Terminlarning
Download 94.79 Kb. Pdf ko'rish
|
o-zbek-tilining-sohada-qo-llanilishi
- Bu sahifa navigatsiya:
- So`z va terminning o`xshash va farqli jihatlarini taqqoslang va tahlil qiling. Soʻz
MAVZU:MUTAХАSSISLIKKA ОID SO‘Z VA TERMINLARNING IMLOSI 1-topshiriq Hozirgi davrga kelib juda ko’plab sohalar rivojlanib bormoqda. Shu sababli har bir sohalarga yangi terminlar kirib kelmoqda. Shu qatori iqtisodiyot sohasida ham yangi terminlar paydo bo’lmoqda. Termin- ilm fan, texnika, qishloq xo’jaligi va san’atga oid tushunchalarning aniq nomini bildiruvchi bir ma’noli so’z va birikmalar terminlar deb ataladi. Terminologiya – terminlar yig’indisi va shu terminlarni o’rganuvchi soha. Iqtisodiyot sohasining qator terminlari ham borki , ular muayyan til egalarining deyarli barcha nutqida bab-barovar ishlatilaveradi. Bozor, mol, savdo, savdo- sotiq, pul, xaridor, bozorchi, chayqovchi , olib-sotar kabilar shular jumlasidandir. 2-topshiriq Iqtisodiyotdagi terminlar. Iqtisodiyotda XX asrgacha quyidagi terminlar mavjud bo’lgan: Savdogar, sarmoya, davlat, baho, qiymat, manfaat, foyda. Bu kabi tushunchalarning mazmuni bizga yod bo’lgan, chunki bu terminlardan 1-2 asrdan oldin ham foydalanib kelingan. XX asrning 20-80-yillarida quyidagi terminlar iqtisodiyotga kirib kela boshladi: Veksel- nemis tilidan olingan bo’lib “ayirboshlash” degan ma’noni beradi. Qarz majburiyatlar haqida yozma qog’oz. Tovar- oldi-sotti orqali ayirboshlanadigan mehnat mahsuli. Kredit- bu so’zni uch ma’nosi bor. 1)kirim-chiqim daftarining chiqimlari 2)qarzga mol berish 3)ma’lum xarajatlar uchun chiqariladigan pul. Iqtisodiy terminlarning istiqlol davridan keyingi taraqqiyotida makler, marketing, menejment, bankomat kabi atamalar kirib keldi. Makler- dallol. Birjalarda oldi – sotti kelishuvlar vositachisi. Marketing- holatni o’rganish, uni oldindan baholash orqali tovarlarni ishlab chiqarish va sotishni tashkil etish hamda shu yo’l orqali tovarlarni ishlab chiqarish va sotishni tashkil etish , eng yuqori foyda olishni ta’minlash. Menejment- u yoki bu faoliyat turini tashkil etish va rahbarlik qilish. Bankomat- mijozning bankdagi hisob raqami bilan kompyuter tizimi orqali bog’langan naqd pul beruvchi elektron moslama. 3-topshiriq Faqatgina terminlar qo’shilishi emas ba’zilarini ma’nosi saqlangan holda shakli o’zgaradi. Masalan, bergo‘ - qarz; oto‘nch - qarz; o‘ro‘nch - pora; og‘ur - davlat; yomg‘a -mollarni saqlovchi va ularni yig‘uvchi (amaldor); sart - savdogar; terchi - muzd, ish haqi oluvchi. Iqtisodiyotga oid tarixiy so’zlar: ahdnoma-shartnoma, sarmoya-daromad, dastmuz-maosh, savdogar-tojir, naqd-pul kabilarni misol qilib ko’rsatishimiz mumkin. 4-topshiriq 1. U talabalarning yotoqxonada chekishlariga imkon berish kollej obro‘sini tushuradi deya ta’kidladi. (oshirib aytish) 2. Prezident tayfunda halok bo‘lganlarning oila a’zolariga ta’ziya bildirib, jabrlanuvchilarga hamdardlik bildirdi. (_______afsuslanish________) 3. Professor Chang ma’ruza boshida tongda guvoh bo‘lgan halokat haqida gapirib berdi. (__________hayratlanish_____) 4. U yerda hech qanday tekin tushlik bo‘lmaydi, deb u hammani ogohlantirdi. (_________ta’kidlash______) 5. Ushbu maqola muallifi 21-noyabr kuni vafot etdi. (_____ta’kidlash__________) 6. U o‘quvchilarning huquq fanini xuddi noma’lum okean uzra kema sayoxatiga qiyosladi. 7. U kompyuteri o‘g‘irlangandan so‘ng dissertatsiyasining birgina nusxasi o‘sha yerda qolib ketganligidan asabiylashganini aytdi. (_______________) 8. U o‘zining qancha ulg‘aygani sari shuncha kam ma’lumotga ega bo`layotganini sezganini aytdi. (_____solishtirish________) 9. Narxlar ko‘tarilganidan so‘ng sotuv xuddi, toshdek kabi qotgandek tuyuldi. (_____qiyoslash________) 10. Har doim ta’kidlanadiki, barvaqt uyg‘ongan insonga risq-nasiba ham keladi. (_____ta’kidlash _______) 11. O‘qituvchi ushbu roman ikkita qismdan iborat ekanligini aytdi: birinchi qism tarixiy, ikkinchisi esa zamonaviy. (_____ajratib ko’rsatish_______) 12. Grant yutib olganidan uning boshi osmonga yetdi. (______ibora______) 13. “Mazasiga to‘ymaysan” nomli korxona millionlab tovuq mahsulotlarini sotdi. (__________) 14. Uning birinchi maktabi haqidagi his-tuyg‘ulari muhabbat va nafrat orasida edi. (__________) 15. Parij romantika poytaxti va sevishganlar shahri. (______ko’chma ma’no_______) 5-topshiriq So`z va terminning o`xshash va farqli jihatlarini taqqoslang va tahlil qiling. Soʻz — tilning narsahodisalar, jarayonlar va xususiyatlarni nomlash uchun xizmat qiladigan eng muhim strukturmaʼnoviy birligi; Termin- ilm fan, texnika, qishloq xo’jaligi va san’atga oid tushunchalarning aniq nomini bildiruvchi bir ma’noli so’z va birikmalar terminlar deb ataladi. Download 94.79 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling