Tavakkalchilik


Download 227.37 Kb.
Sana28.12.2022
Hajmi227.37 Kb.
#1021305
Bog'liq
zamonaviy iqtisod



Tadbirkorlik faoliyati bu –



foyda olish maqsadida tavakkalchilik bilan amalga oshiriladigan faoliyat

bozor sub’ektlari o'rtasidagi yuqori foyda va ko'proq tavakkalchilikka ega bo'lish uchun kurashni anglatadi

iste’mol jarayonida qo'llanilishi mumkin bo'lgan vosita

Biznes-reja bu …

korxona (firma)ning rivojlanish strategiyasini belgilab beruvchi asosiy jujjatdir

asosan ishlab chiqarish bo'limining rejasidir

asosan marketing bo'limining rejasidir

Kompaniyaning kuchli va kuchsiz tomonlari qanday aniqlanadi?

SWOT tahlili yordamida

STEP tahlili yordamida

BKG matritsasi yordamida

Biznesda STEP tahlili qanday ?

ijtimoiy, texnik, iqtisodiy, siyosiy tomonlarini tahlil qiladi

kuchli, kuchsiz, imkoniyat, havf tomomlarini tahlil qiladi

tashqi omillar tahlili

Biznesda SWOT tahlili qanday ?

kuchli, kuchsiz, imkoniyat, havf tomomlarini tahlil qiladi

ijtimoiy, texnik, iqtisodiy, siyosiy tomonlarini tahlil qiladi

tashqi omillar tahlili

Strategiya bu-

Faoliyat turlarining ma’lum dastasini nazarda tutuvchi noyob va qulay mavqeni yaratishdir

Korxona faoliyatini har tomonlama taftish qilish

Korxonada buxgalter zimmasidagi hisobot

Tadbirkorlikning tashkiliy–iqtisodiy shakllaridan Hissadorlik jamiyati bu –



ko'proq foyda olish maqsadida mehnat qurollari, ishlab chiqarish vositalari hamda pul resurslarini birlashtirgan uyushma

bir tarmoq tadbirkorlari o'rtasidagi narxlar, ishlab chiqarishning umumiy hajmi bo'yicha kelishuv

bir tarmoq tadbirkorlari tomonidan ortiqcha raqobatni bartaraf qilish, barqaror foyda olish maqsadida mahsulot sotishni birlashtirish

Ishlab chiqarish xarajatlarining ta’rifi qaysi javobda to'g'ri berilgan?

firma tomonidan ma’lum bir vaqt ichida tovar ishlab chiqarish uchun sarflangan mablag'

firmaning iqtisodiy resurslar uchun qilgan sarfi

mahsulot realizatsiyasi uchun firmalar tomonidan qilingan sarflar

Iqtisodiy inqirozlarning kelib chiqish sababini toping.

takror ishlab chiqarishdagi beqarorlik va nomutanosiblikning mavjud bo'lishi.

talabning taklif miqdoridan orqada qolishi

iste’molchi pul daromadlarining yetarli bo'lmasligi

Subsidiya – bu



iqtisodiyotga byudjet orqali ta’sir etish vositalaridan biri bo'lib, qaytarib bermaslik sharti bilan takrorlanmay, faqat bir marta beriladi

maqsadli dotatsiya bo'lib, u mahalliy byudjetlarga davlat byudjetlaridan ajratiladi, uni mo'ljallagan maqsad uchun sarflash majburiy va buni davlat nazorat qiladi



umumiy dotatsiya bo'lib, uni ishlatish mahalliy hokimiyat ihtiyorida bo'ladi, markaz unga aralashmaydi

Dotatsiya nima ?

maqsadi ko'rsatilmas-dan beriladigan mablag'

Qarzga berilgan mablag'

Foizsiz qaytarish sharti bilan berilgan mablag'

Subventsiya nima ?

maqsadi ko'rsatilib beriladigan mablag'

Qarzga berilgan mablag'

Foizsiz qaytarish sharti bilan berilgan mablag'

Byudjet taqchilligi (defitsit) nima

davlat byudjeti xarajatlarining daromadlaridan ortishi

davlat byudjeti daromadlarining xarajatlaridan ortishi

davlat byudjeti xarajatlari va daromadlarining tengligi

Byudjet profitsiti nima ?

davlat byudjeti daromadlarining xarajatlaridan ortishi

davlat byudjeti xarajatlarining daromadlaridan ortishi

Qarzga berilgan mablag'

Aksionerlik korxonalarning asosiy maqsadi

Ishlab chiqarishda band bulmagan mablag'larni birlashtirib, uni yangi yo'nalishlarga sarflash

Barcha resurslardan samarali foydalanish

Moddiy resurslardan samarali foydalanish



‘;

Aksiya nima?

Daromaddan uz ulushini olish huquqini ta’minlovchi qimmatbaho qog'oz

Mulkdan foydalanish huquqini beradi

Mol-mulkka ega bo'ladi

Korxonaning ishlab chiqarish omillarini belgilang

Moddiy, mehnat va kapital omillari

Moddiy omillari

SHaxsiy omillar

Ishlab chiqarish funktsiyalari deb nimaga aytiladi?

Barcha omillarning ishlab chiqarish jarayoni oxirgi natija bilan bog'lanishi

Ikki miqdorning o'zaro bog'likligi

Uchala omilning funktsional bog'lanishi

Raqobat deganda nimani tushinasiz:

Sub’ektlar o'rtasidagi daromad olish uchun olib boriladigan kurash

Natural ishlab chiqarishdagi sub’ektlar o'rtasidagi aloqalar

Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish

Subsidiya nima ?

Qaytarib olmaslik sharti bilan berilgan mablag'

Qarzga berilgan mablag'

Foizsiz qaytarish sharti bilan berilgan mablag'

Firmaning ma’lum tovarga bo'lgan sotib olish kurbi nima deyiladi?

bozor muvozanatiga erishganligi

bozorda yuksak mavqega ega bo'lish

yakka talab

Daromadlar usishi bilan talabda qanday o'zgarish sodir bo'ladi?

talab xajmi muntazam ortib boradi

talab xajmi o'zgarishsiz koladi

turli sub’ektlar talabi qisqaradi

Agar bozorda talab taklifdan ancha oshik bulsa, u xolda…

bozorda takchillik mavjud bo'ladi

bozor muvozanati yuzaga keladi

bozorda mul-kullik mujassam bo'ladi

Javoblarning kay biri tadbirkorlikning huquqini ifoda etadi?

o'z mahsuloti narxini belgilash

inflyatsiyaga karshi chora – tadbirlar qo'llash

asosiy fondlardan unumli foydalanish

Tadbirkorlik kapitali qanday shaklda mavjud bula olmaydi?

davlat kapitali shaklida

pul va unga tenglashtiriladigan qimmatli qog'ozlar shaklida

unumli kapital shaklida

Tadbirkorlarga ixcham, zamonaviy texnologiyalarni yetkazib berishda qaysi tizim katta axamiyat kasb etadi?

lizing


Konsalting



Auditorlik



Yuridik shaxs - bu …



uz ustaviga ega bulib bankda xisob-kitob varagi ochgan, uz muxri va kayd etilgan manziliga ega sub’ekt



mustakil ish yurituvchi korxonalar

bankda o'z xisob – kitob varagiga ega bo'lgan shaxs

Mulk munosabatlari tarkibiga kirmaydigan tarkibiy qismlarni aniqlang:

o'zlashtirish

Egalik qilish

Foydalanish

Xususiylashtirishni qanday tushinasiz:

Davlat mulkining boshqa mulk shakliga aylanishi

Bozorning mavjud bo'lishi

Mulkdorlik xuquqining saqlanishi

Ishlab chiqarish xarajatlarini to'g'ri ajratib ko'rsating:

Ishlab chiqarishning omillariga ketgan xarajat

Moddiy resurslarga sarflangan mablag'

Ishchiga mehnati uchun to'lanadigan pul

Foydani qanday tushinasiz:

Umumiy daromad va xarajat o'rtasidagi farq

Tovarni sotishdan kelib tushgan pul

Korxonaning bankda turgan pul mablag'i

Daromadni qanday tushinasiz:

Tovarni sotishdan kelib tushgan pul

Umumiy daromad va xarajat o'rtasidagi farq

Korxonaning bankda turgan pul mablag'i

Reimport nima?

iste’molchi mamlakatdan reeksport tovarlarni sotib olish

chet ellik mijozlardan tovarlar sotib olish

tovarlarni chet ellik mijozlarga sotish






Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan va bloklar bo'yicha joylashtiriladigan taqsimlangan ma’lumotlar reestri nima deb ataladi ?

Blokcheyn





Ma’lumotlar banki

Tizim




2021 yil 1 yanvardan blokcheynlarni joriy etish sohalari

Davlat organlarining faoliyati, davlat xaridlari, shaxs haqidagi ma’ulmotlarni tekshirish, davlat reestrlari, korporativ boshqaruv tizimi



Qishloq xo'jaligi, Davlat organlarining faoliyati, davlat xaridlari, shaxs haqidagi ma’ulmotlarni tekshirish, davlat reestrlari, korporativ boshqaruv tizimi

Barcha ta’lim muassasalar, Davlat organlarining faoliyati, davlat xaridlari, shaxs haqidagi ma’ulmotlarni tekshirish, davlat reestrlari, korporativ boshqaruv tizimi

o'zbekistonda “Elektron tijorat to'g'risida”gi qaror qanchon qabul qiligan

2004 yil 29 aprel

2005 yil 29 aprel

2010 yil 30 may

..... – bu oddiygina raqamli platforma emas, balki platformalar ekotizimidir.

Alibaba

U-pay

Pay me

... – bu iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy aloqlarni raqamli texnologiyalarni qo'llash asosida amalga oshiriladigan tizimdir



Raqamli iqtisodiyot



Raqamli transformatsiya



Raqamli infrastruktura

Sanoatni raqamlashtirish raqamli iqtisodiyotda qanday ataladi?

Sanoat 4.0.

Sanoat 3.0

Sanoat 5.0

ERP tizimi nima?



Korxona resurslarini joylashtirish va boshqarish tizimlari

Maxsulot savdosini tashkil etish tizimi



Maxsulot belgilarini aniqlovchi va xolati to'g'risida ma’lumot beruvchi tizim

ERP tizimi nima?

Enterprise Resource Planning System

Enterprise Resource Productning System

Economic Resource Planning System

“Raqamli o'zbekiston – 2030”dasturini amalga oshirish asosida raqamli iqtisodiyot ulushi necha foizgacha oshirish rejalashtirilgan?

0,3


0,25


0,35


Raqamli iqtisodiyot atamasini birinchi bo'lim kim amaliyotga kiritdi

Nikolas Nigroponte

Djon Nigroponte

Debora Porter

Raqamli iqtisodiyot atamasi birinchi qachon amaliyotga kiritilgan?

1995 yil

1996 yil

2004 yil

..... – kriptovalyuta platformalarini yaratish(blokcheyn texnologiyalari asosida) va ishlashini ta’minlovchi faoliyat turi

Mayning


Blokcheyn



Kraudsorsing



.... – oddiy insonlarning yaratuvchanligi, tajriba va bilimlarga asoslangan holda muammolarni hal etish va yangi brendlarni yaratishdir

Kraudsorsing



Kraudfanding



Mayning


... – o'z mablag'larini yoki boshqa manbaalardan olingan mablag'larni ixtiyoriy ravishda birlashtirish

Kraudfanding



Mayning


Blokcheyn








Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan va bloklar bo'yicha joylashtiriladigan taqsimlangan ma’lumotlar reestri nima deb ataladi ?

Blokcheyn





Ma’lumotlar banki

Kraudsorsing



Blokcheyn nima ?



Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan va bloklar bo'yicha joylashtiriladigan taqsimlangan ma’lumotlar reestri

o'z mablag'larini yoki boshqa manbaalardan olingan mablag'larni ixtiyoriy ravishda birlashtirish

oddiy insonlarning yaratuvchanligi, tajriba va bilimlarga asoslangan holda muammolarni hal etish va yangi brendlarni yaratishdir

Mayning nima ?



kriptovalyuta platformalarini yaratish(blokcheyn texnologiyalari asosida) va ishlashini ta’minlovchi faoliyat turi

Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan va bloklar bo'yicha joylashtiriladigan taqsimlangan ma’lumotlar reestri

o'z mablag'larini yoki boshqa manbaalardan olingan mablag'larni ixtiyoriy ravishda birlashtirish

Kraudfanding nima ?





o'z mablag'larini yoki boshqa manbaalardan olingan mablag'larni ixtiyoriy ravishda birlashtirish

Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan va bloklar bo'yicha joylashtiriladigan taqsimlangan ma’lumotlar reestri

kriptovalyuta platformalarini yaratish(blokcheyn texnologiyalari asosida) va ishlashini ta’minlovchi faoliyat turi

Kraudsorsing ?



oddiy insonlarning yaratuvchanligi, tajriba va bilimlarga asoslangan holda muammolarni hal etish va yangi brendlarni yaratishdir

o'z mablag'larini yoki boshqa manbaalardan olingan mablag'larni ixtiyoriy ravishda birlashtirish

Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan va bloklar bo'yicha joylashtiriladigan taqsimlangan ma’lumotlar reestri



Marketinning asosiy sub’ektlari

ishlab chiqaruvchilar, marketing bo'yicha mutaxassislar, vositachilar va xilma-xil mahsulot va xizmatlarning iste’molchilari

moddiy tovar, xizmatlar, g'oyalar, tashkilotlar, hududlar va shaxslar kiradi



Boshqaruv jarayoni



Marketing obe’ktlari

moddiy tovar, xizmatlar, g'oyalar, tashkilotlar, hududlar va shaxslar kiradi.

ishlab chiqaruvchilar, marketing bo'yicha mutaxassislar, vositachilar va xilma-xil mahsulot va xizmatlarning iste’molchilari

Boshqa korxonalar bilan shartnoma tuzadi

Marketing – bu....

ayirboshlash yo'li bilan ehtiyoj va talablarni qondirishga yo'naltirilgan inson faoliyatining turi, bozordagi barcha qatnashchilarning o'zaro manfaatlariga asoslangan harakatlarini, talabni shakllantirish va qondirish uchun birlashtirishdir

Ishlab chiqarishni tashkil etish

Sotishni tashkil etish

Strategik marketing...

Bozorni strategik segmentlash asosida firma strategiyasini shakllantirish, tovarlar sifatini oshirish, ishlab chiqarishni rivojlantirish va raqobatbardoshlik me’yorlari strategiyasini prognozlash bo'yicha ishlarni kompleksi

Bozorni taktik (qisqa muddatli) segmentlash, reklama va tovarlar sotilishini rag'batlantirish bo'yicha ishlar kompleksi



Alohida joylar, ob’ektlarning joylashishiga nisbatan mijozlarning munosabatini paydo qilish, saqlab turish yoki o'zgartirish bo'yicha faoliyat

Remarketing-.....

talab pasaymoqda uni tiklash kerak

talab haddan tashqari ko'p uni kamaytirish kerak

talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak

Demarketing-....

talab haddan tashqari ko'p uni kamaytirish kerak

talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak

talab pasaymoqda uni tiklash kerak






Sinxromarketing-....

talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak

talab pasaymoqda uni tiklash kerak

talab haddan tashqari ko'p uni kamaytirish kerak



Bozor segmenti–bu...

boshqa guruhlardan farq qiluvchi, o'xshash
belgilariga ega bo'lgan iste’molchilarning kichik guruhidir



Ishlab chiqarishni tashkil etish



Sotishni tashkil etish

Narx strategiyasi –....

narxlashtirish sohasidagi qarorlar va tadbirlarning kompleksi

bozorga tovar siljitish uslublarining majmui

korxonaning va shu korxona tovarlarining ijobiy obro'-e’tiborini (imidji) shakllantirish va ular haqidagi salbiy fikrlarni yumshatish orqali keng jamoatchilik bilan korxona o'rtasidagi sog'lom munosabatlardir

Lizing firmalar – bu



salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi



turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi

ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi



Injiring firmalari –



turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi

ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi

kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi



Konsalting firmalar-

ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi



kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi

salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi








Venchur firmalari – bu



kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi

salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi



turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi



Seleng firmalari–..

jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar

turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi

ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi

Trast firmalari – bu…

xususiy shaxslar va tashkilotlar uchun sir saqlanadigan (ishonchli) xizmatlarni bajaradi



jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar

turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi



..... xususiy shaxslar va tashkilotlar uchun sir saqlanadigan (ishonchli) xizmatlarni bajaradi

Trast firmalar

Venchur firmalar

Konsalting firmalar

.... jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar

Seleng firmalari





Lizing firmalar.



Konsalting firmalar

.... kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi

Venchur firmalari



Seleng firmalari





Lizing firmalar.

.... salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina-uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi.

Lizing firmalar

Konsalting firmalar

Seleng firmalari






.... turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi.

Injiring firmalar





Konsalting firmalar

Venchur firmalar



..... ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi.

Konsalting firmalar

Trast firmalar

Lizing firmalar.

Obligatsiya – bu:

o'z egasiga dvidend olish xuquqini beruvchi qimmatli qog'ozdir

o'z qiymatiga nisbatan qat’iy belgilangan foiz shaklida daromad keltiruvchi qimmatli qog'ozdir

Emitentning qisqa muddatli qarz majburiyati

Dividend – bu:



Emitentning qarzdorligi va bu qarz uchun foiz to'lash zarurligi xaqida guvoxlik beruvchi qimmatli qog'oz

Bir shaxs tomonidan ikkinchisiga yozib berilgan qarz majburiyatini ifodalovchi qimmatli qog'ozning bir turi



Aktsiya minimal qiymati

Investitsiyani qanday tushinasiz:

Ishlab chiqarishni rivojlantirishga qo'yilgan kapital

Ishlab chiqarishni yangilash uchun berilgan qarz

Eskirgan stanok uskunalarni yangilashga sarflangan mablag'

Real ish xaqi nimani ifodalaydi:

Nominal ish xaqiga sotib olish mumkin bo'lgan tovarlar

Ishchining barcha daromadlari yig'indisi

Ishchi pul daromadi

Nominal ish xaqi nima:

Ishchining pul shaklida oladigan ish xaqi

Ishchi olgan pulning xarid qobilyati

Bozordagi mavjud bo'lgan narx navo tizimi

Amerika dollarining real almashuv kursi oshib borsa:

Amerika fukarolari uchun import tovarlar arzonrok buladi

Amerika sof eksporti kiskaradi

Joriy operatsiyalar balansi takchilligi oshib boradi

Xalkaro savdo aylanmasi nima?

Eksport va import xajmi

Import xissasining ortishi

Eksport xissasining ortishi

Reimport nima?

iste’molchi mamlakatdan reeksport tovarlarni sotib olish

chet ellik mijozlardan tovarlar sotib olish

tovarlarni chet ellik mijozlarga sotish

Jahon xo'jaligi rivojlanishiga qanday tendentsiya xos?

taraqqiyot darajasi jihatidan turli mamlakatlarning bir-biriga yaqinlashuvi

turli mamlakatlarning iqtisodiy taraqqiyot darajasi jihatidan bir tekis rivojlanishi

ilg'or va qoloq mamlakatlar o'rtasidagi farqning kuchayishi

Menejment –bu:

boshqaruv munosabatlari

ishlab chiqarish munosabatlari

tijorat munosabatlari

Menejer — bu:



ishlab chiqarishni tashkil qilish va boshqarish bo'yicha professional bilimlarga ega bo'lgan yollanma boshqaruvchi

boshqaruv apparatida muayyan lavozimni egallagan shaxs

uch kishidan kam bo'lmagan qo'l ostida ishlovchiga ega bo'lgan raxbar

Menejer va tadbirkor o'rtasida qanday farq bor?



birinchisi yollanma boshqaruvchi, ikkinchisi esa mulk egasi



birinchisi buyruq beradi, ikkinchisi bajaradi

ular o'rtasida xech qanday farq yo'q



Marketing, moliya, kadrlar, texnologiya, axborot bular tashkilotning

funktsional elementlari

Resurslari

tashqi muxiti

Klassik yoki ma’muriy boshqaruv maktabi fikrlarning rivojlanish davri:

1920-1950 yil

1985-1920 yil

1930— 1950 yildan hozirgi davrgacha






Klassik - ma’muriy maktabning yorkin namoyondasi:

Anri Fayol

F.Teylor

Abraham Maslou

“Inson munosabatlari” maktabi fikrlarning rivojlanish davri:

1950 -hozirgi davrgacha

1920-1950 yil

1985-1920 yil

“Inson munosabatlari” maktabi namoyondalari:

E.Meyo, R Laykert

A.Fayol

F.Teylor

Ilmiy menejment maktabi fikrlarning rivojlanish davri:

1985-1920 yil

2000-2014 yillar

1930— 1950 yildan hozirgi davrgacha

F.Teylor ta’limotining asosiy mazmuni

yollanma ishchilar unumdorligini oshirishda g'oyatda va maqbul usullarni izlashdir



aniq qo'yilgan maqsad va g'oya shuningdek oqilona fikr



X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi

G.Emerson ta’limotining asosiy mazmuni

aniq qo'yilgan maqsad va g'oya shuningdek oqilona fikr



X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi

tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazaridan yondoshib, undagi umumiy xususiyatlar va qonuniyatlarini yaratish orqali muvaffaqiyatga erishish

Mumtoz menejment namoyondasi A.Fayol olg'a surgan tamoyillar



tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazaridan yondoshib, undagi umumiy xususiyatlar va qonuniyatlarini yaratish orqali muvaffaqiyatga erishish

aniq qo'yilgan maqsad va g'oya shuningdek oqilona fikr



X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi



D.Mak Gredor ta’limotining asosiy mazmuni

X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi



yollanma ishchilar unumdorligini oshirishda g'oyatda va maqbul usullarni izlashdir

tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazaridan yondoshib, undagi umumiy xususiyatlar va qonuniyatlarini yaratish orqali muvaffaqiyatga erishish

Boshqarishning asosiy, o'ziga xos aniq funksiyalari

rejalashtirish, tashkil qilish, tartibga solish va muvofiqlashtirish, nazorat rag'batlantirish

bo'lajak harakatlarimizni oldindan aniqlab beradi;

faoliyatimizning ustuvor yo'nalishini belgilaydi;



Boshqarish strukturasi bu–.....

funktsiyalarni bajaruvchi bir-biri bilan bog'langan turli boshqaruv organlari va bo'g'inlarining majmui



boshqaruv ob’ekti doirasida barcha boshqariluvchi va boshqaruvchi jarayonlarning uyushqoqligini ta’minlaydi

mablag'larni tejash maqsadida boshqaruvdagi parellelizm va bir-birini takrorlashni bartaraf qilish imkonini beradi



Boshqarish strukturalarining tashkiliy turlari

chiziqli struktura; chiziqli-shtabli struktura; funksiyasional struktura; chiziqli funksiyaonal struktura; dasturli maqsadli struktura

rejalashtirish, tashkil qilish, tartibga solish va muvofiqlashtirish, nazorat rag'batlantirish

bo'lajak harakatlarimizni oldindan aniqlab beradi;

Strategiya — bu:



har tomonlama detallashgan tashkilot missiyasini amalga oshirishni, hamda mahsulotlarni ta’minlash yo'llarini, vositalarini aks ettiruvchi kompleks reja



batafsil qisqa muddatli reja



ishchi dastur






Menejment — bu:



kishilarga tasir o'tkazish va cheklangan resurslardan samarali foydalangan xolda, ma’lum maqsad yo'lida ularni boshqara olish qobiliyati

boshqaruv fani va san’atidir



resurslarni boshqarish bo'yicha alohida mohirlik va ma’muriy ko'nikmadir

Lizing firmalar – bu



salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi



turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi

ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi



Injiring firmalari –



turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi

ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi

kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi



Konsalting firmalar-

ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi



kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi

salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi



Venchur firmalari – bu



kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi

salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi



turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi








Seleng firmalari–..

jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar

turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi

ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi

Trast firmalari – bu…

xususiy shaxslar va tashkilotlar uchun sir saqlanadigan (ishonchli) xizmatlarni bajaradi



jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar

turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi



Tashkiliy-ma’muriy usullar

boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy ta’sir ko'rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi

iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi

ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi

Boshqarishning iqtisodiy usullari –



iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi

ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi



boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy ta’sir ko'rsatishning butun
mexanizmini ifodalaydi

Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari

ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi

boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy ta’sir ko'rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi

iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi

A. Fayolning diqqat markazida, eng avvalo:

14 tadan iborat boshqarish printsiplari turadi

ikki printsip, ya’ni aniq qo'yilgan maqsad va g'oyalar, shuningdek oqil va sog'lom fikr yotadi

yollanma ishchilar mexnatining unumdorligini oshirishda g'oyatda samarador va maqbul usullarni izlash turadi



Amal qilish xarakteriga qarab boshqaruv qarorlari quyidagi turlarga bo'linadi:

vaqtinchalik qarorlar, tezkor (operativ) qarorlar, muntazam qarorlar, vaqti - vaqti bilan qabul qilinadigan qarorlar



muntazam qarorlar

tezkor (operativ) qarorlar








Strategik qaror



yuqori boshqaruv organlari tomonidan tub va istiqbolli dasturlarni ishlab chiqish maqsadlarida qabul qilinadi



maqsadga erishining vosita va usullari xususidagi joriy, tezkor qarorlardir

bir xil muammoga daxldor bo'lib, barcha bo'g'inlar uchun birdek amal qiladi

Taktik qarorlar



maqsadga erishining vosita va usullari xususidagi joriy, tezkor qarorlardir





bir xil muammoga daxldor bo'lib, barcha bo'g'inlar uchun birdek amal qiladi

tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib, korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi



Umumiy qarorlar

bir xil muammoga daxldor bo'lib, barcha bo'g'inlar uchun birdek amal qiladi

tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib, korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi

yuqori boshqaruv organlari tomonidan tub va istiqbolli dasturlarni ishlab chiqish maqsadlarida qabul qilinadi

Maxsus qarorlar

tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib, korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi



yuqori boshqaruv organlari tomonidan tub va istiqbolli dasturlarni ishlab chiqish maqsadlarida qabul qilinadi





maqsadga erishining vosita va usullari xususidagi joriy, tezkor qarorlardir



Stereotip qarorlar

qat’iy yo'riqnomalar, me’yoriy hujjatlar doirasida qabul qilinadi. Bunday qarorlar ba’zon kundalik, ba’zan masalalar bo'yicha qabul qilinadi

tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib, korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi

yuqori boshqaruv organlari tomonidan tub va istiqbolli dasturlarni ishlab chiqish maqsadlarida qabul qilinadi



Konsensus tamoyili qarorlar

fikr almashishi va maslahat shuningdek ilgari surilayotgan muqobili masalalarni maqsadga muvofiqlashtirishning har xil usullarini qo'llash yordamida erishiladi

qat’iy yo'riqnomalar, me’yoriy hujjatlar doirasida qabul qilinadi. Bunday qarorlar ba’zon kundalik , ba’zan masalalar bo'yicha qabul qilinadi

tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib, korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi

Boshqaruvning uchta darajasi farqlanadi:

yuqori, o'rta, quyi

iqtisodiy, moliyaviy, texnik

gorizontal, vertikal, tarmoqli

Boshqaruvda ilmiy yondoshuvlari deganda qo'yidagilar tushuniladi:

tizimli, jarayonli, vaziyatiy, miqdoriy

xususiy umumiy

Kompleksli

«Insoniy munosabatlar» maktabi:

«Teylorizm» ga qarshi turuvchi maktabdir

«Teylorizm»ni qo'llab quvvatlovchi maktabdir

mehnatni texnokratik boshqarilishiga asos solgan maktabdir



Marketinning asosiy sub’ektlari

ishlab chiqaruvchilar, marketing bo'yicha mutaxassislar, vositachilar va xilma-xil mahsulot va xizmatlarning iste’molchilari

moddiy tovar, xizmatlar, g'oyalar, tashkilotlar, hududlar va shaxslar kiradi



Boshqaruv jarayoni



Marketing obe’ktlari

moddiy tovar, xizmatlar, g'oyalar, tashkilotlar, hududlar va shaxslar kiradi

ishlab chiqaruvchilar, marketing bo'yicha mutaxassislar, vositachilar va xilma-xil mahsulot va xizmatlarning iste’molchilari

Boshqa korxonalar bilan shartnoma tuzadi

Boshqaruv qarorlariga qo'yiladigan talablar:

ilmiy asoslangan bo'lishi, bir-biri bilan aloqadorligi, tezkor bo'lishi, samarali bo'lishi

mehnat sharoitini yaratish

ishlab chiqarishni tashkil qilish

Quyida qayd qilingan ehtiyojlarning qaysi bir birlamchi ehtiyojlarga kiradi:

fiziologik ehtiyojlar

sotsial ehtiyojlar

o'zlikni anglashga bo'lgan ehtiyojlar






Qaror qabul qilishda “Ringi” usuli necha bosqichdan iborat

5 bosqich

4 bosqich

3 bosqich

Kommunikatsiya—bu:

ikki va undan ortiq odamlar o'rtasidagi axborot almashish jarayoni

ma’lumot va xabarlarni to'plashdir

davlat nazorati va boshqaruvi ostidagi ob’ektdir

Sifatni boshqarish jarayonida birinchi qaysi bosqichlarni o'z ichiga oladi



Ishlab chiqarishgacha- konstruktsiyalash, samarali texnologiyani, standartlarni ishlab chiqish



ishlab chiqarish jarayonida – bu yerda yaroqsiz mahsulotni ishlab chiqarishga yo'l qo'ymaslik



ishlab chiqarishdan keyingi bosqich – saqlash, sotish, tashish, xizmat ko'rsatish va boshqa jihatlar ustida qattiq nazoratni o'rnatish



Sifatni nazorat qilishning birinchi bosqichi

Kelayotgan xom-ashyo, materiallar, yarim fabrikalar va butlovchi qismlari tekshirishdan iborat bo'lgan kirish nazorati

ishlab chiqarish jarayonida mahsulotlar parametrlarni tekshirishdan iborat ehtiyot yoki joriy nazorat

tayyor mahsulotni tekshirishga qaratilgan qabul qilish nazoratlariga bo'linadi



Funktsiyaonal boshqaruv nima

kadrlar masalasini echish bilan bog'liq masalalar, ya’ni kadrlarni tanlash, ishdan bo'shatish, malakasini oshirish, ish haqi va hakazolar

kadrlar ishi uchun bevosita javob beruvchi barcha shaxs va institutlar, ya’ni rahbarlar, kadrlar bo'limi, kasaba uyushmalar va boshqalar

davlat nazorati va boshqaruvi ostidagi ob’ektdir



Tashkiliy boshqaruv bu….

kadrlar ishi uchun bevosita javob beruvchi barcha shaxs va institutlar, ya’ni rahbarlar, kadrlar bo'limi, kasaba uyushmalar va boshqalar

kadrlar masalasini echish bilan bog'liq masalalar, ya’ni kadrlarni tanlash, ishdan bo'shatish, malakasini oshirish, ish haqi va
hakazolar



davlat nazorati va boshqaruvi ostidagi ob’ektdir

Motivlashtirish–bu….



ruhiy omil bo'lib, shaxs faolligining manbai sababi, dalili va har xil turli ehtimollaridir. U xodimlarni jonli mehnat faoliyatiga rag'batlantiruvchi kuchli vositadir

ishlab chiqarishgacha- konstruktsiyalash, samarali texnologiyani, standartlarni ishlab chiqish

ishlab chiqarish jarayonida – bu yerda yaroqsiz mahsulotni ishlab chiqarishga yo'l qo'ymaslik

Demotivlashtirish–bu….





xodimlarning tashabbusini qo'llab quvvatlamaslik, ular bilan hisoblashmaslik

ruhiy omil bo'lib, shaxs faolligining manbai sababi, dalili va har xil turli ehtimollaridir. U xodimlarni jonli mehnat faoliyatiga rag'batlantiruvchi kuchli vositadir

ishlab chiqarish jarayonida – bu yerda yaroqsiz mahsulotni ishlab chiqarishga yo'l qo'ymaslik

Motivlashtirish strategiyasini tanlashdagi oqilona (ratsion) model

Rag'batlantirish va jazo strategiyasi

Ish orqali motivlashtirish,

Menejerlar bilan doimiy aloqada bo'lish strategiyasi

Amerikali ruhshunos Abraxam Maslou ehtiyojlar ustunligi nazariyasi necha turiga tayangan

5 ta



4 ta



6 ta



Rag'batlantirish va jazo strategiyasi....

kim ko'p va yaxshi ishlasa , unga haq to'lanadi; kim undan ko'p ishlasa shunchalik ko'p haq to'lanadi; kim sifatsiz ishlasa u jazolanadi



xodimga uni qoniqtiradigan ishni bersangiz bas, ijro etish sifati yuqori bo'ladi



bo'ysinuvchilar bilan birga maqsadni aniqlab olish, unga ijobiy aks aloqaga imkon berish, hattoki u to'g'ri yoki notug'ri, yohud yanglishdan hollarda ham








Ish orqali motivlashtirish....

xodimga uni qoniqtiradigan ishni bersangiz bas, ijro etish sifati yuqori bo'ladi



bo'ysinuvchilar bilan birga maqsadni aniqlab olish, unga ijobiy aks aloqaga imkon berish, hattoki u to'g'ri yoki notug'ri, yohud yanglishdan hollarda ham



alternativ yechim tanlash

Marketing – bu....

ayirboshlash yo'li bilan ehtiyoj va talablarni qondirishga yo'naltirilgan inson faoliyatining turi, bozordagi barcha qatnashchilarning o'zaro manfaatlariga asoslangan harakatlarini, talabni shakllantirish va qondirish uchun birlashtirishdir

Ishlab chiqarishni tashkil etish

Sotishni tashkil etish

Marketing atamasi qachon fanga atama sifatida kiritilgan

1902 yilda

1974 yilda

1804 yilda

Risklarni o'rganish, tahlil qilish, sabalarini aniqlash, oldini olish, tahsirini kamaytirish va bartaraf qilish bilan shug'ullanuvchi maxsus xizmatlar

Autsorsing



Sotish xizmati



savdo xizmati



Autsorsing xizmati qanday faoliyat



korxona moliya - xo’jalik faoliyatining barcha jabhasida yuzaga keladigan muammolarni bartaraf etishda, optimal yechimni aniqlash hamda samarali boshqaruvni tashkil etish maqsadida korxona o’zi bajarishi lozim bo’lgan funktsiyalarni ana shunday xizmat ko’rsatuvchi korxonaga yuklashi bilan bog’liq bo’lgan iqtisodiy faoliyatdir



biznes sub'ektining ichki tuzilmasida nizolarsiz, stresslarsiz ish faoliyatini tahminlaydi. Ko’plab yoshlar kasb-hunar kollejlarini tamomlab, o’zlarini biznes tuzilmalarini ochib, pul topish maqsadida faoliyat qilayotganlar uchun bu usullardan foydalanish hayotiy zaruratdir

mantiqiy usullar va haqiqatni qidirib topishda qo’llaniladigan nazariy tadqiqot qoidalari tizimidir

Benchmarking xizmati qanday faoliyat

biznes sub'ektining ichki tuzilmasida nizolarsiz, stresslarsiz ish faoliyatini tahminlaydi. Ko’plab yoshlar kasb-hunar kollejlarini tamomlab, o’zlarini biznes tuzilmalarini ochib, pul topish maqsadida faoliyat qilayotganlar uchun bu usullardan foydalanish hayotiy zaruratdir



mantiqiy usullar va haqiqatni qidirib topishda qo’llaniladigan nazariy tadqiqot qoidalari tizimidir

korxona moliya - xo’jalik faoliyatining barcha jabhasida yuzaga keladigan muammolarni bartaraf etishda, optimal yechimni aniqlash hamda samarali boshqaruvni tashkil etish maqsadida korxona o’zi bajarishi lozim bo’lgan funktsiyalarni ana shunday xizmat ko’rsatuvchi korxonaga yuklashi bilan bog’liq bo’lgan iqtisodiy faoliyatdir

Risk nima

xavf

zarar

foyda

“Marketing - tovarlarni yaratish, taklif etish va ayriboshlash asosida ayrim olingan kishi va guruhlarning talab va ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan iqtisodiy va boshqaruv jarayonidir” bu kimning fikri

F.Kotler

Peter Drukker

A.Maslou






“Marketingning maqsadi sotishga qaratilgan harakatlarni yo‘q qilishdan iboratdir. Uning maqsadi xaridorlarni shunday o‘rganish va tushunishdan iboratki, tovar va xizmatlar uning talabiga aynan mos tushib, pirovardida o‘zini- o‘zi sotadi” bu kimning fikri

Peter Drukker

A.Maslou

F.Teylor

Strategik marketing...

Bozorni strategik segmentlash asosida firma strategiyasini shakllantirish, tovarlar sifatini oshirish, ishlab chiqarishni rivojlantirish va raqobatbardoshlik me’yorlari strategiyasini prognozlash bo'yicha ishlarni kompleksi

Bozorni taktik (qisqa muddatli) segmentlash, reklama va tovarlar sotilishini rag'batlantirish bo'yicha ishlar kompleksi



Alohida joylar, ob’ektlarning joylashishiga nisbatan mijozlarning munosabatini paydo qilish, saqlab turish yoki o'zgartirish bo'yicha faoliyat

Remarketing-.....

talab pasaymoqda uni tiklash kerak

talab haddan tashqari ko'p uni kamaytirish kerak

talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak

Demarketing-....

talab haddan tashqari ko'p uni kamaytirish kerak

talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak

talab pasaymoqda uni tiklash kerak

Sinxromarketing-....

talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak

talab pasaymoqda uni tiklash kerak

talab haddan tashqari ko'p uni kamaytirish kerak



Bozor segmenti–bu...

boshqa guruhlardan farq qiluvchi, o'xshash
belgilariga ega bo'lgan iste’molchilarning kichik guruhidir



Ishlab chiqarishni tashkil etish



Sotishni tashkil etish

Narx strategiyasi –....

narxlashtirish sohasidagi qarorlar va tadbirlarning kompleksi

bozorga tovar siljitish uslublarining majmui

korxonaning va shu korxona tovarlarining ijobiy obro'-e’tiborini (imidji) shakllantirish va ular haqidagi salbiy fikrlarni yumshatish orqali keng jamoatchilik bilan korxona o'rtasidagi sog'lom munosabatlardir

Kommunikatsion siyosat–.....

bozorga tovar siljitish uslublarining majmui

korxonaning va shu korxona tovarlarining ijobiy obro'-e’tiborini (imidji) shakllantirish va ular haqidagi salbiy fikrlarni yumshatish orqali keng jamoatchilik bilan korxona o'rtasidagi sog'lom munosabatlardir

To'g'ri javob yo'q

Jamoatchilik bilan aloqalar (pablik rileyshnz)–....

korxonaning va shu korxona tovarlarining ijobiy obro'-e’tiborini (imidji) shakllantirish va ular haqidagi salbiy fikrlarni yumshatish orqali keng jamoatchilik bilan korxona o'rtasidagi sog'lom munosabatlardir.

mablag'larning doiraviy oborotini ta’minlash

axborotlar oqimini tashkil qilish

Qaror qabul qilish —bu....

muammolarni o'rganish va erishilgan natijalarga baho berish

rozilik berish

alternativ yechim tanlash

Boshqarishning iqtisodiy usullarining jumlasiga quyidagilar kiradi

kredit va foiz stavkasi, soliq va soliq yuki, boj tulovlari, subsidiya va sanktsiya, narx -navo

rozilik berish

Farmoyish berish






Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari

sog'lom ijtimoiy-ruhiy muhitni yaratishdir

kredit va foiz stavkasi, soliq va soliq yuki, boj tulovlari, subsidiya va sanktsiya, narx —navo

rozilik berish

Tashkiliy-ma’muriy usullar.....



tashkiliy ta’sir ko'rsatish vafarmoyish berish





sog'lom ijtimoiy-ruhiy muhitni yaratishdir

kredit va foiz stavkasi, soliq va soliq yuki, boj tulovlari, subsidiya va sanktsiya, narx —navo

Boshqaruv sub’ekti bo'lib

ijro etuvi xokimiyat va boshqaruv organlari

kontsernlar hisoblanadi

Ishlab chiqarish

Boshqarish pog'ona (daraja)lariga qarab maqsadlar qanday turlarga bo'linadi

tuman maqsadlari

siyosiy maqsadlar

iqtisodiy maqsqdlar

Quyida qayd qilinganlarning qaysi biri boshqarish funktsiyasi xisoblanadi

Rejalashtirish, tashkil qilish, tartibga solish va muvofiqlashtirish

mablag'larning doiraviy oborotini ta’minlash

axborotlar oqimini tashkil qilish

Quyida qayd qilingan funktsiyalarning qaysi biri boshqarishning sotsial funktsiyasiga kiradi

xodimlarning sottsial madaniy-ma’naviy yextiyojlarini qondirish.

mablag'larning doiraviy oborotini ta’minlash

axborotlar oqimini tashkil qilish

Avtokratik rahbarlar bo'ysinuvchilarning...

tashabbuskorligiga yo'l qo'ymaydi

tashabbuskorligiga to'la-to'kis tayanadi

tashabbuskorligini rag'batlantiradi va undan foydalanadi

Strategik rejalashtirishning uchta asosiy boskichini belgilang

tashki, ichki muxit taxlili: vazifa va maksadning aniklanishi, strategiya ishlab chiqish

natijaviylik taxlili: rakobatbardoshligini aniklash, firmaning iktisodiy imkoniyatlarini aniklash

rakobatbardoshligini aniklash, ichki muxit taxlili

Boshkarish ta’limotidagi asosiy maktablar

Ilmiy, mumtoz, "Insoniy munosabatlar maktabi", mikdoriy tizimli menejment

Mumtoz, ilmiy, chizikli, funktsional

Aralash, chizikli, funktsional

Biznes boshqaruv asoslari fanining taxlil usullari

Sistemali, kompleks, kuzatish, integratsion, iktisodiy matematik, eksperiment, sotsiologik kuzatuv

Samarali, kompleks, chizikli, funktsional

Mikrodarajada, makrodarajada



Boshkaruvning "7-s" tamoyili

Strategiya, struktura, tizim, xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar

Iktisodiy ishlab chikarish, struktura, tizim, xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar

Ijtimoiy ximoya, struktura, "nou-xau", xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar



Boshqaruvning “To'rt maqsad” usuli



boshqaruv tartib-qoidasi, iqtisodiy ishlab chiqarish, “nou-xau”, ijtumoiy humoya

Strategiya, struktura, tizim, xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar

Iktisodiy ishlab chikarish, struktura, tizim, xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar



Boshqarish strukturalarining tashkiliy turlari

Chiziqli, chizikli shtabli, funktsional, chizikli funktsional, dasturli maksadli



Chiziksiz, funktsional, dasturli maksadli

Funktsional, dasturli maksadli, chiziksiz funktsional, bosh shtab

Strategik marketing...

Bozorni strategik segmentlash asosida firma strategiyasini shakllantirish, tovarlar sifatini oshirish, ishlab chiqarishni rivojlantirish va raqobatbardoshlik me’yorlari strategiyasini prognozlash bo'yicha ishlarni kompleksi.

Bozorni taktik (qisqa muddatli) segmentlash, reklama va tovarlar sotilishini rag'batlantirish bo'yicha ishlar kompleksi



Alohida joylar, ob’ektlarning joylashishiga nisbatan mijozlarning munosabatini paydo qilish, saqlab turish yoki o'zgartirish bo'yicha faoliyat

Amal qilish xarakteriga qarab boshqaruv qarorlari quyidagi turlarga bo'linadi:

vaqtinchalik qarorlar, tezkor (operativ) qarorlar, muntazam qarorlar, vaqti -vaqti bilan qabul qilinadigan qarorlar



muntazam qarorlar

tezkor (operativ) qarorlar








Injiring firmalari –



turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi

ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi

kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi



Tashkiliy boshqaruv bu….

kadrlar ishi uchun bevosita javob beruvchi barcha shaxs va institutlar, ya’ni rahbarlar, kadrlar bo'limi, kasaba uyushmalar va boshqalar

kadrlar masalasini echish bilan bog'liq masalalar, ya’ni kadrlarni tanlash, ishdan
bo'shatish, malakasini oshirish, ish haqi va hakazolar



davlat nazorati va boshqaruvi ostidagi ob’ektdir



Boshqarish strukturasi bu–.....

funktsiyalarni bajaruvchi bir-biri bilan bog'langan turli boshqaruv organlari va bo'g'inlarining majmui



boshqaruv ob’ekti doirasida barcha boshqariluvchi va boshqaruvchi jarayonlarning uyushqoqligini ta’minlaydi

mablag'larni tejash maqsadida boshqaruvdagi parellelizm va bir-birini takrorlashni bartaraf qilish imkonini beradi

Strategik rejalashtirishning uchta asosiy boskichini ayting

tashki, ichki muxit taxlili: vazifa va maksadning aniklanishi, strategiya ishlab chikish

natijaviylik taxlili: rakobatbardoshligini aniklash, firmaning iktisodiy imkoniyatlarini aniklash

rakobatbardoshligini aniklash, ichki muxit taxlili

Mumtoz menejment namoyondasi A.Fayol olg'a surgan tamoyillar



tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazaridan yondoshib, undagi umumiy xususiyatlar va qonuniyatlarini yaratish orqali muvaffaqiyatga erishish

aniq qo'yilgan maqsad va g'oya shuningdek oqilona fikr



X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi





Stereotip qarorlar

qat’iy yo'riqnomalar, me’yoriy hujjatlar doirasida qabul qilinadi. Bunday qarorlar ba’zon kundalik, ba’zan masalalar bo'yicha qabul qilinadi

tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib, korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi

yuqori boshqaruv organlari tomonidan tub va istiqbolli dasturlarni ishlab chiqish maqsadlarida qabul qilinadi

D.Mak Gredor ta’limotining asosiy mazmuni

X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi



yollanma ishchilar unumdorligini oshirishda g'oyatda va maqbul usullarni izlashdir

tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazaridan yondoshib, undagi umumiy xususiyatlar va qonuniyatlarini yaratish orqali muvaffaqiyatga erishish

Motivlashtirish –bu….



ruhiy omil bo'lib, shaxs faolligining manbai sababi, dalili va har xil turli ehtimollaridir. U xodimlarni jonli mehnat faoliyatiga rag'batlantiruvchi kuchli vositadir

ishlab chiqarishgacha- konstruktsiyalash, samarali texnologiyani, standartlarni ishlab chiqish

ishlab chiqarish jarayonida – bu yerda yaroqsiz mahsulotni ishlab chiqarishga yo'l qo'ymaslik

Kimning ta’limotida yollanma ishchilar unumdorligini oshirishda g'oyatda va maqbul usullarni izlashga erisilgan

F.Teylor


A.Fayol


G.Emirson








Kimning ta’limotida boshqarish va mehnatni tashkil qilishning kompleks, sistemali tizimini ishlab chilgan

G.Emirson



D.Mak Gredor



F.Teylor


Kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadigan firma–…



Venchur firmalari





Konsalting firmalari

Seleng firmalari





Konsalting firmalar-

ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi.



kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi

salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi



Venchur firmalari – bu



kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi.

salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi



turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi



Seleng firmalari–..

jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar.

turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi

ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi

Xususiy shaxslar va tashkilotlar uchun sir saqlanadigan (ishonchli) xizmatlarni bajaradigan firma–…

Trast firmalari





Konsalting firmalari

Seleng firmalari








Ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadigan firma–…

Konsalting firmalari

Seleng firmalari

Injiring firmalari

Turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadigan firma–…



Injiring firmalari.

Trast firmalari





Konsalting firmalari

Jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug'ullanadigan firma–…

Seleng firmalari





Injiring firmalari

Trast firmalari



Salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadigan firma–…

Lizing firmalar

Injiring firmalari

Trast firmalari

Klassik yoki ma’muriy boshqaruv maktabi fikrlarning rivojlanish davri:

1920-1950 yil

1985-1920 yil

1930— 1950 yildan hozirgi davrgacha

Ilmiy menejment maktabi fikrlarning rivojlanish davri:

1985-1920 yil

1930— 1950 yildan hozirgi davrgacha

1950 —hozirgi davrgacha

Ilmiy menejment maktabining yorkin namoyondasi:

F.Teylor

Abraham Maslou

Meri Parker Follet

Klassik—ma’muriy maktabning yorkin namoyondasi:

Anri Fayol

F.Teylor

Abraham Maslou

Injiring firmalari –



turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi

ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi

kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi



D.Mak Gredor ta’limotining asosiy mazmuni

X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi





yollanma ishchilar unumdorligini oshirishda g'oyatda va maqbul usullarni izlashdir

tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazaridan yondoshib, undagi umumiy xususiyatlar va















qonuniyatlarini yaratish orqali muvaffaqiyatga erishish

G.Emerson ta’limotining asosiy mazmuni

aniq qo'yilgan maqsad va g'oya shuningdek oqilona fikr



X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi

tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazaridan yondoshib, undagi umumiy xususiyatlar va
qonuniyatlarini yaratish orqali muvaffaqiyatga erishish



Boshqarish strukturasi bu–.....

funktsiyalarni bajaruvchi bir-biri bilan bog'langan turli boshqaruv organlari va bo'g'inlarining majmui



boshqaruv ob’ekti doirasida barcha boshqariluvchi va boshqaruvchi jarayonlarning uyushqoqligini ta’minlaydi

mablag'larni tejash maqsadida boshqaruvdagi parellelizm va bir-birini takrorlashni bartaraf qilish imkonini beradi

Boshqarishning asosiy, o'ziga xos aniq funksiyalari

rejalashtirish, tashkil qilish, tartibga solish va muvofiqlashtirish, nazorat rag'batlantirish

bo'lajak harakatlarimizni oldindan aniqlab beradi;

faoliyatimizning ustuvor yo'nalishini belgilaydi;

Trast firmalari – bu…

xususiy shaxslar va tashkilotlar uchun sir saqlanadigan (ishonchli) xizmatlarni bajaradi



jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar

turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi



Tashkiliy-ma’muriy usullar

boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy ta’sir ko'rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi.

iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi

ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi

Boshqarishning iqtisodiy usullari –



iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi.

ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi



boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy
ta’sir ko'rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi

Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari

ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi.

boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy ta’sir ko'rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi

iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi






….–boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy ta’sir ko'rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi

Tashkiliy-ma’muriy usullar

Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari

Boshqarishning iqtisodiy usullari

…–ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi



Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari

Tashkiliy-ma’muriy usullar





Boshqarishning iqtisodiy usullari

…–iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi



Boshqarishning iqtisodiy usullari



Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari

Tashkiliy-ma’muriy usullar



Lizing firmalar – bu



salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashina- uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga berib turadi



turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi

ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi





Boshkaruvning "7-s" tamoyili

Strategiya, struktura, tizim, xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar

Iktisodiy ishlab chikarish, struktura, tizim, xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar

Ijtimoiy ximoya, struktura, "nou-xau", xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar



Boshqaruvning “To'pt maqsad” usuli



boshqaruv tartib-qoudasi, iqtisodiy ishlab chiqarish, “nou-xau”, ijtumoiy humoya

Strategiya, struktura, tizim, xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar

Iktisodiy ishlab chikarish, struktura, tizim, xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar

Motivlashtirish –bu….



ruhiy omil bo'lib, shaxs faolligining manbai sababi, dalili va har xil turli ehtimollaridir. U xodimlarni jonli mehnat faoliyatiga rag'batlantiruvchi kuchli vositadir

ishlab chiqarishgacha- konstruktsiyalash, samarali texnologiyani, standartlarni ishlab chiqish

ishlab chiqarish jarayonida – bu yerda yaroqsiz mahsulotni ishlab chiqarishga yo'l qo'ymaslik

Strategiya, struktura, tizim, xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar-bular boshqaruvning qaysi usuli



Boshkaruvning "7-s" tamoyili.



Boshqaruvning “To'pt maqsad” usuli



Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari

Boshqaruv tartib-qoudasi, iqtisodiy ishlab chiqarish, “nou-xau”, ijtumoiy humoya-bular boshqaruvning qaysi usuli



Boshqaruvning “To'pt maqsad” usuli.



Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari

Tashkiliy-ma’muriy usullar










Konsensus tamoyili qarorlar

fikr almashishi va maslahat shuningdek ilgari surilayotgan muqobili masalalarni maqsadga muvofiqlashtirishning har xil usullarini qo'llash yordamida erishiladi.

qat’iy yo'riqnomalar, me’yoriy hujjatlar doirasida qabul qilinadi. Bunday qarorlar ba’zon kundalik , ba’zan masalalar bo'yicha qabul qilinadi

tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib, korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi

Boshqarishning iqtisodiy usullari –



iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi.

ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi



boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy
ta’sir ko'rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi

Korxonaning va shu korxona tovarlarining ijobiy obro'-e’tiborini (imidji) shakllantirish va ular haqidagi salbiy fikrlarni yumshatish orqali keng jamoatchilik bilan korxona o'rtasidagi sog'lom munosabat nima deb ataladi

Jamoatchilik bilan aloqalar (pablik rileyshnz)

Kommunikatsion siyosat

Reklama

Kommunikatsion siyosat –

Jamoatchilik bilan aloqalar (pablik rileyshnz), Reklama, Sotishni rag'batlantirish

iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon bo'ladi



ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali boshqarishni bildiradi





Ish orqali motivlashtirish....

xodimga uni qoniqtiradigan ishni bersangiz bas, ijro etish sifati yuqori bo'ladi



bo'ysinuvchilar bilan birga maqsadni aniqlab olish, unga ijobiy aks aloqaga imkon berish, hattoki u to'g'ri yoki notug'ri, yohud yanglishdan hollarda ham



Sotishni rag'batlantirish

Motivlashtirish strategiyasini tanlashdagi yondoshuvlar

Rag'batlantirish va jazo strategiyasi, Ish orqali motivlashtirish, Menejerlar bilan doimiy aloqada bo'lish strategiyasi.



Jamoatchilik bilan aloqalar (pablik rileyshnz)

Reklama


Ehtiyoj - bu........

hayotiy vositalarga bo'lgan zaruriyat.

ishlab chiqarish jarayoni

iste’mol jarayonida qo'llanilishi mumkin bo'lgan vosita

Ishlab chiqarishning asosiy omillari:

ishchi kuchi, kapital, yer va tadbirkorlik qobiliyati.

xom-ashyo va ishlab chiqarish texnologiyasi

ishlab chiqarish resurslari

Pulning qaysi vazifasi narxning shakllanishi bilan bog'liq?

qiymat o'lchovi

muomala vositasi

jamg'arma vositasi

Bozorni tartibga solish mexanizmi:

talab, taklif, narh, raqobat

monopoliya, oligopoliya, monopsoniya

tadbirkorlik, biznes, foyda

Ishlab chiqarish – bu

ko'payib boruvchi ehtiyojlarni qondiruvchi yagona manbaa

iqtisodiyotni moliyalashtiruvchi yagona manbaa

jamiyat hayoti uchun 2 – darajali rolь o'ynaydi

Ishlab chiqarishning asosiy maqsadi –

oshib boruvchi ehtiyojlarni qondirish

davlat iqtisodiyotini rivojlantirish

davlatning ishlab chiqarish potentsialini oshirish






Quyidagilardan qaysi biri ishlab chiqarishning shaxsiy – insoniy omili hisoblanadi?

ishchi kuchi

xom – ashyo

materiallar

Iste’molchilarning muvozanati – bu

iste’molchining daromadlari xarajatlariga teng

iste’molchining katta qoniqishga ega bo'lishi

iste’molchining xaridordan rozi bo'lishi

Iste’molchilarning real daromadi –

iste’molchilarning sotib olish qobiliyati

har oylik maosh

mehnatga haq to'lash

Mehnat unumdorligi qanday aniqlanadi?

mahsulot miqdorini uni ishlab chiqarishga ketgan ish vaqtiga nisbati bilan

mahsulot miqdorini qilingan sarf – xarajatlarga nisbati bilan

mahsulot miqdorini asosiy kapitalga taqqoslash yo'li bilan

Pulning qaysi vazifasi boylik to'plash bilan bog'liq?

jamg'arma vositasi

muomila vositasi

to'lov vositasi



Pulning vazifasi nimadan iborat?

yagona hisob – kitob yurgizish, almashuv, jamg'arma, muomila, to'lov vositasi vazifasini bajaradi

pul iste’moli bilan ijtimoiy talabga bo'lgan investitsiya omili

ijtimoiy taklif va almashuv uchun zarur bo'lgan miqdorni belgilaydigan kapital qiymatlar omili

Tovar deb, nimaga aytiladi?

kishilar ehtiyojini qondiradigan va bozor uchun ishlab chiqarilgan mahsulotga

yaratilgan mahsulotga

iste’molga tushgan barcha moddiy ne’mat va xizmatlarga

Milliy pulimiz so'm qachon joriy qilindi va muomilaga kiritildi?

1994 yil 1-iyul

1993 yil 1-noyabr

1994 yil 1-iyun

Bozor – bu majmui bo'lib, ularning
munosabatlari natijasida tovarlarning sotish va sotib olish imkoniyati tug'iladi.

xaridor va sotuvchilar





odamlar va kompaniyalar

sotib oluvchilar va firmalar



Bozorning vujudga kelishi:

tovar xo'jaligi vujudga kelishi bilan paydo bo'lgan

natural xo'jalik hukmron bo'lgan davrda vujudga kelgan

bozor iqtisodiyotiga o'tish vaqtidan boshlab vujudga kelgan

Bozor muvozanati deganda –

bozordagi talab va taklifning miqdoran va tarkiban bir – biriga muvofiq kelishi tushiniladi

bozorda muvozanatning mavjudligi yoki buzilganligi tushiniladi

mazkur bozorning tarkibida amal qiluvchi bo'g'inlar tushiniladi

Bozorni segmentlash (tabaqalash) deganda –



ma’lum belgi, alomatlar va savdo-sotiqning shart- sharoitiga qarab bozorni har xil bo'g'inlarga ajratish, tabaqalash tushiniladi

milliy bozor eksport – importni davlat tomonidan himoya qilinishi tushiniladi

milliy yoki regional bozorga tashqaridan suqulib kirish va u bozorni o'ziga tobe’ etish tushiniladi

Bozorni tartibga solish mexanizmi:

talab, taklif, narh, raqobat

monopoliya, oligopoliya, monopsoniya

tadbirkorlik, biznes, foyda

rezume qaysi bo'limlarni o' ichiga olmaydi

olinayotgan daromadlari

Shaxsiy ma’lumotlar

Tajribalari

Quyidagi ta’riflardan qay biri bozor iqtisodiyotini to'laroq ifoda etadi?



iqtisodiy hatti – harakatlarning erkin, mustaqil ravishda yuz berishi, tovar – pul munosabatlaridan keng foydalanish, ularning bozor mexanizmi orqali bir-birlariga bog'lanib muvofiqlashuv amalga oshadigan iqtisodiyot.

hozirgi zamon iqtisodiyoti

taqchillik yo'q iqtisodiyot



“Iqtisodiyotning siyosatdan ustunligi” tamoyili:

ham ichki, ham tashqi iqtisodiy munosabatlarini mafkuradan xoli qilish zarurligini bildiradi

qonun va qonunlarga rioya etish ustivor bo'lish zarurligini bildiradi

davlatning bosh islohotchi bo'lishi lozimligini bildiradi






Bozorda korxona mahsulotiga talab va uning orqasidan narx o'smoqda. SHu bilan birga, ushbu tovarni ishlab chiqarish va bozorga yetkazib berish xarajatlari ham mos ravishda ko'paysa, taklif miqdorida o'zgarish bo'ladimi?

tovarni narxi oshishi, albatta, taklifni ko'paytiradi

taklif miqdori tez o'sib boradi

taklif miqdori o'zgarishsiz qoladi

Erkin narxlar deganda:





talab va taklif ta’sirida shakllanadigan narxlar

tovarlar bevosita iste’molchilarga sotiladigan narxlar

davlat byudjeti hisobidan maxsus arzonlashtirilgan narxlar

Хalqaro iqtisodiy munosabatlar – bu:

jahonning turli mamlakatlari o‘rtasidagi хo‘jalik aloqalari majmui

iqtisodiy munosabatlar yagona tarmog‘ining tashkil topishi

kapitalning chеt elda joylashtirilishi

Хalqaro iqtisodiy intеgratsiya jarayonini ob’еktiv tavsifdagi omillari qatoriga nimalar kirmaydi?



milliy iqtisodiyot yopiqligi darajasining kuchayishi



хalqaro mеhnat taqsimotining chuqurlashuvi

milliy iqtisodiyot ochiqligining kuchayishi

Ikki va undan ortiq mamlakatlarning o`zaro kelishuviga asosan, bu mamlakatlarda ishlab chiqarilgan mahsulotlar bilan o`zaro savdo qilishda bojlar va boshqa cheklovlarni bekor qilishdan iborat integratsion guruh darajasi qanday nomlanadi?

Erkin savdo hududi

Yagona bojxona ittifoqi

Umumiy Bozor

Davlatlar orasidagi o`zaro savdoda boj to`lovlari va yig`imlari va boshqa cheklovchi tadbirlar olib tashlanadigan integratsion guruh darajasi qanday nomlanadi?



Bojxona ittifoqi

Erkin savdo hududi



Umumiy bozor



Хalqaro savdoda mutlaq ustunlik nazariyasini ilgari surgan iqtisodchi olim kim?

A.Smit

D.Rikardo

U.Pеtti

Хalqaro savdoda qiyosiy ustunlik nazariyasini ilgari surgan iqtisodchi olim kim?

D.Rikardo

A.Smit

T.Mann

“Ko‘rinmas qo‘l” kontsеptsiyasining asoschisi kim?

A.Smit

U.Pеtti

D.Rikardo

A.Smit tilga olgan «Ko‘zga ko‘rinmas qo‘l» nima?

raqobat va xususiy manfaat

qiymat qonuni

narx qonuni

Quyidagilardan qaysi biri protеktsionizm siyosatining asosiy bеlgisi hisoblanmaydi?

tovarlar eksportini chеklash va importni har tomonlama qo‘llab-quvvatlash, bu orqali mamlakatdagi qat’iy valuta miqdorini ko‘paytirish

xorijiy tovarlarga yuqori boj to‘lovlari o‘rnatish orqali milliy ishlab chiqarishni himoyalash

tovarlar importini chеklash va eksportni har tomonlama qo‘llab- quvvatlash

Quyidagilardan qaysi biri eksportni rag‘batlantirishning krеdit-moliyaviy usullari tarkibiga kirmaydi?

eksportdan olinuvchi tushumlar va foydaga qo‘shimcha soliqlarni joriy etish

eksport qiluvchilar uchun davlat krеditlarini bеrish

хususiy krеditlar bеrilishini rag‘batlantirish






Tovarlarni chеt ellik mijozlarga sotish maqsadida mamlakatdan tashqariga chiqarish nima dеb ataladi?

eksport


import


rеeksport



Chеt ellik mijozlardan tovarlar (хizmatlar) sotib olib, ularni mamlakatga kеltirish nima dеb ataladi?

import


rеeksport



rеimport


Biror bir mamlakat boshqa mamlakatda ishlab chiqarilgan tovarni o‘z istе’moli uchun emas, balki uchinchi mamlakatga qayta sotish uchun хarid qilgan taqdirda nima ro‘y bеradi?

rеeksport



rеimport


eksport


Tovarlarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri, pul ishtirokisiz bir-biriga ayirboshlash nima dеb ataladi?

bartеr yoki muovaza

auktsion

talab

Qanday holatda savdo balansi vujudga kеladi?

eksport=import

eksport>import

eksport

Quyidagi omillardan qaysi biri valyuta kurslarining o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatmaydi?

alohida olingan bozorda istе’mol buyumlariga bo‘lgan talab va taklif

milliy istе’molchilarning rеal хarid qilish layoqati

mamlakatdagi inflyatsiya darajasi

Globallashuv vositasi hisoblangan holda xalqaro biznes zamonaviy sharoitlarda qanday jihatlari bilan belgilanadi?



Ochiqlik va umumiylik, rivojlanishning bosqichma- bosqichligi, texnologik globallashuv, moliyalashtirish, milliy va baynalmilalning o’zaro aloqalari

Ma’muriy iqtisodiyotga asoslanganligi, rivojlanishning bosqichma-bosqichligi, texnologik globallashuv, moliyalashtirish, milliy va baynalmilalning o’zaro aloqalari

Rivojlanish darajasining yuqoriligi, rivojlanishning bosqichma-bosqichligi, texnologik globallashuv, moliyalashtirish, milliy va baynalmilalning o’zaro aloqalari

Chet ellik hamkorlar oldida u yoki bu qimmatga ega bo’lgan va mos ravishda, firmaning xalqaro bozorga chiqishi uchun foydalanish mumkin bo’lgan milliy afzalliklar qanday?

Yuqori malakali va nisbatan arzon ishchi kuchi,qator tarmoqlarda tadqiqot va loyihalarning yetarli darajada yuqori ekanligi,

Resurslarga ega bo’lish, Moliyaviy yordam





Qimmatli qog’ozlar narxi oshishi, valyuta ayirboshlash erkinligi

Xalqaro menejerning tashkilotchilik roli quyidagi asosiy muammolarning xal etilishini nazarda tutadi:

Jamoa bilan birgalikda izlanishlar yo’nalishlarni ajratib ko’rsatish, dastlabki tahlil o’tkazish uchun tashqi maslahatchilar va xizmatlar xarakatini tashkil etish,istiqbolli imkoniyatlarni yakuniy tanlash



Xo`jalik hayotining yanada baynalminallashuvi, xalqaro mehnat taqsimotining chuqurlashuvi

Jamoa bilan ishlash, xodimlarni eshitish , birgalikda qaror qabul qilish



Xalqaro biznes maqsadi ?

Turli mamlakat va mintaqalar bozorlarda ishlash va turli mamlakat va mintaqalarning imkoniyatlaridan foydalanish vositasida foyda olish





Ushbu mamlakat sharoitlarida “ITTKI-ishlab chiqarish-sotuv-servis” tizimida raqobatli afzalliklarni shakllantirish, ushlab turish va rivojlantirish

Xalqaro aloqalar va turli mamlakatlarning imkoniyatlaridan foydalanish asosida “ITTKI-ishlab chiqarish-sotuv-servis” tizimida raqobatli afzalliklarni shakllantirish, ushlab turish va rivojlantirish






Mamlakat biznes maqsadi?

Ushbu mamlakat va uning bozorlari sharoitlarida “ITTKI-ishlab chiqarish-sotuv-servis” tizimida raqobatli afzalliklardan foydalanish vositasida foyda olish



Turli mamlakat va mintaqalar bozorlarda ishlash va turli mamlakat va mintaqalarning imkoniyatlaridan foydalanish vositasida foyda olish



Ushbu mamlakat sharoitlarida “ITTKI- ishlab chiqarish-sotuv-servis” tizimida raqobatli afzalliklarni shakllantirish, ushlab turish va rivojlantirish



Xalqaro biznesga xos bo’lgan multi va kross yondashuv o’xshashliklari motivatsiya va nazorat sohasida firma boshqaruvida qanday muhit nuqtai nazaridan to’liq namoyon bo’ladi?

Funksional



Hududiy


Ijtimoiy


Mahsulotning xalqaro hayotiylik sikli tamoyili qaysi iqtisodchi tomonidan ishlab chiqilgan mahsulotning hayotiylik sikli nazariyasiga asoslanadi?

R. Vernan



J.M Keyns



David Rikardo



Mahsulotning hayotiylik sikli birinchi bosqichi qanday nomlanadi?

Yangilik kiritish bosqichi

Xarid hajmining ko’payishi bosqichi

Bozorni to’ldirish bosqichi

Mahsulotning hayotiylik sikli ikkinchi bosqichi qanday nomlanadi?

Xarid hajmining ko’payishi bosqichi

Yangilik kiritish bosqichi

Bozorni to’ldirish bosqichi

Mahsulotning hayotiylik sikli uchinchi bosqichi qanday nomlanadi?

Bozorni to’ldirish bosqichi

Yangilik kiritish bosqichi

Bozorni to’ldirish bosqichi

Mahsulotning hayotiylik sikli to’rtinchi bosqichi qanday nomlanadi?

Kamayish bosqichi

Xarid hajmining ko’payishi bosqichi

Yangilik kiritish bosqichi



Mahsulotning hayotiylik sikli bosqichlari to’gri ko’rsatilgan qatorni belgilang?

Yangilik kiritish bosqichi, Xarid hajmining ko’payish bosqichi, Bozorni to’ldirish bosqichi, Kamayish bosqichi

Xarid hajmining ko’payish bosqichi, Yangilik kiritish bosqichi, Bozorni to’ldirish bosqichi, Kamayish bosqichi

Yangilik kiritish bosqichi, Bozorni to’ldirish bosqichi, Xarid hajmining
ko’payish bosqichi, Kamayish bosqichi

Xalqaro koorperatsiyaga tarif bering



Mamlakatlar o`rtasida ular tomonidan nisbatan kam harajatlar bilan ishlab chiqarilgan mahsulotlarni ayirboshlashga asoslangan hamkorlik

Milliy iqtisodiyotning jahon bozorida sotish uchun muayyan turdagi mahsulotlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashuvi

mamlakatning tayyor mahsulotni ishlab chiqarish bilan bog‘liq muayyan operatsiyaga ixtisoslashuvini anglatadi



Ishlab chiqarishning xalqaro xtisoslashuvida detalli ixtisoslashuvga tarif bering

alohida detallar, butlovchi qismlar, agregatlar va ularni keyinchalik ushbu qismlarni yig‘uvchi, tayyor mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalarga yetkazib berishga ixtisoslashuvdir.

mamlakatning tayyor mahsulotni ishlab chiqarish bilan bog‘liq muayyan operatsiyaga ixtisoslashuvini anglatadi



Tayyor mahsulotlar ishlab chiqarishga ixtisoslashuvdir.



Ishlab chiqarishning xalqaro xtisoslashuvida texnologik ixtisoslashuvga tarif bering



mamlakatning tayyor mahsulotni ishlab chiqarish jarayoni bilan bog‘liq muayyan operatsiyalariga ixtisoslashuvini anglatadi



Tayyor mahsulotlar ishlab chiqarishga ixtisoslashuvdir.

alohida detallar, butlovchi qismlar, agregatlar va ularni keyinchalik ushbu qismlarni yig‘uvchi, tayyor mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalarga yetkazib berishga ixtisoslashuvdir.








Ishlab chiqarishning xalqaro xtisoslashuvida predmetli ixtisoslashuvga tarif bering



Tayyor mahsulotlar ishlab chiqarishga ixtisoslashuvdir.

mamlakatning tayyor mahsulotni ishlab chiqarish bilan bog‘liq muayyan operatsiyaga ixtisoslashuvini anglatadi



alohida detallar, butlovchi qismlar, agregatlar va ularni keyinchalik ushbu qismlarni yig‘uvchi, tayyor mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalarga yetkazib berishga ixtisoslashuvdir.

“Xalqaro savdoning ko‘lami” atamasini yoritib bering

tovar va xizmatlar xalqaro savdosining miqdoriy jihatlari.

xalqaro savdoni aniqlovchi hududiy mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.

xalqaro savdoning hududiy tarkibini aniqlovchi mutanosibliklar va aloqalar majmuyi.

“Xalqaro savdoning tarkibi” atamasini yoritib bering

xalqaro savdoni aniqlovchi hududiy mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.

tovar va xizmatlar xalqaro savdosining miqdoriy jihatlari.

xalqaro savdoni aniqlovchi tovar mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.

“Xalqaro savdoning tovar tarkibi” atamasini yoritib bering

xalqaro savdoni aniqlovchi tovar mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.

xalqaro savdoni aniqlovchi hududiy mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.

tovar va xizmatlar xalqaro savdosining miqdoriy jihatlari.

“Xalqaro savdoning hududiy tarkibi” atamasini yoritib bering

xalqaro savdoning hududiy tarkibini aniqlovchi mutanosibliklar va aloqalar majmuyi.

xalqaro savdoni aniqlovchi tovar mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.

tovar va xizmatlar xalqaro savdosining miqdoriy jihatlari.

“Xalqaro savdo siyosati” atamasini yoritib bering

jahon savdosini tartibga solishga yo'naltirilgan xalqaro tashkilot va hududiy ittifoqlar faoliyati.

xalqaro savdoning hududiy tarkibini aniqlovchi mutanosibliklar va aloqalar majmuyi.

xalqaro savdoni aniqlovchi tovar mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.

JST (Jahon Savdo Tashkiloti)ning funksiyalari to`g`ri ko`rsatilgan qatorni ko`rsating

Kelushuvlarni joriy etish va nazorat qilish; o‘zaro muzokaralarni olib borish uchun forumlarni tashkil qilish; savdo nizolarini hal qilish; turli mamlakatlarning savdo siyosatini amalga oshirish to‘g‘risida axborot berish;



Tovarlar savdosida savdo to`siqlarini bartaraf etish; jahon savdosida barcha turdagi cheklovlarni bekor qilish; real daromadlar va talablarni oshirish, xomashyodan foydalanishni yaxshilash.



Davlat savdo siyosatiga jahon savdosi qoidalarini ishlab chiqish orqali ta’sir o`tkazish; savdo munosabatlarini erkinlashtirish va muzokalar uchun forum yaratish, savdo bo`yicha nizolarni tartibga solish

GATT(Tariflar va savdo bo'yicha bosh kelishuv) ning vazifalari to`g`ri ko`rsatilgan qatorni ko`rsating



Tovarlar savdosida savdo to`siqlarini bartaraf etish; jahon savdosida barcha turdagi cheklovlarni bekor qilish; real daromadlar va talablarni oshirish, xomashyodan foydalanishni yaxshilash.



Kelushuvlarni joriy etish va nazorat qilish; o‘zaro muzokaralarni olib borish uchun forumlarni tashkil qilish; savdo nizolarini hal qilish; turli mamlakatlarning savdo siyosatini amalga oshirish to‘g‘risida axborot berish;





Tovarlar va xizmatlar savdosi hajmini oshirish; jahon savdosida tarif va notarif cheklovlarni qisqartirish; mimkin qadar qulaylik yaratish prinsipi asosida faoliyat olib borish

GATT(Tariflar va savdo bo'yicha bosh kelishuv)ning funksiyalari to`g`ri ko`rsatilgan qatorni ko`rsating

Davlat savdo siyosatiga jahon savdosi qoidalarini ishlab chiqish orqali ta’sir o`tkazish; savdo munosabatlarini erkinlashtirish va muzokalar uchun forum yaratish, savdo bo`yicha nizolarni tartibga solish



Tovarlar va xizmatlar savdosi hajmini oshirish; jahon savdosida tarif va notarif cheklovlarni qisqartirish; mimkin qadar qulaylik yaratish prinsipi asosida faoliyat olib borish

Kelushuvlarni joriy etish va nazorat qilish; o‘zaro muzokaralarni olib borish uchun forumlarni tashkil qilish; savdo nizolarini hal qilish; turli mamlakatlarning savdo siyosatini amalga oshirish to‘g‘risida axborot berish;






JST (Jahon Savdo Tashkiloti)ning vazifalari to`g`ri ko`rsatilgan qatorni ko`rsating

Tovarlar va xizmatlar savdosi hajmini oshirish; jahon savdosida tarif va notarif cheklovlarni qisqartirish; mimkin qadar qulaylik yaratish prinsipi asosida faoliyat olib borish

Davlat savdo siyosatiga jahon savdosi qoidalarini ishlab chiqish orqali ta’sir o`tkazish; savdo munosabatlarini erkinlashtirish va muzokalar uchun forum yaratish, savdo bo`yicha nizolarni tartibga solish



Tovarlar savdosida savdo to`siqlarini bartaraf etish; jahon savdosida barcha turdagi cheklovlarni bekor qilish; real daromadlar va talablarni oshirish, xomashyodan foydalanishni yaxshilash.



JST (Jahon Savdo Tashkiloti) ga a’zo bo`lish bosqichlarini ketma-ket sanang



Tayyorgarlik bosqichi, Muzokaralar bosqichi, A’zolik shartlarini loyihalashtirish bosqichi, Qaror qabul qilish bosqichi

Tayyorgarlik bosqichi, A’zolik shartlarini loyihalashtirish bosqichi, Qaror qabul qilish bosqichi

Tayyorgarlik bosqichi, Muzokaralar bosqichi, Parlament saylovi bosqichi, Qaror qabul qilish bosqichi

JST (Jahon Savdo Tashkiloti) ga a’zo mamlakatlar ro`yxatini ko`rsating

Rossiya Federatsiyasi, Pokiston, Niderlandiya, Peru

Rossiya Federatsiyasi, Qozog`iston, Qirg`iziston, O`zbekiston, Tojikiston

AQSh, Yaponiya, Korreya, O`zbekiston

JST (Jahon Savdo Tashkiloti) da kuzatuvchi maqomiga ega mamlakatlar ro`yxatini ko`rsating



Eron, Sudan, Turkmaniston, O`zbekiston

Rossiya Federatsiyasi, Belarus, Ozarbayjon, O`zbekiston

Saudiya Arabistoni, Yaman, Misr Arab Respublikasi, BAA

Tashqi savdo siyosatini yuritishda tarif usullarini aniqlang

Bojxona bojlari, Tarif kvotasi

Kvotalash, Soliqlar va yig`imlar

Tarif kvotasi, Kreditlash

Tashqi savdo siyosatini yuritishda notarif usullarining miqdoriy usulini aniqlang

Kvotalash, Litsenziyalash

Davlat xaridlari, Soliqlar va yig`imlar

Kreditlash, Subsidiyalar

Tashqi savdo siyosatini yuritishda notarif usullarining yashirin usulini aniqlang

Davlat xaridlari, Soliqlar va yig`imlar

Kvotalash, Litsenziyalash

Bojxona bojlari, Tarif kvotasi

Tashqi savdo siyosatini yuritishda notarif usullarining moliyaviy usulini aniqlang

Kreditlash, Subsidiyalar

Bojxona bojlari, Tarif kvotasi

Kvotalash, Litsenziyalash

R. Kuper “o`zaro bog`liqlik” konsepsiyasida bog`liqlikni turlarga bo`ladi. Ular qaysilar?

Tarkibiy, iqtisodiy siyosat sohasidagi maqsadlar borasidagi, iqtisodiy rivojlanishning tashqi omillari borasidagi, siyosiy bog`liqlik,

Hamkorlikdagi dasturlarni amalga oshirish, shartnoma asosida ixtisoslashuv, qo`shma korxonalar tashkil qilish

Predmetli, detalli, texnologik o`zaro bog`liqlik

“Bir mamlakatning boyishi boshqa mamlakatlarning qashshoqlanishishi hisobiga amalga oshadi” – deb, hisoblash qaysi iqtisodiy nazariya g`oyalariga mos keladi?

Merkantilizm nazariyasi



Klassik nazariya





Mutlaq ustunlik nazariyasi



Quyidagi fikrlardan qaysi bir merkantilizm nazariyasi g`oyalariga mos keladi?



Ekrportni oshirish va importni kamaytirishga qaratilgan tashqi savdo siyosatini yuritish

Mamlakatlar ishlab chiqarishda afzallikka ega bo`lgan tovarlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashishlari kerak va bu tovarlarni boshqa mamlakatlar afzallikka ega bo`lgan tovarlar bilan ayirboshlashi kerak

Davlat tashqi savdoga aralashishi kerak emas va mamlakat erkin savdo rejimiga rioya qilishi lozim








Quyidagi fikrlardan qaysi bir klassik nazariya g`oyalariga mos keladi?



Mamlakatlar ishlab chiqarishda afzallikka ega bo`lgan tovarlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashishlari kerak va bu tovarlarni boshqa mamlakatlar afzallikka ega bo`lgan tovarlar bilan ayirboshlashi kerak



Ekrportni oshirish va importni kamaytirishga qaratilgan tashqi savdo siyosatini yuritish

Xom-ashyoning olib chiqilishini qattiq cheklash yoki ta’qiqlash va mamlakatda mavjud bo`lmagan xom- ashyo importidan boj undirmaslik kerak

“Ko`rinmas qo`l” nazariyasini ilgari surgan olim kim?

Adam Smit

Devid Rikardo

Tomas Man



“Ko`rinmas qo`l” nazariyasi bosh g`oyasi ko`rsatilgan qatorni belgilang



Narx bozorda talab va taklif o`zaro kesishidan hosib bo`ladi va buni hech kim belgilamaydi.

Bir birlik tovarni ishlab chiqarishga sarflanadigan xarajatning ikkinchi tovarni ishlab chiqarishga zarur bo`lgan xarajat orqali ifodalanishi

Mamlakat qaysi ishlab chiqarish omili bilan nisbatan yaxshi ta’minlangan bo`lsa, shu omilni nisbatan ko`proq talab qiladigan tovar ishlab chiqarishga ixtisoslashishi va eksport qilishi kerak.



Xeksher-Olin nazariyasi bosh g`oyasi to`g`ri ko`rsatilgan qatorni belgilang

Mamlakat qaysi ishlab chiqarish omili bilan nisbatan yaxshi ta’minlangan bo`lsa, shu omilni nisbatan ko`proq talab qiladigan tovar ishlab chiqarishga ixtisoslashishi va eksport qilishi kerak.

Mamlakatlar ishlab chiqarishda afzallikka ega bo`lgan tovarlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashishlari kerak va bu tovarlarni boshqa mamlakatlar afzallikka ega bo`lgan tovarlar bilan ayirboshlashi kerak

Ekrportni oshirish va importni kamaytirishga qaratilgan tashqi savdo siyosatini yuritish



Tarmoqlar o`rtasida erkin harakatlanadigan ishlab chiqarish omili nima deb ataladi?

Harakatchan (mobil) omil

Maxsus omil

Kapital omili

Samuelson-Jons nazariyasi g`oyasi to`g`ri ko`rsatilgan qatorni belgilang

Xalqaro savdoda ishtirok etish natijasida eksport tarmoqlari uchun spetsifik bo`lgan omil egalarining daromadi va import bilan raqobatlashuvchi tarmoq uchun spetsifik bo`lgan omil egalarining daromadi kamayadi



Xalqaro savdo narxi o`sayotgan tovarni ishlab chiqarishda nisbatan intensiv foydalaniladigan omil narxining o`sishiga va aksincha, narxi pasayotgan tovarni ishlab chiqarishda nisbatan intensiv foydalaniladigan omil narxining pasayishiga olib keladi



Barqaror narxlar va iqtisodiyotda faqat ikkita sektorning mavjudligi sharoitida ishlab chiqarish omillaridan birining taklifining ko`payishi ushbu omildan intensiv foydalaniladigan tarmoqlarda ishlab chiqarishning hajmini va bu tarmoq korxonalari oladigan daromadning ko`payishiga olib keladi, boshqa sektorda esa, ishlab chiqarish hajmining va olinadigan daromadning kamayishiga olib keladi








Stolper-Samuelson nazariyasi g`oyasi to`g`ri ko`rsatilgan qatorni belgilang

Xalqaro savdo narxi o`sayotgan tovarni ishlab chiqarishda nisbatan intensiv foydalaniladigan omil narxining o`sishiga va aksincha, narxi pasayotgan tovarni ishlab chiqarishda nisbatan intensiv foydalaniladigan omil narxining pasayishiga olib keladi



Xalqaro savdoda ishtirok etish natijasida eksport tarmoqlari uchun spetsifik bo`lgan omil egalarining daromadi va import bilan raqobatlashuvchi tarmoq uchun spetsifik bo`lgan omil egalarining daromadi kamayadi

Ishlab chiqarishning muayyan texnologik va tashkiliy xususiyatlari sababli mahsulot miqdorining ortishi natijasida bir birlik tovar ishlab chiqarishga sarflanayotgan o`rtacha xarajatning kamayishini ifoda etadi





T. Ribchinskiy nazariyasi g`oyasi to`g`ri ko`rsatilgan qatorni belgilang

Barqaror narxlar va iqtisodiyotda faqat ikkita sektorning mavjudligi sharoitida ishlab chiqarish omillaridan birining taklifining ko`payishi ushbu omildan intensiv foydalaniladigan tarmoqlarda ishlab chiqarishning hajmini va bu tarmoq korxonalari oladigan daromadning ko`payishiga olib keladi, boshqa sektorda esa, ishlab chiqarish hajmining va olinadigan daromadning kamayishiga olib keladi

Ishlab chiqarishning muayyan texnologik va tashkiliy xususiyatlari sababli mahsulot miqdorining ortishi natijasida bir birlik tovar ishlab chiqarishga sarflanayotgan o`rtacha xarajatning kamayishini ifoda etadi

Xalqaro savdoda ishtirok etish natijasida eksport tarmoqlari uchun spetsifik bo`lgan omil egalarining daromadi va import bilan raqobatlashuvchi tarmoq uchun spetsifik bo`lgan omil egalarining daromadi kamayadi





“Miqyos samarasi” nazariyasi g`oyasi to`g`ri ko`rsatilgan qatorni belgilang

Ishlab chiqarishning muayyan texnologik va tashkiliy xususiyatlari sababli mahsulot miqdorining ortishi natijasida bir birlik tovar ishlab chiqarishga sarflanayotgan o`rtacha xarajatning kamayishini ifoda etadi

Barqaror narxlar va iqtisodiyotda faqat ikkita sektorning mavjudligi sharoitida ishlab chiqarish omillaridan birining taklifining ko`payishi ushbu omildan intensiv foydalaniladigan tarmoqlarda ishlab chiqarishning hajmini va bu tarmoq korxonalari oladigan daromadning ko`payishiga olib keladi, boshqa sektorda esa, ishlab chiqarish hajmining va olinadigan daromadning kamayishiga olib keladi

Xalqaro savdo narxi o`sayotgan tovarni ishlab chiqarishda nisbatan intensiv foydalaniladigan omil narxining o`sishiga va aksincha, narxi pasayotgan tovarni ishlab chiqarishda nisbatan intensiv foydalaniladigan omil narxining pasayishiga olib keladi



“Xorijga sotilayotgan tovarlar va xizmatlar
nomenklaturasining kengayishi” qanday ataladi?



Eksport diversifikatsiyasi



Eksport tarkibi



Eksportni rag`batlantirish

Tashqi savdo siyosatini amalga oshirishda asosiy dastak bo`lib nima xizmat qiladi?

Bojxona tarifi

Soliq tarifi

Eksport

Bojxona boji bajaradigan vazifalar to`g`ri berilgan qatorni ko`rsating

Fiskal, proteksionistik, balanslovchi

Fiskal, monitar, proteksionistik




Bojxona bojlari undirish usuliga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?

Maxsus (spetsifik), advalor, aralash

Import, eksport, tranzit

Mavsumiy, dempinga qarshi, kompensatsion






Bojxona bojlari soliq solish obyektiga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?

Import, eksport, tranzit

Maxsus (spetsifik), advalor, aralash

Avtonom, konvension, preferensial

Bojxona bojlari mazmuniga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?

Mavsumiy, dempinga qarshi, kompensatsion

Avtonom, konvension, preferensial

Maxsus (spetsifik), advalor, aralash

Bojxona bojlari kelib chiqishiga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?

Avtonom, konvension, preferensial

Mavsumiy, dempinga qarshi, kompensatsion

Import, eksport, tranzit

Mahsulotni bojxona qiymatidan foiz shaklida hisoblanuvchi va undiriluvchi boj qanday nomlanadi?

Advalor


Spetsifik



Avtonom


Mahsulotning har bir o`lchov birligidan belgilangan miqdorda undiriladigan boj qanday nomalanadi?

Spetsifik



Advalor


Konvension



Davlat boshqa davlatlar bilan kelishib o`tirmasdan joriy qiladigan bir tomonlama bojxona boji qanday nomlanadi?

Avtonom


Konvension



Advalor


Ikki yoki ko`p tomonlama kelishuv asosida
joriy qilinuvchi bojxona bojlari qanday nomlanadi?

Konvension



Avtonom


Spetsifik





Tarif eskalatsiyasiga tarif bering

Tovarlardan undiriladigan import bojining mahsulot qayta ishlanganlik darajasining chiqirlashuviga mos ravishda ortib borishi



Tashqi savdodagi to`siqlarni minimallashtirish

Tarif va notarif instrumentlarini qo`llash orqali ichki bozorni xorijiy raqobatdan himoya qilish

Tovarlar eksporti yoki importini muayyan vaqt ichida ma’lum miqdor yoki summa bilan miqdoriy jihatdan cheklash. Ushbu ta’rifga mos atamani belgilang.

Kvotalash



Litsenziyalash



Subsidiya



Mutasaddi davlat organlari tomonidan tashqi iqtisodiy faoliyatga ruxsat berish orqali eksport yoki import qilinayotgan tovarlarni muayyan vaqt ichida ma’lum bir miqdorda eksport yoki import qilishga ruxsat berish. Ushbu ta’rifga mos atamani belgilang.

Litsenziyalash

Eksportni ixtiyoriy cheklash

Kvotalash

Rasmiy davlatlararo yoki tovar ekportiga norasmiy kvota belgilash to`g`risida savdodagi hamkor tomonidan savdoni cheklash yoki eksportni kengaytirmaslik to`g`risidagi majburiyatiga asoslangan eksportni miqdor jihatidan cheklash. Ushbu ta’rifga mos atamani belgilang.



Eksportni ixtiyoriy cheklash

Kvotalash



Litsenziyalash








Milliy ishlab chiqaruvchilarni qo`llab- quvvatlash va importni bilvosita kamaytirishga qaratilgan davlat budjetidan ajratiladigan pulli to`lov. Ushbu ta’rifga mos atamani belgilang.

Subsidiya





Eksportni ixtiyoriy cheklash

Kvotalash





Savdo qilinmaydigan xizmatlar tushunchasini yoritib bering

Ishlab chiqaruvchi va iste’molchi bir mamlakat rezidenti hisoblangan va ishlab chiqarilgan mamlakatda iste’mol qilinadigan xizmatlar hisoblanadi

Bir mamlakat rezidenti tomonidan ishlab chiqariladigan va boshqa mamlakat rezidenti tomonidan iste’mol qilinadigan xizmatlar hisoblanadi

Ishlab chiqarish omillarining xalqaro harakati natijasida yuzaga keluvchi ximatlar hisoblanadi



Savdo qilinadigan xizmatlar tushunchasini yoritib bering

Bir mamlakat rezidenti tomonidan ishlab chiqariladigan va boshqa mamlakat rezidenti tomonidan iste’mol qilinadigan xizmatlar hisoblanadi

Ishlab chiqaruvchi va iste’molchi bir mamlakat rezidenti hisoblangan va ishlab chiqarilgan mamlakatda iste’mol qilinadigan xizmatlar hisoblanadi



Ularga transport, turizm va boshqa nomoliyaviy xizmatlar kiradi

Omilli xizmatlar tushunchasini yoritib bering

Ishlab chiqarish omillarining xalqaro harakati natijasida yuzaga keluvchi ximatlar hisoblanadi



Ularga transport, turizm va boshqa nomoliyaviy xizmatlar kiradi



Ishlab chiqaruvchi va iste’molchi bir mamlakat rezidenti hisoblangan va ishlab chiqarilgan mamlakatda iste’mol qilinadigan xizmatlar hisoblanadi



Omil bo`lmagan xizmatlar tushunchasini yoritib bering

Ularga transport, turizm va boshqa nomoliyaviy xizmatlar kiradi



Ishlab chiqarish omillarining xalqaro harakati natijasida yuzaga keluvchi ximatlar hisoblanadi



Bir mamlakat rezidenti tomonidan ishlab chiqariladigan va boshqa mamlakat rezidenti tomonidan iste’mol qilinadigan xizmatlar hisoblanadi

Adabiyot, san’at va ilmiy asarlarni yaratish hamda ulardan foydalanish bilan bog`liq bo`lgan munosabatlarni tartibga solish. Ushbu ta’rifga mos atamani ko`rsating



Mualliflik huquqi

Turdosh huquq



Patent huquqi



Musiqachi-ijrochi, fonogramma tayorlash va efirga uzatishni tashkillashtirish kabi faoliyatlarga egalik huquqini beruvchi qo`shimcha intellektual mulk huquqi turi qanday nomlanadi?

Turdosh huquq

Mualliflik huquqi

Seleksiya yutuqlari

Ixtirolar, sanoat namunalari, modellarga uni berish yo`li bilan muhofaza tartibini belgilaydigan huquqiy normalar tizimi. Ushbu ta’rifga mos atamani ko`rsating

Patent huquqi



Seleksiya yutuqlari





Mualliflik huquqi

Yangi o`simliklar navlari yoki hayvon turlarini yaratish, uning bu yangiliklarini muhofaza
qilish huquqi. Ushbu ta’rifga mos atamani ko`rsating

Seleksiya yutuqlari



Patent huquqi



Turdosh huquq








Xalqaro kapital migratsiyasi kelib chiqish manbasiga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?



Rasmiy (davlat), xususiy (nodavlat)



Ssuda, tadbirkorlik

Uzoq muddatli, o`rta muddatli, qisqa muddatli

Xalqaro kapital migratsiyasi foydalanish tabiatiga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?



Ssuda, tadbirkorlik



Rasmiy (davlat), xususiy (nodavlat)

To`g`ridan-to`g`ri investitsiyalar, portfel investitsiyalar, boshqa investitsiyalar

Xalqaro kapital migratsiyasi yo`naltirish maqsadiga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?

To`g`ridan-to`g`ri investitsiyalar, portfel investitsiyalar, boshqa investitsiyalar

Uzoq muddatli, o`rta muddatli, qisqa muddatli

Ssuda, tadbirkorlik

Investitsion da’volarni tartibga solish bo`yicha xalqaro markaz qachon tashkil topgan?

1966

1988

1977

Investitsiyalarni kafolatlash bo`yicha xalqaro agentlik (IKXA) qachon tashkil topgan?

1988

1966

1977

Transmilliy korporatsiyalarga ta’rif bering

Bosh kompaniya bir mamlakat kapitaliga tegishli bo`lib, filiallari esa dunyo bo`ylab tarqalib ketgan bo`ladi



Bosh kompaniya ikki va undan ortiq mamlakat kapitaliga tegishli bo`lib, xorijiy bo`limlari turli mamlakatlarda joylashgan bo`ladi



Jahon bozoridagi global iqtisodiy masalalarni birgalikda hal etish maqsadida tuzilgan firmalararo ittifoq bo`lib, ushbu ittifoq mazkur firmalarning boshqa sohalarda raqobatlashuviga to`sqinlik qilmaydi

Kopmillatli korporatsiyalarga ta’rif bering

Bosh kompaniya ikki va undan ortiq mamlakat kapitaliga tegishli bo`lib, xorijiy bo`limlari turli mamlakatlarda joylashgan bo`ladi



Bosh kompaniya bir mamlakat kapitaliga tegishli bo`lib, filiallari esa dunyo bo`ylab tarqalib ketgan bo`ladi



O`zaro raqobatda bo`lgan kompaniyalarning xalqaro bozorlarda bir-birini to`ldiruvchi strategiyani amalga oshirish maqsadidagi birlashuv



Strategik alyanslarga ta’rif bering

Jahon bozoridagi global iqtisodiy masalalarni birgalikda hal etish maqsadida tuzilgan firmalararo ittifoq bo`lib, ushbu ittifoq mazkur firmalarning boshqa sohalarda raqobatlashuviga to`sqinlik qilmaydi

O`zaro raqobatda bo`lgan kompaniyalarning xalqaro bozorlarda bir-birini to`ldiruvchi strategiyani amalga oshirish maqsadidagi birlashuv

Bosh kompaniya bir mamlakat kapitaliga tegishli bo`lib, filiallari esa dunyo bo`ylab tarqalib ketgan bo`ladi



Transmillaylashuv indeksi nima?

Transmilliy kompaniyaning xorijdagi tovar va xizmatlar ishlab chiqarishga jalb etilganlik darajasi



Jahon ssuda kapitali va moliya-kredit xizmatlari bozorida faol qatnashish imkonini beruvchi kapitalga ega yirik banklar





O`zaro tashkiliy-xo`jalik aloqalari asosida tashkil etilgan korporativ birlashmalar



Transmilliy banklar nima?

Jahon ssuda kapitali va moliya-kredit xizmatlari bozorida faol qatnashish imkonini beruvchi kapitalga ega yirik banklar

Transmilliy kompaniyaning xorijdagi tovar va xizmatlar ishlab chiqarishga jalb etilganlik darajasi

O`zaro raqobatda bo`lgan kompaniyalarning xalqaro bozorlarda bir-birini to`ldiruvchi strategiyani amalga oshirish maqsadidagi birlashuv








Moliya-sanoat guruhlari nima?

O`zaro tashkiliy-xo`jalik aloqalari asosida tashkil etilgan korporativ birlashmalar



O`zaro raqobatda bo`lgan kompaniyalarning xalqaro bozorlarda bir-birini to`ldiruvchi strategiyani amalga oshirish maqsadidagi birlashuv

Jahon ssuda kapitali va moliya-kredit xizmatlari bozorida faol qatnashish imkonini beruvchi kapitalga ega yirik banklar

To`g`ridan-to`g`ri xorijiy investitsiyalarning kapital harakatiga mos javobni belgilang

Rezident va norezident o`rtasida uzoq muddatli o`zaro iqtisodiy manfaatning vujudga kelishiga olib keluvchi kapital harakati

Qimmatli qog`ozlar oldi-sotdisi bilan bog`liq kapital harakati

Davlatlararo kreditlar va bank depozitlari bilan bog`liq kapital harakati

Portfel investitsiyalarning kapital harakatiga mos javobni belgilang

Qimmatli qog`ozlar oldi-sotdisi bilan bog`liq kapital harakati

Rezident va norezident o`rtasida uzoq muddatli o`zaro iqtisodiy manfaatning vujudga kelishiga olib keluvchi kapital harakati

To`lov balansi qoldig`ini qoplash uchun foydalanish mumkin bo`lgan aktivlar bilan bog`liq kapital harakati

“Boshqa investitsiyalar” guruhidagi investitsiyalarning kapital harakatiga mos javobni belgilang



Davlatlararo kreditlar va bank depozitlari bilan bog`liq kapital harakati

To`lov balansi qoldig`ini qoplash uchun foydalanish mumkin bo`lgan aktivlar bilan bog`liq kapital harakati

Rezident va norezident o`rtasida uzoq muddatli o`zaro iqtisodiy manfaatning vujudga kelishiga olib keluvchi kapital harakati



Xalqaro kapitalning zaxira aktivlariga xos javobni belgilang

To`lov balansi qoldig`ini qoplash uchun foydalanish mumkin bo`lgan aktivlar bilan bog`liq kapital harakati

Davlatlararo kreditlar va bank depozitlari bilan bog`liq kapital harakati





Qimmatli qog`ozlar oldi-sotdisi bilan bog`liq kapital harakati

Adabiyot, audio va videoasar muallifining o`z ishini ko`rsatish va taqdim etish huquqi qanday nomlanadi?

Kopirayt




Patent shartnomasi

“Nou-xau”



“... – bu xalqaro savdo bitimi bo`lib, unga muvofiq intellektual mulk egasi ixtirodan foydalanish huquqini xaridorga beradi”. Ushbu ta’rif qaysi atamani ifodalaydi?



Patent shartnomasi

Kopirayt


Injiniring



Muayyan yutuqqa erishish imkonini beruvchi texnik tajriba va ishlab chiqarish sirlarini taqdim qilish qaysi atama bilan ifodalanadi?

“Nou-xau”



Injiniring



Kopirayt


Xarid qilingan yoki ijaraga olingan mashina va uskunalarni montaj qilish hamda ishlatish uchun zarur bo`lgan texnologik bilimlarni taqdim etish xalqaro savdoda nima deb ataladi?

Injiniring



“Nou-xau”





Patent shartnomasi

Litsenzion to`lov nima?

Litsenziat tomonidan shartnoma predmetidan foydalanganligi evaziga litsenziarlarga to`lanadigan to`lov



Shartnomaning amal qilish muddati davrida xaridor daromadidan litsenziyadan foydalanishda oladigan foydasi hajmidan kelib chiqqan holda amalga oshiriladigan ajratmalar

Shartnomada qayd etilgan bir marta to`lanadigan to`lov bo`lib, litsenziyadan foydalanish vaqti bilan bog`liq bo`lmay, ekspert baholash asosida oldindan belgilanadi






Royalti nima?

Shartnomaning amal qilish muddati davrida xaridor daromadidan litsenziyadan foydalanishda oladigan foydasi hajmidan kelib chiqqan holda amalga oshiriladigan ajratmalar



Litsenziat tomonidan shartnoma predmetidan foydalanganligi evaziga litsenziarlarga to`lanadigan to`lov

Litsenziat tomonidan litsenziarga litsenziyadan foydalanganlik uchun o`z korxonalari aksiyalarining bir qismini berishi

Pausha to`lovi nima?

Shartnomada qayd etilgan bir marta to`lanadigan to`lov bo`lib, litsenziyadan foydalanish vaqti bilan bog`liq bo`lmay, ekspert baholash asosida oldindan belgilanadi



Litsenziat tomonidan litsenziarga litsenziyadan foydalanganlik uchun o`z korxonalari aksiyalarining bir qismini berishi

Litsenziat tomonidan shartnoma predmetidan foydalanganligi evaziga litsenziarlarga to`lanadigan to`lov



Mulkda qatnashish nimani anglatadi?

Litsenziat tomonidan litsenziarga litsenziyadan foydalanganlik uchun o`z korxonalari aksiyalarining bir qismini berishi



Shartnomada qayd etilgan bir marta to`lanadigan to`lov bo`lib, litsenziyadan foydalanish vaqti bilan bog`liq bo`lmay, ekspert baholash asosida oldindan belgilanadi

Shartnomaning amal qilish muddati davrida xaridor daromadidan litsenziyadan foydalanishda oladigan foydasi hajmidan kelib chiqqan holda amalga oshiriladigan ajratmalar



Xalqaro valyuta zaxiralari tushunchasiga ta’rif bering

Boshqa davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan hisob- kitob qilish uchun foydalanish mumkin bo`lgan oltin, erkin konvertatsiyalanadigan valyuta va boshqa shu kabi aktivlar



Mamlakatlar hukumatlari va markaziy banklari ixtiyoridaa turuvchi yuqori likvidli moliyaviy aktivlar

Mamlakatning o`z tashqi majburiyatlarini valyuta cheklovlariga murojaat etmasdan, kreditorlar uchun maqbul to`lov vositalarida to`lay olish qobiliyati



Oltin-valyuta zaxiralari tushunchasiga ta’rif bering

Mamlakatlar hukumatlari va markaziy banklari ixtiyoridaa turuvchi yuqori likvidli moliyaviy aktivlar



Boshqa davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan hisob-kitob qilish uchun foydalanish mumkin bo`lgan oltin, erkin konvertatsiyalanadigan valyuta va boshqa shu kabi aktivlar



Davlat aksiyalari, obligatsiyalari va boshqa qimmatli qog`ozlar qiymatining hajmi



Xalqaro valyuta likvidligi tushunchasiga ta’rif bering

Mamlakatning o`z tashqi majburiyatlarini valyuta cheklovlariga murojaat etmasdan, kreditorlar uchun maqbul to`lov vositalarida to`lay olish qobiliyati



Davlat aksiyalari, obligatsiyalari va boshqa qimmatli qog`ozlar qiymatining hajmi



Boshqa davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan hisob-kitob qilish uchun foydalanish mumkin bo`lgan oltin, erkin konvertatsiyalanadigan valyuta va boshqa shu kabi aktivlar



Xalqaro valyuta likvidligi ko`rsatkichiga ta’rif bering



Jahon oltin-valyuta zaxirlari hajmining yillik import qiymatiga nisbati



Mamlakatlar hukumatlari va markaziy banklari ixtiyoridaa turuvchi yuqori likvidli moliyaviy aktivlar

Mamlakatning o`z tashqi majburiyatlarini valyuta cheklovlariga murojaat etmasdan, kreditorlar uchun maqbul to`lov vositalarida to`lay olish qobiliyati

Kreditor tomonidan qarz bo`yicha to`lovlarni kechiktirishi bilan bo`gliq operatsiyaga nima deb ataladi?

Prolongatsiya



Kechiktirilgan qarz



Oppolongiya








Xalqaro valyuta munosabatlarida SDR tushunchasi nimani anglatadi?



Xalqaro valyuta fondining shartli maxsus pul birligi

Har qanday xorijiy valyutaga erkin va cheklanmagan miqdorda ayirboshlanadigan valyuta



Valyuta kursini o`rnatish

Xalqaro valyuta munosabatlarida “erkin konvertatsiyalanadigan valyuta” tushunchasi nimani anglatadi?

Har qanday xorijiy valyutaga erkin va cheklanmagan miqdorda ayirboshlanadigan valyuta

Xalqaro valyuta fondining shartli maxsus pul birligi

Milliy valyuta kursini oshirishga qaratilgan tadbir

Xalqaro valyuta munosabatlarida “kotirovkalash” tushunchasi nimani anglatadi?



Valyuta kursini o`rnatish

Milliy valyuta kursini oshirishga qaratilgan tadbir

Xalqaro valyuta fondining shartli maxsus pul birligi

Xalqaro valyuta munosabatlarida “revalvatsiya” tushunchasi nimani anglatadi?

Milliy valyuta kursini oshirishga qaratilgan tadbir





Valyuta kursini o`rnatish

Har qanday xorijiy valyutaga erkin va cheklanmagan miqdorda ayirboshlanadigan valyuta

Jahon moliya bozorlarida valyuta kurslarining kelgusida salbiy tomonga o`zgarishidan ko`riladigan moliyaviy zararning oldini olish bilan shug`ullanuvchi ishtirokchilar kimlar deb nomlanadi?

Xedjerlar

Spekulyantlar

Treyderlar

Jahon moliya bozorlarida moliyaviy instrumentlarning kurslaridagi farq hisobiga foyda olishni ko`zlagan ishtirokchilar kimlar deb nomlanadi?

Spekulyantlar



Xedjerlar



Arbitrajchilar



Jahon moliya bozorlarida moliyaviy instrumentlarning kurslari o`zgarishidan foydalangan holda bir yoki bir necha shartnomalar asosida foyda olishni ko`zlagan ishtirokchilar kimlar deb nomlanadi?

Treyderlar

Arbitrajchilar

Xedjerlar

Jahon moliya bozorlarida bir vaqtning o`zida turli bozorlarda, turli narxlar asosida moliyaviy resursni sotib olish va sotish orqali foyda ko`radigan jahon moliya bozorlari ishtirokchilari kimlar deb nomlanadi?

Arbitrajchilar

Treyderlar

Spekulyantlar

Xalqaro savdo iqtisodiy tashkilotlar berilgan qatorni belgilang

GATT(Tariflar va savdo bo'yicha bosh kelishuv), JST (Jahon Savdo Tashkiloti), YuNKTAD, Xalqaro savdo palatasi

XVF, Jahon Banki, YTTB



G7, G20, Yevropa Ittifoqi, ShHT






Download 227.37 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling