Tadbirga senariy

Tadbirga senariy :
Boshlovchi : Assalom-u alaykum hurmatli o’qituvchilar va o’qivchilar
Bugun biz sizlarga 101-guruh va 102-guruh o’rtasida bellashuvimizni namoyish qilamiz .Endi esa hakamlar hayatini tanishtirib o’tamiz. Bellashuvimizni ochib berish uchun so’z navbatini
Ga beramiz .
1-shart ;Tanishtiruv [MIRZO ULUG’BEB HAQIDA MALUMOT]
2-shart ; Savol javob
3-shart ; erkin mavzu
4- shart ;foqus ko’rsatish
5-shart;model yasash [uyga vazifa ]
6-shart; sardorlar bellashuvu [masala yechish]
101-guruh talabalari SHohjahon , Sevinch,SHahzod,Sarvinoz,Sodatjon,Sanjarbek, Masharifboy,Diyorbek, Saidakbar, Hojakbar.
Endi esa 101- guruh talabalari MIRZO ULUG’bek haqida to’plagan malumotlarini aytishadi .
Sarvinoz; Bizning MIRZO ULUG’BEK jamosi bugungi MIRZO ULUG’BEK tavalludiga bag’ishlangan bellashuvimizga tayyor . SHohjahon;Bizning jamoa ;MIRZO ULUG’BEK .
;Bizning shior;Ishga yarab qolsa ilming bir muddat ,yana oshirmoqqa aylagin shiddat.
Sodatjon;endi Mirzo Ulug’bek hayoti va ijodi haqida to’plagan malumotlarni e’tibotingizga havola qilamiz.
SHOHJAHON;Mirzo Muhammad ibn shohruh ibn temur ulug’bek Ko’ragoniy buyuk astranom va matematik ,o’z davrining atoqli allomasi davlat arbobi Movorounahrni 1441-1449-yillarda boshqargan ,mashhur hukmron va sohibqiron Amur Temurning nabirasi.Ulug’bek 1394-yil 22-mart kuni hozirgi Ozarbayjon hududidagi sultoniya shahrida tavallud topgan.
Sevinch ;Movvorunahr boshqaruvi SHohruhning to’ng’ich o’g’li , Amur Temurning nabirasi Ulug’bekga topshiriladi . 1409-yil Ulug’bek Samarqand hokimi etib e’lon qilinadi, otasi shohruhning o’limidan so’ng 1447-yilTemuriylar sulolasiga bosh bo’ladi. Ulug’bek fan va sa’nat turlariga ayniqsa, matematik va astrano’miyaga kata qiziqish beradi. Ulug’bek u vaqtlar o’lchoviga qaraganda , juda zo’r ta’lim olgan. 1417-1420-yillar Ulug’bek samarqandda madrasa qurdirib , Registonda barpo etilgan 1-memoriy ansanblga aylandi.Buhoro ,Samarqand ,SHahrisabz va G’ijdivonda o’quv muassasalarini faol qurishga bosh bo’lgan .
SHahzod;Taqtitotchi olimlarning fikricha rasathona qurilishi 1428-1429-yillarda yakunlangan.Rasathona o’z davrining nodir finosi bo’lgan yer silkinishiga bardoshli bo’lishi uchun bino qurilishi uchun Ko’han tepaligining toshli etagi bo’lgan. Asosiy asbob –sekstant [burchag o’lchagich] janubdan shimol tamon meridian chiziqlari bo’ylab mo’ljallangan .Ulug’bekning katta ishtiyoqi bu astranomiya bo’lgan . Ulug’bek hayotining mazmuni va Qozizoda Rumiy , Ali Qushchi kabi astranom izdosh olimlar rasathona qurilishiga turtki bo’lgan .
Sodatjon;Ulug’bek o’z malumotlarini, bir necha bor teshkirib ular to’g’ri degan hulosaga keladi. 1437-yil u Astaranamik yil uzunligini tuzib chiqadi. 365 kun 6 soat 10 daqiqa 8 soniya . Keyinraq o’zgarishlar soni 58 soniyani tashkil qiladi. Ulug’bekning to’ng’ich o’g’li Abdulatif ruhoniylarning keskin tasiri ostida otasiga qarshi urush e’lon qiladi . 1449-yil Makka shahriga borishni taklif qiladi. Ulug’bek Makka safari chog’i sharoitga nomunofiq xolatda o’ldiriladi.
Hojakbar;Ulug’bekning zidji to’rt yirik qismdan iborat.
1. Hronolomogiya sharq halqlari hranalagik usullari bayon etilgan
2. Amaliy astranomiya masalalari ifodalangan
3. Dunyoning geomarkaziy tizimi asosida ko’zga ko’ringan yulduzlar harakati haqida ma’lumot bersa
4. Astranomiyaga bag’ishlanadi – o’rta asrlar dunyo qarashli fanning muqarrar taqlili
Ulug’bek hisoblab chiqqan 1018 yulduz turkimi qadimiy hranalogiyani o’rganishi astranomlar uchun qompas vazifasini o’taydi . Ulug’bekning yulduzlar jadvali [Almagest]da keltirilgan Ptalameyning yulduzlar haritasini haqiqiyligini isbotlaydi .
Sarvinoz;Mirzo Ulug’bekning yuqori ma’naviy va sezilarli merosi dunyoning yetakchi o’quv muassasalarida va ilmiy markazlarida o’rganib kelinadi . O’zbekiston Respublikasi Przdenti Islom Karimovning tashabbusi bilan O’zbekiston milliy unverstiteti ushbu atoqli olim sharafiga nomlanganligi respublikaning bugungi yuqori ilmiy ma’naviy qudratini tastiqlaydi .1994-yil olim tavalludining 600yillik yubileyi halqaro muqyosda nishinlangan.Ulug’bekning boy ilmiy me’rosi u faqargina buyuk musilmon o’g’lon bo’lmaganligini tasdiqlaydi . U tashkil etgan boy kutibhonada 15 mingdan ortiq kitob bo’lgan .
2-shart ; Savol javob
1. Mehanikaning bo’limlari
J; Kinimatika , Dinamika ,Statika
2.Jism harakat qonunlarini va uni harakatga keltiruvchi sabablarsiz o’rganadigan bo’lim.
J;Kinimatika
3.Tezlik qanday kattalik
J;Vektor
4.Jism bosib otgan umumiy yo’lning shu yo’lni bosib o’tish uchun ketgan umumiy vaqtga nisbatiga ……… deyiladi.
J;O’rtacha tezlik
5. Balandlik nima yordamida o’lchanadi.
J;Altimetr
6.Aylanish davri deb nimaga aytiladi .
J; Jismning 1 marta to’la aylanishi uchun ketgan vaqtga aylanish davri deyiladi
7.1-ko’smik tezlik .
J;7.9 m/s
8.Jismning og’rligi 0 ga teng holatda nima deyiladi.
J;Vazinsizlik deyiladi
9. Og’irlik nima .
J;Jismni yerga tortilishi tufayli osmaga yoki tayanchga ta’siri
10.Botiq ko’prikda xarakatlanyotgan jism og’irligi qanday o’zgaradi .
J;Ortadi
11. JISM defarmatsiyalanganda paydo bo’ladigan va uni avvalgi holatiga qaytarishga intiladigan kuchga nima deyiladi .
J;Elastiklik kuchi deyiladi
12. Defarmatsiya kuchi necha hil bo’ladi va qaysilar
J;2 xil bo’ladi . ElASTIK VA PLASTIK
13. Mexanikaning oltin qoidasi .
J;Kuchdan yutsak yo’ldan yutqazamiz ,yo’ldan yutsak kuchdan yutqazamiz
14. Tortishish kuchini og’irlik kuchiga nisbatiga nima deyiladi .
J;Tortishish koeffisenti deyiladi
15. Jism massasini hajmiga nisbatiga nima deyiladi
J;Zichlik deyiladi
16. Suyuqlik zichligi nima yordamida o’lchanadi.
J;Aerometr
17. Arximed qonunini ayting
J; Suyuqlik yoki gazga to’la botirilgan jism o’zining hajmiga teng miqdorda suyuqlik yoki gazni siqb chiqaradi
18.Qanday holatda jism suyuqlikda cho’kadi .
J;Og’irlik kuchi arximed kuchidan katta bo’lsa [jism zichligi suyuqlikni zichligidan katta bo’lsa ] jism suyuqlikda cho’kadi .
19. Atmasfeta bosimini 1-bo’lib kim aniqlagan .
J; Torichelli
20 . Jism tezligining o’zgarish jadalligini harakterlaydigan kattalikga nima deyiladi.
J;Tezlanish.
3-shart. Erkin mavzu
Saidakbar. Bunda bolalar o’zlari tayyorlab kelgan narsalarini aytishadi
4-shart .Fokus ko’rsatish
SHohjahon va Masharifboy.
5-shart.Model yasash
Sanjarbek . [robotatexnika]
6-shart.Sardorlar bellashuvi[masala yechish]
Shohjahon

1-masala.

Jism avval t vaqt boshlang’ich tezliksiz 2a tezlanish bilan,keyin t vaqt
-2a tezlanish bilan , so’ngra t vaqt a tezlanish bilan harakat qilsa , uning harakat oxridagi oniy tezligi qanday bo’ladi.
A. 0.5at B. at C. 2at D. 3at
2-masala.
Velosipedchi A punkutdan 18km uzoqlashgach , velosipedchinikidan 10 marta katta tezlik bilan motasiklchi yo’lga chiqdi. Agar ular B punkitga bir paytda kirib borgan bo’lsalar ,punkitlar orasidagi masofa qanday[km]
A. 20 B. 22 C. 25 D. 30

1-masala.

Jism avval t vaqt boshlang’ich tezliksiz 2a tezlanish bilan,keyin t vaqt
-2a tezlanish bilan , so’ngra t vaqt a tezlanish bilan harakat qilsa , uning harakat oxridagi oniy tezligi qanday bo’ladi.
A. 0.5at B. at C. 2at D. 3at
2-masala.
Velosipedchi A punkutdan 18km uzoqlashgach , velosipedchinikidan 10 marta katta tezlik bilan motasiklchi yo’lga chiqdi. Agar ular B punkitga bir paytda kirib borgan bo’lsalar ,punkitlar orasidagi masofa qanday[km]
A. 20 B. 22 C. 25 D. 30