Shaytonning nomi: mono no ke

Shaytonning nomi: mono no ke

Hozirgi kunda qabul qilingan youkai atamasi yapon mifologiyasining barcha g'ayritabiiy mavjudotlariga qo'llaniladi. Har doim ham bunday bo’lmagan, Yaponiyaga Xitoydan kirib kelgan youkai so’zining o’zi VII asrdayoq muomilada bo’lsa ham , kategoriyalashtirish atamasi sifatida nisbatan yangi (hodisa)dir. Youkai tasnifi – qiyin savol. Ushbu mavzu bo'yicha eng ziddiyatli fikrlarni yapon folklorining mutaxassislari bildirmoqdalar. Deyarli har bir tarixiy davrda shaytonlarni ratifikatsiya qilishning umumiy nomi mavjud edi; hozir kamida beshta bunday "nomlar" mavjud (bir necha yuz shaxsiy ismlarni hisobga olmaganda). Heyan davrida (794-1855y) " olam yovuzligi" yaponlar uchun monono ke (物の怪-yovuz ruhlar) bo'lgan.Kundalik hayotda mono-no ke ning “ta’siri” odamlarning ruhlar hiylasidan boshqa narsa emas deb tushungan tabiiy ofatlar, hosilsizlik, epidemiyalar natijasida ommaviy tarzda qirilib ketishida ifodalangan; kutilmagan o’limlar va kasalliklarning sababi sifatida ham ko’rinmas va hayoliy qasoskor ruhlarning yaramas ta’siri yoki xudolar, ya’ni kamilarning qahri ko’rsatilgan. Kasalliklar ham mono-no ke deb nomlangan. Ieroglif 怪 "sir, topishmoq" degan ma'noni anglatadi. Ehtimol, mono ke-ni "sirli narsa" deb tarjima qilish mumkinligini taklif qilishgan, agar bu holda怪atamasi xitoycha 気so'ziga o'xshash bo'ladi va 鬼の気kombinatsiyasi shaytonlarning hayotiy energiyasini anglatgan – oni, Noriko T.R va Tsutihashi Yutaka ta’kidlashganlaridek, shuning uchun yana bir ma'noni怪- “sharpa” ni esga olish o'rinlidir. Yaponlar mono-no ke ni bir necha　kichik toifalarga ajratishga urunib ko’rishdi , yangi kategoriyali nomlarni o’ylab - marhumlarning qasoskor ruhlari - (), vafot etgan aristokratlarning va buyuk odamlarning g'azablangan ruhlari, ayniqsa shahidlikni boshdan kechirganlar - (),o'lik ruhlari: (), tiriklarning qasoskor ruhlari: (生霊). ruhlari: qudratli kuchga ega - ular hosilni yo'q qilishi, tayfonlar, tsunami, yong'inlar va zilzilalarni keltirib chiqarishi mumkin. Ularni shaytonlar deb atashgan va xudolar-kami toifasiga kirib, ularni tarqatishga harakat qilishgan.

Keng ma'noda, o'sha paytlarda mono-ke so'zi o’sha davrlarda ekvivalenti ishlatilgan ohirigi davrda youkai va henge （ 変化）terminlari foydalanilgan va o'sha davrdagi har hil nopokliklarni o'z ichiga olgan. Mono no ke haqida gapirishni o'sha davr adabiy yodgorliklarida uchratish mumkin . Ruhlar o’liklarga ko’chib kelib, kasalliklar va o'lim chaqirib kelishdi. Xeyan davri adabiyotida Murasaki Shikibuning "Jenji hikoyasi" (, 11-asr) asarida mono-ke paydo bo’ladi .9-bobda yovuz ruh : shahzodaning rashkchi sevgilisi (Rokujo :) shahzoda Aoyining xotinini azoblaydi va baxtsiz ayolni o'limga olib keladi. Sud boshlig'i Sei Shonagonning "Boshidagi eslatmalar" da (shuningdek, Makura-no: si, 1002), shuningdek, "mono-ke" haqida eslatib o'tilgan, marhumlarning ruhlaridan qasos olish uchun "mono-no kei" hikoyalari "tarixiy voqeada" joylashgan. "Buyuk oyna" (Ð, O: kagami, 1119), "tarixiy xabarda" "Toza oyna" da (Ð Mas, Masukagami, 1183 dan 1333 gacha, muallif Nijo: Yoshimoto) va hokazo.

Youkai Kamakura va Muromachi davrlari: oni va tsukumogi

X asrga kelib, mavhum yovuz ruhlar mono no ke (物の怪) ta'rifi asta-sekin bekor qilinib aniqroq terminga () o’zgardi, garchi bu ikki terminlar dastlab "parallel ravishda" mavjud bo'lsa ham. Qiziqarli tomoni mono(物) ieroglifining oni(鬼) ni ierogliflariga almashishidir. Qadimgi Xitoyda ierogeroglif "o'liklarning ko'rinmas ruhi / joni" degan ma'noni anglatgan. Ёкай ҳақида монографиянинг муаллифи Норико Т.Рейдер, япониялик тадқиқотчи Такахаси Масаакига таянган ҳолда қуйидагича ёзган: «Хитой иероглифларининг биринчи япон луғати “Вамё: руйдзюсё” га мувофиқ они сўзи хитой иероглифи он (..., беркитмоқ) нинг нотўғри ўқилган варианти сифатида талқин этилади: ”марҳумларнинг предметлар орқасига беркиниб олган, ўзини кўрсатишни хоҳламаётган жони/руҳи”».Va yana: "Ular monoga juda o'xshash ruhiy mavjudotlardir. Xitoy ieroglifi Oni 鬼, ehtimol u aniq kiritildi, chunki oni tushunchasi mono konseptsiyasiga juda yaqin; Eslatib o'tamiz, mono-ke ke ko'pincha 物の怪 ieroglifi (sirli narsa, narsa) yozilgan bo'lsa ham, uning boshlang'ich ma'nosi hayotiy energiya鬼(鬼の気), deb hisoblaydi Tsuichhashi Yutaka. "Agar 鬼の気odamga yopishib qolsa, odam qattiq kasal bo’ladi yoki o'ladi" (Takahashi Masaaki). Oni (鬼) so'zining bir nechta zamonaviy talqinlari mavjud, ammo quyida ular haqida ko'proq ma’lumot berilgan.

Ieroglif oni X-asrdan keyin nihoyat ommalashdi va deyarli mono-ke-ni o’rnini almashtirdi. Shundan so'ng, ko'rinmas ruhlar soyalardan chiqib, aniq shakllarga va o'ziga xos ko'rinishga ega bo'la boshladilar va o'zlarini adabiyot va san'atda tanitdilar.