Reja: • Til o‘zlashtirishda nutqiy vaziyatning o‘rni
Download 1.29 Mb. Pdf ko'rish
|
Konteksda berish
7 8 sinf mtematika togarak ish reja v, New Документ Microsoft Word (2), Funksional analiz (Sh.Ayupov va b.), Funksional analiz (Sh.Ayupov va b.), assalom-yangi-yil-tadbir-senariysi-baxtiyoruz (1), 07.00.03-Жаҳон тарихи(1), саволнома, саволнома, assalom-yangi-yil-tadbir-senariysi-baxtiyoruz (1), assalom-yangi-yil-tadbir-senariysi-baxtiyoruz (1), 4-ma'ruza, 16 maruza Transport tizimi Transport masalalari Shimoliy g’arb va, oraliq mat fizika(1), LEKCIJA 8, Мажмуа
|
Ona tili darslarida lingvistik bilimni kontekstda berish Iroda Azimova Toshkent 21.05.2021 Reja: • Til o‘zlashtirishda nutqiy vaziyatning o‘rni – so‘z ma’nosining o‘zlashtirilishi – kontekst va ma’no • Mazmun va lisoniy struktura – grammatikaning til ta’limidagi o‘rni – kommunikativ yondashuv • Lingvistik bilimni kontekstda berishga oid misollar Til o‘zlashtirishda nutqiy vaziyatning o‘rni • VAZIYAT Oting nima? What is your name? Как тебя зовут? Til o‘zlashtirishda nutqiy vaziyatning o‘rni O‘zbek tili nutqiy vaziyat Ingliz tili Til o‘zlashtirishda nutqiy vaziyatning o‘rni: so‘z ma’nosining o‘zlashtirilishi • Bola ona tilini o‘zlashtirayotganida avval nutqiy oqimni segmentatsiyalaydi • Bu faqat shakliy belgilarga asoslanib amalga oshiriladi • Segmentatsiya qilingan “nutqiy qism” - so‘zlar uchun ma’no qidiriladi • Bunda bola takrorlanadigan vaziyat elementi va takrorlanayotgan segmentni moslashtiradi Til o‘zlashtirishda nutqiy vaziyatning o‘rni: kontekst va ma’no • Bolaning lisoniy tajribasida kontekstning o‘rni nihoyatda muhim • Bola yangi so ‘zga duch kelganda avval uning kontekstual ma’nosini eslab qoladi • U so‘z qatnashgan kontekstlar soni oshib borishi bilan bola ongida so‘z ma’nosi konkretlashadi Mazmun va lisoniy struktura • Til mazmunni yetkazuvchi shartli belgi • Inson muloqotga kirisharkan muloqot maqsadi har doim mazmun bo‘ladi, struktura emas • Til ta’limidagi zamonaviy yondashuvlar, nazariyalar aynan shu qarash ustiga quriladi Mazmun va lisoniy struktura: grammatikaning til ta’limidagi o‘rni • Grammatikani o‘rganish tilni o‘rganishdan ancha oson • Michael Swan Mazmun va lisoniy struktura: grammatikaning til ta’limidagi o‘rni • Tushunarlilik – qoidaga asosan tuzilgan gapning tushunilishi oson • Til jamiyati tomonidan so‘zlovchining jiddiy qabul qilinishi • Grammatik morfemalarning o‘zlashtirilishida tabiiy tartib mavjud va u darsda o‘qitilgan ketma-ketlikka bog‘liq emas • Shuning uchun til o ‘qitishda grammatik tizimga urg‘u berilishi noo‘rin Mazmun va lisoniy struktura: grammatikaning til ta’limidagi o‘rni • Grammatika faqat bir maqsadda – tildan ongli foydalanishni ta’minlash uchun o‘qitilishi kerak Mazmun va lisoniy struktura: kommunikativ yondashuv • Bola tilni sistem ravishda o‘zlashtirmaydi, shuning uchun tilga xos hodisalarni tizimlashtirib berishga (avval fonetika, keyin leksikologiya, keyin morfologiya va hkz. tarzida) zarurat yo‘q • Asosiy urg‘u - bolaning yoshida zarur bo‘ladigan mavzular doirasida bola to‘laqonli muloqotga kira olishi uchun zarur bo‘ladigan lisoniy ifodalar beriladi. Bunda mavzu talabiga ko‘ra so‘z boyligi, gap konstruksiyasi, iboralar va hkz birliklar berilib boradi • Hamma birliklar kontekstda beriladi, har qanday imlo va punktuatsion qoida kontekstning ichida taqdim qilinadi Lingvistik bilimni kontekstda berishga oid misollar • Kommunikativ yondashuvda darsning mazmun-mundarijasi nutqiy mavzu atrofida shakllantiriladi • Mazmun birlamchi • Masalan, “Serkaboboning hiylasi” nomli ertak “Ertakdagi qahramon” mavzusi (mavzu 8 soatga mo‘ljallangan) ichida berildi • Dasturda so‘z oxirida jaranglilarning jarangsizlashishi qoidasi berilgan edi • Shu matn doirasida mazkur qoidani o‘zlashtirishga qaratilgan mashq: Lingvistik bilimni kontekstda berishga oid misollar Lingvistik bilimni kontekstda berishga oid misollar • Shu mavzu doirasida “Jonli savatcha” ertagi berilgan • Tovush o‘zgarishlari, xususan, -ga qo‘shimchasini to‘g‘ri qo‘shishi uchun avval qoida tushuntiriladi Lingvistik bilimni kontekstda berishga oid misollar Lingvistik bilimni kontekstda berishga oid misollar E’tiboringiz uchun rahmat! Download 1.29 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|