Hayvonlar anatomiyasi 2.mavzu.Ixtiyoriy harakat organlari.O’q skeleti - Reja:
- 1. Ixtiyoriy harakat organlari (suyak bog‘lamlari, mushaklar, fassiyalar va hokazo) ning tuzilishini umumiy morfofunksional xususiyatlari
- 2.Suyaklarga umumiy tavsif va uning bo‘limlarga bo‘linishi.
- 3.Gavda skeletining umumiy tavsifi, uning bo‘linishi, tuzilishi.
- Tayanch so’zlar:skelet,assimetrik,antimetrik, stilopodiy,zeygopodiy avtopodiy,bazipodiy,metapodiy,akropodiy,suyak,osteoblast,g’ovak modda,atlant,epistrofeya, somitlar , miotomlar , dermatomlar ,sklerotom, neyrokranium splanxokranium.
Darsning maqsadi - a) ilimiy ixtiyoriy harakat organlari (suyak bog‘lamlari, mushaklar, fassiyalar va hokazo) ning tuzilishini umumiy morfofunksional xususiyatlari boyicha tushindirish .
- b) tarbiyaviy: ixtiyoriy harakat organlari (suyak bog‘lamlari, mushaklar, fassiyalar va hokazo) ning tuzilishini umumiy morfofunksional xususiyatlarini organish orqali kasbiga hurmati ortadi
- v) rivojlandirish : Talabalarning mustaqil fikrlash qabilyotini rivojlandirish
Osteologiya (os - suyak) – suyaklar haqida ilim - Skelet (grekcha - sceleton) qurib qolgan gavda demakdir. U, asosan, suyak, pay va bo’g’imlardan iborat. Skelet organizmda tayanch vazifasini bajaradi va har xil bo’shliqlar hosil qilib, ichki organlarni tashqi ta’sirdan saqlab turadi.
Hayvon
turi
|
Suyaklar
soni
|
Skelet massasi, yirik hayvonlarda%
|
Yangi tug’ilgan hayvon skeleti massasi, %
|
ot
|
207-214
|
13-15
|
30
|
Yirik shoqli mol
|
207-209
|
9-13
|
25
|
chochqa
|
281-288
|
5-9
|
18
|
it
|
271-282
|
10
|
16
|
adomlarda
|
218-220
|
14-20
| |
Skeletning umumiy hajmi
100%
Oyoq skeletlari
51%
Gavda skeleti
33%
Kalla skeleti
16%
Skelet bolinadi: - O’q skeleti :
- kalla: yuz va miya bolimi
- umurtqa pog’onasi : boyin, kokirak, bel, dumg’aza, dum
- Periferik :
- Kamar skeleti: Yelka kamari (kurak) va tos yoki chanoq kamaridagi (tos suyaklari)
- Oyoqlarning erkin suyaklari : oldingi va keyingi oyoqlar
Ot skeleti
kalla
kurak
boyin
kokirak
bel
dumgaza
oldingi oyoqlar
tos
keyingi oyoqlar
dum
umurtqa pog’onasi
Uzun – nay shaklidagi suyaklar - ossa longa asosan, oyoqlarning erkin bo’limlarida uchraydi. Ularning o’rtasi kovak bo’ladi, bu ularga yengillik hamda chidamlilik beradi. Uzun suyaklarning o’rta qismi – tanasi, ya’ni diafiz – diaphysis va bo’g’im uchlari, ya’ni epifizlar – epiphysis bo’ladi. Bo’g’im uchlari tanasiga qaraganda yo’g’onroq bo’ladi. - Uzun – nay shaklidagi suyaklar - ossa longa asosan, oyoqlarning erkin bo’limlarida uchraydi. Ularning o’rtasi kovak bo’ladi, bu ularga yengillik hamda chidamlilik beradi. Uzun suyaklarning o’rta qismi – tanasi, ya’ni diafiz – diaphysis va bo’g’im uchlari, ya’ni epifizlar – epiphysis bo’ladi. Bo’g’im uchlari tanasiga qaraganda yo’g’onroq bo’ladi.
suyakning tashqi yuzasida
tomirlor
osteon
tashqi qoplovshi plastinkalar
kompakt modda
G’ovak modda
Do'stlaringiz bilan baham: |
