"Tanish" ustida mulohaza yohud "tanish" bilan tanishmizmi?! (i)sh qòshimchasining omonimligi

---

"Tanish" ustida mulohaza yohud "tanish" bilan tanishmizmi?! 
-(i)sh qòshimchasining omonimligi. 
6-sinf ona tili (2017) darsligida "Biror xalqning axloqini bilmoq 
uchun uning adabiyoti bilan tanish" gapi 142-mashq tarkibida 
berilgan. Ushbu gapdagi "tanish" sòzi ustida kòpgina fikr-
mulohazalarni kuzatdim va tahlil qilishga urindim. 
Avvalo so‘zni asos va qòshimchalarga ajtratamiz. 
Tani+sh 
Asos tani-tanimoq, bilmoq, ajrata olmoq; 
qòshimcha -sh 
Bizdagi muammo aynan -sh qòshimchasi borasida. Xòsh, bu 
qòshimcha qòshimchaning qaysi turiga kiradi. 
-sh: lug'aviy shakl yasovchi,fe'lning harakat nomi shaklini hosil 
qiladi; 
-sh: lug'aviy shakl yasovchi,fe'lning birgalik nisbat shakli; 
-sh: sòz yasovchi,fe'ldan sifat yasaydi. 
Biz tahlil qilayotgan "tanish "sòzidagi -sh yuqorida kòrsatib òtilgan 
shakllarning qaysi biri ?! 
1
-mulohaza.
Tanish-ushbu sòz tarkibidagi -sh harakat nomi 
emas,chunki harakat nomi ot kabi nima sòrog'ini olishi 
lozim.Masalan,òqish-nima sòrog'ini olyapti,òrnida -
moq affiksini qòllasa bòladi. Bu yerda nima qil 
sòrog'ini qabul qiladi. 

---

2
-mulohaza
. Tani+sh. -sh birgalik nisbat shakli ham emas.Birgalik 
nisbat bòlishi uchun birdan ortiq bajaruvchi 
tomonidan birgalikda bajarilgan harakat yoki holat 
bòlishi kerak.Bu yerda bajaruvchi bitta shaxs,birdan 
ortiq emas.
3
-mulohaza
. Tani+sh. -sh sifat yasovchi ham emas,chunki sifat 
qanday , qanaqa sòrog'iga javob bòlishi lozim."Tanish 
chehralar" birikmasida -sh sifat yasovchi vazifasini 
bajargan.Biz yuqorida keltirgan gapimizda esa nima qil 
sòrog'ini qabul qilgan.Demak, sifat emas. 
4
-mulohaza
. Tani+sh. Bunda asos tani sòziningizohini yuqorida 
keltirdik,ya'ni "bilmoq", "ajrata olmoq"
Tani -nima qil?
Vositasiz tòldiruvchi bilan birikadi va umumiy 
tushuncha anglatadi. -sh qòshimchasini qòshish orqali 
"tanish" fe'li hosil bòldiki, fe'l vositali tòldiruvchi bilan 
birikib "tani" fe'lining kuchaygan shakli, ya'ni tanibgina 
qolmasdan vositali tòldiruvchining tarkibini òrganishni 
ham nazarda tutadi. 
Xulosa qilsak, "tanish"dagi -sh fe'lning ma'no kuchaytiruv shakli 
bòlib, aniq nisbatdagi fe'l hisoblanadi