Stany zagrożenia życia w-8 „Stany zagrożenia życia w psychiatrii” Najczęstsze stany wymagające natychmiastowej interwencji psychiatrycznej

Stany zagrożenia życia W-8 „Stany zagrożenia życia w psychiatrii”

Najczęstsze stany wymagające natychmiastowej interwencji psychiatrycznej

• I. Stany bezpośredniego zagrożenia życia:

• Tendencje samobójcze
• Zachowanie niebezpieczne dla otoczenia
• Zachowanie zdezorganizowane

• II. Ostre zaburzenia psychiczne wymagające szybkich interwencji:

• Ostry lęk
• Ostre zaburzenia psychotyczne
• Ostre pobudzenie
• Ostre zaburzenia nerwicowe
• Ostra depresja
• Ostra mania
• Ostre zaburzenia wywołane substancjami psychoaktywnymi

Objawy psychiczne na podłożu zaburzeń somatycznych

• 1. Choroby bezpośrednio zagrażające życiu manifestujące się zaburzeniami psychicznymi

• 2. Otępienie

• 3. Majaczenie

Inne stany nagłe w psychiatrii

• Ostra reakcja na stres

• Stany wyjątkowe

• Objawy uboczne po lekach psychotropowych

Schemat postępowania

• 1. Nawiązać kontakt i zebrać wywiad

• 2. Podstawowe badanie lekarskie (ew. z zastosowaniem środków przymusu bezpośredniego)

• Diagnoza w kierunku somatycznego podłoża zaburzeń
• Strukturalne uszkodzenia oun
• Zatrucia
• Zaburzenia metaboliczne w przebiegu ch. somatycznych
• Ocena zagrożenia życia pacjenta i innych osób

• 3. Badanie stanu psychicznego w kierunku psychiatrycznego podłoża zaburzeń – ustalić wstępne rozpoznanie – opisać zespół dominujących objawów

Minimum badania somatycznego

• W przypadku każdego pacjenta zbadać:

• Ciśnienie tętnicze krwi
• Tętno
• Częstość oddechów
• Temperaturę ciała
• Stan świadomości

Schemat zwięzłej oceny stanu somatycznego

• Ogólne parametry

• RR, HR, temperatura ciała, częstość oddechów

• Wygląd ogólny

• Stan odżywienia, nawodnienia
• Ślady urazów, szczególnie głowy

• Szyja

• Zakres ruchomości, sztywność karku
• Ocena tarczycy

• Serce i płuca

• Brzuch

• Kończyny dolne

• obrzęki

Schemat zwięzłej oceny stanu neurologicznego

• Ocena stopnia przytomności – ilościowe zaburzenia świadomości

• Senność
• Senność głęboka (półśpiączka)
• Śpiączka

• Badanie gałek ocznych

• Źrenice (wielkość, reakcja na światło)
• Ruchomość gałek ocznych
• Oczopląs
• Wytrzeszcz gałek ocznych

Układ mięśniowy

• Układ mięśniowy

• Odruch kolanowy i ze ścięgna Achillesa
• Ocena siły mięśniowej

• Funkcje móżdżkowe

• Chód
• Koordynacja

• Odruchy

• Babińskiego
• Chwytania
• Ryjkowy
• Ssania

• Kończyny

• Drżenie
• Ruchy pląsawicze
• Drżenie metaboliczne mięśni

Najczęstsze stany wymagające natychmiastowych interwencji psychiatrycznych

• I. Stany bezpośredniego zagrożenia życia:

• Tendencje samobójcze
• Zachowanie niebezpieczne dla otoczenia
• Zachowanie zdezorganizowane

• II. Ostre zaburzenia psychiczne wymagające szybkich interwencji:

• Ostry lęk
• Ostre zaburzenia psychotyczne
• Ostre pobudzenie
• Ostre zaburzenia nerwicowe
• Ostra depresja
• Ostra mania
• Ostre zaburzenia wywołane substancjami psychoaktywnymi

Stany bezpośredniego zagrożenia życia: Tendencje samobójcze

• Samobójstwo to świadomy akt samounicestwienia spowodowany krańcowo frustrującą sytuacją, z której, zdaniem osoby podejmującej taką decyzję, nie ma innego wyjścia

• nie jest czynem przypadkowym,

• jest sposobem rozwiązania problemu,

• towarzyszy poczucie beznadziejności,

• jest to agresja skierowana przeciwko sobie

Kiedy istnieje duże ryzyko podjęcia samobójstwa?

• 1. Akcje pozorujące stan normalności

• 2. Spisanie testamentu

• 3. Przekazywanie posiadłości i przedmiotów osobistych

• 4. Listy pożegnalne

• 5. Nagła poprawa, uspokojenie

• 6. Depresja z agitacją, psychoza

• 7. Narkotyki, alkohol

Zagrożenie samobójstwem w przebiegu zaburzeń depresyjnych

• Wysoki poziom lęku, przejawiający się niepokojem psychoruchowym, podnieceniem ruchowym,

• Duże zaburzenia snu

• Poczucie beznadziejności, sytuacji bez wyjścia, niemożność uzyskania pomocy od najbliższych lub personelu leczącego, przekonanie o nieuleczalności, obecności ciężkich chorób, urojenia nihilistyczne

Poczucie winy, przekonanie o dopuszczeniu się ciężkich grzechów, przestępstw, dążenie do poniesienia kary

• Poczucie winy, przekonanie o dopuszczeniu się ciężkich grzechów, przestępstw, dążenie do poniesienia kary

• Nastrój dysforyczny

• Dolegliwości typu bólowego (ból pleców stwierdzony u pacjentów z zespołem depresyjnym zwiększa ryzyko samobójstwa)

• Obecność przewlekłych chorób somatycznych

• Uporczywe zaburzenia snu

Zasady postępowania z pacjentem z tendencjami samobójczymi

• Dokładnie pytać o to, jaką postać przybrały jego myśli?

• Fantazje samobójcze?
• Postawa rezygnacyjna?
• Planowanie konkretnych działań?

• Ocenić ryzyko popełnienia samobójstwa: jak daleko zaawansowane były plany i czynności?

• Czy były próby wcześniej?
• W jakich okolicznościach?
• Skuteczność obranej metody
• niebezpieczne: broń palna, powieszenie, skok z wysokości
• Głębokość i umiejscowienie ran ciętych / kłutych
• Ilość i dawka połkniętych leków
• świadome działania uniemożliwiające odratowanie

Schemat postępowania u pacjenta po próbie samobójczej

• Opatrzenie ran i urazów

• Medyczno – chirurgiczne komplikacje czynu samobójczego

• Ścisła obserwacja uniemożliwiająca próby ucieczki lub ostatecznego dokonania aktu samobójczego

• Farmakoterapia i psychoterapia uwzględniająca obraz psychopatologiczny

• Organizacja psychicznego i życiowego wsparcia

• Ew. kontakt z psychoterapeutą

Stany bezpośredniego zagrożenia życia: Zachowanie niebezpieczne dla otoczenia AGRESJA

• Zaburzenia psychiczne związane z agresją:

• Zaburzenia osobowości (o. dyssocjalna, o. narcystyczna, o. chwiejna emocjonalnie)
• Nadużywanie substancji psychoaktywnych (zatrucia, zesp. abstynencyjny, majaczenie)
• Ostre psychozy (schizofrenia, paranoja)
• Stan maniakalny rzadziej depresja
• Zaburzenia stresowe pourazowe
• Zaburzenia spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu
• Agresja grupowa

Inne przykłady zaburzeń mogące stanowić przyczynę zachowań agresywnych

• Ostre

• Majaczenie
• Zatrucia
• Choroby metaboliczne
• Napady padaczkowe
• Ch. naczyniowe mózgu
• Urazy głowy
• Przełom tarczycowy hipermetaboliczny
• Infekcje oun

Postępowanie z pacjentem agresywnym

• Neutralna, nieodrzucająca postawa wobec badanego (nie oceniać, nie dać się sprowokować)

• Nawiązać optymalny kontakt (podejście bezpośrednie, stanowcze)

• Zebrać niezbędne informacje (pytać o przyczyny wybuchu agresji

• Minimalizować uaktywnienie tendencji agresywnych i zapobiegać ich konsekwencjom (mówić spokojnie, stanowczo, nie blokować drzwi, nie zamykać drzwi pokoju)

• Zapewnić obecność drugiej osoby w pomieszczeniu

• Odpowiednio wcześniej zapewnić środki umożliwiające zastosowanie przymusu bezpośredniego (personel, sprzęt)

Postępowanie z pacjentem agresywnym

• Badanie somatyczne:

• Ogólny wygląd
• Skóra: wybroczyny, urazy, żółtaczka, ślady po wkłuciu igieł
• Odruchy, napięcie, siła mięśniowa
• Bad. dodatkowe
• Morfologia, elektrolity, cukier, mocznik, gazometria (hipoksja?)
• Toksykologia
• EKG, ew. CT, ew. bad. pł. m-r

Postępowanie z pacjentem agresywnym

• Leczenie:

• Natychmiastowa interwencja:
• Neuroleptyki i.m.
• Haloperidol, chlorpromazyna (Fenactil), lewomepromazyna (Tisercin), promazyna
• Benzodiazepiny i.m.
• Diazepam (Relanium), klorazepat (Tranxene)
• NLP + BDZ potencjalizacja efektu
• Leczenie przyczynowe

Stany bezpośredniego zagrożenia życia: Zachowanie zdezorganizowane

• Wstępne postępowanie podobne jak w zagrożeniu agresją, ale tu konieczne jest jak najszybsze ustalenie przyczyn dezorganizacji

• Osoby zdezorganizowane zachowują się chaotycznie i nieprzewidywalnie

• W ich zachowaniu dominuje nadmierna aktywność lub spowolnienie psychoruchowe

• Ewidentne są trudności w konsekwentnym ukierunkowaniu działania na określony cel

• Pomimo braku wyraźnych tendencji autodestrukcyjnych czy agresywnych, istnieje poważne ryzyko przypadkowego spowodowania stanu zagrożenia życia

Przyczyny dezorganizacji zachowania

• Najczęściej:

• Zaburzenia świadomości (różnej etiologii)
• Głębokie zaburzenia pamięci (różnej etiologii)
• Otępienie, zesp.amnestyczny, zab.dysocjacyjne
• Zaburzenia organiczne (zwłaszcza z afazją)
• Zaostrzenia przewlekłej schizofrenii
• Pobudzenie psychoruchowe (różnej etiologii)
• Subs. psychoaktywne, psychozy, mania, majeczenie, otępienie, depresja

Ostre zaburzenia psychiczne wymagające szybkich interwencji: Ostry lęk

• Somatyczne przyczyny lęku:

• Zawał m. sercowego, napad astmy, zaburzenia rytmu serca
• Ch. wieńcowa, kolka, przełom nadciśnieniowy
• Pheochromocytoma, hipoglikemia, nadczynność tarczycy, przytarczyc, kory nadnerczy, porfiria, hipokalcemia
• Ch. Meniera, padaczka skroniowa, stwardnienie rozsiane, ch. naczyniowe

Lęk związek ze stresującymi problemami

• Ewidentny związek:

• Zab. adaptacyjne
• Ostra reakcja na stres
• Zaburzenia stresowe pourazowe
• Zab. dysocjacyjne
• Z. depersonalizacji - derealizacji

Lęk napadowy

• - Oddzielny epizod intensywnej obawy i dyskomfortu

• - Nagły początek

• - Maksimum natężenia w ciągu kilku minut, trwa co najmniej kilka minut

• - Objawy pobudzenia autonomicznego

• - Objawy z zakresu klatki piersiowej i brzucha

• - Objawy ogólne: uderzenia gorąca, zimna, drętwienie, swędzenie

• - Objawy obejmujące stan psychiczny

• Zwroty głowy, zab. równowagi, wrażenie omdlewania, oszołomienia
• Derealizacja, depersonalizacja
• Obawa utraty kontroli, ‘zwariowania’
• Obawa śmierci

Farmakoterapia ostrego lęku: benzodiazepiny

• Krótkodziałające

• Lorazepam (Lorafen),
• Oksazepam,
• Alprazolam (Afobam, Alprox, Xanax),
• Temazepam (Signopam)

Ostre pobudzenie i ostra psychoza

• Próba nawiązania kontaktu

• Podstawowe bad. lekarskie, w razie konieczności zastosowanie środków przymusu bezpośredniego

• Alkohol? Narkotyki? Interakcje z lekami psychotropowymi!

• Podłoże somatyczne, intoksykacyjne – leczenie przyczynowe

• Podawanie środków psychotropowych : leki przeciwpsychotyczne i.m.,

• - benzodiazepiny i.m., / p.o.,

• haloperidol+lorazepam,

• haloperidol+diazepam,

• chlorpromazyna, lewomepromazyna,

• diazepam, lorazepam, klorazepam

• Kontrolować RR, temperaturę ciała

Zaburzenia histeryczne (dysocjacyjne i konwersyjne)

• - Częściowa lub zupełna utrata integracji pomiędzy wspomnieniami z przeszłości, poczuciem tożsamości, wrażeniami czuciowymi, kontrolą ruchów dowolnych ciała;

• wyparcie ze świadomości myśli, obrazów, wrażeń, uczuć, potrzeb (elementów przeżywania)

• Zwykle objawy pojawiają się w odpowiedzi na trudne sytuacje życiowe, problemy wewnętrzne

• Brak chorób somatycznych (konwersja), neurologicznych (dysocjacja)

Postaci zaburzeń dysocjacyjnych (konwersyjnych)

• Amnezja dysocjacyjna

• Utrata pamięci, najczęściej selektywnie dot. traumatycznego przeżycia

• Fuga dysocjacyjna

• Współwystępowanie amnezji i podejmowanie podróży, dla postronnych zachowanie prawidłowe

• Osłupienie dysocjacyjne

• Głębokie ograniczenie lub spowolnienie aktywności ruchowej, poprzedzone traumatycznym wydarzeniem

• Zaburzenia transowe

• Czasowa utrata poczucia własnej torżsamości i rozpoznawania otoczenia, niezależne od woli, niechciane

Dysocjacyjne zaburzenia ruchu

• Dysocjacyjne zaburzenia ruchu

• Utrata zdolności do poruszania kończyną, częścią ciała

• Drgawki dysocjacyjne

• Przypominają napady padaczkowe, ale bez przygryzienia języka, bez urazów, bez oddania moczu

• Dysocjacyjne znieczulenie i utrata czucia zmysłowego

• Brak czucia, czasem parestezje, niedowidzenie, niedosłyszenie

• Zespół depresonalizacji – derealizacji

• Poczucie obcości otoczenia, własnego ciała, myślenie oderwane od odczuć, bez zaburzeń świadomości, zachowanie adekwatne do sytuacji

Inne zaburzenia dysocjacyjne

• Zespół Gansera

• Chory sprawia wrażenie zdezorientowanego, ma zdziwiony wyraz twarzy, udziela jaskrawo błędnych odpowiedzi, nie reaguje na polecenia lub wykonuje je na opak; po ustąpieniu chory zwykle nie pamięta swoich przeżyć

• Otępienie rzekome

• Zaburzenia orientacji, pamięci, utrata posiadanej wiedzy, chorzy nie udzielają odpowiedzi lub odpowiadają błędnie na najprostsze pytania, mimika żywa

• Puerylizm

• Zachowanie jak u małego dziecka, mówienie zdrobniale o sobie i otoczeniu, demonstrowanie niewiedzy jak u dziecka

Objawy psychiczne na podłożu zaburzeń somatycznych

• Choroby bezpośrednio zagrażające życiu manifestujące się zaburzeniami psychicznymi

• Otępienie

• Majaczenie

Choroby bezpośrednio zagrażające życiu manifestujące się zaburzeniami psychicznymi

• 1. Zapalenie opon mózgowych lub mózgu

• Obj.: gorączka, drgawki, ból głowy, sztywnośc karku
• bad. lab.: leukocytoza

• 2. Majaczenie

• Działanie leków nasennych lub uspokajających
• Zespół abstynencyjny
• Hipoglikemia
• Tyreotoksykoza
• Zatrucie subst. psychostymulującymi
• Tachykardia, nadciśnienie, nadmierne pocenie, drżenie, rozszerzone ale reagujące źrenice
• Bad. Lab.: bad. Toksykologiczne, glikemia, elektrolity, mocznik, kreatynina

3. Encefalopatia nadciśnieniowa lub krwotok wewnątrzczaszkowy

• 3. Encefalopatia nadciśnieniowa lub krwotok wewnątrzczaszkowy

• nadciśnienie, ból głowy, sztywność karku, badanie dna oka

• 4. Niedotlenienie mózgu z powodu niewydolności układu krążenia lub oddechowego

• sinica, zaburzenia oddychania, obj. zastoinowej niewydolności serca,
• gazometria

• 5. Zatrucie środkami antycholinergicznymi

• Sztywne, rozszerzone źrenice, tachykardia, gorączka, suche błony śluzowe

Choroby bezpośrednio zagrażające życiu manifestujące się zaburzeniami psychicznymi

• Encefalopatia Wernickego

• Obj.: oczopląs, ostre zaburzenia świadomości, wywiad alkoholowy

• Stan po napadzie padaczkowym

• Obj. padaczkowe w wywiadzie, zab. świadomości, często odchylenia w bad. neurologicznym, przygryziony język, mimowolne oddanie moczu
• Ocenić poziom leków p/padaczkowych

• Krwiak pourazowy

• Niedawny uraz głowy w wywiadzie, neurologiczne obj. ogniskowe, tarcza zastoinowa

Hipo- lub hipertermia

• Hipo- lub hipertermia

• Temperatura ciała

• Podostre bakteryjne zapalenie wsierdzia

• Obj.: nowe szmery nad sercem

• Niewydolność wątroby

• Obj.:żółtaczka, palpacyjne wyczuwalne zmiany wątroby
• Bad. Lab.: próby wątrobowe

• Mocznica

• obj.: zaburzenia oddychania, obrzęki
• Bad. Lab.: zwiększone stężenie mocznika, zab. elektrolitowe

Choroby bezpośrednio zagrażające życiu manifestujące się zaburzeniami psychicznymi

• Hipoglikemia

• Obj.: Hipoglikemia: zaburzenia wzrokowe, szerokie źrenice, drgawki, blada, zimna, spocona skóra
• Bad.lab.: zmniejszone stęż. glukozy

• Kwasica ketonowa

• Obj.:polinuria, zab. oddychania, nudności, bóle brzucha, zapach acetonu, odwodnienie tachykardia
• Bad. Lab.: zwiększone stężenie glukozy, kwasica metaboliczna, ketonuria

Majaczenie 1. zaburzenia świadomości 2. zmiana funkcjonowania procesów psychicznych, zab. spostrzegania 3. zaburzenia rozwijają się w krótkim czasie, zmieniają nasilenie w ciągu dnia 4.są konsekwencją:

Majaczenie alkoholowe

• Pojawia się kilka godzin po ostatnim spożyciu alkoholu

• Potliwość,
• tachykardia, nadciśnienie
• drżenie rąk,
• bezsenność,
• nudności, wymioty,
• lęk,
• napady drgawkowe
• Podniecenie psychomotoryczne
• Złe samopoczucie
• Bóle głowy
• Zwiewne omamy

Majaczenie

• Diagnostyka

• Wywiad
• Bad. przedmiotowe
• Bad. Lab
• OB.
• Morfologia
• Bad. ogólne i toksykologiczne moczu
• Elektrolity, mocznik, kreatynina, kw. moczowy
• Próby wątrobowe
• EKG
• RTG klatki piersiowej
• TK głowy
• Badanie pł. m-r

C. Inne stany nagłe w psychiatrii

• Ostra reakcja na stres

• Stany wyjątkowe

• Objawy uboczne po lekach psychotropowych

Ostra reakcja na stres

• Rozwija się u osoby bez żadnych innych wyraźnych zaburzeń psychicznych

• Jest to reakcja na wyjątkowo silny, fizyczny lub psychiczny uraz

• Ustępuje w ciągu kilku godzin lub dni

• Objawy mają mieszany i zmieniający się w czasie obraz:

• Stan oszołomienia
• Wycofanie (osłupienie) bądź pobudzenie, hiperaktywność (fuga)
• Objawy wegetatywne (jak w lęku panicznym): tachykardia, potliwość, czerwienienie się
• Objawy pojawiają się kilka minut po zadziałaniu bodźca, znikają po krótkim czasie
• Może wystąpić częściowa lub pełna amnezja

Ostra reakcja na stres - zasady postępowania

• Zapewnić spokój, możliwie komfortowe warunki

• Nie pozostawiać chorego samego sobie, zapewnić możliwość kontaktu, nie narzucać się, być do dyspozycji

• Jeśli kilka osób dotknęła tragedia pozwolić im być razem

• Istotne: zadbać by było takim osobom ciepło, dać pić, jeść

• Pozwolić na wyrażanie uczuć związanych z trudną sytuacją

Umożliwić kontakt (telefoniczny) z bliskimi

• Umożliwić kontakt (telefoniczny) z bliskimi

• Zaproponować pomoc w rozwiązaniu problemów wynikających z niespodziewanej zmiany sytuacji

• Podawanie leków ograniczone do sytuacji bardzo silnego pobudzenia – stłumienie uczuć odwleka jedynie w czasie adaptację psychiczną do przeżytego urazu

• Konsultacja psychiatryczna, gdy podejrzenie poważniejszych zaburzeń

• Pozwolić na wyrażenie bardzo silnych, czasem nieuzasadnionych i trudnych uczuć dla słuchaczy:

• Zaprzeczania oczywistym faktom, poczucie winy, poczucie zagrożenia, pretensje do nieżyjących osób

Stany wyjątkowe w psychiatrii

• Nagłe, krótkotrwałe, ostre zaburzenia psychiczne związane zwykle z zaburzeniami świadomości, niekiedy z urojeniami i omamami

• Zwykle kończą się snem terminalnym

• Objęte są częściową lub całkowitą niepamięcią

Objawy uboczne po lekach psychotropowych

• Objawy pozapiramidowe

• Ostra reakcja dystoniczna

• Akatyzja – poneuroleptyczny zespół pobudzeniowy

• Późna dyskineza

• Złośliwy zespół poneuroleptyczny

• Letalny zespół katatoniczny

• Zespół serotoninergiczny

• Zespół antycholinergiczny

Objawy pozapiramidowe

• Najczęstsze odwracalne objawy

• uboczne przyjmowania neuroleptyków,

• Objawy: zaburzenia napięcia i funkcji mieśni:

• Drżenie (zamiarowe, spoczynkowe, gł. kkg, żuchwy, języka)

• Sztywność (obj. koła zębatego, ołowianej rury)

• Bradykineza ( powolność ruchów, maskowata twarz, mikrografia, przygarbiona sylwetka, zab. koordynacji ruchowej)

• Leczenie: Leki przeciwparkinsonowskie (Akineton, Pridinol)

Ostra reakcja dystoniczna

• Niekontrolowany kurcz pewnych grup mięśni

• Pojawia się nagle, zwykle kilka dni po rozpoczęciu leczenia neuroleptykami

• Głównie pojawia się u młodych mężczyzn

• Objawy: kurcz mięśni : - gałek ocznych

• - twarzy i szyi, opadnięta, ‘zablokowana’ żuchwa, wysunięty język, przekręcona głowa

• - mięśni tułowia, kończyn

• - rzadziej, ale stwarza potencjalne zagrożenie: kurcz mięśni krtani

• Różnicowanie: napad padaczkowy, tężęc, kręcz szyi, reakcja histeryczna

• Leczenie: - nieleczone ustępuje w ciągu kilku godzin lub dni

• - farmakologiczne daje natychmiastową poprawę

• - stosuje się: leki przeciwparkinsonowskie i.m., diazepam (Relanium) i.m., następnie leki przeciwparkinsonowskie p.o.

Akatyzja

• Objawy: znaczny niepokój, wewnętrzna potrzeba ruchu, niemożność ustania w miejscu, bezustanne zmienianie pozycji

• Leczenie: - leki antycholinergiczne (przeciwparkinsonowskie)

• - benzodiazepiny

• - beta-blokery

Późne dyskinezy

• Mimowolne ruchy warg, żuchwy, języka, znacznie rzadziej tułowia i kończyn

• Efekt długotrwałego leczenia neuroleptykami

• Najczęściej przy zmniejszaniu dawki lub odstawianiu

• Częściej u kobiet

• Ustępują tylko w 5 – 40%

• Leczenie: - jeśli to możliwe zmniejszyć dawkę, odstawic dany neuroleptyk, zamienic na inny

• - karbamazepiny, lit, benzodiazepiny

• - nie stosować leków antycholinergicznych (przeciwparkinsonowskich), bo pogarszają obraz kliniczny nasilając ruchy

Złośliwy zespół poneuroleptyczny

• Poważna, potencjalnie śmiertelna komplikacja leczenia neuroleptykami

• Występuje rzadko: 0,2 – 1,0%, najczęściej w pierwszym m-cu leczenia

• Mechanizm patofizjologiczny: blokada receptorów dopaminowych w mózgu, gł. w podwzgórzu i jądrach podstawy

• Wywoływany przez leki o mechanizmie antydopaminowym

• Śmiertelność 9 – 25%

• Zgon następuje jako etap zzpn lub w wyniku powikłań sercowych, krążeniowych, oddechowych, nerkowych

• Czynniki ryzyka: podawanie neuroleptyków o znacznej sile działania, szczególnie w formie depot, płeć męska, ogólne osłabienie, odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe, wyczerpanie fizyczne, inne choroby, polifarmakoterapia (lit)

• Etiologia do końca nie jest poznana

Przebieg kliniczny zzpn

• Wysoka temperatura

• Objawy pozapiramidowe

• Objawy wegetatywne (tachykardia, ślinotok)

• Zaburzenia świadomości (dezorientacja, zamącenie)

• Drgawki, sztywność mięśni

• Rozwija się w ciągi 1-3 dni, trwa ok. tygodnia od odstawienia neuroleptyku

• Bad. lab.:

• Zwiekszona aktywnośc fosfokinazy kreatyninowej
• Leukocytoza
• Kwasica metaboliczna
• Zaburzenia funkcji wątroby
• mioglobinuria

• Różnicowanie: ch. zakaźne gorączkowe, stan katatoniczny, udar cieplny, hipertermia złośliwa

Postępowanie w zzpn

• - Odstawić podejrzany lek

• - Monitorować podstawowe czynności życiowe

• - Nawadniać

• - Obniżyć temperaturę farmakologicznie i metodami zewn.

• - podawać leki dopaminergiczne (bromokryptyna 2,5-6,0mg/d, amantadyna 100-400mg/d)

• - miorelaksanty: benzodiazepiny

• Alternatywne metody leczenia: EW, klozapina, benzodiazepiny, karbamazepina, pochodne kw walproinowego, sole litu, fenytoina, klonidyna

• tlen, gospodarki wodno-elektrolitowej i RKZ

• Możliwe powikłanie: DIC

Letalny zespół katatoniczny

• Rzadki zespół, który może wystąpić u pacjentów długo leczonych neuroleptykami

• Objawy prodromalne: narastający niepokój, pobudzenie ruchowe (dni, tygodnie, miesiące)

• Okres kulminacyjny: stupor, śpiączka, zgon