Sharqiy Rim imperiyasi G'arbiy Rim imperiyasi qulagandan keyin


Download 97.83 Kb.
Pdf ko'rish
Sana02.01.2022
Hajmi97.83 Kb.
#188046
Bog'liq
print out pdf



Vizantiya imperiyasi

Turkumsiz

Bugun 22:09

Sharqiy Rim imperiyasi

G'arbiy Rim imperiyasi qulagandan keyin

ham sharqiy Rim imperiyasi yana uzoq vaqt

yashab keldi. sharqiy rim imperiyasi ham

Rim imperiyasi nomi bilan faoliyat ko'rsatdi.

Ularning asosiy tili grek tili bo'lib "Vizantiya

imperiyasi" degan nom bilan yuritildi.

Qadimgi poytaxt nomi Vizantiya bo'lib, 330

yilda konstantin Buyuk bu shaharga

Konstantinapol deb nom bergan edi. ayrim

tarixchilar xuddi shu yildan boshlab,

Vizantiya imperiyasiga asos solingan deb

hisoblasalar, lekin tarixchilarning ko'pchiligi

Vizantiya imperiyasi 395 yilda, yani Feodosiy

I o'lgach, imperiya uning o'g'illari o'rtasida

taqsimlanib, sharqiy Konstantinapol shahri

bilan birga Arnadiyga o'tgan vaqtda




bilan birga Arnadiyga o tgan vaqtda

tuzilgan deb hisoblaydilar.

Bolqon yarim orolidan va egey dengizidagi

ko'pdan - ko'p orollardan tashqari, Vizantiya

imperiyasiga yana kichik Osiyo, Suriya bilan

Falastin, Misr Mesopatamiya bilan

Zakovkazvening bir qismi, Qirmning Janubiy

qirg'oqlari kirar edi.

Sharqiy Rim imperiyasidagi iqtisodiy

munosabatlar G'arbiy Rimga nisbattan

ancha taraqqiy topgan va mustahkam

bo'lgan Sharqaiy Rim imperiyasi

territoriyasida Misrdagi Aleksandriya,

suriyadagi Antioxiya, kichik Osiyodagi

Smerna va Efes, Bolqon yarim orolidagi

Konstantinapol va Fesalonika kabi rivoj

topgan savdo - sotiq markaz shaharlari bor

edi. 



      Sharqiy Rim imperiyasida quldorlik

tuzumi G'arbiy Rimga nisbatan ancha uzoq

davom etdi. Buning asosiy sabablari:

Imperiyaning sharqiy viloyatlarida qishloq

xo'jaligida quldorlik katta rol o'ynamadi.

Sharqiy Rim ekonomikasida qullar bilan bir

qatorda erkin hunarmandlar va

qishloqlardagi jamoachi dehqonlar katta

o'rin tutar edi.

Xiyla ko'p sonli mustaqil dehqonlar qisman

qadimiy iptidoiy tuzumni saqlab qolgan

bo'lib, Kichik Osiyo va Bolqon yarim orolida

isteqomat qilar edilar.

    Vizantiyaning etnik , ijtimoiy - siyosiy va

iqtisodiy o'ziga xos xususiyatidan kelib



chiqqan holda ularning varvarlarga bo'lgan

munosabatlari bilan o'zgacha xarakterga

ega edi. Varvar qabilalari Vizantiyaga hujum

qila olmadilar vizantiyaliklar ostgotlar,

vestgotlar va boshqa german qabilalarining

hujumlarini qaytara oldilar. 

Shu bilan birgalikda Vizantiya imperiyasida

ijtimoiy tuzum sohasidagi an'analarning

saqlanib qolinishi bilan birga unig ijtimoiy

tuzumi feodalizm tomon tezlashib bordi.

Bolqon yarim orolidagi bir qancha

territoriyalarni bosib olgan Slovyanlar bu

yerda (G'arbda bo'lgani singari Bilgariya,

Serbiya, Xorvatiyani barpo qildilar) qisman

vizantiya qo'lida saqlanib qolgan

territoriyaga dehqon-kolonist bo'lib ко'chib

keldilarva bu yerga o'zlari bilan birga

ibtidoiy - jamoa tuzumi tartiblarini olib




keldilar. Shunday qilib, Germanlar G'arbiy

Rim imperiyasiga nisbatdan qanday rol

o'ynagan bo'lsa, slovyanlar ham Vizantiya

taqdirida shunday rol o'ynadilar. g'arbiy

rimda ham, Vizantiya imperiyasida ham

quldirlik tuzilishining yemirilishi va ancha

progressivroq ijtimoiy -feodal

munosabatlarning rivojlanishi uchun shart -

sharoitlar yaratilishiga yordam berdi.

Yustinian zamonida Vizantiyaning

kengayishi

Vizantiyada quldorlik "Rim imperiyasi"

mavjud bo'lgan davrda VI asrda imperator

Yustinian hukmronlik qilgan vaqtda eng

katta muva aqiyatga erishdi, yustinian 527-

565 yillarda podsholik qildi. U atoqli ma'mur

edi, qonun chiqaruvchi edi, u imperiyaning

Sharqiy va G'arbiy chegaralarini

mustahkamlab olish edi



mustahkamlab olish edi.

U o'zidan oldin o'tgan Feodosiy dinastiyasi

o'rniga kelgan yangi dinastiyaning vakili edi.

Uning amakisi imperator Yustin I oddiy

dehqondan chiqib, harbiy xizmatlari

orqasidan, imperatorlik darajasiga

ko'tarilgan.

Yustinian esa rim - vizantiya ta'limotini juda

yaxshi bilgan. Yustinian davrida vizantiya

germanlar, slovyanlar va boshqalarning

hujumini qaytara olgan va hatto ularga

hujumga o'tgan. Yustinian ilgari G'arbiy

chegalarni tiklashni o'z oldiga maqsad qilib

qo'ygan yustinian sarkardalari Velizariy va

Narses Shimoliy Afrikadagi Vandal

korolligini ( 534 у) Italiyadagi Ostgot

korolligini (555 y) va ispaniyaning Janubiy

qirg'og'ini (Bitikani ) bosib oldi




qirg og ini (Bitikani ) bosib oldi.

Shunday qilib, O'rta dengiz

vizantiyaliklarniki bo'lib qoldi. albatta, shu

bilan birga german korolliklari Vizantiyani

G'arbda bosib olgan yerlaridan siqib

chiqarishga harakat qilayotgan edilar.

Bundan tashqari mamlakat ichki

dushmanlari ham kuchayib borayotgan edi.

Yustinian o'z davlat territoriyasini

mustahkamlashga intilishiga qaramay,

shimolda gunlar, qisman slovyanlar bolqon

yarim oroliga siljib kira boshladilar. yustinian

ularni ittifoqchi federatlar sifatida

joylashtirishga majbur bo'ldi . ayrimlari

hatto Janubdagi Egey dengizidagi yerlarga

kolanist - yer egalari sifatida kirib keldilar.

Yustinian imperiyaning qrimning Janubiy

qirg'ogidagi va qisman, zakavkazedagi




q g g

g

q



g

yerlarni qaytarib oldi. Lekin u

Mesopatamiyaning bir qismini Eron shohiga

berishga va sulh tuzilganidan keyin unga

katta-katta pul to'lab turishga majbur

bo'ldi.


Shunday qilib, Yustinian ulug' davlat davlat

tuzish siyosati bir qadar muva aqiyatli

bo'lsada, unig vaqtida imperiyaning

chegaralari ancha kengaygan bo'lsada, lekin

keyingi davrlarda Vizantiya imperiyasi

ma'lum darajada yutuqlardan mahrum

bo'layotgan edi.

Yustinianning qonun chiqarish faoliyati

Yustinian podsholigi davrida Vizantiyaning

ichki tarixida juda katta о'zgarishlar sodir

bo'ldi. Ayniqsa, Yustinian mamlakat ichki



siyosatigadaxldor bolgan qonunlar

chiqarishga alohida e'tibor berdi. U atoqli

yuristlardan iborat ichki komissiya Tribonian

rahbarligida Rim qonunlarini to'plab

tartibga solish ustida juda katta ish olib

bordi. bu komissiyalarning 528 - 534 yillar

mobaynida olib borilgan ish natijasida

"Grajdan huquqlari to'plami" vujudga

keltirildi, bu to'plam rim imperiyasidagi

butun qonunlarni yakunlovchi eng katta

yuridik yodgorlik bo'ldi.

Yustinian qonunlar to'plami mamlakatda

quldorlik tuzumini yemirilishidan saqlash

maqsadidan iborat bo'lib, u boshlangan xalq

ommasining revalyutsion chiqishlariga

qarshi kurashda qurol bo'lib xizmat qildi.

Yutinian davrida katta - katta xalq

qo'zg'alonlari bo'lib o'tgan. 532 yilda




konstantinapolda bo'lib o'tgan qo'zg'alon

ayniqsa kuchli edi. Qo'zg'alonning asosiy

sabablari : Mamlakatning qashshoqlashuvi,

Konstantinapol hukmdori bo'lib turgan

Ioann Koppadokiyskiyning xazinani talashi

edi. Qo'zg'alon 532 yil 11-yanvarida

Konstantinapol sirkida imperator huzurida

boshlandi. "Yashil" deb atalgan sirk

oppozitsiyachi partiyalardan biri aholi

nomidan shikoyat yozib, unda yuqori

mansabdor chinovniklarni jazolash talab

qilingan edi. Yustinian rad etib, jahl bilan

ippodromni tashlab chiqib ketadi. Bunga

javoban qo'zg'alon ko'tarilib ketdi.

Qo'zg'alonchilar "Nika" (grekcha - G'alaba

qozon) degan shior ko'tardi. Qo'zg'alon

butun poytaxt va uning atrofiga yoyildi.

Beah kun davom etgan qo'zg'alon sarkarda

Velisary tomonidan shavqatsizlarcha

bostirildi 30 ming kishi o'ldirildi




bostirildi, 30 ming kishi o ldirildi. 

Download 97.83 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling