatdan chiqib ketish harakatlari
Yerlarga ishlov berish jarayonida pluglarning notug‘ri ishlov berish chuqurligini rostlash natijasida shudgorni sifatsiz bajarilishi.
Plug korpuslarining oraliq masofasi to‘g‘ri
o‘rnatilmaganligi, korpus
lemixining yaxshi
termik ishlov berilmaganligi va limex tig‘ining o‘tmaslashganligi, plug tayanch g‘ildiragining podshipnigi noturg‘un ishlaganligi sababli nuqsonlarning kelib chiqishi. Yerga asosiy ishlov berishdan oldin plug korpuslarini oraliq masofalarini belgilangan shablon asosida
rostlab olish
lozim, limexlarni kerakli darajada ishlv berishini ta’minlash maqsadida o‘tkirlash va yaroqsizini boshqasiga almashtiramiz, Plugning tayanch g‘ildiragining aylanish o‘qi va podshщipnigini tekshirib kerakli ta’mirlash servish ishini amalga oshirish lozim.
Shudgorlash vaqtida agregatning tortish qo‘vvatini hisobga olmasdan notug‘ri tezlikni tanlash oqibatida yuzaga keladigan nuqsonlar . Shudgor yuzasini belgilanganidan 20-25sm gacha
notekisliklarning ko‘payishi. Shudgorlash vaqtida
qaytishlarni notug‘ri bajarish;
Shudgorlashni sifatli bajarishda agrotexnik talablar darajasija amalga oshirish; Shudgorlash vaqtida shudgor chuqurligini doimiy nazorat qilish, plug korpuslariga daladagi begona utlarni tiqilib qolish holatlarini bartaraf etish; Shudgorlash vaqtida doimiy ishchi tezlikni taminlashdan.
www.pdffactory.com 23
1. Talabalar keys mohiyatini u bilan ikki-uch marta tanishish orqali, sherigi (juftlikda), guruhdoshlari (kichik guruhlarda) yoki jamoadoshlari (jamoada) bilan muhokama qilgan holda etarlicha anglab oladi. 2. Talaba sherigi (juftlikda), guruhdoshlari (kichik guruhlarda) yoki jamoadoshlari (jamoada) bilan muhokama qilgan holda muammoning echimini topishga xizmat qiluvchi omillarni aniqlaydi. 3. Talaba (juftlik, kichik guruh, jamoa) aniqlangan omillar orasidan muammoga barchasidan ko‘proq dahldor bo‘lgan omil (yoki ikkita omil)ni ajratib oladi. 4. Talaba (juftlik, kichik guruh, jamoa) echimni ajratib olingan omil (ikkita omil) asosida bayon etadi. 5. Echim individual, kichik guruhlar yoki jamoa ishtirokida muhokama qilinadi.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
24
2-keys 1. PN-8-35 plugini qismlarini aniqlash. 2. Lemex ag‘dargichli plug korpusini o‘rganish
1. Tegishli adabiyotlardan plugni fismlarini o‘rganing. 2. Lemex ag‘dargichli plug korpusini sxemasi asosida plakat ishlang
1. Talabalar keys mohiyatini u bilan ikki-uch marta tanishish orqali, sherigi (juftlikda), guruhdoshlari (kichik guruhlarda) yoki jamoadoshlari (jamoada) bilan muhokama qilgan holda etarlicha anglab oladi. 2. Talaba sherigi (juftlikda), guruhdoshlari (kichik guruhlarda) yoki jamoadoshlari (jamoada) bilan muhokama qilgan holda muammoning echimini topishga xizmat qiluvchi omillarni aniqlaydi. 3. Talaba (juftlik, kichik guruh, jamoa) aniqlangan omillar orasidan muammoga barchasidan ko‘proq dahldor bo‘lgan omil (yoki ikkita omil)ni ajratib oladi. 4. Talaba (juftlik, kichik guruh, jamoa) echimni ajratib olingan omil (ikkita omil) asosida bayon etadi. 5. Yechim individual, kichik guruhlar yoki jamoa ishtirokida muhokama qilinadi. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
25
1-topshiriq bo‘yicha PN-8-35 plugi: 1 – keyingi g‘ildirakni rostlash vinti; 2 - rama; 3 - bo‘ylama to‘sin; 4 - shudgorlash chuqurligini rostlash vinti; 5 - osma tirkagichlari; 6 - tirkagich; 7 - avtoulagich uchun tayanch; 8 - biriktirish barmog‘i; 9 - disksimon pichoq ustuni; 10 - chimqirqar kronshteyni; 11 - chimqirqar; 12 - tayanch g‘ildirak; 13 - korpus; 14 - korpus ustuni; 15 - keyingi tayanch g‘ildirak.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
26
Lemex ag‘dargichli plug korpusi: I - lemex; II - ag‘dargich; III - tutqich: 1 - lemex tumshugi; 2 - tig‘; 3 - tovon; 4, 6 va 8 - egat, yuqori va dala qirrasi; 5 - ag‘dargich qanoti; 7 - ag‘dargich ko‘kragi
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
27
XULOSA Hozirgi zamon sharoitida, yuqori malakali kadrlarni tayyorlashda, o‘qitishning hozirgi zamon tizimlari va yangi pedagogik texnologiyalari asosida amalga oshirilishi maqsadga muvofiqdir. Yangi pedagogik texnologiyalarni xislati shundaki, unda qo‘yilgan maqsadlarga erishish kafolatini beruvchi o‘quv jarayoni rejalashtiriladi va amalga oshiriladi .
noan’anaviy shakllarda tashkil etish, ta’lim jarayonini mukammal andoza asosida loyixalashga erishish, mazkur loyihalardan oqilona foydalana olish ko’nikmalarga ega bo’lish ta’lim oluvchilar tomonidan nazariy bilimlarni puxta, chuqur o’lashtirilishi, ularda amaliy ko’nikma va malakalarning hosil bo’lishining kafolati bo’la oladi. Bo’lajak kadrlarni tayyorlash tizimini takomillashtirish zarurligi bu uzluksiz jarayonligidan kelib chiqqan holda, bu tizim maktab-akademik litsey yoki pedagogika kolleji-oliy o’quv yurti shaklida bo’lib, ular faoliyati o’rtasida kasbga tayyorlash sohasida tizimli izchillikka alohida e’tibor qaratilsa, maqsadga muvofiq bo’ladi. Bo’lajak o’qituvchilarni ta’lim jarayonida innovasion texnologiyalardan foydalanishga o’rgatishda ta’lim jarayonini ilg’or pedagogik texnologiyalar asosida tashkil etilishiga e’tibor qaratish zarur. Buning uchun, avvalo, o’qituvchilarni tayyorlash va qayta tayyorlashni tashkil etish muhimdir. Bo’lajak o’qituvchilarni nazariy jihatdan tayyorlashni amaliy tayyorgarlik bilan mustahkam aloqada yo’lga qo’yish zarur. Chunki amaliyot ularni pedagogik faoliyatga qanchalik tayyorligini ko’rsatuvchi mezondir. Yuqorida fikrlarni inobatga olgan holda xulosa qilib aytganda, Yerga ishlov berish mashinalari (plug)ni o’rganishda keys stadi metodidan foydalanish maqsadga muvofiq PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
28
1. Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori / Prezident Islom Karimovning O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi IX sessiyasida so‘zlagan nutqi. – Turkiston g., 1997 yil 30-avgust. 2. Karimov I.A. O‘zbekistonning o‘z istiqlol va taraqqiyot yo‘li. – T. : O‘zbekiston, 1992.-78 b. 3. Azizxodjaeva N.N. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. – T.: Moliya, 2003. – 192 b. 4. Ishmuhamedov R., Abduqodirov A., Pardaev A. Ta’limda innovasion texnologiyalar (ta’lim muassasalari pedagog-o‘qituvchilari uchun amaliy tavsiyalar). – T.: “Iste’dod” jamg‘armasi, 2008. – 180 b. 5. Sayidahmedov N.S. Yangi pedagogik texnologiyalar. – T.: Moliya, 2003. 6. Sayidahmedov N.S. Pedagogik mahorat va pedagogik texnologiya. T.:”Fan va texnologiya” nashriyoti, 2014 7. Tolipov O‘., Usmonboeva M. Pedagogik texnologiyalarning tadbiqiy asoslari – T.: 2006. 8. Yarmatov R. Bo‘lajak o‘qituvchi shaxsini tarbiyalash va rivojlantirish. – T.: “Fan va texnologiya” nashriyoti, 2009. 12. Infocom.uz elektron jurnali: www.infocom.uz 13. www.google.uz. 14. www.ziyonet.uz. 15. www.tdpu.uz.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Download 0.8 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|