Personalni rag’batlantirish

Personalni rag’batlantirish

• REJA:
• 1. Personalning mehnatga qiziqishini oshirish
• 2. Personalni moddiy rag’batlantirish
• 3. Personal mehnatiga haq to’lash. Mehnatga haq to’lashni tashkil etish

1. Personalning mehnatga qiziqishini oshirish

• Qiziqish (motiv) - bu insonni muayyan faoliyatga undovchi ichki va tashqi harakatlantiruvchi kuchlardir. Qiziqish insonga uning ehtiyojlarini qondirish uchun nima qilish va buni qanday qilish kerakligini belgilaydi.

• Qiziqish jarayonini to’rt bosqichga bo’lish mumkin:
• *Ehtiyojning paydo bo’lishi.
• *Ehtiyojni qondirish yo’llarini izlash.
• *Ehtiyojni qondirish uchun faoliyatga kirishish.
• *Ehtiyojning qondirilishi, moddiy yoki ma’naviy rag’batlantirishga ega bo’lish.

• Insonga oid tushunchalar tavsifi

• Inson

• Insoniy guruhlar

• Insoniy shakllanish bosqichlari

• Insoniy rivojlanish bosqichlari

• Insonning hususiyatlari

• Shaxsni farqlovchi belgilar

• Inson faoliyat ko’rsatadigan sohalar

• Insonning ijtimoiy hususiyatlari

• Shaxsni ijtimoiy turlari

• Jamiyat

• Millat

• Avlod

• Oila

• Identifikatsiyalash

• Personalllashtirish

• Individuallashtirish

• Biologik mavjudot

• Shaxs

• Individ

• Individuallik

• Ong

• Til

• Muloqot

• Mehnat

• Tajriba

• Faoliyat

• Shaxsiy sifatlar

• Shaxs psixologiyasi

• Bilim va mahorat

• Intellektual mahorat

• Madaniy daraja

• Iqtisodiyot

• Fan

• San’at

• Tibbiyot

• Pedagogika

• Boshqaruv

• Qobilyat

• Extiyoj

• Qiziqish

• Faoliyat

• Munosabat

• Muassasalar

• Xohlayman, bilama,
• ifodalayman

• Xohlayman, bilaman, ifodalay olmayman

• Xohlayman, bilamayman, ifodalay olmayman

• Xohlayman, bilamayman, uddalayman

• Xohlamayman, bilama, uddalayman

• Xohlamayman, bilamayman, uddalayman

• Xohlayman, bilamayman, uddalay olmayman

• Yaxshiroq mehnat qilishga undovchi omillar

• Daromard yuqori bo’lsa

• Erishgan muvaffaqiyatni rivojlantirish imkoniyati bo’lsa

• Ko’proq mustaqillik berilsa

• O’z g’oyalarini amalga oshirish bo’lsa

• Mehnat ta’tili uzunroq bo’lsa

• Ishonchliroq ish joyi bo’lsa

• Ish vaqti kamroq bo’lsa

• Ko’proq ta’sir ko’rsatish imkoniyati bo’lsa

• Egiluvchan ish grafigi

• Qiziqarli mehnat faoliyati

• Qarilik yaxshiroq ta’minlansa

• Mehnat yaxshi e’tirof etilsa

• So’roqda ishtirok etgan 100 menejerdan har biri ushbu sharoitlarda yaxshiroq ishlashga intilishni bildirgan bir necha javob variantlari berilgan

• Yaxshi muhit bo’lsa

• Boshqaruv usuli yaxshiroq bo’lsa

• 48

• 25

• 25

• 21

• 23

• 22

• 16

• 11

• 21

• 22

• 13

• 13

• 25

• 11

• Ehtiyojlar

• Maqsad

• Faoliyat

• Qiziqish

• Ehtiyoj qondirish natijalari
• Ehtiyoj qondirilgan
• Ehtiyoj qisman qoldirilgan
• Ehtiyoj qondirilmagan

• Ehtiyoj orqali aniqlanadigan qiziqish modeli

• A. Maslou tajribasi bo’yicha ehtiyoj darajalari piramidasi

• 1-daraja

• 3-daraja

• 2-daraja

• 4-daraja

• 5-daraja

• O’zini namoyon etish ehtiyoji

• Hurmat va e’tirofga erishish ehtiyoji

• Ijtimoiy guruhga mansublik ehtiyoji

• Barqarorlik ehtiyoji

• Fiziologik ehtiyojlar

• Kafolatli ish, barqaror ish haqi, pensiya taminoti

• Oziq-ovqat, uy-joy, ro’zg’or buyumlari va hakazolar

• Qobilyatni namoyon qilish
• Bilimlarni ko’paytirish
• Vakolatni kengaytirish

• Kasbiy malaka
• Ishda mustaqillik

• Jamiyat tomondan etirof etish
• Odamlar bilan aloqa
• Jamoa hurmati

• F. Gertsberg modeli

• Mehnat sharoitlari omilllari

• Jamoadagi o’zaro munosabat

• Ish haqi

• Ish sharoiti

• Korxona siyosati

• Ish ustidan bevosita nazorat darajasi

• Qiziqtiruvchi omillar

• Yuksak ma’sulyat darajasi

• Ish natijalari etirof etilishi va ma’qullanishi

• Shuhrat qozonish

• Muvaffaqiyat qozonish

• Ijodiy va kasbiy rivojlanish imkoniyati

• Mohiyat bo’yicha qiziqtirish nazariyalariga muvofiq ehtiyojlarning o’zaro bog’liqligi

• A. Maslou nazariyasi

• O’zini namoyon qilish ehtiyoji

• Hayot kechirish ehtiyoji

• Shuhrat qozonish ehtiyoji

• Fiziologik ehtiyojlar

• Barqarorlik ehtiyoji

• Mansublik ehtiyoji

• Hurmat va etirofga erishish ehtiyoji

• Sherlik ehtiyoji

• Mehnat sharoiti omillari
• Boshqaruv
• Nazorat
• Ish haqi
• Guruhlararo munosabat
• Mehnat sharoiti

• Maqsadga erishish ehtiyoji

• Sherlik ehtiyoji

• Hokimyat ehtiyoji

• D. Mak-Klelland nazariyasi

• F. Gersberg nazariyasi

• K. Al’derfer nazariyasi

• Qiziqtiruvchi omillar
• Tan olishga erishish
• Ish jarayoni
• Masulyat
• Shuhrat qozonish

• O’zini namoyon etish maqsadi

• Mavqe, nufuz, g’urur

• Aloqa qilishga , o’zaro tenglik asosida munosabat o’rnatishga entilish

• Barqarorlika intilish, tavakkalchilikdan himoyalanish

• Fiziologik ehtiyojlar: suvga tashnalik, ochlik, nafas olish, kiyim-kechak va hokazolar

• Ikkilamchi ehtiyojlar

• Birlamchi ehtiyojlar

• Shaxsiy qiziqtirish

• Umumiy maqsad

• Jamoa uchun faxrlanish, guruhiy tabakkurlik, javobgarlik ruhi, raqobatda g’alabaga erishishga intilish

• Guruhiy muhit, guruhiy nafrat, guruhiy qiziqishlar, yetakchilarga ergashish hamfikrlik

• Jamoaning tashkil etilishi

• Manfaatlarning mosligi, bosim, ikkilamchi guruhlar va hokazolar

• Guruhiy qiziqtirish

• Ko’p

• Kam

• Qiziqish (motiv) sabablari darajasi

• Qiziqtirish uslublari

• Iqtisodiy uslublar

• Salbiy rag’batlanti-rishlarni bartaf etish usulublari

• Partisipativ1 uslublar

• Intizomli uslublar

• Maqsadli uslub

• Ish hajmini kengaytirish va mazmuni boyitish uslublari

• Manaviy rag’batlanti-rish uslublari

• Tashkiliy qiziqtirish

• Iqtisodiy
• Manaviy rag’batlantirish
• Salbiy rag’batlantirishni bartaraf etish
• Ish hajmi kengaytirish va mazmuni boyitish
• Partisipativ
• Intizomiy

• Rag’batlarni hodim tomondan baholanishi

• Ijroning rahbar tomondan baholanishi

• Maqsad

• Natijani baholash

• Natija

• Ijro

• Qoniqish

• Baholovchi suhbat

• O’z-o’zini qiziqtirish
• (ichki qiziqtirish )

• Qiziqtirishning tashkiliy mexanizimi

• Maqsadlar

• Vositalar

• Vazifalar

• Ijtimoiy psixologik

• Iqtisodiy

• Mohiyat texnalogik

• Siyisiy- mafkuraviy

• Ma’muriy- boshqaruv

• Maqom

• Rol

• Qadriyat

• Meyor

• Ehtiyoj

• Kutish

• Ko’rsatma

• Rag’bat

• Qiziqish

• Ijtimoiy-psixologik faoliyat modeli

• Mansublik bo’yicha
• Ijtimoiy
• Milliy
• Sinfiy
• Guruhiy
• Shaxsiy

• Barqarorlik darajasi boyicha
• Manfaatlar barqarorligi uzoq muddat saqlanishida ifodalanadi

• Ta’sir ko’rsatish namoyon bo’lish sohasi bo’yicha
• Moddiy
• Siyosiy
• Ma’naviy

• Chuqurligi va uzunligi boyicha
• Tez-tez, uzoq muddatli va vaqtincha, tub va yaqin oraliq

• Kengligi bo’yicha
• Bir sohada mujasamlashgan, ko’plar orasida taqsimlangan

• Maqsad bo’yicha
• Bevosita xarakterga ega bilvosita xarakterga ega

• Manfaatlar

• Manfaatlar tasnifi

Hodimlar toifasi	Umumiy songa nisbatan foiz	Qiziqish darajasi	O’zini tutish shakli
Meyordan ortiqcha o’ta sidqidil	5	Qiziqtirish va rag’batlantirishga o’ta mos	Innovatsiyali iqtisodiy
Meyorda, yetarli darajada sidqidil	60	Qiziqtirish va rag’batlantirishga yetarlich mos emas	Iqtisodiy tashkiliy
Yordamchi meyorda, yetarli darajada sidqidil emas	30	Qiziqishi ravshan emas, rag’batlantirishga moyillik	Xarakterli destruktiv
Meyoriy emas, sidqidil emas	5	Qiziqishi aniq emas, manfaati yo’q	Xarakterli destruktiv

• Qiziqish (motiv)lar va hodimlar hususiyati nisbati

• Rag’batlantirish

• Moddiy
• Pul hisobida (ish haqi, mukofotlar va hokazolar )
• Pul hisobida emas (yo’lanmalar, davolash, transport xizmati va hokazolar )

• Nomoddiy
• Ijtimoiy (mehnat nufizi, lavozimda o’sish imkoniyati )
• Ma’naviy (do’stlar, qarimdoshlar tomonida hurmat, mukofotlashlar)
• Ijodiy (o’zini takomillashtirish, o’zini namoyon qilish imkoniyati )

• Rag’batlantirish turlari

• Mehnatga qiziqtirish va mehnatni rag’batlantirish tizimi

• Moddiy

• Ma’naviy

• Psixologik

• 1. Hodimlar moddiy mehnatiga haq to’lash boyicha yagaona tarif tizimi.
• 2. Hodimlarga kasbiy mahorat uchun ustama haq to’lash to’g’risida nizom.
• 3. Hodimlarga mehnat sharoiti uchun qo’shimcha haq to’lash to’g’risida nizom.
• 4. Yuqori malakali ishcilarga tarif stavkalari o’niga maosh tayinlash to’g’risida nizom.
• 5. Hodimlarga vaqtbay-mukofotli ish haqi to’lash to’g’risida nizom.
• 6. Hodimlarga ishbay- mukofotli ish haqi to’lash to’g’risida nizom.
• 7. Ko’p smenali ish rejimi bo’yicha mehnat qilganlik uchun xodimlarga qo’shimcha haq to’lash to’g’risida nizom.
• 8. Rahbar, mutaxassislar va xizmatchilarni joriy mukofotlash to’g’risida nizom.
• 9. Hodimlarni rejaga qo’shimcha mahsulot ishlab chiqarish suratini oshirganliklari uchun rag’batlantirish to’g’risida nizom.
• 10. Ishlab chiqarish harajatlarinikamaytirish uchun rag’batlantirish to’g’risida nizom.
• 11. Yoqilg’i-moylash materiallariva elektr quvvati sarfini tejash uchun rag’batlantirish to’g’risida nizom.
• 12. Hodimlarning alohida muhim topshiriqlarni bajarishdagi xizmatlari uchun rag’batlantirish to’g’risida nizom.
• 13. Hodimlarni moddiy texika boyliklarini saqlash uchun rag’batlantirish to’g’risida nizom.
• 14. Ixtiro va ratsionalizatorlik takliflari uchun rag’batlantirish to’g’risida nizom.
• 15. Bir yo’la mukofot berish.
• 16. Qimmatbaho sovg’alar berib mukofotlash.

• Ma’naviy
• 1. Minatdorchilik e’lon qilish.
• 2. Fahriy yorliq bilan mukofotlash.
• 3. Tarmoq boyicha fahriy unvon berish:
• “Eng yaxshi ishchi”
• “Eng yaxshi yosh ishchi”
• “Eng yaxshi yosh mutaxasis”
• “Eng yaxshi texnolog”
• “Eng yaxshi konstruktor”
• “Eng yaxshi yoshlar murabbiysi”
• 4. Davlat va hukumat mukofotlariga taqdim etish.

• Psixologik
• 1.Mehnatni tashkil etishning pudrat usuli.
• 2.Mehnatni tashkil etishning konveyer usuli.
• 3.Personalni kasbga yonaltirish.
• 4.Personalni reja asosida attestatsiyadan o’tkazish.
• 5.Ish joylarini attestatsiya qilish.
• 6.Kar’erani rejalashtirish.
• 7.Korxona rahbarlari ba bo’limlari auditi.

• Korxonalarda mehnatga qiziqtirish va mehnatni rag’batlantirish usulllari

t/r	Kompaniya yoki firma bo’limlari	Mukofotlas mezonlari	Mukofot miqdori(hizmat maoshiga nisbatan foiz hisobida )
1.	Texnalogiya bo’limi	Ish rejasini bajarilishi, belgilangan texnalogiya yangiliklarini muddatida joriy etish uchun	40
2.	Sotuv bo’limi	Sotuv rejasi bajarilishi, harodirlar tomonidan shikoyatlar yo’qligi uchun	36
		Sotuv rejasini 5 foizdan ko’proqga oshirib bajarganlik uchun	36
3.	Farroshlar uchun	Barcha bolinma va hududlarda ozodalik ta’minlanganligi uchun	36

• Ijro uchun mukofotlashning namunaviy tizimi

2. Personalni moddiy rag’batlantirish

• Personalni moddiy jihatdan rag’batlantirish ularning mehyat faoliyatida yuksak ko’rsatkichlarga erishishlarini ta’minlashga qaratilgan.
• Personalni moddiy jihatdan rag’batlantirish deyilganda ish beruvchining mehnat shartnomasiga asosan barcha sarf-xarajatlari tushuniladi.
• Moddiy jihatdan rag’batlantirishning asosiy maqsadi xodimlar faoliyatini kompaniya yoki firma strategik maqsadlariga erishishga yo’naltirish, boshqacha qilib aytganda personal moddiy manfaatdor-ligini korxonaning strategik maqsadlari bilan birlashtirishga qaratilgan. Bu hal qiluvchi qoida moddiy jihatdan rag’batlantirishning quyidagi maqsadlarini belgilaydi:

• Ish haqi

• Mukofotlar (bonuslar)

• Foydaga sheriklik

• Qo’shimcha to’lovlar rejasi

• Kechiktirilgan to’lovlar

• Aksiya sarmoyasida ishtirok etish

• Korxona transporti

• Transport harajatini to’lash

• Stipendiya berish dasturi

• Ta’lim olishda yordam berish

• Ovqatlanishni qoplash

• Firma mahsulotini sotib olish uchu chegirma

• Maslahat hizmatlari

• Jamoa bilan dam olish

• Klubga a’zolik(sport, qiziqish boyicha va hkz)

• Kredit olish asotsatsiyalari

• Hayotni sug’urta qilish

• Hodimlar musobaqasi

• Kasaba uyushmalariga a’zolik

• Tibbiy ko’rikdan o’tish

• Qarmogidagi oila a’zolari hayotini sug’urta qilish

• Baxtsiz hodisalardan sug’urta qilish

• Tibbiy hizmat

• Baxtsiz hodisalardan sug’urta qilish

• Qarmog’idagi oila a’zolari hayotini sug’urta qilish

• Jamg’armalar

• Pensiya

• Ta’til

• Dam olish kunlari

• Korxona personalini rag’batlantirish shakli

• Jamg’arlar fondlari

• Korxonaning iste’mol jamg’armasi

• Mehnatga haq to’lash fondi

• Zahira jamg’armasi

• Dividendlar

• Ijtimoiy imtiyozlar

• Hodimlarga

• Korxonada ishlamaydi-ganlarga

• Mehnatga haq to’lashni shartnomalar orqali individuallashtirish

• Ish haqi darajasi

• Hodim daromadi darajasi

• Mehnat bozori

• Maxsus bitim

• Bosh bitim

• Daromadlarni indeksiya qilish

• Eng kam ish haqini belgilash

• Soliq bilan muvofiqlashtirilishi

• Tarmoq bitimi

• Mehnat shartnomalari

• Davlat tomonidan muvofiqlashtirilishi

• Tarif – shartnoma orqali muvofiqlashtirish

• Korxona personalini moddiy jihatdan rag’batlantirish tizimi