Silindir,konus,shar va pramidaning proyeksiyalari Reja: Aylanish sirtlari

Silindir,konus,shar va pramidaning proyeksiyalari

Reja:

1. Aylanish sirtlari

2.Silidir Konus va shar proyeksiyalari

3.Pramidaning proyeksiyasi

• Aylanish sirti parallellarining eng kattasi ekvator, eng kichigi bo’yin chizig’i deyiladi. Bu chiziqlarni aniqlashda bosh meridian chiziqning eng katta paralleli bilan kesishgan nuqtasi orqali urinma tekislik o’tkaziladi. Shunda urinma tekislik aylanish o’qiga parallel bo’lsa, bunday eng katta parallel ekvator deyiladi, agar urinma tekislik aylana o’qiga parallel bo’lmasa, bunday eng katta parallel dumaloq qirra deb ataladi. Bosh meridian bilan eng kichik parallelning kesishish nuqtasi orqali o’tuvchi urinma tekislik o’tkazilganda, bu tekislik aylanish o’qiga parallel bo’lsa, bunday eng kichik parallel bo’yin chizig’i parallel bo’lmasa bel chizig’i deyiladi.

• Aylanish sirtlariga qo’zg’almas o’q i atrofida to’g’ri chiziq kesmasi yoki biror egri chiziqning aylanishi natijasida hosil bo’lgan sirtlar kiradi.

a, b, c larda aylanish silindri, konus va sferaning hosil bo’lishi ko’rsatilgan.

chizma, a, b larda aylanish sirtlarida ularning parallellarini o’tkazish ko’rsatilgan. Bu ikkala aylanish sirtlarining V dagi konturlari ularning bosh
meridianlari orqali tasvirlanagn. H dagi konturlari birinchisida ekvatori, ikkinchisida dumaloq qirrasi orqali ifodalangan. Har ikkalasida ham eng kichik parallellari 0 ga barobar.
Har qanday meridian tekislik sirtni teng ikkiga kesib ajratadi. Meridian tekisligi bilan aylanish sirtining kesishish chizig’i meridian deyiladi.
Meridian tekisliklardan biri frontal proyeksiyalar tekisligi V ga parallel bo’lsa, bu F (Fh) tekislik bosh yoki asosiy meridian tekislik deyiladi. F (Fh) tekislikningaylanish sirti bilan kesishganda bo’lgan
kesishish chizig’i aylanish sirtining bosh yokiasosiy meridian chizig’i deyiladi
Silindr.
O‘q atrоfida unga parallеl bo‘lgan to‘g‘ri chiziq aylantirilsa, silindrik sirt hоsil bo‘ladi. U o‘qqa perpendikular ikkita parallеl tеkislik bilan kеsilsa ular оrasida silindrik jism hоsil bo‘ladi
Silindr o‘qiga perpendikulyar tekislik uning yon sirtini asos aylanasiga teng aylana bo‘yicha kesadi.
KONUS
Konus (aniqrog‘i doiraviy konus ) deb shunday jismga aytiladiki, u doira – konus asosidan, shu doira tekisligidagi yotgan nuqta-konusning uchidan va konusning uchini asosining hamma nuqtalari bilan tutashtiruvchi kesmalardan iborat bo‘ladi (-chizma). Konus uchini asos aylanasi nuqtalari bilan tutashtiruvchi kesmalar konusning yasovchilari bo‘ladi. Konusning sirti asosidan va yon sirtidan iborat.
Konusning o’qiga perpendikulyar tekislik undan kichik konus ajratadi. Qolgan qismi kesik konus deyiladi.
Shar ham aylanma jism bo‘lgani uchun uni yarim doirani o‘zining diametri atrofida aylantirishdan ham hosil qilish mumkin
Sharning har qanday tekislik bilan kesimi doiradir. Bu doiraning markazi sharning markazidan kesuvchi tekislikka tushirilgan perpendikulyarning asosidir.
Sharning markazidan o‘tadigan tekislik diametral tekislik deyiladi.
Sharning istalgan diametral tekisligi uning simmetriya tekisligi bo‘ladi. Sharning markazi uning simmetriya markazidir.
Shar sirtidagi nuqtadan o‘tib shu nuqtaga o‘tkazilgan radiusga perpendikular tekislik urinma tekislik deyiladi. nuqta urinish nuqtasi deyiladi
Piramida - bu faqat bitta ko'pburchak asosga ega va uchburchak qirralarga ega bo'lgan uch o'lchovli ko'p qirrali shakldagi tuzilishdir.
Piramida - bu uchburchak shaklidagi yordamchilarga ega bo'lgan uchburchak yordamchilari bo'lgan bir asosga ega bo'lgan ma'lum bo'lgan uch o'lchovli tuzilish. Boshqa tomondan, prizma - bu ikki poydevor va to'rtburchaklar tomonga ega bo'lgan 3D tuzilishdir.