Solayev Hasanjon pptx

TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI
MAVZU: BOSHLANG’ICH QIYMAT, QOLDIQ QIYMAT, JORIY QIYMAT, (ULGURJI CHAKANA VA BOSHQA BAHOLAR ), DISKONTLANGAN QIYMAT, BALANS QIYMAT.
Topshirdi: Solayev H.
Qabul qildi: Eshonqulov A.
REJA:
1) Baholash turlar va uning ahamiyati.
2) Boshlang’ich qiymat, qoldiq qiymat va joriy qiymat haqida umumiy tushuncha.
3) Diskontlangan qiymat.

• Buxgalteriya hisobi usuli elementlaridan biri baholash bolib, uning ahamiyati butun xo‘jalik miqyosida ham kattadir. Baholash - xo‘jalik m ablaglari, majburiyatlar va xo‘jalik jarayonlarini pul olchov birligida aks ettirish usulidir.
• «Buxgalteriya hisobi haqida»gi qonunga asosan, aylanma aktivlarni baholash ikki xil ko‘rinishda amalga oshiriladi:
• Haqiqiy tannarxda - ishlab chiqarish tannarxi.
• Bozor bahosida sotish sof qiymati.

• Korxona mulklari baholanayotganda ulaming tuzilishi, foydalanilishi, ishlab chiqarishda qatnashishi, maqsadli mo’ljali kabi xususiyatlari e’tiborga olinadi. Masalan, savdo korxonalarida tovarlar sotib olish va sotish baholarida hisobga olinadi.
• Yana bir mablag‘ - asosiy vositalar hisobi yuritishda quyidagicha baholardan foydalaniladi.
• Boshlanglch qiymat
• Joriy qiymat
• Qoldiq qiymat
• Tugatish qiymati
• Amortizatsiya qilinadigan qiymat

• Boshlanglch qiymat - asosiy vositalami xarid qilish, keltirish, tashish, o ‘matish va umuman foydalanish holatiga keltirish bilan b o g iiq bolgan xarajatlar yigindisidan iborat.
• Joriy qiymat - ma’lum bir muddatga amaldagi bozor baholariga moslashtirilgan asosiy vosita qiymati yoki manfaatdor tomonlar o‘rtasida almashiladigan asosiy vosita summasi. Joriy qiymat asosiy vositalaming qayta baholashishi natijasida vujudga keladi.

• Asosiy vositalaming qayta baholanishi esa ikki holat natijasida, yam hukumat yoki ta’sischilar qaroriga asosan amalga oshiriladi:
• Qoldiq qiymat - bu asosiy vositalaming boshlanglch yoki joriy qiymat bilan jam g‘arilgan amortizatsiya summasining farqidir.
• Tugatish qiymati - asosiy vositalaming foydalanish muddati tugashi natijasida vujudga kelishi m oijallanayotgan qiymatdan, hisobdan chiqarish bo‘yicha kutilayotgan xarajatlar ayirmasidir.
• Amortizatsiya qilinadigan qiymat - bu asosiy vositalaming boshlang'ich qiymati bilan nazarda tutilayotgan (baholangan) tugatish qiymati o‘rtasidagi farqdir

Asosiy vositalaming yuqorida sanab o ‘tilgan baholash natijasida vujudga keladigan qiymatlari Buxgalteriya Hisobi Milliy Standartining (BHMS) 5-sonli standartida keltirib o’tilgan. Xo'jalik mablag’lari baholanayotganda haqiqiylik va bir xillik talablarga rioya qilinishi shart.
Haqiqiylik - xo‘jalik mablagiarining so'm da baholanilishini to‘g‘ri amalga oshirilishini talab etadi. Joriy hisobda mablag‘ qanday baholangan b o isa, balans va hisobotning boshqa shakllarida aks ettirilganda ham shu bahoda ko'rsatilishi shart.
Yuqorida tovarlar hamda asosiy vositalar baholanishi haqida m aium otlar keltirildi. Quyida korxonalaming ba’zi mulklarini baholanishi haqida so‘z yuritiladi.

• Materiallar aylanma m ablagiar hisoblanib, ulaming korxona xo'jalik faoliyatidagi harakati tez amalga oshadi. Materiallaming har bir turini tayyorlash, ulaming haqiqiy tannarxini aniqlash, hisoblash ko‘pgina hisob-kitob hamda vaqtni talab etadi. Materiallami baholashda quyidagi baholardan foydalaniladi: materiallaming reja bahosi va haqiqiy tannarxi.
• Materiallaming haqiqiy tannarxi va re’ja bahosi bo‘yicha baholari o‘rtasidagi farq analitik hisob orqali aniqlanadi va «Materiallar qiymati o‘rtasidagi farqlar» - 1610 schyotda aks ettiriladi.

• Jahonda sarflangan materiallaming haqiqiy tannarxini aniqlashda baholashning quyidagi usullaridan foydalaniladi:
• 131 FIFO - o ‘rtacha chamalangan baholar bo'yicha, birinchi tushum - birinchi xarajat;
• LIFO - o‘rtacha chamalangan baholar bo'yicha, oxirgi tushum - oxirgi xarajat;
• AVECO - o'rtacha tannarx.

Buxgalteriya Hisobi Milliy Standartining 4 - sonida materiallami baholashda AVECO usulidan foydalanish tavsiya etilgan. Majburiyatlar baholanishi tomonlar kelishuviga asosan, pul ko'rinishida aks ettiriladi. Sud qaroriga ko'ra, vujudga kelgan majburiyat summasi esa sudning tegishli qaroriga asosan aks ettiriladi. Moliyaviy qo'yilmalar joriy va bozor baholarida hisobga olinadi. Nomoddiy aktivlar baholanganda boshlang'ich qiymatda, bozor qiymatida, balans (hisob) qiymatda va hokazolarda hisobga olinadi.
E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT