Qoʻshma Shtatlarida bank ishi Bank Nazorat qiluvchi organlari Banklarning birlashishi va yopilishi

Amerika Qoʻshma Shtatlar bank tizimi
Reja:

1. 
   Qoʻshma Shtatlarida bank ishi
   
2. 
   Bank Nazorat qiluvchi organlari
   
3. 
   Banklarning birlashishi va yopilishi
   

Qoʻshma Shtatlarida bank ishi 1780-yillarda mamlakat tashkil topishi bilan boshlangan va bank va moliyaviy xizmatlarning yuqori taʼsirli va murakkab tizimiga aylandi. U Nyu-York shahri va Uoll-stritda joylashgan boʻlib, turli xil moliyaviy xizmatlarga, xususan, xususiy bank, aktivlarni boshqarish va depozit xavfsizligiga qaratilgan.
Bank sanoatining boshlanishi 1780-yilda Pensilvaniya banki Amerika inqilobiy urushini moliyalashtirish uchun tashkil etilganida kuzatilishi mumkin. Oʻn uchta koloniyadagi savdogarlar ayirboshlash vositasi sifatida valyutaga muhtoj boʻlgandan soʻng, yanada rivojlangan moliyaviy operatsiyalarni osonlashtirish uchun Shimoliy Amerika banki ochildi.
2018-yil holatiga koʻra, Qoʻshma Shtatlardagi eng yirik banklar JPMorgan Chase, Bank of America, Wells Fargo, Citigroup va Goldman Sachs edi. Hisob-kitoblarga koʻra, bank aktivlari AQSh iqtisodiyotining 56 foiziga teng edi. 2021-yil 8-sentyabr holatiga koʻra, AQShda 4951 ta tijorat banki va jamgʻarma muassasasi mavjud^[1].
Tarixi
Savdogarlar Buyuk Britaniyadan Qoʻshma Shtatlarga sayohat qilishdi va 1780-yilda Amerika inqilobiy urushini (1775—1783-yillari) moliyalashtirish uchun Pensilvaniya bankini tashkil qildilar^[2]. Bu vaqt mobaynida oʻn uchta koloniya valyutani oʻrnatmagan va kundalik faoliyatini moliyalashtirish uchun norasmiy savdodan foydalangan. 1782-yil 4-yanvarda AQShda birinchi tijorat banki Shimoliy Amerika Banki ochildi^[3]. 1791-yilda AQSh moliya vaziri Aleksandr Hamilton Amerika soliqlarini ushlab turish va tashqi qarzni toʻlash uchun milliy bank boʻlgan Amerika Qoʻshma Shtatlari Bankini yaratdi^[3]. Prezident Endryu Jekson 1832-yilda bankni yopdi va barcha bank aktivlarini AQSh davlat banklariga yoʻnaltirdi^[3]. Davlat banklari pulni tez bosib chiqarishni boshladilar, bu esa inflyatsiyani qoʻzgʻatdi va 1837-yildagi vahimaga olib keldi^[3].
Investitsiya banki 1860-yillarda davlat obligatsiyalarining birinchi emitentlaridan biri boʻlgan Jey Kuk va Kompaniyaning tashkil etilishi bilan boshlangan^[3]. 1863-yilda milliy valyutani, federal bank tizimini yaratish va davlat kreditlarini berish uchun Milliy bank qonuni qabul qilindi^[3]. Biroq, bu vaqtda hamma davlatlar ham ittifoqqa rasman qoʻshilmagan edi. 1907-yilgacha shtatga aylanmagan Oklaxoma hududida, Muskogi meri HB Spaulding 1902-yilda Territorial Trust and Surety kompaniyasi vitse-prezidenti lavozimidan isteʼfoga chiqdi, chunki uning Spaulding Mercantile kompaniyasiga xususiy bank tashkil etish uchun ustav berildi. Xuddi shunday 1903-yilda yana bir qancha xususiy banklar tashkil etildi. Oklaxomalik zamonaviy bankirlardan biri AQShga tegishli boʻlmagan xususiy banklarning hayotiyligini himoya qilar ekan, banklarning kam sonli nosozliklari „Qisman hosil etishmovchiligi tufayli depozitlarning pasayishi“ natijasida yuzaga kelganligini taʼkidladi^[4].
1913-yilda Federal zaxira tizimi tashkil etildi va pu l- kredit siyosatini amalga oshira boshladi^[3]. Buyuk Depressiya investitsiya va tijorat banklari oʻrtasidagi „Glass-Steagall qonuni“ deb nomlanuvchi^[3] ajralishini koʻrsatdi, ammo qonun 1991-yilda bekor qilindi va 2008-yildagi moliyaviy inqirozga olib keldi^[3].