So’fi Olloyor adabiy merosi

So‘fi Olloyor (1644, Kattaqo‘rg‘on bekligi Minglar qishlog‘i — 1724, Denov) — tariqat arbobi va mutasavvuf shoir. Shayxlar maktabi va Buxorodagi jo‘ybor shayxlari dargohida ta’lim olgan. O‘z davrining barcha asosiy ilmlarini egallagan, arab va fors tillarini o‘rgangan. Buxoro xoni Abdulazizxon tomonidan boj mahkamasiga to‘ra etib tayinlangan. Darveshona fe’l, shoirona ko‘ngil sohibi bo‘lgan So‘fi Olloyor bu lavozimdan tezda iste’fo berib, o‘z davrining mashhur shayxi Navro‘zga shogird tushgan, tarikat talablarini bajarib, shayxlik martabasiga ko‘tarilgan, valiulloh (karomat sohibi) bo‘lib yetishgan.

Dil - g'amin, xotir - xazin, tole' - qaro, peshona - sho'r,

Qo'l - qurug', matlab - uzoq, dushman - yaqin, jonona - dur*.

Yor - tolib, ishqi - g'olib, xasb - mone', sabr - oz,

Dahr - purkulfat, jafo - ko'b, lutf - kam, rahmat - vo'fur.

Zod - aqal, sensiz - kasal, hajmi havo - tavli amal,

Yuz - taaluq, ming - ilal, g'am - benihoyat, g'ussa - zo'r.

Ich - tugun, holat - zabun, hosil - havas, savdo - jabun,

Yo'l uzun, a'do - fuzun, etmak - gumon, ketmak - zarur.

Umr - gustu pesha sust,xavf - Hotam, g'am - no'xust,

El - kuchuk, yuk - nodurust, vodiy - xatar, az man futur.

Fe'l - chab, g'aflat - ajab, g'ussa - maishat, g'am - tarab,

Til - suchuk, sar - munqalib, zohir - vara', botin - fujur.

Chashm - tar, ruxsora - zar, xuni jigar - ohi sahar,

Kosh, bul fan birla, Olloyor muztar bo'lsa ko'r.

So’fi Olloyorning “Maslakul-muttaqiyn” (“Taqvodorlar maslagi”), “Sabotul-ojizin”, “Maxzanul-mute’in” (“Mute’lar xazinasi”), “Murodul-orifin” asarlari mavjud. “Bayozi alamkash”da yetmishdan ortiq she’ri bor. So’fi Olloyorning mashhur asari “Sabotul-ojizin” bo’lib, Saudiya Arabistoni, Pokiston, Turkiya kabi mamlakatlarda chop etilgan. Bir necha marta sharhlar yozilgan. Asar dastlab fors-tojik tilida yozilgan. Keyinchalik So’fi Olloyorning o’zi uni o’zbek tiliga she’riy uslubda tarjima qilgan. Hajmi 12.000 baytdan ortiq “Sabotul-ojizin” asarining tuzilishi ham o’ziga xos.

So’fi Olloyorning “Maslakul-muttaqiyn” (“Taqvodorlar maslagi”), “Sabotul-ojizin”, “Maxzanul-mute’in” (“Mute’lar xazinasi”), “Murodul-orifin” asarlari mavjud. “Bayozi alamkash”da yetmishdan ortiq she’ri bor. So’fi Olloyorning mashhur asari “Sabotul-ojizin” bo’lib, Saudiya Arabistoni, Pokiston, Turkiya kabi mamlakatlarda chop etilgan. Bir necha marta sharhlar yozilgan. Asar dastlab fors-tojik tilida yozilgan. Keyinchalik So’fi Olloyorning o’zi uni o’zbek tiliga she’riy uslubda tarjima qilgan. Hajmi 12.000 baytdan ortiq “Sabotul-ojizin” asarining tuzilishi ham o’ziga xos.

“Maslakul-muttaqiyn” asari naqshbandiya tariqati mujadiddiya qo’li (tarmog’i)ning nazariy manbasi hisoblanadi. Unda suluk odobi, murid va murshid munosabatlari yangicha talqinda bayon qilingan.

E’tiboringiz uchun
rahmat

Download 406.25 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham: