Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

Kasbiy, ahloqiy xislatlar 
1.  Fuqarolik, ijtimoiy mas‘uliyat. 
2.  Insonparvarlik, ma‘naviy ehtiyojlar. 
3.  Bolalarga va pedagogik kasbiga 
muhabbat. 
4.  Ma‘naviy-axloqiy sifatlar. 
5.  О‗ziga va boshqalarga nisbatan 
talabchanlik. 
6.  Intelligentlik. 
7.  Umumiy va pedagogik madaniyat. 
8.  Optimizm. 
9.  Muloqot san‘ati, nutq madaniyati. 
10.  Pedagogik intuitsiY. Yangilik hissi. 
11.  Emotsional turg‗unlik. 
12.  Mehnatsevarlik. 
13.  Ijtimoiy va pedagogik qadriyatlarga 
yо‗naltirilganlik. 
14.  Pedagogik yо‗naltirilganlik. 
15.  Faollik. 
ТАЛАБА ШАХСИ 
Pedagogik qobiliyat 
1.  Intellektual qobiliyatlar. 
2.  Bilimlarni amaliyotga qо‗llash 
qobiliyati. 
3.  Tashkilotchilik qobiliyati. 
4.  Tadqiqotchilik qobiliyati. 
5.  Mustaqil ta‘lim olish qobiliyati. 
6.  Ijodiy qobiliyat 
О„z ustida ishlash 
1.  О‗z-о‗zini bilish. 
2.  О‗z-о‗zini boshqarish. 
3.  О‗z-о‗zini nazorat qilish va 
baholash. 
4.  О‗z ichki imkoniyatlarini 
amalga oshirish. 
5.  О‗z-о‗zini refleksiya qilish. 

6. Bir psixologik holatdan boshqa holatga oson о‗ta olishi kerak. О‗qituvchining ishonchli 
dalillari, ilmiy, asosli mulohazalari, uning fikrlarini talabalarga ta‘sirini bir necha marta oshiradi. 
О‗ziga  ishonchi  esa  keng  doiradagi  bilimi,  о‗z  fikrini  ilmiy  asoslab  bera  olish  qobiliyatiga  ega 
bо‗lishda shakllanadi. 
7. Metodik mukammallik va sayqallangan kasbiy mahoratga, ta‘lim-tarbiya jarayonida eng 
samarali  shakl,  metod  va  boshqalardan  unumli  foydalana  olish,  о‗quvchi-talabalarning 
munosabatini,  ulardagi  о‗zgarishni  tо‗g‗ri  aniqlashi  uchun  kuzatuvchilik  qobiliyatiga  ham  ega 
bо‗lishi    kerak.      Auditoriyaning    psixologik    holati      (sukunat,  shovqin  va  hokazolar)  ni  tez 
ilg‗ashi zarur. 
8. Ijodkor, tashabbuskor va tashkilotchilik qobiliyatlariga ega
 
bо‗lishi shart. 
9.  Yuksak  darajadagi  pedagogik  mahoratga,  chunonchi      kommunikativlik  layoqatiga  ega 
bо‗lishi,  pedagogik  texnika  nutq,  yuz,  qо‗l  -  oyoq  va  gavda    harakatlari      (mimika,      jest,   
pantomimika)      qonuniyatlarini  chuqur  о‗zlashtirib  olishga  erishishi,  notiqlik  san‘ati  -  ma‘ruza 
о‗qish  qobiliyatiga,  imlo  savodxonligi,  nutq  madaniyatiga  ega  bо‗lishi  kerak.  О‗qituvchida 
talabalarni  о‗z  fikriga  mahliyo  qilish,  о‗zini  qanday  tutishni  bilish  qobiliyati  bо‗lsa,  u  haqiqiy 
talant  sohibidir.  Buyuk  faylasuf,    «birinchi  muallim»  Aristotel  har  bir  sо‗zni  qanday  aytishni 
avval soatlab oynaga qarab, mashq qilgan ekan. 
10.  О‗qituvchi  kiyinish  madaniyatiga  (sodda,  ozoda  bejirim  kiyinish,  ta‘lim-tarbiya 
jarayonida  о‗qituvchining  turli  xil  diqqatini  kо‗p  jalb  etuvchi  bezaklar  (oltin,  kumush 
taqinchoklar)dan  foydalanmasligi,  fasl,  yosh,  gavda  tuzilishi,  yuz  qiyofasi,  hatto  soch  rangi  va 
turmagiga muvofiq ravishda kiyinishni о‗zlashtirishga erishish) ega bо‗lishi lozim. 
11.  О‗qituvchi  shaxsiy  hayotda  pok,  atrofdagilarga  о‗rnak  bо‗la  olishi  lozim.  Yuksak 
axloqiy va insoniy fazilatlarga ega bо‗lishi zarur. 
О‗qituvchi  shaxsining  mazkur  talablarini  о‗zida  aks  ettira  olgan  qiyofasi  uning  о‗quvchi-
talabalar,  hamkasblar  hamda  ota-onalar  о‗rtasida  obru  e‘tibor  qozonishini  ta‘minlaydi.  Uzluksiz 
ta‘lim  tizimida  amalga  oshirilayotgan  islohotlarning  ikki  muhim  kо‗rsatkichi  —  sifat  va 
samaradorlik  aynan  о‗qituvchining  salohiyati  va  kasbiy  mahoratiga  uzviy  aloqadordir. 
О‗qituvchining  kasbiy  fazilatlari:  о‗z  sohasining  puxta  bilimdoni  bо‗lish,  hunar  sirlarini  sodda 
usulda о‗rgata olish, hayotiy tajribalari asosida tarbiyalovchilik, shogirdlar ehtiyojlari va yutuq-
kamchiliklarini  idrok  eta  oluvchanlik,  shaxsiy  namuna  bо‗la  olishlik  va  boshqalarni  о‗z  ichiga 
oladi. 
Odatda,  kо‗pchilik  о‗qituvchilar  shaxsni  о‗rgatish  va  tarbiyalashdagi  vazifasini  о‗z  о‗quv 
fani doirasida о‗quvchini tegishli bilim va kо‗nikma hamda malakalar bilan qurollantirish, ularda 
tahlil  qilish,  umumlashtirish  va  qiyoslash  sifatlarini  shakllantirishda  kо‗radilar.  Vaholanki, 
о‗qituvchining  mehnati  va  uning  pedagogik  faoliyati  keng  qamrovlidir.  U  о‗qitishning  uchta 
muhim  ijtimoiy  funksiyasi  -  ta‘lim  berish,  tarbiyalash  va  shaxsni  rivojlantirish  bilan  bog‗liq 
vazifalarini bajarishga mas‘uldir. 
Iqtisodiy  hayotning  yangi  qirralari,  muammolari  ularni  yechish  yо‗llarini  о‗rganish 
jarayonida  betо‗xtov  chuqurlashib  boradi.  О‗quv  jarayonida  yangi  metodlar  qо‗llaniladi,  yangi 
о‗quv  kurslari  kiritiladi.  Iqtisodiy  fanlardan  dars  berishni  ma‘naviy,  nazariy  tomondan  yuqori 
bosqichga  kо‗tarish  kо‗p  jihatdan  ta‘lim-tarbiya  jarayonida  qо‗llaniladigan  о‗quv  shakllari, 
metodlari, talabalarni iqtisodchi olimlarning ishlarini о‗rganishlari berayotgan voqelikka jamiyat 
taraqqiyoti va jahon miqyosidagi  jarayonlar birligi  nuqtai nazaridan qarashni о‗rganishlari bilan 
bog‗liq. Bozor iqtisodiyotiga о‗tishimiz iqtisodiy fanlarning rolini nihoyatda oshishiga olib keldi. 
О‗z navbatida, bu fanlarni о‗qitish zamon talabiga javob berishi zarur. Buning uchun esa har bir 
о‗qituvchi о‗z ishiga ijodiy yondashishi, о‗z ustida muttasil ishlab, izlanishi, malakasini oshirishi 
va  yuqorida  keltirilgan  fazilatlarga  ega  bо‗lishi  lozim.  Shunday  qilib,  iqtisodchi  pedagoglardan 
nafaqat  iqtisodiyotni,  balki  iqtisodiy  bilimlarni  о‗quvchi-talabalar  ongiga  yetkazish  mahoratiga 
ham ega bо‗lishlari talab qilinadi. 
Kelajakka qadam quyayotgan yoshlar! 
Siz  olgan  diplom  emas,  balki  sizning  bajargan  ishingiz,  uni  qanday  bajarishingiz  muhim. 
Diplom  siz  ishga  yollanayotgan  paytda  sizni  malakangiz  haqida  guvohlik  berib,  ishga  qabul 

qilinish  masalasini  yechishi  mumkin.  Lekin  ishga  qabul  qilingan  kuningizdan  boshlab,  siz 
kelajakda qanday tarzda olg‗a siljishingiz bajargan ishingizga, uning natijasiga bog‗liq. Sizga ish 
beruvchi sizni diplomingizga mazkur ishni siz tezda о‗zlashtirib olasiz, uni muammolarini bilib, 
ularni  yechish  yо‗llarini  topasiz.  Kundalik  ishlab  chiqarish  jarayonida  vujudga  keladigan 
tо‗siqlarni yengasiz. Yangi metod va vositalarni topasiz. Korxonaning samaradorligini oshirishga 
yordam berasiz degan hujjat tarzida qaraydi. 
Tо‗la samaradorlikka erishgach, yangi о‗zgarishlar uchun harakat qilish kerak. О‗zgarishlar 
taraqqiyot emas, lekin taraqqiyot о‗zgarishlarsiz amalga oshmaydi. 
 
Takrorlash va munozara uchun savollar 
 
1.  Yoshlarga  iqtisodiy  ta‘lim  va  tarbiya  berishda  nima  sababdan  zamonaviy  pedagogik 
texnologiyalarni qо‗llash zarur? 
2. Zamonaviy pedagogik texnologiyaning mazmunini tushuntirib bera olasizmi? 
3.  Didaktika  nima?  Uning  asosiy  tamoyillarining  mazmunini  tushuntirib  bera  olasizmi? 
Didaktik sakkizburchak nimalarni ifodalaydi, va uning iqtisodiy ta‘lim-tarbiyadagi rolini qanday 
izohlash mumkin? 
4. AQSH pedagogi Benjamin Blum taksonomiyasi nimani ifodalayli? 
5. B.Blum taksonomiyasi bо‗yicha bilishning bosqichlari qanday farqlanadi? 
6. Didaktik  jarayonni  tashkil  qilishda  о‗qituvchining  roli qanday? 
7. Ta‘limda axborot texnologiyalari rolini kо‗rsatib beraolasizmi? 
8. Iqtisodchi-pedagog mahoratiga quyiladigan asosiy talablarni aytib bera olasizmi? 
9.  Sizningcha,  iqtisodchi-pedagog  qanday  fazilatlarga  ega  bо‗lishi  kerak?  U  о‗zi  dars 
о‗tayotgan fanni yaxshi bilishi kerakmi yoki dars о‗tishni yaxshi uddalashi kerakmi?