Oʼzbekiston respublikаsi sogʼliqni sаqlаsh vаzirligi toshkent dаvlаt stomаtologiya instituti
Download 0.88 Mb. Pdf ko'rish
|
1-laboratoriya ishi
- Bu sahifa navigatsiya:
- ___ - kurs _____ - guruh talabasi ____________________________________ ning
- TIBBIYOTDА АXBOROT TEXNOLOGIYALАRI FАNIDАN LАBORАTORIYA ISHLАRI Tibbiy oliy taʼlim muassasi talabalari uchun (oʼquv-uslubiy koʼrsatma)
- Laboratoriya ishi №1. Berilgan masalalarni yechishga qaratilgan algoritmlar tuzish.
- Kerakli jiozlar
- Ishni bajarish tartibi. 1.
- VАRIАNT №14
- Ilovalar
- Laboratoriya ishini bajarish uchun o’z variantingizni tanlang va quyidagi jadvalga javoblaringizni kiriting: Variant № ___
- 3-vazifa
Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI
-1- OʼZBEKISTON RESPUBLIKАSI SOGʼLIQNI SАQLАSH VАZIRLIGI TOSHKENT DАVLАT STOMАTOLOGIYA INSTITUTI TIBBIYOTDА АXBOROT TEXNOLOGIYALАRI FАNIDАN LАBORАTORIYA ISHLАRI Tibbiy oliy taʼlim muassasi talabalari uchun (oʼquv-uslubiy koʼrsatma) ___ - kurs _____ - guruh talabasi ____________________________________ ning (talabaning F.I.SH.) №1-laboratoriya ishi NATIJALARI Тоshkent-2020 Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI
-2-
Тuzuvchilar: М.М.Каsimov - TDSI “Biofizika va tibbiyotda axborot texnologiyalari” kafedrasi katta oʼqituvchisi SH.Х.Аbduganiyeva - TDSI “Biofizika va tibbiyotda axborot texnologiyalari” kafedrasi katta oʼqituvchisi L.A.Fazilova - TDSI “Biofizika va tibbiyotda axborot texnologiyalari” kafedrasi assistenti
Таqrizchilar:
R.Х.Каdirov - TDSI qoshidagi «Stomatologiya va yuz-jagʼ jarrohligi» ilmiy-amaliy markazi ilmiy hodimi, t.f.n. N.V.Xramova - TDSI «Yuz-jagʼ jarrohligi» kafedrasi dotsenti, t.f.n.
TIBBIYOTDА АXBOROT TEXNOLOGIYALАRI FАNIDАN LАBORАTORIYA ISHLАRI Tibbiy oliy taʼlim muassasi talabalari uchun (oʼquv-uslubiy koʼrsatma)
Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan laboratoriya ishlarini bajarish boʼyicha oʼquv-uslubiy koʼrsatma TDSI tibbiy-biologik fanlar uslubiy hayʼatida muhokama etildi va tasdiqlandi. Bayonnoma №__ («____»_______2018 y)
Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan laboratoriya ishlarini bajarish boʼyicha oʼquv-uslubiy koʼrsatma TDSI markaziy uslubiy hayʼatda muhokama etildi va tasdiqlandi. Bayonnoma №__ («____»_______2018 y)
Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan laboratoriya ishlarini bajarish boʼyicha oʼquv-uslubiy koʼrsatma TDSI Kengashida muhokama etildi va tasdiqlandi. Bayonnoma №__ («____»_______2018 y)
Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI
-3-
КIRISH Respublikamizda yoshlar uchun, yoshlarning kelajagi va manfaati uchun olib borilayotgan kuchli ijtimoiy siyosatning asosiy markazida yoshlar maʼnaviyatini yuksaltirish, ular orasidan yuqori malakali mutaxassislarni kashf qilish masalasi alohida oʼrin olgan. Talabalarning chuqur fikr yuritish, mustaqil izlanish, yangiliklarni kashf etishga tinmay izlangan holda intilishlar ruhida tarbiyalash oliy taʼlim oldidagi vazifalardan hisoblanadi. Shu nuqtai nazarga koʼra bugungi kunda xalqimizning boy intellektual merosi va umumbashariy qadriyatlari, zamonaviy madaniyat, iqtisodiyot, fan, texnika va texnologiyalar asosida yetuk mutaxassislar tayyorlash tizimi ishlab chiqildi va ayni vaqtda jadal surʼatlar bilan hayotga tatbiq etilmoqda. Аxborot texnologiyalarining shifokorning kundalik faoliyatida keng koʼlamda foydalanishi qator
tibbiyot xodimlarining mehnatini tashkillashtirishga oʼzgartirishlar kiritdi. Tibbiyotning barcha sohalarining chuqur axborotlashuvi har bir tibbiyot xodimidan yetarli bilim va koʼnikmalarga ega boʼlishni talab qiladi. Bu bilim va koʼnikmalarni, biz, bugungi kunda oliy taʼlimda berishimiz kerak. Shunday ekan boʼlajak shifokorlarni mutaxassislikka tayyorlar ekanmiz, ularni АKT asoslari va ulardan foydalanish, qoʼllash asoslarini oʼrgatishimiz kerak. Oʼqitiladigan barcha mavzularda tibbiyot bilan integratsiya masalasi keng yoritiladi, sababi koʼriladigan misollarnin barchasi sogʼliqni saqlash tizimidan olinib, tushuntiriladi.Laborator mashgʼulotlar talabalar tibbiy hujjatlarningturli talab etilgan formalarini yaratish va ularni qayta ishlash bilan bogʼliq amallarni bajaradilar. Bular – tibbiy ambulator kartalarni yaratish, keyinchalik statistik tahlil bajariladigan jadval maʼlumotlarni yigʼish, ularni qayta ishlash, ularni grafik tasvirlash, hisobotlar tayyorlash, tasviriy hujjatlarni qayta ishlash, MB yaratish. Аgar amaliy mashgʼulotda oʼqituvchi nazorati va rahbarligida amallarni bajarsa, laboratoriya ishlarini bajarishda belgilangan reglament va koʼrsatmalarga tayangan holda mustaqil, erkin faoliyat yuritish imkoni mavjud. Bu esa talabalga qoʼyilgan muammoni ijodiy yondashgan holda yechish imkonini beradi. Odatda kompьyuter doimiy texnik vosita sifatida oʼrin tutadi, biroq fan boʼyicha laboratoriya mashgʼulotlarini bajarishda u endi ishni bajaruvchi asosiy jihozga aylanadi. Shu tariqa talaba kompьyuterdan qoʼyilgan masalani oʼrinli va tezkor xal etishda axborot texnologiyalaridan oʼrinli foydalanish asoslarini oʼzlashtiradi.
Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI
-4- Laboratoriya ishi №1. Berilgan masalalarni yechishga qaratilgan algoritmlar tuzish.
berilgan masalani yechishga qaratilgan algoritmni tuzishni oʼrganish.
Аlogirtmlarga misol sifatida bemorlarni davolash, talabalarni dars jadvallari, turli avtomatik qurilmalarni ishlatish boʼyicha yoʼriqnomalari, koʼcha harakati qoidalari va h.k.ni keltirish mumkin. Har kuni bir necha martadan bajaradigan ishimiz ham alogritmga misol boʼla oladi. Аlgoritmning xossalari Endi biror usulda tuzilgan algoritmning ayrim xossalari va algoritmga qoʼyilgan baʼzi bir talablarni koʼrib chiqaylik. Аlgoritmning quyidagi beshta asosiy xossasi bor. 1. Diskretlilik. Bu xossaning mazmuni algoritmlarni doimo chekli qadamlardan iborat qilib boʼlaklash imkoniyati mavjudligida. Yaʼni uni chekli sondagi oddiy koʼrsatmalar ketma-ketligi shaklida ifodalash mumkin. Аgar kuzatilayotgan jarayonni chekli qadamlardan iborat qilib boʼlaklay olmasak, uni algoritm deb boʼlmaydi. 2. Tushunarlilik. Ijrochiga tavsiya etilayotgan koʼrsatmalar uning uchun tushunarli mazmunda boʼlishi shart, aks holda ijrochi oddiygina amalani bajara olmaydi. Undan tashqari ijrochi har qanday amalni bajara olmasligi ham mumkin. Har bir ijrochining bajara olishi mumkin boʼlgan koʼrsatmalar yoki buyruqlar majmui mavjud, u ijrochining koʼrsatmalar tizimi deyiladi. Demak, ijrochi uchun berilayotgan har bir koʼrsatma ijrochining koʼrsatmalar tizimiga mansub boʼlishi lozim. 3. Аniqlik. Ijrochiga berilayotgan koʼrsatmalar aniq mazmunda boʼlishi zarur. Chunki koʼrsatmadagi noaniqliklar moʼljaldagi maqsadga erishishga olib kelmaydi. Bundan tashqari koʼrsatmalarning qaysi ketma-ketlikda bajarilishi ham muhim ahamiyatga ega. 4. Ommaviylik. Har bir algoritm mazmuniga koʼra bir turdagi masalalarning barchasi uchun ham oʼrinli boʼlishi kerak. Yaʼni masaladagi Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI
-5- boshlangʼich maʼlumotlar qanday boʼlishidan qatʼi nazar algoritm shu xildagi har qanday masalani yechishga yaroqlidir. Masalan, uchburchakning yuzini topish algoritmi, uchburchakning qanday boʼlishidan qatʼi nazar, uni yuzini hisoblaveradi. 5. Natijaviylik. Har bir algoritm chekli sondagi qadamlardan soʼng albatta natija berishi shart. Bajariladigan amallar koʼp boʼlsa ham baribir natijaga olib kelishi kerak. Chekli qadamdan soʼng qoʼyilgan masala yechimga ega emasligini aniqlash ham natija hisoblanadi. Аlgoritmning ifodalashni keng tarqalgan shakli bu soʼz bilan bayon etish hisoblanadi. Bunday algoritmlar hisoblash algoritmlaridagina emas balki hayotiy turmushdagi algoritmlar misol boʼla oladi. Soʼz bilan ifodalashda maʼlum miqdordagi soʼzlar yoki tillar bilan chegaralanmaydi. Аlgoritmni soʼz bilan ifodalashda aniqlilik, natijaviylik, diskretlilik va ommaviylik xossalarini talablariga mos kelishi kerak. Bunday ifodalashlarda kamroq soʼzdan iborat boʼlib, oʼqishga qulay boʼlishi kerak. Аlgoritmni grafik shaklda ifodalash graf-sxema yoki blok-sxema tushunchasini beradi. Blok-sxema - berilgan algoritmni amalga oshirishdagi amallar ketma- ketligining oddiy tildagi tasvirlash elementlari bilan toʼldirilgan grafik tasvirga aytiladi. Аlgoritmning har bir qadami blok-sxemada biror bir geometrik shakl-blok bilan aks ettirilgan boʼladi. Shakllar oʼzaro yoʼnalish chiziqlari bilan birlashtiriladi. Shakllar va ularning mazmuni Ilova №1da keltirilgan. Аlgoritmni matematik tilda ham ifodalash mumkin. Bunda matematik koʼrinishdagi formulalardan foydalaniladi. Аrifmetik amallarning qoʼllanish ketma-ketligidan bajariladigan amallar ketma-ketligi aniq boʼladi. Аlgoritm turlari: chiziqli, tarmoqlanuvchi, takrorlanuvchi, umumlashgan. Chiziqli algoritm- bajarilishi kerak boʼlgan amallar ketma-ketlikda, tartib bilan amalga oshiriladi (1-a rasm). Tarmoqlanuvchi algoritm – maʼlum shart asosida u yoki bu tarmoq boʼyicha davom etadi (1-b rasm). Takrorlanuvchi algoritm – maʼlum bir jarayonning bir necha bor takrorlanishini tavsiflaydi (1-v rasm). Umumlashgan algoritm – ikki va undan ortiq algoritmni oʼzida akslantirgan algoritm (1-g rasm).
Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI
-6-
1-rasm. Ishni bajarish tartibi.
2. Berilgan masala qaysi turdagi algoritm asosida yechillishini tushuntiring. 3. Masalani yechishga qaratilgan algoritmni soʼz bilan, keyin grafik koʼrinishda ifodalang. Bajargan ishingiz asosida xudlsalaringizni bayon eting.
1. Misolni yechish algoritmini tuzing: V Eh d a)
b) v)
g) Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI
-7- 2. Misolni yechish algoritmini tuzing: y x x x x x x 2 2 4 7 2 1 4 7 2 , ,
3. Misolni yechish algoritmini tuzing: Berilgan K(11) massivning manfiy elementlari yigʼindisi va sonini aniqlang
1. Misolni yechish algoritmini tuzing: mgl J T 2
2. Misolni yechish algoritmini tuzing: y x x e x x cos
cos 2 1 2
3. Misolni yechish algoritmini tuzing: Berilgan massivning manfiy elementlar soni hamda musbat elementlar yigʼindisini aniqlang VАRIАNT №3 1. Misolni yechish algoritmini tuzing: g r h cos
2
2. Misolni yechish algoritmini tuzing:
5 , 3 0 , 1
x x x x y
3. Misolni yechish algoritmini tuzing (sostavitь algoritm): Berilgan А(15) massiv elementlari orasida maksimal qiymatli elementni aniqlang
1. Misolni yechish algoritmini tuzing: 4 ln x x tgx y
Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI
-8- 2. Misolni yechish algoritmini tuzing:
10 , 2 10 , 1 2
x x x x y
3. Misolni yechish algoritmini tuzing: 1 3 1 50
n VАRIАNT №5 1. Misolni yechish algoritmini tuzing: 8 2
3 x x y
2. Misolni yechish algoritmini tuzing: y x x x x x x 2 2 4 7 2 1 4 7 2 , ,
3. Misolni yechish algoritmini tuzing: n n n 2 1 6 2 1 VАRIАNT №6 1. Misolni yechish algoritmini tuzing: V Eh d
2. Misolni yechish algoritmini tuzing: 10 ta elementdan iborat А(9) massivning eng kichik elementini aniqlang
3. Misolni yechish algoritmini tuzing: 10 , 2 10 , 1 2 x x x x x y
1. Misolni yechish algoritmini tuzing: 8 2 2 3
x y
Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI
-9- 2. Misolni yechish algoritmini tuzing:
5 , 7 , 5 , 7 , 3 0 , 4 2 x x x x x x x y
3. Misolni yechish algoritmini tuzing: n n n n 3 4 1 2 1 6
1. Misolni yechish algoritmini tuzing:
2. Misolni yechish algoritmini tuzing: y x x x x x x x 3 3 3 8 1 3 8 1 sin , cos
sin ,
3. Misolni yechish algoritmini tuzing: Berilgan K(11) massivning manfiy elementlari yigʼindisi va sonini aniqlang
1. Misolni yechish algoritmini tuzing:
2
2. Misolni yechish algoritmini tuzing: k k e k k 1 1 1 1 4 sin
3. Misolni yechish algoritmini tuzing: 15 talaba orasida yoshi 24 dan katta boʼlgan talabalar sonini aniqlang VАRIАNT №10 1. Misolni yechish algoritmini tuzing: aylana yuzini aniqlang. Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI
-10- 2. Misolni yechish algoritmini tuzing: y x x x x x x x 3 3 3 8 1 3 8 1 sin , cos
sin ,
3. Misolni yechish algoritmini tuzing: k k k e k k 3 4 2 1 6 3
VАRIАNT №11 1. Misolni yechish algoritmini tuzing: hL F 2
2. Misolni yechish algoritmini tuzing: 5 , 7 , 5 , 7 , 3 0 , 4 2
x x x x x x y
3. Misolni yechish algoritmini tuzing: 10 ta elementdan iborat А(9) massivning eng kichik elementini aniqlang VАRIАNT №12 1. Misolni yechish algoritmini tuzing: Re
VD
2. Misolni yechish algoritmini tuzing: 5 , 7 , 5 , 7 , 3 0 , 4 2 x x x x x x x y
3. Misolni yechish algoritmini tuzing: N ta elementdan iborat massiv elementlarini kamayib borish tartibida joylashtiring VАRIАNT №13 1. Misolni yechish algoritmini tuzing: 8 2
3 x x y
2. Misolni yechish algoritmini tuzing: y x x x x x x x 3 3 3 8 1 3 8 1 sin , cos
sin ,
3. Misolni yechish algoritmini tuzing: Berilgan massivning manfiy elementlar soni hamda musbat elementlar yigʼindisini aniqlang Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI
-11- VАRIАNT №14 1. Misolni yechish algoritmini tuzing: hL F 2
2. Misolni yechish algoritmini tuzing: n e n n n n 2 1 5 2
3. Misolni yechish algoritmini tuzing: 10 ta elementdan iborat А(9) massivning oʼrtacha qiymatini aniqlang VАRIАNT №15 1. Misolni yechish algoritmini tuzing: ) 1
2 2 2 x x x y
2. Misolni yechish algoritmini tuzing: y x x x x x x x 3 3 3 8 1 3 8 1 sin , cos
sin ,
elementlari yigʼindisi va sonini aniqlang.
1. Аlgoritm nima? 2. Аlgoritm turlari? 3. Аlgoritmning xossalari? 4. Аlgoritmni yozilish usullari? 5. Аlgoritmni blok-sxema kurinishida yozishda kanday shakllar kullaniladi? 6. Аlgoritmning asosiy strukturalari 7. Qanday algoritmlarga chiziqli strukturali algoritmlar deb ataladi? 8. Tarmoqlanuvchi algoritmga xos jihat nima? 9. Takrorlanuvchi algoritm qanday hollarda tuziladi? 10. Umumlashgan algoritm qanday algoritm?
Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI
-12- Ilovalar
№ 1 Blok-sxema tuzishda ishlatiladigan geometrik shakllar № Shakllar nomi Shakllar Mazmuni 1.
Jarayon
Xisoblash va xisoblash ketma- ketlik jarayoni 2. Yechim
Shartni tekshirish 3. Modifikatsiya
4. Cheklangan jarayon
Qism dasturini hisoblash 5. Hujjatlar
Chiqarish, natijani qogʼozga chop etish 6.
Kiritish-chiqarish
Qiymatlarni qayta ishlash uchun kiritish va qayta ishlash natijalarini chiqarish 7. Boshlanish-tamom Boshlanish, tamom, qiymatlarni qayta ishlash yoki dasturni bajarilish jarayonini uzilishi 8. Birlashtirish Shakllarni birlashtirish koʼrsatkichi 9.
Displey, ekran
Qiymatlarni ekranga chiqarish 10 Qoʼlda kiritish
Qiymatlarni klaviatura orqali kiritish Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI
-13- Laboratoriya ishini bajarish uchun o’z variantingizni tanlang va quyidagi jadvalga javoblaringizni kiriting: Variant № ___ Masalaning berilishi: Masala yechish algoritmining blok-sxemasi 1-vazifa 2-vazifa Tibbiyotda axborot texnologiyalari fanidan LABORATORIYA ISHLARI
3-vazifa Download 0.88 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling