Samarqand davlat universiteti jismoniy madaniyat fakulteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI  OLIY VA  O’RTA 

MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI   

SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI 

 

JISMONIY MADANIYAT FAKULTETI 

Jismoniy madaniyat va sportni o’qitish metodikasi kafedrasi 

«Sport o’yinlari (Futbol)» fanidan 

 

Referat 

Mavzu

:

Futbol o’yin texnikasi va taktikasi. 

 

Bajardi:Adilov D 

Tekshirdi:E.Tursunqulov 

 

 

 

 

Samarqand____2015 yil 

Mavzu

:

FUTBOLO’YINTEXNIKASIVATAKTIKASI. 

 

Reja: 

1.Futbolningumumiytavsifi 

2. Futbolboshqaruviningtashkiliytuzilishi 

3. Zamonaviyfutboltavsifi, texnikasivataktikasi. 

 

 

1. Futbolningumumiytavsifi. 

 

Futbol 

– 

haqiqiyatletiko’yindir.Utezlik, 

chaqqonlik, 

chidamlilik, 

kuchvasakrovchanlikkabixususiyatlarningrivojlanishigayordamberadi. 

O’yindavomidafutbolchio’tayuqoriyuklamaliishnibajaradivabunarsa, 

o’znavbatida, 

insonningfunksionalimkoniyatlaridarajasinioshiradiaqliy-irodaviysifatlarnitarbiyalaydi. 

O’zbekistonda  futbol  jismoniy  tarbiya  vositasi  sifatida  tarqalgan.  Futbol  bilan 

maktab, kollej, institut, ishlab chiqarish tashkilotlari va armiyada shug’ullanishadi. 

O’yin jamoaviy kurashning murakkab vaziyatida  o’tadi. Bunda har bir jamoa eng 

yaxshi  natijaga  erishish  uchun  barcha  bilim  va  imkoniyatlarini  ishga  soladi.  O’yin 

negizida  o’yinchilari  yagona  g’alaba  maqsadida  birlashgan  ikki  jamoaning  kurashi 

yotadi.  Futbol  o’yini  davomida  har  bir  o’yinchi  o’zining  shaxsiy  fazilat  (sifat)  larini 

ko’rsatish  imkoniyatlariga  ega,  lekin  shu  bilan  bir  qatorda  o’yin  har  bir  futbolchining 

shaxsiy intilishlarining umumiy maqsadga bo’ysunishini talab etadi. 

Futbolchi texnik usullarni mukammal darajada bilishi, murakkab o’yin vaziyatlari 

texnik usullarni qo’llay olishi va jamoaning barcha a’zolari bilan kelishgan holda harakat 

qilishi lozim. 

 

2. Futbol boshqaruvining tashkiliy tuzilishi 

 

O’zbekiston futbol federasiyasi (O’FF) jamoatchilik tashkiloti sifatida mamlakatda 

futbolning  rivojlanishi    uchun  to’liq  javobgardir.  Mamlakatda  bolalar  va  o’smirlar 

futbolini  ommaviylashtirish,  futbolchi,  murabbiy  va  hakamlarning  professional  darajasi 

va  mahoratini  oshirish,  musobaqalar  tizmini  tashkil  etish  va  takomillashtirish,  moddiy-

texnik bazaning rivojlanishiga ko’maklashish O’zbekiston futbol federasiyasining asosiy 

vazifalaridandir. 

O’zbekiston  futbol  federasiyasi  O’zbekiston    respublikasida  futbol  rivojiga  oid 

joriy va istiqbolli rejalar ishlab chiqadi, O’zbekiston terma jamoalarining tayyorgarligini 

tashkillashtiradi. 

O’zbekiston  futbol  federasiyasi  14  ta  hududiy  va  viloyat  futbol  federasiyalarini, 

200 dan ortiq usta jamoalari, futbol klublari, sport maktablari, iqtidorlilar va terma jamoa 

tayyorlash  markazlarini  birlashtiradi,  O’zbekiston  Respublikasi  Madaniyat  va  sport 

ishlari  vazirligi  va  viloyatlar  madaniyat  va  sport  ishlari  boshqarmalari  bilan  hamkorlik 

qiladi. 

O’zbekiston  futbol  federasiyasi  nizomiga  asoslangan  xolda  xududiy  futbol 

federasiyalari o’z ish sharoitlariga muvofiq nizom ishlab chiqadi vash u nizom bo’yicha 

o’z faoliyatini olib boradi. 

O’zbekiston futbol federasiyasining eng yuqori organi anjuman bo’lib, unda 4 yil 

muddatga  prezident  saylanadi.  Ijroiya  qo’mitasi  ish  organi  hisoblanadi.  Futbolni 

rivojlantirish  masalalari  bo’yicha,  qabul  qilingan  qarorlarning  tadbiq  etilishini  nazorat 

qilish uchun ijroiya qo’mitaga qo’shimcha bolalar va o’smirlar, o’quv-uslubiy, hakamlar 

va boshqa qo’mitalar tuziladi. 

O’zbekiston futbol federasiyasi  1994 yil 21 mayda  tuzilgan va Ayni paytda 200 

dan ortiq milliy federasiyalarni birlashtirib turgan halqaro futbol federasiyalari uyushmasi 

(FIFA) yaqindan hamkorlik  olib boradi. Huquqiy joylashuv jixatidan O’zbekiston futbol 

federasiyasi Osiyo futbol konfederasiyasi (OFK) tarkibiga kiradi. 

FIFAningtashkiliynegizini  6  qit’aningtashkilotidaniborat.Bolalar:  UYeFA  – 

Yevropaittifoqifutboluyushmasi, 

KONKAKAF 

– 

shimoliyvamarkaziyAmerikamamlakatlarihamdaKaribdengizihavzasimamlakatlariningfu

tbolknferensiyasi,  KONMEVOL  –  janubiyAmerikamamlakatlarifutbolkonferensiyasi, 

KAF  –  Afrikafutbolkonferensiyasi,  AFK  –  Osiyofutbolkonferensiyasi,  KFO  – 

Okeaniyafutbolkonferensiyasidir. 

FIFAningoliyorganikongressdir. 

FIFAningjoriyfaoliyatiniijoiyaqumitabilanbirqatordaYanabirnechamaxsusqo’mital

arboshqaribboradi.Ularquyidagilardir: 

favquloddaholatlar, 

moliyaviy, 

jahonkuboginio’tkazishbo’yicha,  olmpiyaturnirlari,  o’smirlarchempionatlari,  hakamlar, 

texnik, intizom, tibbiyvah.k. qo’mitalardir. 

FIFA 

ningasosiyvazifasixududlardafutbolrivojlanishininazoratqilishvamolliyvauslubiyyordamk

o’rsatish, 

nizomvaqarorlar, 

o’yinqoidalariningbuzilishinioldiniolishbo’yichakeraklichoralarko’rish, 

irqiy, 

siyosiyvadiniysabablargaasosankamsitilishgayo’lqo’ymaslikdir. 

 

3.Zamonaviyfutboltavsifi, texnikasivataktikasi. 

 

Mutaxassislarimiztadqiqotlaribizgao’yinchilarningto’pbilanvato’psizharakatlarinin

ghajmivaxususiyatihaqidama’lumotolishgaimkonberdi. 

Aniqlandiki: 

- o’yinningsofvaqti 60-65 daqiqanitashkiletadi. 

-  90  daqiqao’yindavomidabiro’yinchi  12-15  kmmasofanichopibo’tadi.  Bundan 

1000-2000 mmasofanimaydondatezkorlikbilanharakatlanadi. 

-  to’po’rtaqatoro’yinchilariengko’p  (170  soniya),  markaziyhimoyachilarengkam 

(130 soniya) olibyuradilar. 

- 

yaxshio’ynaydiganjamoalar 

match 

davomidao’rtacha 

900 

tagachatexnikusullarnibajaradilar, 

shulardantaxminan 

60% 

i 

hujumharakatlarigayo’naltirilganbo’ladi. 

- hozirgizamonfutbolidao’zzonalarida 850 soniyagachavamaydonningo’rtaqismida 

350 soniyagachamiqdordao’zlariniasosiyvazifalarinibajaradilar. 

- darvozagaurilganzarbalarningko’pchiligi yon tomondanoshiribberiladi.  

Zamonaviyfutbolo’ziningyuqoridarajadagifaolharakatchiligihamdatexnik-

taktikharakatlarningxilma-xilligibilanajralibturadi. 

Zamonaviyfutbolo’yintaktikasiquyidagilarbilanifodalanadi: 

- 

maydonningharbirqismidahujumningyeztashkilqilishbilan. 

Himoyachilar, 

o’rtaqatoro’yinchilari, 

kerakbo’lgantaqdirdahujumqatorio’yinchilaribilanhimoyachizig’inimustahkamlash; 

- match yaxshiyakunlaridaiqtidorliqyinchilarningrolinioshirish;  

- yuqoritempdagio’yinnipauzalarbilanbirgaolibborish; 

- o’yinningharbirholatidamarkaziyhimoyachilarningrolinioshirish; 

- 

qanotdanhujumuyushtirishdaqanotyarimhimoyachilarivahimoyachilarningrolinioshirish; 

- standartxolatlardanunumlifoydalanish. 

Zamonaviyfutbolo’yintexnikasiquyidagilarbilanifodalanadi: 

- harakatholatida, yuguribketayotibto’pnio’zigabo’ysundiraolish: 

- harbirvaziyatlardato’pniimkonqadaraniquzatibberish. 

Jismoniytayyorgarlikda: 

- 

maydonningharbirqarichyeridayuqoridarajadagitexnikabilanharakatlanishvato’pgaegalikq

ilish, aldamchiharakatlarniqo’llaybilish; 

- 

o’yinchilarningo’yindavomidaumumiyyugurishharakatlariquyidagichataqsimlanadi: 

45 

martadan 78 gacha, to’puchunkurashdasakrashharakatlari, kurashlar – 11 tadan 42 gacha, 

harxilmasofagatezlikbilanyugurish  –  40  tadan  60  tagacha,  sekinyugurish  224  tadan  367 

gacha, 

- tezlik-kuchsifatlarivatezlikkachidamlilikningyuqoridarajasi; 

- raqibbilankurashdamuhimbo’lganshiddatvaqat’iyliklaryuqoridarajasi; 

- jamoao’yinpotensialiningmuntazamoshibborishiningta’minlanishi; 

Keyingipaytdasezilarlidarajadafutbolchilarningo’yinlardagiharakatlanishtezligiosh

di, 

o’yinfaoliyatiningjadalligioshdivabularsportchilarorganizmigabo’lganyuklamanianchaosh

irdi. 

Harbiro’yindavomidaturliquvvatdagiishyuzagakelishimumkin.Shusabablimashqlar

futbolchilardaaerobvaanaerobsifatlarningunumdorliginiyuqoridarajagako’tarishgayo’nalti

rilganbo’lishilozim. 

O’yindavomidafutbolchilarkattaginaenergiyanisarfqilishida, 

futbolchilarningorganizmidagiyuqoridarajadatayyorgarlikkaegabo’lishinita’kidlasho’rinli

dir. 

Futbolchilarnisog’lig’inimustaxkamlashdaularninggigiyeniktalablargarioyaqilishla

rgavako’proqtozahavodamashqqilishlarikattaahamiyatgaegadir. 

Futbolchilarningbundayamallargarioyaqilishlariorganizmdamoddalaralmashinuviyaxshila

nishi, 

tayanchharakatapparatini, 

muskul, 

asabtizimlariningmustahkamvasog’lombo’lishinita’minlaydi. 

 

Talabalarbiliminimustahkamlashuchunsavollar. 

 

1.  Futboltexnikasinechabo’limdaniborat? 

2.  Harakatlanishtexnikasiusullari, guruhinianiqlang? 

3.  To’pniboshqarishtexnikasigaqandayusullarkiradi? 

4.  To’pniolibqo’yishusullariqandayamalgaoshiriladi? 

5.  Taktikadegandanimanitushunasiz?  

 

Foydalanilganadabiyotlar. 

 

1.  R.N.Nurimov, Futbol. DarslikO’zDJTInashriyotmatbaabulimiiToshkent 2005 y. 

2.  R.A.Akramov. Futbol. DarslikO’zDJTInashriyotmatbaabulimiiToshkent 2006y. 

3.  P.N.Kazakov. Futbol. DarslikToshkent 1981 y.