Təşkilat və icmada rəhbərlik və liderlik

§6. Təşkilat və icmada rəhbərlik və liderlik.
Plan :

1. 
   İcmada liderliy anlayışı və onun xüsusiyyətləri
   
2. 
   Liderin xarakteristikası
   
3. 
   Liderliyin növləri və xüsusiyyətləri
   

1. Liderlik — insanların könüllü dəstəyini istənilən məsələdə səfərbər edə bilən şəxsi keyfiyyətə əsaslanan bacarıq. İnsan cəmiyyətində liderlik çox qədim bir tarixə malikdir. Hələ eramızdan əvvəl 2300-cü ildə misirlilər liderliyə belə bir tərif vermişdilər ; “ Liderlik cəmiyyətin beyni, anlamanın ürəyi və ədalətin dilidir”. İcma liderliyinin belə bir fərqi var ki, icma lideri öz biliyi, şəxsiyyətinin gücü, nüfuzu və ünsiyyət vasitəsi ilə icma həyatının bütün sahələrində sosial, iqtisadi, təhlükəsizlik və s. ona rəhbərlik etmək üçün seçilmiş şəxsdir. Lider fəaliyyət baxımından güclü və zəif ola bilər. Güclü lider :

1. 
   Öz işini əla bilir
   
2. 
   Mövcud inkişafın tədbir və yeniliklərinin önündə gedir.
   
3. 
   İcma üzvlərinin xarakterinin güclü və zəif tərəflərini, ümid və məqsədlərini bilir.
   
4. 
   Ciddi və güclü xarakter,səlist nitq və səmimi ünsiyyət nümayiş etdirir.
   
5. 
   Problem, inkişaf və digər sahələrlə bağlı baxışlarını başqaları ilə bölüşür.
   

Uğurlu liderin əsas xüsusiyyətlərindən biri də onun özünü icmaya həsr etməsi və özündən sonra laiqli davamçılar hazırlanmasıdır. Yadda saxlamaq lazımdır ki, uğurlu lider o şəxsdir ki, ona hörmət edilir, icma və ictimaiyyət onu qəbul edir.

2.Liderin xarakteristikası müsbət və mənfi tərəflərdən səciyyələndirilə bilər. Lider təmsil etdiyi icmanın maraqlarını qoruyarkən mənfi xüsusiyyətlərdən mütləq uzaq olmalıdır. Liderin müsbət xarakteristikası aşağıdakılardır :
1.Sadəlik
2.Qətiyyətlilik
3. Mərhəmətlilik
4. Sadə yanaşma
5. Ümid vericilik
6. Müsbət münasibət
7. Səhvini boynuna almağı bacarmaq
8. Problemi həll etməyə inam
9. Dinləməyi bacarmaq
Liderin mənfi xarakteristikaları aşağıdakılardır:

1. 
   Özünü düşünmək
   
2. 
   Qərarların məsuliyyətindən qaçmaq
   
3. 
   Başqalarını günahlandırmaq
   
4. 
   Şəxsi maraqlar
   
5. 
   Problemlərdən qaçmaq
   

3.Liderləri “3” növə bölürlər : 1.avtoritar lider; 2.məsləhətçi lider ; 3.inam yaradan lider.

1.Avtoritar lider – qərarı özü qəbul edir, qərarı özü bəyan edir, məsləhətə ehtiyac duymur, suallara dialoq şəklində cavab verir.

2. Məsləhətçi lider – bu adamları düzgün qərar verməyə sövq edir, vəziyyəti araşdırmağa çalışır. Təsvilatı ilə izahat verir və köməkçi rolunu qoruyub saxlayır.
3. İnam yaradan lider – qərarı dəyişdirə biləcək şəkildə təqdim etmək, qərarı bəyan edir, suallara açıq cavaba hazırdır və qərarları ümumi rəyə görə dəyişməyə hazırdır.

Liderliyin xüsusiyyətləri aşağıdakılardır :

1. 
   Təlim vermə
   
2. 
   Təhlil etmə
   
3. 
   Şəxsi keyfiyyətlər
   
4. 
   Bilik
   
5. 
   Bacarıq
   
6. 
   Təşkilatçılıq
   
7. 
   İslahatçılıq
   
8. 
   Əməkdaşlıq etmə.