Talim vazirligi

 1.1. iqtisodiy geografik rayonlashtirishning ahamiyatini 
yoritadilar.  
-iqtisodiy rayonlarning asosiy ko’rsatkichlarini taxllil 
qiladilar  
-iqtisodiy geografik rayonlarning ixtisoslashuvini 
yoritadilar; 
 
-tabiiy iqtisodiy zonalarga ajratishni ahamiyati va 
omillarini tahlil qila oladilar; 
 
O’qitish uslublari 
Mualliflik, aqliy hujum, tezkor savol-javob, insert, test 
O’qitish ishini tashkillashtirish 
shakllari 
 Frontal, guruxlarga ajratish 
O’qitish qurollari 
Tarqatma materiallar, xaritalar, plakat, qalam 
O’qitish sharoitlari 
Maxsus texnika asboblari bilan taminlangan auditoriyalar 
Monitoring va baxolash 
Tezda sorash, testlar   
O’quv darsining texnologik  xaritasi            
Faoliyat mazmuni 
Bosqichlar, 
vaqti 
o’qituvchi  
talaba  
1-bosqich. 
Kirish 
(5 min.) 
1.1. Mavzu, maqsad, o’quv mashg’ulotining natijalari va 
mashg’ulot rejasini malum qiladi. 
1.2. Talabalarga juftlikda ishlashni – o’ylashni va 
mazkur darsning xususiyatiga, uning muammolariga 
etibor qaratishni taklif etadi.  
Yozadilar. 
 
Topshiriqni 
bajaradilar. 
2-bosqich. 
Asosiy  
(60 min.)  
2.1. Talabalar bilimini faollashtirish maqsadida blits-
so’rov o’tkazadi. Quyidagi savollar bilan murojaat qiladi. 
-qanday iqtisodiy rayonlarni bilasiz? 
-iqtisodiy rayonlashtirishdan maqsad nima? 
-misollar yordamida iqtisodiy rayonlashtirishning maqul 
variantlarini keltiring. 
2.2. Bu va boshqa savollarga javob topish maqsadida 
mamlakatimizda qabul qilingan eng maqul iqtisodiy 
geografik rayonlashtirishish variantlarini   atroflicha 
yoritib beradi. Prof.A.S.Soliev taklif qilgan iqtisodiy 
geografik rayonlashtirishni misollar yordamida 
tushintiradi. 
 
2.3. Asosiy tushunchalarga izoh bergandan keyin, 
iqtisodiy rayonlarnig ixtisoslashuvini va mavju 
muammolarni ilgari suradi, quyidagi savollarni o’ylab 
ko’rishni taklif etadi. 
-iqtisodiy rayonlashtirishdan maqsad? 
 
-iqtisodiy rayonlarni tashkil etishda qaysi omillar 
inobatga olinadi? 
 -tabiiy zonalarni ajratishdan maqsad nima? 
 -iqtisodiy  rayonlarning  iqtisodiy ko’rsatichlar bo’yicha 
taxlil qiling? 
 “Aqliy hujum” texnikasini qo’llagan holda munozarani 
tashkil etadi. Javoblar ichidan eng optimal variantlari 
olinadi. 
2.4.İqtisodiy rayonlarning ahamiyatini yoritib beradi. 
Eshitadilar, 
javob beradilar. 
 
 
 
 
 
Yozadilar. 
 
 
 
 
 
 
Yozadilar, 
o’ylab 
munozaraga 
tayyorlanadilar. 
 
 
 
 
 
 
O’z fikrlarini 
bildiradilar. 

 
112
Xar bir iqtisodiy rayonga iqtisodiy geografik tavsif 
beradi. 
 
Eshitib, yozib 
oladilar  
3-bosqich. 
Yakuniy  
(15 min.) 
3.1. Mashg’ulotga yakun yasaydi, xulosalar chiqaradi. 
Munozara natijalarini elon qilib, faol ishtirokchilarni 
rag’batlantiradi. Olingan bilimning kelajakdagi kasbiy 
faoliyatda ahamiyatini tushuntiradi.  
3.2. Mustaqil ish uchun vazifa beradi.  
Eshitadilar. 
Savollar 
beradilar. 
     
ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2-ilova 
MAVZU: O’zbekiston respublikasining ichki iqtisodiy- geografik 
rayonlari. Toshkent iqtisodiy rayoni  
Reja: 
1. Respublikaning xozirgi mamuriy bulinishi. 
 
2. Respublikani iqtisodiy rayonlashtirish. 
3.Toshkent iqtisodiy rayonini joylashgan urni, Respublikada tutgan urni, 
maydoni. 
4. Toshkent iqtisodiy rayonini tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari. 
5. Aholisi va mexnat resurslari. 
6. Xujalikning asosiy xususiyatlari. 
7. İchki rayonlar va yirik sanoat markazlari.
Toshkent viloyati sanoat tarmoqlari  bo’yicha ishlab chiqarish  hajmi 
(foiz hisobida 1997, 2002, 2006 yillar) 
   Sanoat  tarmoqlari                                                           1997 
2002 
2006 
Yoqilg’i sanoati 
5.63 
2.93 
2.03 
Metallurgiya sanoati 
32.9 
33.56 
47.51 
Kimyo va neft kimyosi sanoati 
10.84 
11.59 
9.42 
Mashinasozlik va metalni qayta ishlash 
7.06 
3.70 
3.37 
O’rmon, yog’ochni qayta ishlash va qog’oz tsellyuloza 
sanoati 
1.72 2.75 
1.68 
Qurilish materiallari sanoati 
9.94 
9.77 
8.14 
Farfor-fayans va oynasozlik  sanoati 
0.32 
0.49 
0.12 
Yengil sanoat 
12.2 
18.98 
8.22 
Oziq-ovqat sanoati 
12.60 
12.65 
7.22 
Un-krupa va kombikorma sanoati  
4.87 
2.07 
0.58 
Mikrobiologiya sanoati 
1.09 
0.58 
0.34 
Meditsina sanoati 
0.35 
0.69 
0.05 
Polirafiya sanoati 
0.30
0.18 
0.26

 
113
ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ilova  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
Toshkent iqtisodiy rayoni haqida malumot: 
o
 
Er maydoni-15,6 ming km.kv; 
o
 
Aholisi- 4 758,9 ming kishi (2009 y); 
o
 
Respublika xududining 3,5 foizini; 
o
 
Respublika aholisining 18,5 foizini tashkil qiladi 
o
 
İqtisodiy-geografik o’rni qulay 
o
 
Aholi zichligi 1km
2 
-304 kishi. 
Toshkent iqtisodiy rayoni sanoat tarmog’ining rivojlanish darajasiga ko’ra 
Respublikada birinchi o’rinda turadi. Buning asosiy sabablari va omillari 
kuyidagilardan iborat:  
  Geografik o’rni qulay; 
  Xududida mamlakat poytaxti- Toshkent shahri joylashgan;  
  Mineral resurslar turlari ko’p va zahiralari katta; 
  Respublika sanoat korxonalarining asosiy qismi shu erda joylashgan; 
Malakaliy mutaxassislar bilan juda yaxshi taminlangan
İqtisodiy rayondagi ko’pchilik sanoat va qishloq xo’jaligi korxonalari 
eksportbop mah’sulotlar ishlab chiqaradi (qishloq xo’jaligi mashinalari, 
elektrotexnika, elektronika va radiotexnika mah’sulotlari, rangli metallar, 
paxta tolasi, uzum, meva va boshqalar).  
Rayon O’zbekiston miqyosidagi eksportning salkam 1\4 qismi, 
importning deyarli yarmi to’gri keladi. 
Yirik shaxarlari va sanoat markazlari xaqida
. 
Toshkent shaxrida 2,2 mln aholi yashaydi. O’rta Osiyoning eng yirik 
sanoat, mamuriy-siyosiy, ilm-fan, madaniyat  va san’at, transport markazi. 
Chirchiq shahri Toshkentdan keyin 2-urinda turadi. Bu erda mineral 
ug’itlar, rangli metallar, qishloq xujalik mashinalari, elektr transformatorlar 
ishlab chiqariladi. 
 
Yangier - sanoat ishlab chiqarish markazlaridan biri xisoblanadi. Bu 
erda engil, oziq-ovqat sanoatlari rivojlangan. 
 
Olmaliq shahri-Toshkentning janbi-sharqida rangdor metallurgiya 
ishlab chiqaradigan shahridir. 
 
Oxangaron - qurilish materiallari ishlab chiqarish markazidan biri. 
 
Bekabod - qora metallurgiya ishlab chiqaradigan markaz bulib, pulat, 
elektr energiya, qurilish materiallarini ishlab chiqaradi.

 
114
ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ilova 
Adabiyotlar 
 
1.  Karimov I.A. O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari 
va taraqqiyot kafolatlari .–T.: 1997. 
2.  Karimov I.A. O’zbekiston "milliy" istiqlol, iqtisodiyot, siyosat, mafkura. T., 1996. 
3.  Abirqulov Q. Iqtisodiy geografiya. T., 2004. 
4.  Akramov Z.M. O’zbekiston Respublikasi iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi o’quv dasturi. 
T., 1992. 
5.  Asanov G.R. Sotsial-iqtisodiy geografiya: termin va tushunchalar izohli lug'ati. - T.:  
O'qituvchi, 1990.  
6.  Asanov G.R., Nabixonov M., Safarov I. O’zbekistonning iqtisodiy va ijtimoiy 
jo'g’rofiyasi. -T.:  O'qituvchi, 1994. 
7.  Axmedov E.A. O'zbekiston shaharlari mustaqillik yillarida. –T., 2002. 
8.  Baratov P. O’zbekiston tabiiy geografiyasi. -T.: O'qituvchi, 1996. 
9.  Vahobov H. Tillaboyeva M. Iqtisodiy geografiya asoslari. – T.: O'qituvchi, 2001. 
10. Soliyev A.S., Axmedov E.A. va boshqalar. Mintaqaviy iqtisodiyot.  -T.: Universitet, 
2003. 
11. Soliyev A., Qarshiboyeva L. Iqtisodiy geografiyaning nazariy va amaliy masalalari. – T.: 
1999.   
12.  To’xliyev N. O'zbekiston Respublikasi iqtisodiyoti. –Toshkent, 1998. 
13. Tuxliev N., Taksanov A. Natsionalnaya ekonomicheskaya model Uzbekistana. - T.: 
2000. 
Yirik shaxarlari va sanoat markazlari xaqida
. 
Toshkent shaxrida 2,2 mln aholi yashaydi. O’rta Osiyoning eng yirik 
sanoat, mamuriy-siyosiy, ilm-fan, madaniyat  va san’at, transport markazi. 
Chirchiq shahri Toshkentdan keyin 2-urinda turadi. Bu erda mineral 
ug’itlar, rangli metallar, qishloq xujalik mashinalari, elektr transformatorlar 
ishlab chiqariladi. 
 
Yangier - sanoat ishlab chiqarish markazlaridan biri xisoblanadi. Bu 
erda engil, oziq-ovqat sanoatlari rivojlangan. 
 Olmaliq 
shahri-Toshkentning 
janbi-sharqida rangdor metallurgiya 
ishlab chiqaradigan shahridir. 
 
Oxangaron - qurilish materiallari ishlab chiqarish markazidan biri. 
 
Bekabod - qora metallurgiya ishlab chiqaradigan markaz bulib, pulat, 
elektr energiya, qurilish materiallarini ishlab chiqaradi.

 
115
14. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. -T., 1992. 
15. O’zbekiston Respublikasi ma`muriy-hududiy bo’linishi. T., 1996. 
16. O'zbekiston Milliy ensiklopediyasi. 12-jild, -Toshkent, 2006. 
Savollar 
            1. Respublikaning xozirgi mamuriy bulinishini izoxlang? 
 
2. Respublikani iqtisodiy rayonlashtirishni tushuntiring. 
 
3. Rayonlashtirish uzi nima? 
 
4. O’zbekistondagi iqtisodiy rayonlarni sanab bering. 
 5. 
İqtisodiy rayonlashtirishning axamiyati. 
 
6. Toshkent iktisodiy rayoniga kaysi viloyat kiradi va uni geografik urni. 
 
7. Toshkent iktisodiy rayonining rivojlangan sanoati. 
 
8. Toshkent iktisodiy rayonini tabiiy resurslari. 
 
9. Yirik shaxarlari va sanoat markazlari. 
 
10. Toshkentning metallurgiya sanoati. 
 
11. Toshkentning mashinasozlik sanoati. 
 
12.Toshkent kimyo sanoati. 
 
17. TOShKENT İQTİSODİY RAYONİ. 
        Toshkent  iqtisodiy  rayoni  Toshkent viloyatiga tugri keladi maydoni 15,6 ming km.kv. U 
Respublikaning shimoliy-sharqiy qismida Chirchiq-Oxongaron daryolari xavzalarida joylashgan. 
Rayonning iqtisodiy geogrfik o’rni juda qulay.  Bu qo’laylik avvalo  shaxarning Fargona vodiysi, 
Mirzacho’l Zarafshon voxalari chorraxalarida. O’zbekistonning chorvochilik, paxtachilik 
taraqqiy topgan rayonlarni hamdustlikning Evropa qismi,  Qozogiston va Sibir bilan boglaydigan 
temir yul ustida joylashganligidir. Shu  tufayli  Toshkent iqtisodiy  rayoni  o’ziga  tutash  
xududlarni birbiriga iqtisodiy boglovchi tugun xisoblanadi. Toshkentning geografik urning 
qulayligini xisobga olib, Respublika poytaxtini 1930 yilda Samarqanddan Toshkentga kuchirildi. 
Poytaxtni shu shaxarga kuchirilishi bilan Toshkent  iqtisodiy rayonning iqtisodiy geografik o’rni 
yanada yaxshilandi. 
        Rayonning  er  yuzasi  tuzilishi-  tog’,  tog’ oldi, daryo vodiysi va tekislikning xilma-xilligi 
hamda sanoatning  yuksalganligi qishloq  xo’jaligi tarmoqlari tarkibiga jiddiy tasir etgan.  
Rayonning tekislik qismi dengiz satxidan 250-450 m  balanda  joylashgan, Chirchiq-Oxangaron 
vodiylaridan iborat.tog va tog oldilaridan yillik yog’in mig’dori 500-700 mm. eg’inlarni bouorda 
kup bulishi ekinlarni, ayniqsa mevali daraxtlarni sug’ormay ustirish imkoniyatini beradi. 
toglardan oqib tushadigan darelardan faqat dalalarni  sugorishdagina  emas,  baki elektr quvvati 
olinishda ham foydalaniladi.  İqtisodiy rayon suv  bilan  yaxshi  taminlangan. Suvga bulgan 
extiejning asosan Chirchiq,  Oxongaron darelari kondiradi.  Chirchiq-Buzsuv poganali 
shololasida 19 ta GES ishlab  turibdi.  iqtisodiy rayondagi obikor maydonlarning 70% ga 
yakinini Chirchiq daresi sugoradi.  Chirchiq  dalalarini  sugorishdan  tashkari, Toshkent,  
Chirchiq, Yangiyul kabi yirik shaxarlar aholisini ham, ulardagi sanoat obektlarini ham suv bilan 
taminlaydi.  Chirchiq suvidan yanada samaralirok foydalanish maksadida uning yukori okimida 
2 mlrd m kub bulgan Chorvoq suv ombori barpo etilgan. Oxangaron daresida Tuyabuguz suv 
ombori kurilgan. Oxongaron daresida suv tankis bulganda  Chirchiq  suvidan foydalanish  
maksadida Toshkent nomli kanal orkali tutashtirilgan. Umuman rayon xududida Buzsuv,  Zax, 
Qorasuv, Dalvarzin, Shimoliy Toshkent,  Margunenkov kabi unlab kanallar kurilgan. Kuesh 
radiatsiyasi 4000-45000 ga etadi.  iklim sharoiti urta pishar paxta etishtirishga,  sabzavot  

 
116
ekinlarida  yiliga 2-3 martda,  bedadan 4-5 marta xosil olish imkonini  beradi.  Qazilma  
boyliklardan  mis, qurgoshin,  rux rudasi,  molibden,  kumir,  alyuminiy xom-ashesi, marmar,  
shisha kumi, oxaktosh konlari mavjud. iqtisodiy rayonning uzida neft va gaz yuk, u Zarafshon 
iqtisodiy rayonidan keltiriladi. aholisi va mehnat resurslari. iqtisodiy rayon aholi sonining kupligi 
va kup millatliligi bilan respublikaning barcha iqtisodiy rayonlaridan ajralib turadi. 
        Aholisi 4649,6  ming  kishi (2007/01/01).  Respublika aholisining 20% idan kuprog’i  shu 
rayonda yashamoqda. 40 dan ortiq millat vakillari ichida o’zbeklar eng kup salmoqqa ega.  
Chirchiq-Oxangaron vodiylarida aholi zich yashaydi.  Viloyat aholisining 44,6%  i  shaxarlarda 
yashaydi. Umumiy aholi sonidagi mehnatga yaroklilar salmogi buyicha Toshkent iqtisodiy 
rayoni respublikada eng oldingi o’rinda  turadi.  Xo’jaligi.  İnqilobga qadar Toshkent iqtisodiy 
rayonining sanoati rifojlanish jixatidan faqatgina Fargona vodiysidan keyinda turar  edi.  Sanoati  
asosan  qishloq xo’jalik xom-ashesiga kuproq paxtaga dastlabki ishlov  beradigan  korxonalardan  
iborat  edi, qishloq xo’jaligida paxta bilan birgalikda galla,  sholi,  meva va uzum 
etishtirilmoqda. Rayonda xilma-xil foydali qazilma-konlari topilishi natijasida tog-kon sanoati 
vujudga kelib, ogir sanoatning jadal yuksalishiga imkoniyat tugildi. Sanoatning rivojlanligi 
jixatdan rayon respublikada birinchi o’ringa chiqib oldi. Endilikda iqtisodiy rayon xo’jaligi kup 
tarmoqli  bulib,  undagi respublikadagi tarmoqlararo 5 ta majmuanining hammasi tarkib topgan. 
Sanoatning respublikaga xos bulgan 100 ta tarmoqining deyarli  barchasi  shu  rayonda  mavjud.  
Yalpi sanoat mausulotining 2/3 qismi ogir sanoatga tugri keladi. Engil va Oziq-ovqat sanoatining 
ham boshqa  barcha  rayonlardagidan kura yuksak rivojlangan.  ekilgi energetika majmui yaxshi 
rivoj topgan. Mavjud negizi elektroenergetika  sanoati tashqil etadi. 
       Elektr  quvvati  Chirchiq  Buzsuv  sharsharasi quvvatiga,  Angren ko’miri,  Zarafshon va 
Qashqadaryo iqtisodiy rayonlaridan keltirilgan tabiy gazga asoslanadi.  Toshkent va qisman 
Angren  GRESlari gaz bilan ishlaydi.  Yangi Angren GRESi shu erda =azib chi=ariladigan 
kungir kumirni ishlatadi.  Rangdor metallurgiya iqtisodiy rayonning eng yuksak rivojlangan 
majmuidir.  Respublikamizda ishlab chikarilaetgan qora va rangdor metallurgiya maxsulotining  
hammasini shu rayon beradi. Sanoat korxonalarining ishlab chiqarish aloqasi joylashuviga 
muvofik Toshkent - Chirchiq- Yangiyul,  Angren Olmaliq  sanoat  rayonlari vujudga kelgan.  
Angren-Olmaliq sanoat rayoni respublikada rangdor metallurgiya sanoatida salmoqli urin 
egallaydi.  Mis rudasi tarkibida molibden,  oltin,  kumush birga uchraydi. Bu erda mis eritish 
zavodi va Olmaliq qurgoshin-rux kombinati ishlab turibdi.  Rux zavodining uchinchi navbati, 
mis zavodining ikkinchi navbati kurilmokda.  Rangdor metallurgiyaning ikkinchi  markazi 
Chirchiqdir.  Bu erda kiyin eriiydigan va utga chidamli kotishmalar kombinati joylashgan. Bu 
kombinat İngichka, Kuytosh  va  Olmaliq rudali konlari bilan ishlab chiqarish orkali boglangan. 
Kombinat ishlab chikaradigan maxsulot turi 100 xildan ortadi.  Kombinat  maxsulotlari orasida 
metal kukunlari va monokristallar, volfram va molebden prokatlari, titan, kobalt hamda 
volframdan tayerlanadigan kon-parmalash asboblari,  volfram va molebden simlari bor. 
        Toshkent  iqtisodiy  rayoni respublikada qora metallurgiya sanoatiga ega bulgan yagona 
rayondir.  1943 yilda Bekobod shaxridagi qora metallurgiya zavodi tarmoq asosini tashqil qiladi. 
Kombinat metallom asosida ishlaydi.  1979 yilda bu erda elektr quvvati  yordamida  pulot eritish 
majmui ishga tushirildi.  1991 yilda gaz va suv quvurlarini ishlab chiqarish yulga kuyildi.  
Mashinasozlik  Toshkent iqtisodiy rayoni sanoatning eng yukori darajada rivojlangan tarmoqidir. 
Bu tarmoq respublika mashinasozlik sanoati maxsulotining  80 %ni  beradi.  iqtisodiy  rayon 
mashinasozligida paxtachilik majmuiga ixtisoslashgan tarmoqlar  yaxshi  rivojlangan. Bu 
guruxuga kiruvchi korxonalarda paxta terish kombaynlari, chopik traktorlari,  chigit ekish,  
kusak yigish,  kusak chivish mashinalari ishlab chikariladi.  30-yillarda kurilgan Toshkent 
qishloq xo’jaligi mashinasozlik zavodi O’zbekistonmashinasozligining tungichi bulib, usha  
davrda  paxtachilik va paxta tozalash sanoati uchun mashinalar etkazib beruvchi yagona korxona 
edi.  Ulug Vatan urushi  yillarida kuchirib keltirilgan korxonalar negizida O’zbekistonqishloq 
xo’jalik mashinasozligi, Chirchiq qishloq xo’jalik mashinasozligi, Toshkent 
Kimyomashinasozlik zavodlari tashqil topgan edi.  Toshkent iqtisodiy rayonida qishloq xo’jalik 

 
117
mashinasozligi  korxonalari  orasida Toshkent traktor zavodi muxim urin egallaydi. Uning 
ma=sulotlari 30 dan ortik mamlakatlarga chiqarilmoqda. 
       Tuqimachilik  mashinasozligi    va  paxta tozalash sanoati uchun asbob va uskunalar ishlab 
chikishdir.  Bu yunalishning yirik korxonalari Toshkent tuqimachilik mashinasozlik zavodi,  
Toshkent ekskavator zavodi hamda Toshkentdagi paxtachilik uchun zarur bulgan asbob-
uskunalar hamda gidrometeorologiya xizmati uchun axborot beruvchi avtomat mashinalar ishlab 
chikaradigan "Xlopkopribor" zavodlaridir. Toshkent iqtisodiy rayoni mashinasozligida 
elektrotexnika (Toshkentkabel, Chirchiqdagi transformator, Toshkentdagi elektrotexnika 
zavodlari), Kimyomashinasozligi (Toshkent kompressor va Chirchiqdagi 
O’zbekistonKimyomashinasozligi ham muxim  urin  egallaydi.  iqtisodiy  rayon mashinasozlik 
korxonalarida samoletlar, turli xil asbob uskunalar va instrumentlar  (Toshkentdagi 
 
"İnstrumental", korborum, abraziv zavodi) elektrotexnika maxsulotlari (Toshkentdagi "Al-
Xorazmiy, "Menond", "Zenit" ishlab chiqarish birlashmalari) kutarish-ortish vositalari 
(Toshkentdagi "Podemniy" zavodi) da ishlab chikariladi. iqtisodiy rayonlarning Kimyosanoati-  
qishloq xo’jaligi uchun meneral ugitlar ishlab chikarishga asoslangan. Chirchiqdagi 
elekttroKimyozavodi hamduslikdagi yirik azot ugitlari ishlab chikaradigan zavodlardan 
xisoblanadi. U 1941 yildan buen maxsulot ishlab chikarmokda.  1969 yilda Olmaliq ammofos 
zavodi kurib ishga tushirildi. Kaprolaktam (Chirchiqdagi), lakbuek, rezina  buyumlari,  Kimyo-
formatsevtika  maxsulotlari  (Toshkent), platsmassalar  (Oxangarondagi  Santexnika zavodi),  
maishiy Kimyomaxsulotlari  (Olmaliq)  Sovplastitaliya,  Toshkentmoy  kombinati tarkibida 
sintetik yuvish vositalari zavodi, Yangiyuldagi bioximiya zavodida oksil va boshqa maxsulotlar 
ishlab chikaradi. qurilish materiallar  sanoati.  Tsement zavodi - Bekobod tsement zavodi 1926 
yilda kurib ishga tushirilgan,  1947  yilda  Angren,  1961  yilda Oxangaron  tsement zavodlari 
kurib ishga tushurildi.  Sopol maxsulotlari (Angrenda) oyna-marmar va boshqa qimmatbaxo 
maxsulotlarga ishlov berish Gazalkentda,  plastmassa quvurlari ishlab chiqarish Angrenda yulga 
kuyilgan.  Temir beton konstruktsiyalari, uysozlik kombinatlari Toshkent,  Olmaliq, Chirchiqda 
joylashgan. 
     Toshkent iqtisodiy rayonida engil va  oziq-ovqat  sanoatiga karashli  120 dan ortik korxonalar 
mavjud.  qishloq xo’jalik maxsulotlariga birlamchi qayta ishlov  beradigan  korxonalardan  paxta 
tozalash  va lub zavodlari xisoblanadi.  Eng yirik paxta tozalash zavodlari Yangi yul,  Pskent, 
Olimkent, Chinoz, Buka, Bekobod shaxarlarida joylashgan. 11ta lub zavodlarining barchasi 
Toshkent iqtisodiy rayonida joylashgan. Engil sanoatning eng yirik korxonalaridan-Toshkent 
tuqimachilik kombinati xisoblanadi.  Malika trikotaj firmasi, "Yulduz", "Kizil tong" ishlab 
chiqarish birlashmalari, Chirchiq shaxridagi tikuvchilik fabrikasi, Olmaliq gilam fabrikasi, 
Toshkentdagi bosh kiyimlar fabrikasi, Toshkent, Chirchiq va Yangiyuldagi poyafzal fabrikalar, 
Toshkent kun-muyna zavodi va boshqalarni kursatish mukin. Oozik-ovkat sanoatining gusht-sut, 
o’simlik moyi ishlab chikarish,  konserva,  kandolat,  un-non, sharob, pivo va alkogolsiz 
ichimliklar, sigaret fabrikalari rivojlangan. Gusht va gusht mausulotlari ishlab chiqarish 
Toshkent, Olmaliq, Angren, Bekobod,  Chirchiq gusht kombinatlarida ishlab chikariladi.  
Yangiyul  eg’ zavodida  o’simlik egi ishlab chikariladi.  Toshkent,  Yangiyul meva konserva 
zavodlari ishlamokda.  Toshkent va Yangiyulda kandolat zavodlari ishlamokda. Toshkent, 
Olmaliq, Kibrayda pivo maxsulotlari va alkogolsiz ichimliklar ishlab chiqarish yulga kuyilgan.  
Toshkent iqtisodiy  rayonida  un  tegirmon  zavodlari Toshkent,  Yangiyul, Oxangaron va boshqa 
shaxarlarda joylashgan.  xalq istemol  mollari Toshkent, Yangiyul va Olmaliqda mebel 
fabrikalari. Qishlok xo’jaligi.   Toshkent iqtisodiy rayonida respublikada etishtiriladigan 
paxtaning 7,5%i, sholining 10,5% i, kartoshkaning 25,5% i, sabzavotning 23,9%ii,  mevaning 
10%i, uzumning 5,6% ini etkazib beradi. Yalpi ekin maydoni 343,8 ming gektar, shundan 301 
ming gektari  sugoriladigan erlardan iborat.  Chorvachiligi - gusht,  sut, qoramolchilikdan iborat.  
Bundan bu erda chuchkachilik, parrandachilik, echkichilik ham rivojlangan. Qoraboyir zotli otlar 
boqiladi. Pilla boqiladi.  Suniy suv xavzalarida balik boqiladi.  Transporti  iqtisodiy  rayonda 
transportning barcha turlari rivojlangan.  Temir,  xavo, avtomobil yullari tutashgan. Bundan 
tashkari quvur,  elektron yullar rivojlangan. Shimoliy eki Toshkent sanoat rayoni, 

 
118
sharqiyAngren, Olmaliq sanoat rayonlaridir. Birinchi rayonga Toshkent,  Chirchiq,  Yangiyul 
sanoat tugunlari hamda Chorvok, Gazalkent, Pskent, Tuytepa, Chinoz, Olmazor, Keles, Bektemir 
kabi kichik va urta shaxarlar kiradi.  Sanoat rayonida asosan ishlab beruvchi sanoat tarmoqlari 
rivojlangan.  İkkinchi  sanoat  rayoni Angren,  Olmaliq-asosan  undiruvchi  sanoat etakchi rol 
uynaydi. Bunga Oxangaron va Yangiobod kabi shaxarlar ham  kiradi.  Toshkent 2,1  mln kishi 
1899yil.  Kaspiy porti temiryuli bilan,  1906 yilda esa Orenburg-Toshkent temir yuli bilan 
boglandi. Toshkent shaxrida respublika  sanoat  korxonalari ishlab chikargan maxsulotning ¼ 
qismi ishlab chikariladi. 
       Sanoatning  asosini    ogir    sanoat  tashqil kiladi.  Bu erda traktorlar,  qishloq xo’jalik 
mashinalari, tuqimachilik mashinalari, kabel maxsulotlari,  samoletlar,  ekskavatorlar, elektr 
kuprik kranlari, xilma-xil xalq istemol mollari ishlab chikaradi. Engil sanoat salmoki buyicha 
ikkinchi urinda turadi. Ozik ovkat sanoati uchinchi urinda turadi. Eng yirik madaniyat va fan 
markazi shaxarda 339 ta umumtalim, 38 ta urta maxsus ukuv yurti, 25 ta oliy ukuv yurti bor.  
Chirchiq - 159 ming aholi yashaydi.  shaxarning eng yirik korxonalariga Chirchiq elektroximiya 
kombinati,  kaprolaktam, utga chidamli kattik kotishmalar qishloq xo’jalik mashinalari uchun  
uskunalar, elektr transformatorlar, kompessorlar, Kimyosanoati uchun asbob uskunalar, temir 
beton maxsulotlari ishlab chikariladi. Yangiyulda  58 ming aholi yashaydi.  Engil va Oziq-ovqat 
korxonalari kuprok joylashgan. Angren (133ming)kishi. kungir kumir kazib olinadi. Kumir 
asosan ochik usulda, qisman shaxta usulida uazib oli-nadi.  Kumirni gazga aylantiruvchi 
"Podzemgaz"  stantsiyasi  ishlab turibdi va shu asosida Angren GRESi ishlaydi. shaxarda rezina 
texnika kombinati, tog-kon, asbob-uskunalar, avtomobillarni remont qilish, oltin boyitish 
fabrikasi, sopol kombinati, tsement zavodi, uysozlik kombinati, sut, non zavodlari mavjud.   
Olmaliq 116  ming  kishi yashaydi.  Olmaliq kon metallurgiya kombinati tarkibida bir necha 
konlar,  boyitish fabrikalari,  mis va rux zavodlari,  oltin kuyish va sulfat kislota bor.  Rudadan 
ajratilgan oltingugurt Olmaliq Kimyozavodida ishlatiladi. shaxarda  Urta  Osiyoda birinchi uy-
ruzgor vositalari ishlab chikaradigan Kimyozavodi kurilgan.  Zavod vanna,  xrustal,  shisha, 
oyna kabibuyumlarni tozalaydigan mashina va texnik yuvish vositalari,  elim, platmassa idishlari 
ishlab chikaradi. Ammofos ugit ishlab chikaradigan  zavod  joylashgan.  O’zbekistonda eng yirk 
mebel fabrikasi, gilam fabrikasi, gusht, sut, non, pivo zavodlari mavjud. Oxangaron 32 ming 
kishi.  Bu erda tsement,  shifr kombinati,  vanna, gaz plitalari, rakavena, chuyan quvur kabi 
xilma-xil sanitariya texnika maxsulotlari ishlab chikaradigan "Santexnit" zavodi bor. Bekobod 
82 ming kishi. Metallurgiya kombinati bilan birgalikda, emallagan  uy-ruzgor buyumlari ishlab 
chikaradigan tsex mavjud.  Tsement zavodi temir beton konstruktsiyalar zavodi, paxta tozalash 
zavodi, tsement zavodlari uchun kerakli asbob uskunalar ishlab chikaradigan qurilish tamirlash 
zavodlari mavjud.