Samarqand veterinariya meditsinasi instituti


Download 37.26 Kb.
bet1/2
Sana11.06.2020
Hajmi37.26 Kb.
#117261
  1   2

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI VETERINARIYA VA CHORVACHILIKNI RIVOJOANTIRISH DAVLAT QO‘MITASI
SAMARQAND VETERINARIYA MEDITSINASI INSTITUTI
ICHKI YUQUMSIZ KASALLIKLAR

KAFEDRASI
KASALLIK TARIXI VARAQASI

Hayvon turi.Y.SH.H.

Tashxisi .Timpaniya


Kurator:Zayniyev. S

Rahbar: Bektanova. H
Samarqand – 2020

Dastlabki ma’lumotlar
1. Hayvonning turi.Y.SH.H._laqabi___-___ jins.urg’ochi

2. Rangi va belgilari.Qizil. shohdor , junlari xurpaygan

3. Yoshi.8 zoti.maxalliy

4. Hayvon egasining F.I.SH. va yashash manzili.Axmadov Doston Baxtiyor O’g’li.

5. Hayvonning klinikaga keltirilgan vaqti.19.04.2020- yil.

6. Dastlabki tashxis.Qizilo’ngach tiqilishi . istma bilan o’tadigan ayrim yuqimli kasalliklar .

7. Haqiqiy tashxis .Timpaniya .

8. Belgilangan ratsion.Timpaniya belgisi bartaraf etilgach, uning asoratlariga qarshi xayvon 12- 24 soat davoida och xolda saqlanqdi va asosiy ratsiyonga asta-sekinlik bilan o’tkaziladi . Katta qorindagi cherish jarayonlarni to’xtatib turish maqsadida unga ikki osh qoshiq xlorid kislotasini 500 ml suvda aralashtirilgan xolda ichirish mumkin. Kavsh qaytaruvchi xayvonlarni oziqlantirish va sug’orish qoidalarga rioya qilish kerakligi aytib o’tildi

9. Kasallik asorati.--------

10. Kasallik oqibati va hayvonning klinikadan chiqarilgan vaqti.Hayvon kasallikdan butunlay sog’aydi 20.04.2020- yil.


11. Kuratsiya boshlangan vaqti.19.04.2020.

12. Kuratsiya tugallangan vaqti.20.04. 2020.

13. Kurator. Zayniyev. S

14. Kuratsiya rahbari. Bektanova. H

15. Hayvonning hayoti to‘g‘risidagi anamnez.Hayvon uyda tug’ilgan sotib olib kelinmagan oldin birorta yuqumli kasallik bilan kasallanmagan ovqat xazim qilish tizimi kasalliklari bilan xam kasallanmagan.

16. Hayvonning kasalligi to‘g‘risidagi anamnez.tez bijg’iydigan ozuqalar berilishi va kasallik belgilari tashxis uchun to’liq asos bo’ladi .

17. Xo‘jalikning epizootologik va sanitariya holati.xo’jalikda avval biron xil yuqumli kasalliklar uchramagan.Xo’jalikni sanitariya jixati qoniqarli xolatda.

UMUMIY TEKSHIRISHLAR
«20____» ____aprel____________2020__ yil.
Harorat.36,5 . Pul’s.110 Nafas soni.60. Ruminatsiya. 2 marta

Gabitus: Hayvonning tashqi ko’rinishini (Gabitus) aniqlash. Gabitus (habitus) lotincha so’zdan

olingan bo’lib, tashqi ko’rinish degan ma’noni bildiradi. Demak hayvonning gabitusi deganda

hayvonning tekshirilayotgan paytdagi tashqi ko’rinishi yoki holati tushuniladi.

Hayvonning tashqi ko’rinishiga qo’yidagilar kiradi:

1. Hayvonning jussasi (Teloslojeniye)

2. Tananing tashqi muhitdagi holati (Poza)

3. Semizligi (Upitannost)

4. Tana tuzilishi (Konstitusiya)

5. Hayvonning mijozi (Temperament)

Teri va teri qoplamasi : Terini tekshirish.

Terining holatiga oziqlantirish, saqlash sharoitlari, ko’pgina o’tkir va surunkali kechadigan kasalliklar ta’sir qiladi. Terining ayrim o’zgarishlari bir xil kasalliklar uchun o’ziga xos belgi hisoblanadi. Bunga nekrobakterioz kasalligidagi teri nekrozi, saramasdagi yara, qorasondagi teri osti shishi va emfizemasi misol bo’la oladi. Teridagi o’zgarishlarga qarab ichki a’zolarning

kasalliklarini aniqlash mumkin (buyrak va yurak kasalliklarida qovoq, to’sh osti, oyoqlarning pastki qismida shishlarning paydo bo’lishi, jigar kasalliklarida terining sarg’ayishi va hokazolar). Terining ayrim o’zgarishlari bir qator yuqumli kasalliklar uchun dastlabki belgi hisoblanadi (oqsilda tuyoq oralari va og’iz bo’shlig’ida pufakchalarning hosil bo’lishi; qo’y va cho’chqalarning chechak kasalligida donacha va dog’larning paydo bo’lishi; cho’chqalarning o’lat va saramos kasalliklarida eritemaning hosil bo’lishi va hokazolar). Terini tekshirganda asosan ko’rish va paypaslash usullaridan foydalaniladi, ayrim paytlarda perkussiya usuli ham qo’llaniladi. Terini tekshirganda uning fiziologik va patologik ko’rsatkichlari tekshiriladi.

Terining fiziologik ko’rsatkichlarini aniqlash.

Shilliq pardalari Shilliq pardalarni tekshirish.

Shilliq pardalarni tekshirish hayvonning umumiy holatini aniqlashda juda katta ahamiyatga ega. Shilliq pardalardagi o’zgarishlarga qarab, o’pkada gaz almashinishining buzilishini qon tarkibining son va sifat o’zgarishini, jigarda pigment almashinishining buzilishini, qon quyulishlarini aniqlash mumkin. Shilliq pardalarni tekshirganda odatda ko’rish va paypaslash usullaridan foydalaniladi. Ko’z, burun, og’iz va qin shilliq pardalarining ichki tomonini tekshirish uchun maxsus asboblardan reflektor, rinoskop, laringoskop, qin oynachasidan foydalaniladi. Qoramollarda me’yorda ko’z shilliq pardasi och qizg’ish rangdan och pushti ranggacha, og’iz, burun shilliq pardalari sariqqa moyil och pushti, qin shilliq pardasi sal sariqlikka moyil och pushti rangda bo’ladi. Qo’y, echki va cho’chqalarda shilliq pardalarning rangi qoramol shilliq pardalarining rangidan uncha farq qilmaydi lekin biroz ochroq bo’ladi. Otlarda ko’z shilliq pardasi och pushti rangdan qizil pushtigacha bo’ladi. Burun shilliq pardasi ko’kimtir pushti, og’iz shilliq pardasi sariqqa moyilli och pushti, qin shilliq pardasi sariqqa moyilli och pushtidan qizilroq ranggacha bo’ladi. Tuyalarda ko’z shilliq pardasi pushti, qizil, burun shilliq pardasi pushti qizildan qizil ranggacha bo’ladi. Itlarda, mushuklarda va parrandalarda shilliq pardalari oq pushti yoki pushti rangda bo’ladi.

Limfa tugunlariLimfa tugunlarining o’zgarishlari.

Kasalliklar paytida limfa tugunlarida qo’yidagi o’zgarishlar kuzatilishi mumkin:

1. Limfa tugunlarining o’tkir shishishi, kattalashishi — bu limfa tugunlari parenximasining o’tkir yallig’lanishi va infiltrasiyasi natijasida rivojlanadi (limfadenit). Bunda limfa tugunlari kattaradi, shishadi, zich bo’lib qoladi, og’riqli va kam harakatchan bo’ladi, mahalliy harorati ko’tarilib, issiq bo’ladi, lekin limfa tuguni yuzasi tekis va silliqligicha qoladi.

Limfa tugunlarining shishib, kattarishi ko’pgina o’tkir yuqumli kasalliklarda, flegmonada, rinit, gaymorit, faringit, mastit kasalliklarida kuzatilishi mumkin. Otlarda jag’ osti limfa tugunlarining shunday o’zgarishi gripp, manka, yuqori nafas olish yo’llarining yuqumli katari, yuqumli anemiya va sokov kasalliklarida rivojlanadi. Ayrim paytlarda limfa tugunlari yiringlab, fasod bog’lagan joylar paydo bo’ladi. Otlarda jag’ osti limfa tugunlarining yiringli yallig’lanishi natijasida atrofdagi xujayralarning shishib ketishimanqa kasalligining xarakterli belgisidir. Bunda limfa tuguni shishib va bo’rtib, o’sha joy issiq va og’riqli, tugunning konsistensiyasi avval zich, keyin bilqillagan bo’ladi. Keyinchalik o’sha joydagi teri yupqalashadi, junlari tushadi va tugun

yorilib, yiring chiqadi. Jag’ osti limfa tugunlarining yiringlashi yana faringit, sil va soqov kasalliklarida ham bo’lishi mumkin. Lekin bu paytlarda limfa tuguni atrofidagi teri osti kletchatkasi o’zgarmagan, shish chegaralangan bo’lib, oz yiring hosil bo’ladi. Og’ir hollarda yallig’lanish atrofidagi a’zolarga ham tarqalishi mumkin.


TIZIMLAR BO‘YICHA TEKSHIRISHLAR
YUrak va qon-tomirlar tizimi. Qon tomirlar va limfa tizimi o’zining qalin kapilyarlar to’ri bilan organizimning xamma joyini qoplab olib barcha xujayra va to’qimalar bilan aloqada bo’lib organizimning marfalogik va funksional butinligini taminlaydi.

Nafas tizimi. Asosiy vazifasi.Gazlar almashinuvini amalga oshadi.Bunda xavo bilan o’pkaga kislarod kirib qonga o’tadi. Qonda karbanat angidrit bilan birikkan gemoglobin karbanat angidrit gazi alviolalarga o’tkazadi va kislarod bilan yani organizimda tashqi nafas omalga oshadi.

Ovqat hazm qilish tizimi. Ovqat xazim qilish tizimi organizimni modda almashinuvi uchun zarur bo’lgan moddalar bilan taminlaydi. Tizimning qisqacha anatomo –fiziologik xususiyatlari. Ovqat xazim qilish tizimi azolariga lab ,og’iz bo’shligi azolariga (tish, milk, til, tanglay, xalqum), qizio’ngach kavshovchi hayvonlarda oshqazon oldi bo’limlari( katta qorin, to’r qorin, qat qorin) va shirdon boshqa xayvonlarda meda, parrandalarda muskulli oshqazon ingichka ichaklar (o’n ikki barmoqli ichak , och ichak , yonbosh ichak ), yo’g’on ichaklar (ko’r ichak, katta chambar ichak, kichik chambar ichak , to’g’ri ichak ), jigar va taloq kiradi.

Ayirish tizimi. Siydik ayirish tizim azolarga buyrak, buyrak jomi, siydik yo’llari, qovuq, (siydik pufagi) va tashqi siydik kanali kiradi. Asosoy vazifasi. Buyraklar orqali modda almashinuvi natijasida xosil bo’lgan oxirgi maxsulotlar (zaxarlar, bo’yoq moddalar, mikroblar, ortiqcha suv va tuzlar) organizimdan chiqarilib yuboriladi.

Asab tizimi.Tizimning qisqacha anatomo- fizialogik xususiyatlari. Azolarning anatomik joylashiga qarab markaziy va periferik asab tizimi farqlanadi. Markaziy asab tizimiga bosh miya va orqa miya kiradi. Periferik asab tizimiga asab tolalari asab tugunlari retseptorlar va sinapislar kiradi. Periferik asab tizimi, o’z navbatida , somatic va vigitativ asab tizimiga bo’linadi. Somatik asab tizimiga sikelet muskullardagi va teridagi asab tolalari va trugunlari kiradi. Vigitativ asab tizimiga ichki azolardagi asab tolalari kiradi. Harakat azolarining holati : Harakat azolar xolati yaxshi Mineral moddalar almashinuvining holati. Moddalar almashinuvi xayotiy zarur moddalarning organizimga tushi, parchalanishi, qayta sintizlanishi o’zlashtirilishi va xosil bo’lgan so’ngi maxsulotlarning tashqi muxitga chiqarilishini taminlovchi murakkab fizialogik jarayon bo’lib uning oqsillar almashinuvi uglevodlar almashinivi lipidlar almashinuvi miniral moddalar almashinuvi va vitaminlar almashinuvida iborat turlari farqlanadi. Miniral moddalar almashinuvi. Odam va xayvonlar tanasida doimiy ravishda uchraydigan elementlar qatoriga azot , kaliy , natriy, alyumini, kalsiy, oltingugurt , brom, kislarod, uglerod, vanadiy, fosfor, vodorod, magniy, fitor, temir, marganes, rux, mis, va selen, kiradi, O’ziga xos bialogik axamiyatga ega bo’lganliklari uchun bu elementlar bioelementlar deb ataladi.

Patologik jarayonning asosiy belgilari. Kasallik boshida xayvonda bezotalanish xadiksirash oziqa, yiyishdan to’xtash, qoringa qarab-qarab qoyosh , bukchayib turish , dumni o’ynatish , kuchanish, tez –tez yotib turish va keying oyoqlar bilan qoringa tepinish belgilari kuzatiladi. Nafas zo’riqadi va uning bir daqiqadagi soni 60-80 martagacha yetadi.Nafasning yuzakilashishi va ko’krak tipiga o’tishi kuzatiladi. Hayvon ko’pincha og’zidan nafas oladi,bu paytda og’zidan so’lak oqadi, plus tezlashadi va aritmik tus oladi. Chap och biqin kuchli ko’tariladi, kavsh qaytarish va kekrish to’xtaydi. Katta qorinning qisqarishi avvaliga kuchayib, keyinchalik sustlashadi va yo’qoladi ( parez ).

Palpatsiyada qorin soxasida konstensiyasing elastik bo’lishi, perkutsiyada timpanik tovush eshitilishi qayd etiladi.To’r qorining qisqarish shovqin, qatqorin va ichaklarda esa peristaltik tovushlar etilmaydi (eshitilmaydi).Xayvon tez-tez tezaklash va siydik ajratish pozasini qabul qilib, kam miqdorda tezak va siydik ajratib turadi.

MAXSUS TEKSHIRISHLAR.

Maxsus tekshirish usullari ummumiy tekshirish usullari yordamida olingan malumotlarni to’ldiradi va ko’pincha nafaqat tashxis quyish balki patologik jarayonni yanada chuqurroq tushunish imkonini xam beradi. Bunday tekshirish usullarining ayrimlari ummumiy xisoblansa ( rentigenologik usul) , boshqalari ( elektirokardiyografiya, qon bosimini o’lchash, zondlash, ezofogastroskopiya, katetirlash va boshqalar) faqat bitta tizimni tekshirishda ishlatiladi.


LABORATORIYA TEKSHIRISHLARI

1-jadval


Qonni tekshirish natijalari

Ko‘rsatkichlar

Me’yori

Tekshirish vaqti va natijalari

Solisht.og‘irligi

----

----

-----

-----

Ivuvchanligi

5-6

---

---

---

Er.cho‘kish tezligi

0,5-1,5

---

---

----

Gemoglobin, g/l

99-129

-------

----

----

Eritrotsit, mln/mkl

5,0-7,5

----

----

---

Leykotsit, ming/mkl

4,5-12,o

----

----

----

Kalsiy, mmol/l

----

-----

----

----

Anorg.fosfor mmol/l













Ishqoriy zaxira, mg/%













Bilirubin, mkmol/l














Leykotsitar formula

Vaqti

Bazofil

Eozino-fil

Neytrofillar

Limfo-sit

Mono-sit

miel.

yosh.n.

tayoq.

segm.










0

5

0

2

4

25

44

6












































































































Tekshirish natijalarining tahlili.- Qora molni tekshirish natijasida kerakli labarator tekshirishlar otkazildi.--------------------------------------------------------------Leykotsitlar formulada , bazofil,eozinofil-5, mielin – 0, yosh neytrofillar, tayoqcha yadrolilar, limfotsitlar va monotsitlar miqdori aniqlandi.-------------------------

2-jadval

Siydikni tekshirish natijalari


Ko‘rsatkichlar

Tekshirish vaqti va natijalari

Miqdori

0,8 2 litr

3 litr

Rangi

Oqish --sariq

Sargish

Tiniqligi

Tiniq

Konsistensiyasi

suvsimon

suvsimon

Hidi

Uziga xos

--\--\--

Solishtirma og‘irligi

--\--\--

--\--\--


Tekshirish natijalarining tahlili. Hayvonda siyish, uning miqdori normada, siydikning rangi, tiniqligi siydik konsistensiyasi normada .

Xidi ham o’ziga xos _________________________________________________

__________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________


3-jadval

Tezakni tekshirish natijalari

Ko‘rsatkichlar

Tekshirish vaqti va natijalari

Miqdori

--\--\--

--\--\--

Rangi

Qungir

--\--\--

Hidi

Uziga xos

--\--\--

Shakli va konsistensiyasi

Uziga xos

--\--\-

Hazmlanganligi

xazmlangan

--\--\--

Yot moddalar (zardob, qon, gijja va b.)

yoq

Yoq

Tekshirish natijalarining tahlili.Tezakda turli elementlar , aralashmalar __qon yoki boshqa yot moddalar yoq , tezakning rangi qungir tusli, xidi esa uziga xos , shakli konsistensiyasi xam uziga xos_____________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________



4-javdval

Kasallikning kechishi va uni davolash

Vaqti

T

P

N

Asosiy klinik belgilari

Davolash va tavsiyalar

E

k

e

k

E

k




























Qoramol dimlanib qolgan ko’k bedani ko’p yegani sababli, katta qorinda tempaniya holati yuzaga keldi. Kovush qaytarish yo’qolgan, axlatlanmayapdi

Qoramolni davolash uchun unga 300ml yog’ ichirildi. Og’izdan zont yuborildi.





















































































































































































































































































































































































































































































































































































































































































































































































5-jadval

Download 37.26 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling