Qo'ygan maqsadlaringizni yanada kengaytirib olasiz

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
QARSHI FILIALI
TT va KT FAKULTETI
1-BOSQICH TT-12-22S GURUH TALABASINING
“Akademik yozuv” fanidan
MUSTAQIL ISHI
Bajardi:
Nurqulov Innatillo
QARSHI – 2022

---

Ilmiy maqola – ilmiy maqola bu ya'ni oliygohga kirgan vaqtingiz yangi
muhit bilan tanishasiz qisqa qilib aytganda yangi olamga tushib qolasiz
va judayam ko'p erishish mumkin bo'lgan yutuqlar bilan tanishib, oldinga
qo'ygan maqsadlaringizni yanada kengaytirib olasiz.Misol uchun oliygoh
davrida ilk bor davlat stipendiantlari bo'lish haqida ma'lumot olasiz va
unga erishish uchun harakat qilasiz +bitta maqsad sizga qo'shiladi va
shu tarzda davom etadi;)
Ilmiy maqolalarda zamonaviy ilm-fan sohalarining nazariy yoki amaliy
asoslarini rivojlantirishga tadqiqotchining shaxsiy hissasi nimadan iborat
ekanligi iloji boricha yorqinroq ifodalanadi.
Maqolaning asosiy qismida olib borilgan ilmiy izlanish doirasida
qoʻllanilgan tadqiqot uslublari taʼriflanadi, tadqiqotning toʻplangan va ilmiy
jihatdan tahlil qilingan umumiy natijalari keltiriladi. Odatda, bu qism hajm
jihatdan maqolaning 80-90% ni tashkil etadi. Bundan tashqari, asosiy
qismda olingan natijalarning ilmiy jihatdan yangiligi va amaliy jihatdan
sinovdan oʻtkazish natijalari haqida maʼlumotlar keltiriladi. Maqolaning
yakuniy qismida kirish qismida qoʻyilgan masalaning yechimi sifatida
baholanadigan ilmiy-nazariy, amaliy ahamiyatga molik xulosa va tavsiyalar
keltiriladi. Ilmiy izlanish nima maqsadda, kim/nima uchun amalga
oshirilgani haqidagi fikrlar bilan yakunlanadi hamda olib borilgan ilmiy
izlanish natijalarining ijtimoiy yoki iqtisodiy samarasi haqida fikr bildiriladi.
Ilmiy maqola yoki maqola
Bu ma'lum bir mavzu bo'yicha o'tkazilgan tergov jarayonida olingan
hujjat. Ushbu hujjat yozma shaklda taqdim etiladi va format uni yaratish
uchun ishlatilgan standartga bog'liq bo'ladi.
Xuddi shu tarzda, ushbu maqolalarning maqsadi ilmiy jurnallarda yoki
kitoblarda nashr etish, aniqlik kiritish yoki ushbu mavzular bo'yicha
bilimlarni kengaytiradigan ilmiy jamoatchilikka yangi kashfiyotlarni
kiritishdir.

---

Ilmiy maqolalar asl izlanishlar orqali amalga oshirilishi kerak va natijalar
ularni har doim olish uchun asoslanib aniq va qisqacha bayon qilinishi
kerak.
Biroq, ular ko'pincha avvalgi tadqiqotlar va tadqiqotlarga asoslangan
bo'lib, ular matnda to'g'ri keltirilgan bo'lishi kerak. Ushbu tergovlar yangi
tergov natijalarini taqqoslash va topilgan farqlar va o'xshashliklarni
aniqlash uchun ishlatiladi.
Ilmiy maqola yoki maqolaning ba'zi bir asosiy xususiyatlari:
Originallik -bu ilmiy maqola boshqa tadqiqotchilar tomonidan nashr
etilgan tadqiqotlarga asoslangan bo'lishi mumkin, ammo u muallifning o'z
izlanishlari asosida yangi ma'lumotlarni o'z ichiga olishi kerak. Uning
maqsadi ilmiy yoki ilmiy qiziqish mavzusi bo'yicha yangi ma'lumotlarni
tarqatishdir.
Aniqlik
Ilmiy maqolalar ma'lum bir auditoriyaga yo'naltirilgan bo'lsa-da, matndagi
aniqlik o'quvchiga nimani ifoda etishni maqsad qilganini tezda anglashga
imkon beradi.
Buyurtma bu- Tarkibning iyerarxiyasi va uning maqoladagi to'g'ri
joylashuvi uning talqiniga foyda keltiradigan buyruq beradi.
Ishonchlilik bu - Ilmiy maqolalar ishonchli ma'lumotlar va izlanishlar
asosida tayyorlangan, ya'ni ular xato va noaniqliklarsiz tegishli tarzda olingan.
Aniqlik bu- To'liq mo'ljallangan narsani etkazish uchun ishlatilgan so'zlar
aniq bo'lishi kerak, shuning uchun chalkashliklarga yo'l yo'q.
Iqtiboslar va adabiyotlar bu- Ilmiy maqolalarni tayyorlash uchun turli xil
manbalar va tekshiruvlardan foydalanilishini hisobga olsak, ularning barchasi
uni tayyorlash uchun tanlangan standart uslubiga rioya qilgan holda to'g'ri
keltirilgan va havolalangan bo'lishi kerak.
Nazariy asos bu - Maqolada keltirilgan barcha ma'lumotlar va xulosalar

---

tasdiqlanishi kerak.
Kashfiyotlar va yangi bilimlarni ishlab chiqaradi
Barcha ilmiy maqolalar ilmiy jamoatchilik tomonidan ishlatilishi mumkin
bo'lgan yangi bilimlarni yoki kashfiyotlarni kiritishi kerak.
Ilmiy maqola tarkibi
Ilmiy maqolaning asosiy tarkibi IMRyD formati deb nomlanuvchi mantiqan
kelib chiqadi, uning nomi Kirish, Metod, Natija va Muhokama qisqartmasidan
kelib chiqadi. Shu bilan birga, quyida muhokama qilinadigan boshqa bir xil
muhim qismlar mavjud.
Tuzilishni tartibga solish quyidagicha amalga oshiriladi:
Sarlavha
Garchi bu printsipial jihatdan ilmiy maqolaning eng qisqa qismi bo'lsa-da,
ammo buning uchun ahamiyatini yo'qotmaydi. Sarlavha - bu o'quvchi ko'rgan
birinchi narsa, shuningdek, ular Internet, ma'lumotlar bazalari va omborlarni
qidirib topadigan ma'lumotnoma.
Agar 15 dan ortiq so'zlardan foydalanish zarur bo'lsa, sarlavha va undan
keyin ko'p nuqta bilan subtitrdan foydalanish tavsiya etiladi.
Muallif yoki mualliflar
Maqola yozishda qatnashgan muallif yoki mualliflar tan olinishi uchun
ham, ularning ishonchliligi uchun ham aniqlanishi kerak.
Mualliflarning familiyalari va ismlarining paydo bo'lishi maqola
tayyorlanadigan standart uslubiga bog'liq. Biroq, ismning to'liq familiyasi va
bosh harflari odatda ro'yxatga olinadi, garchi ba'zi hollarda to'liq ismlar
berilgan.
Xulosa yoki "abstrakt" maqolaning maqsadlari, ishlatilgan metodika,
olingan natijalar va xulosalarning sintezini o'z ichiga olishi kerak, shunda

---

o'quvchi maqolada nimani o'z ichiga olganligini biladi.
Bu juda muhimdir, chunki raqamli versiyalar uchun ular to'liq maqolani
yuklab olishdan oldin birinchi narsa bo'lib taqdim etiladi, shuning uchun ular
odatda 150 so'zdan oshmaydi. Bundan tashqari, ixtisoslashgan jurnallar uni
asl tilida va umuman ingliz tilida yozishni so'raydi.
Ilmiy maqola bizga nima uchun kerak va u nima?
Ilmiy maqola – bu mustaqil ilmiy tadqiqot bo’lib, u dolzarb ilmiy
muammo bo’yicha o’z fikrlarini bayon qilishdir.Yuqori maqsadni ko'zlagan
insonlar uchun ilmiy maqolaning o'rni judayam muhim ahamiyat kasb
etadi:
Ya'ni oliygohga kirgan vaqtingiz yangi muhit bilan tanishasiz qisqa
qilib aytganda yangi olamga tushib qolasiz va judayam ko'p erishish
mumkin bo'lgan yutuqlar bilan tanishib, oldinga qo'ygan maqsadlaringizni
yanada kengaytirib olasiz.Misol uchun oliygoh davrida ilk bor davlat
stipendiantlari bo'lish haqida ma'lumot olasiz va unga erishish uchun
harakat qilasiz +bitta maqsad sizga qo'shiladi va shu tarzda davom etadi;)
Qisqa qilib aytganda ilmiy maqolaning o'rni talabalikdan boshlab
PhD bo'lasizmi, o'qituvchi bo'lasizmi judayam muhim hisoblanadi.
Ilmiy maqolalarda zamonaviy ilm-fan sohalarining nazariy yoki
amaliy asoslarini rivojlantirishga tadqiqotchining shaxsiy hissasi nimadan
iborat ekanligi iloji boricha yorqinroq ifodalanadi.
Ilmiy maqolaning sarlavhasi qisqa va loʻnda boʻlishi, ayni vaqtda
imkon qadar mohiyatan material mazmunini aks ettirishi lozim.
Maqolaning dastlabki qismida oʻzbek, rus va ingliz tillarida qisqa va loʻnda
shakldagi annotatsiya (maqolaning qisqacha mazmuni) hamda kalit
so'zlar keltirilishi lozim.
Ilmiy maqola, odatda, tuzilish jihatidan bir nechta qismga boʻlinadi.
Maqolaning kirish qismida muhokama etilayotgan mavzuning dolzarbligi

---

taʼriflanadi va asoslab beriladi, shuningdek, tadqiqot sohasi, obyekti va
predmeti, tadqiqotning maqsadi, vazifalari muammo sifatida qoʻyiladigan
masalaning yechimi, taklif etilayotgan yechimning nazariy va amaliy
ahamiyati haqida fikr bildiriladi.
Maqolaning asosiy qismida olib borilgan ilmiy izlanish doirasida
qoʻllanilgan tadqiqot uslublari taʼriflanadi, tadqiqotning toʻplangan va ilmiy
jihatdan tahlil qilingan umumiy natijalari keltiriladi. Odatda, bu qism hajm
jihatdan maqolaning 80-90% ni tashkil etadi. Bundan tashqari, asosiy
qismda olingan natijalarning ilmiy jihatdan yangiligi va amaliy jihatdan
sinovdan oʻtkazish natijalari haqida maʼlumotlar keltiriladi.Maqolaning
yakuniy qismida kirish qismida qoʻyilgan masalaning yechimi sifatida
baholanadigan ilmiy-nazariy, amaliy ahamiyatga molik xulosa va tavsiyalar
keltiriladi. Ilmiy izlanish nima maqsadda, kim/nima uchun amalga
oshirilgani haqidagi fikrlar bilan yakunlanadi hamda olib borilgan ilmiy
izlanish natijalarining ijtimoiy yoki iqtisodiy samarasi haqida fikr bildiriladi.
Maqolaning sarlavha va annotatsiya qismi uning eng muhim tarkibiy
tuzilishi hisoblanadi!