Sinf: 8 Fan: chizmachilik Mavzu: Geometrik jismlar va ularning proyeksiyalari. Darsning texnalogik xaritasi

Navoiy viloyat

Uchquduq tuman

20- maktab chizmachilik

fan o`qituvchisi Safarova

Mohigul Muhammadovnananing

8- sniflar uchun “ Geometrik jismlar

va ularning proyeksiyalari”

mavzusida 1 soatlik

ochiq dars ishlanmasi

Sinf: 8

Fan: chizmachilik

Mavzu: Geometrik jismlar va ularning proyeksiyalari.

Darsning texnalogik xaritasi:

I. Darsning maqsad va vazifalari	Ta`limiy maqsad: oquvchilarga geometrik jismlar haqida ma`lumot berish orqali o`quvchilarning bilim, malaka va ko`nikmalarini hosil qilish; Tarbiyavi: dars jarayonida o`quvchilarda vatanparvarlik hissini shakllantirish; Rivojlantiruvchi: darsda yangi pedagogik texnologiya usullaridan foydalanib, o`quvchilarni tez fikrlashga, xotirasini mustahkamlashga, qiyoslash orqali xulosalar chiqarishga orgatish
II. O`quv jarayonini mazmuni	Dars turi: yangi bilim hosil qiluvchi Dars metodi: ananaviy, interfaol Darsning jihozi:darslik, texnik vositalar, ko`rgazmali va didaktik materiallar
III. O`quv jarayonini tashkil etish texnalogiyasi	O`qituvchi: O`quvchilarga geometrik jismlar, ularning proyeksiyalari va hayotimizdagi muxim o`rni haqida tushuncha berish
IV. Kutilgan natijalar	O`qituvchi: Oquvchilarni mavzu yuzasidan olgan bilimlarini mustahkamlash
V. Kelgusi rejalar	O`quvchilarga bugungi islohotlar haqida bilim va tushuncha berish

Pisixologik iqlim yaratish:

Qadim zamonda emas, balki hozirgi zamonda Abdullajon ismli biro`quvchi bo`lgan ekan. Umaktabda “4” va “5” baholarda o`qir ekan.

Kunlarning birida Abdulajonlarnikiga mehmonlar kelibdi. Kechgi vaqt bo`lgan da uning oyisi dars qilishini ta`kidlabdi. Abdullajon oyisiga javoban darslarimni qilib bo`lganman faqt chizmachilik qoldi uni ertaga biror o`rtog`imdan ko`chirib olaman debdi.Buni kuzatib turgan mehmonlar o`z kasblaridan kelib chiqib, bu fanga sovuqqon bo`lmaslikni ta`kidlabdi. Mehmonlarni kasbi quyidagicha ekan arxetektor, uchuvchi va shifokor.

“Agar men sening o`rningda bo`lganimda…” deb oz fikrlarini bildiribdilar.

O`quvchilar uchta kasbdan birini tanlaydilar va shutariqa ”Arxetektorlar”, ”Uchuvchilar” va ”Shifokorlar” guruhlariga bo`linadilar

Chizmachilikni har kim bilishi kеrak. Chizmalar har qanday ixtisosdagi kishilarning doimiy yo`ldoshidir. Ular tеxnikadagina emas, balki boshqa sohalarda ham qo`l kеladi. Chizmalarga qarab poyafzal tayyorlanadi, kiyimlar tikiladi, mеbеllar yasaladi, shahar va qishloq posyolkalari planlashtiriladi va ko`kalamzorlashtiriladi.

Vrachlarga chizmalar murakkab mеditsina tеxnikasini o`rganishda yordamga kеladi. Uchuvchi va dеngizchilar kеma yo`lini aniqlashda chizmalardan foyda- lanadilar. Chizma maktab o`quvchilariga fizika, matеmatika va gеografiyani o`tishda kеrak bo`ladi. Shu sababli, savodli kishi bo`lib yеtishish, o`z mеhnati bilan Vatanga foyda еtkazish uchun chizmachilikni qunt bilan o`rganish kеrak.

Chizmachilik va tеxnika. Inson maktabda, uyda va ko`chada turli asbob va mashinalar qurshovida yashaydi. Bizning zavod va fabrikalarimizda har kuni ko`plab stanoklar, elеktrovozlar, samolyotlar, maishiy mashinalar, masalan, Muz- latgichlar, chang yutgich va boshqalar ishlab chiqariladi. Chizmasiz bu mashinalarni yaratish ham, ishlab chiqarish ham mumkin emas. Chizmalar injеnеrning o`y fikrlarini ishchiga еtkazadi. Chizmalarga qarab mashinalarning ayrim qismlari yasaladi, tayyor dеtallardan murakkab qurilmalar yig`iladi. Shu sababli, chizmani “tеxnika tili” dеb ataydilar.

Tеxnikani egallash uchun, yuqori malakali ishchi, qishloq Xo`jalik mеxa- nizatori yoki injеnеr bo`lib yetishish uchun chizmalar tayyorlashni, ya'ni chizmalar chizishni bilish va ularni tushunish, yoki chizmachilik tili bilan aytganda, chizmalarni o`qiy olish kеrak. Ishchi chizmani o`qir ekan, konstruktor o`ylab chiqargan narsani ko`z oldiga kеltiradi. Chizmalar zavodlardan zavodlarga, bir mamlakatdan ikkinchi mamlakatga yuborib turiladi. Chizmani o`qishni bilgan har qanday ixtisosdagi kishi chizmani tushunadi va unga qarab eng murakkab mashinaning tuzilishini ham bilib oladi. Faqat injеnеrlargina emas, balki har bir ishchi ham chizmachilikni bilishi kеrak.

Mavzuni mustahkamlash quyidagi tartibda amalga oshiriladi:

Mavzuni mustahkamlsh uchun kartoshkadan foydalanamiz ya`ni “Issiq kartoshka” usulida mavzu mustahkamlanadi. Bunda O`quvchilar o`tilgan mavzu yuzasidan ma`lumotlar aytadi va navbatdagi o`quvchiga kartoshka uzatiladi.

Ma`lumotlar:

1.H ga paralel to`g`ri chiziq gorizontal chiziq deyiladi.

2.H ga perpendikulyar to`g`ri chiziq gorizontal proyeksiyalovchi to`g`ri chiziq deyiladi.

3.To`g`ri chiziq tomonlari chefaralangan bo`lsa to`g`ri chiziq kesmasi deyiladi.

4.To‘g‘ri chiziq proyeksiyalar tekisliklariga perpendikular bo‘lsa, nuqta ko‘rinishida,

parallel bo‘lsa, o‘zining haqiqiy uzunligiga teng, umumiy vaziyatda bo‘lsa, qisqarib

proyeksiyalanadi.

5.Yassi shakllar proyeksiyalar tekisligiga paralel bo`lsa o`zining haqiqiy kattaligida

proyeksiyalanadi.

6.Agar to‘g‘ri chiziq proyeksiyalar tekisliklariga og‘ma vaziyatni egallagan bo‘lsa, unday

to‘g‘ri chiziq umumiy vaziyatdagi to‘g‘ri chiziq deyiladi.

7.Epyur fransuzcha so‘z bo‘lib, tekis chizma degan ma’noni anglatadi.

8. H, V, W tekisliklar o`zaro X,У va Z to`g`ri chiziqlar bo`yicha kesishib fazo sakkiz

qismga bo`linadi.

9. Fazoning sakkizdan bir qismi chorak deyiladi.

10. Birinchi chorak H,V va W

11. Ikkinchi chorak H1, V va W1

12. Uchinchi chorak H1, V1 va W1

13. To`rtinchi chorak H, V1 va W

Quyidagi jadvalda chorakliklarda koordinata o`qlari ishoralarini ko`rsating

(o`quvchilar tomonidan jadval to`ldiriladi)

Choraklar	I chorak	II chorak	III chorak	IV chorak
Koordinatalar